บทความนี้มีวัตถุประสงค์หลักในการสำรวจกระบวนการสร้างความยุติธรรมด้านสิ่งแวดล้อมที่มีอยู่ในประเทศไทย ว่ามีข้อบกพร่องอย่างไร และจะมีแนวทางในการปรับปรุงได้อย่างไร โดยเป็นการศึกษาในเชิงโครงสร้างและกระบวนการแบบกว้างๆ เพื่อให้เห็นภาพรวมในเบื้องต้น และจะได้นำไปสู่การศึกษาวิจัยในรายละเอียดในโอกาสต่อไป

1. 1
1
ก ก F F F
. F
F ก ก ก ก F F
F F F F ก F F ก F
F ก ก F ก ก กF F
F F Fก ก ก F
1. ก ก ก F F F
F F ก F
F ก ก F F F ก ก ก
ก F F F F ก
ก ก F ก กF F
ก F F F ก F F F
F F ก ก F F ก ก
ก ก ก ก F
ก ก ก ก ก กก F
F ก ก F ก F ก F ก
ก F F ก F F F ก ก ก กF F F กF ก
F F F F F
ก กF F F
FF ก F ก F F F ก F
F ก กF F F F
ก F F
1
: F F ก ' F ก ก
F ก : - - ' F 18
2549 F 3 . 9ก
F
1/21

2. 2
F F กF Fก F
ก ก ก ก F F F ก F F F ก
F Fก Fก ก กF ก
ก ก F ก F ก F F F
F F F F F F
F ก ก ก F ก F ก ก ก
ก ก ก ก FกF F ก ก F
F F ก
ก F F
(Environmental Jtustice Movement) ก F F F F
ก ก F F ก FF F
Fก " F ก ""
F "" F " " ก " F Fก
ก F F F F F Fก
ก ก F ก F F F ก
ก F F Fก F Fก F
ก F ก FF F ก
ก ก F F F F ก Fก
F F F ก F ก F ก ก F
F F F ก F ก ก
F ก ก ก F Fก
ก กF F ก ก F F
F
กF ก ก กF ก
F F F ก กF ก ก ก กF
ก F F ก F ก F F F
F F ก F ก ก ก F F
ก
2/21

3. 3
F ก F ก ก ก ก F ก
ก ก F ก F ก ก F
ก ก F F ก F ก F (Environmental Health
Law) ก ก ก ก F F ก
F ก F ก F F
ก F F ก ก กก F
F F F Fก F F ก F ก F F
กF F ก ก
2. F F
ก ก ก F F F F ก
F กก F F Fก กก ก
ก Fก F F F
F F F F ก
ก ก ก F
F F (Fairness) ก ก
(Welfare) ก F F
FกF ก F F F ก F F
FF กF กF กF กก F F
ก F F ก ก " " F ก
Fก F F F
F (Environmental Justice
Green Justice) F F ก ก F
ก ก F (Constitutional
Environmental Rights) F F
Fก F F F F F
(Clean and Healthy Environment) ก ก F ก F ก ก
ก F F
3/21

4. 4
ก F ก ก F
ก F F (Commodities) ก F F F กF ก F
ก ก ก ก ก ก F ก F
(Environmental Racism) F F (Environmental
Inequality) F ก ก ก ก ก ก
F ก ก ก
F F
ก ก F F
F F ก F
(Ecological Justice) F
(Eco-Centric Approach) F ก กก ก ก F F F
F F F F ก F Fก F F ก
F ก F กก F Fก ก F
F F
F F
(Environmental Democracy) ก
F ก ก ก F F F F
ก ก ก ก F Aarhus
Convention F Fก ก F ก ก (Procedural Right) ก
F ก F F F (Right to Know) ก FF ก ก
ก กF F ก ก F F F ก F F ก
F ก F F ก (Participation in Decision-Making Process)
ก F (Access to Justice) กF
ก F F (Participative Justice) ก F F
3. ก ก ก F F F ก
F ก ก F ก F
Fก ก ก F F F F F ก
F ก ก F ก F
F ก F F Fก
F F F F ก ก F ก F
4/21

5. 5
ก F ก ก ก F F
Fก F F F F F Fก F F
F F ก F กก ก ก ก
F F F ก F F ก
F ก ก F ก F F
F F ก ก ก F F
3.1 ก F
ก F
ก ก F F F F
F F กF F กF
-
ก F ก ก ก ก F (Standing to Sue)
ก F F F Fก F F (Subjective
Right) F F ก F
F Fก F ก ก ก ก
ก Fก F F Fก ก F F
Fก F F
ก ก F F F F F
F ก F ก F F ก กF
(Open Standing) Fก ก ก F ก ก ก
ก F ก (Judicial Review) ก ก
F ก F ก F F ก ก (Application for Civil
Enforcement Orders) ก ก ก ก F F
ก F F ก ก Fก F Fก F
ก Fก ก F F Fก ก
F F ก Fก F F
5/21

6. 6
F ก F ก F F ก F F F ก F F
ก
ก ก ก F ก Fก
ก ก ก ก ก
F F F (Class Action) ก F F F
F F
- ก ก ก ก F
ก ก F F F
F F F ก F F ก ก F F
F F F F
ก " ก "
ก F กก F F ก F F
ก ก F FF ก F ก F ก
(Rule of Evidence) F F ก F ก F F
ก F ก
ก ก F F F
F ก กก F
F ก (Communal Land) F F F ก ก ก ก
F (Oral History) F F Fก F
F
ก ก F F ก ก F
F F ก F ก F F กก F
F F F ก F F
(Impartially) F F F F F F F
F ก F F F กก F
F ก ก ก ก F ก
ก F ก กก F ก F Fก F
6/21

7. 7
(Adversarial System) ก ก ก F
(Inquisitorial System) ก ก (Mixture of Adversarial and
Inquisitorial) F F F
F F ก F ก ก ก F F
ก ก ก F F ก
ก F ก F
-ก ก F กF
ก ก F กF F กF ก F ก ก
F Fก F F F ก F กF ก ก
ก F ก ก ก ก
ก ก ก ก ก ก Fก F ก
F F F F F ก F F กก F ก F F F
F ก F ก F ก F F
ก ก F กF F F
F F F F F
-ก กF ก ก F ก F
ก กก กF ก
F F F กF ก ก F ก
F F Fก F F F F
ก F ก F F Fก F
ก กF ก ก ก ก ก F F กF F F F
F
- F F
ก F F FF ก
F ก F F F F F ก
ก F ก ก F ก ก F F
(Court Fee) ก F F F ก F F
7/21

8. 8
F Fก (Empower) Fก F
ก ก F F F F
F F F
ก F F F FF ก ก ก
ก F ก F F
F ก F กก ก F F F
F ก F F ก ก ก F
F ก ก F F F ก
ก F F ก F F F
3.2 ก F
ก กก F F F
F F Fก F F F
ก ก F F ก F Fก
ก ก ก ก
F ก F F F กF F
F (Environmental Court) F (Land
and Environment Court) New South Wales F (Planning
and Environment Court) Queensland F ก ก
(Environment, Resources and Development Court) South Australia.
F (Environmental Court) ก F
(Environmental Court) Fก ก
ก ก F กF Fก ก ก F F
ก ก Fก ก ก F F
ก ก F
-
ก ก F F F
กF ก F F F F
8/21

9. 9
ก F ก F ก
F F ก F F F
F F F F F F ก
ก F F F F
F F F F
ก F F ก F ก F
F F ก ก F F F ก F
ก F F Fก ก F ก F F ก
F F F ก F F
ก ก F ก F F ก ก F
F F ก F F F ก
F ก ก F ก ก F
F ก ก ก F ก
ก ก ก F ก กก ก ก
F ก F ก F F ก ก ก FF F
F ก F F ก F F F
F ก ก F F F F F ก
F ก F ก F ก F
ก
- F F F ก
ก F F F ก ก F
F ก ก F ก ก F ก
F ก F F F
F F F F ก
F F ก ก ก F ก F
ก ก F F F ก ก ก F F
F ก ก F F ก ก ก ก
(Nuisance) กก F F F
9/21

10. 10
ก F F F ก F
ก ก F F ก
-
F ก F
F F F
F F South Australia F F
ก District Court F F F F F ก
F F F ก (Supreme Court)
ก F ก F
F F F F ก F F F กก F
ก F ก F F
- F ก F ก ก F
กก Fก ก F ก F ก ก F
ก ก F F ก ก Fก
ก F
ก F F ก ก ก
F ก ก F F
F F F ก ก F ก F ก F ก
F F F , ก F , . ก ก
ก F F F F ก
ก F ก F ก F ก
ก ก กก ก F F F F กF .
ก ก ก ก F F F ก (Circulation of
Judges) F F ก F ก F ก ก กF
F F F F F ก
10/21

11. 11
F ก (Expert Lay-Judges) ก (Environmental Adviser)
F (Expert) ก F F F ก F F กF
ก F , F F F ก F ก
F F ก ก ก F
ก ก ก F F F F F ก
, ก , F ก F F
F F ก F
F F ก F ก F F F F ก
F F F F
F ก ก F F ก ก ก
F ก F , F ก กก
F Commissioner ก F ก ก F
F F (Merit Appeal) Fก
Fก (Decision at Law) ก F F
ก ก F ก F ก F
3.3 ก ก F กก ก F
ก ก ก F กF F ก F , ก
ก F , ก ก ก Fก F
(Environmental Mediation) ก Fก ก F ก
F F F F F F
F F F ก ก ก F
ก (Conference & Mediation) กF ก F ก ก Fก F F F F
ก ก ก
ก Fก F F F F
F ก F กก ก F F F (Alternative
Dispute Resolution in Environment) F ก
Fก F ก F F
11/21

12. 12
กก ก F ก F
Fก ก F ก F F
ก ก F F F ก F ก ก
F F ก F Fก F ก
ก ก ก ก Fก ก ก (Mediation in
Administrative Law) F ก F ก ก ก
F F
4. ก ก ก ก F F
ก ก ก ก F F F
F F Fก ก ก ก F F F
F F F F ก ก ก ก F F
ก F F
4.1 ก ก ก F
ก ก ก ก F " F F" " F F
F " ก F F F ก F F
ก ก F F F
F ก F ก F F F F ก
Fก F F F ก ก ก
F F ก F ก F F
F (Environmental Forensic and Investigation) ก F ก
ก F F ก ก F ก F
F
- ก F ก F
ก ก F ก F , ก F F , กก , F F
ก , F F , , ก F ก ก F
ก ก F F F F ก ก
ก F F
12/21

13. 13
F ก F กก F (Public Interest Lawyer)
ก ก F (Environmental Defender) ก F F
Fก ก F F Fก ก F ก F
F F ก F F ก
ก F ก F F F ก F
- ก ก F
ก ก F F กF F, , ก , ก
, ก ก ก F ก ก
F ก F ก ก F
ก ก
- ก F F ก ก F
ก F F F ก F F , ก ,
ก F F ก F F F
(Environmental Forensic and Investigation) ก F F ก ก
ก ก F ก F
- ก F ก ก F ก
ก , ก ก F , ก , ก F, กก
ก F F ก F ก กF ก
F F F F ก F ก ก F
F F กF ก F กก F F F
F F F
- ก F F F
ก F F F F ก F
F ก ก F F ก ก F
FF F ก ก กก
13/21

14. 14
F F F F ก F
F
- ก F F ก ก ก
ก F F ก ก F
ก F Fก ก F ก
ก ก (Native Title) F ก ก F
F ก ก ก ก ก Historic Places Act
ก ก F F F
- ก F
ก F F กF ก F ก
ก F ก กก ก F
ก F ก
- ก ก F ก
ก ก F ก F ก F
FF F F ก ก
ก ก F
ก F ก F F F F F F
F F ก F ก ก F กF F F
F F F (Indigenous Community)
Fก ก F F F F F ก
กก F F F F ก ก F
- ก ก ก F F
ก ก ก ก F F F F ก ก F
ก F FF F ก F ก F
ก F F ก ก ก F
F F
14/21

15. 15
- ก F ก ก ก F
F
ก F ก ก ก F
F F ก Fก F F ก F ก ก
ก F , F , Fก F
F Greenpeace, IUCN, US-AID Heinrich Boell F
- ก ก ก
ก ก ก ก ก F
F ก ก ก กก F F F ก ก ก
F ก F F ก ก ก
Fก ก ก F ก ก ก F ก F
ก ก ก F
4.2 ก ก ก ก ก ก ก
F F
ก ก ก ก ก F F F กF ก
ก , ก , ก ก , ก ก ก ,
ก ก F ก Fก ก ก ก Fก
F F ก ก ก F
ก ก ก ก ก F F F กF ก
F ก F F ก
F กF F ก ก F ก ก
ก ก ก ก ก ก F F F
F ก ก ก ก ก F F F
ก F กก F F ก กก F F
ก ก F F F F ก F ก F ก
ก ก ก F F
15/21

16. 16
ก ก F ก F กF ก ก FF
- Fก F , ก ,
ก ก F
- Fก F ก ก F ก
ก ก ก ก
- Fก F F ก ก ก ก ก F
F ก ก ก ก F F ก F ก
F FF ก F F ก F F F F ก F F
ก F F ก ก F F
5. ก F ก ก ก ก F F
ก ก ก F F F F F
F F Fก ก F ก
ก ก F F ก F F F กF
- F ก ก F
F ก ก F F กF F F F ก
ก F ก ก ก ก ก
ก F F F ก
ก F
- F ก F ก F F
F
F ก F ก F F
F ก Fก ก F F ก
F F F F Fก ก ก ก F F
ก F ก F F ก F F F ก ก ก
16/21

17. 17
F Fก F F F F F ก F F
Fก F
ก ก ก ก F F ก F F F
F ก F F ก F ก ก F ก ก F F
F F F F F F กF F
, F, ก , ก ก ก ก ก F
ก F ก ก ก ก ก
F F ก F F F
- F F F ก
ก กF ก F F F
ก ก F ก F F F F F
ก ก F F ก ก F F F F F
F F Fก F F
- ก ก F
ก ก F ก ก F
FF ก ก F Fก ก ก ก
ก F F ก ก F ก F
ก F Fก ก F F ก
6. ก Fก ก ก ก F
Fก ก ก F F F ก
ก Fก ก ก F F F Fก
F ก ก F F ก ก ก
F ก F ก Fก F F
F F ก ก F
6.1 ก F F ก ก ก
F F F
17/21

18. 18
ก F F ก ก ก F
F ก F F F F F F
ก F กF
- F F ก ก F F F ก F
กF
- F ก ก ก ก ก Fก F F ก F
ก Fก ก ก ก Fก F ก
F ก F F ก ก ก F ก, F
F ,ก F F ก , ก
F ก F F F ก F
ก ก F F
- F ก ก F Fก F
F
6.2 ก
F ก F F ก ก ก
F F F F F ก ก F
F ก F ก กF F ก F
- F ก F
F ก ก ? F (Jurisdiction) F
F , F ก , F
F , F ก ?
- F F ก ก F ก
F?
- F ก F ก F F
ก F ก F F ?
18/21

19. 19
- ก ก F F ก ก F ก
F ก ก ก Fก
F ?
- F ?
- ก ก ก ก ก F F Fก F
F F F Fก Fก ก ก
F Fก F F F F ก F F Fก
F ก ก ก
6.3 ก ก Fก ก
ก ก Fก ก ก ก
ก F ก ก กF ก ก กF
ก Fก F F
F F F F F F , F ก , F ก ก
ก ก F , F ก F F F F F
ก กก ก F F F กF ก F ก
F ก ก F ก ก F
F F F ก F ก F F F
ก Fก F ก ก F Fก F
F ก ก ก ก F F F F F ก
F ก F ก F
ก ก F ก F ก ก F
ก F ก F F ก F ก ก ก
F ก
ก F F F ก ก ก
F FF ก F
ก F ก F ก ก
F F ก Fก F
19/21