1. 4
Inspirerende start van het nieuwe schooljaar!
Avontuurlijke
aftrap
Hoe geef je na de zomervakantie de inspraak een positieve impuls?
En hoe versterk je de positie van de mr van binnenuit en wat is daar-
bij richtinggevend? Het is vooral belangrijk daarbij tegemoet te ko-
men aan de wensen en verlangens van de mr-leden en hun verbeel-
dingskracht te stimuleren. Zodat iedereen het gevoel heeft een
zinvolle bijdrage te kunnen leveren aan de besluitvorming.
Frederik Smit
Verlangen
Wanneer je een schip wilt gaan bouwen
breng dan geen mensen bijeen
om timmerhout te sjouwen
of te tekenen alleen.
Voorkom dat ze taken ontvangen,
deel evenmin plannen mee.
Maar leer eerst de mensen verlangen
naar de eindeloze zee.
Uit: De Kleine Prins van Antoine de
Saint Exupéry (1900-1944)
W
at is bij de mr dat verlangen
naar die eindeloze zee?Voor
welk perspectief willen mr-
leden zich inspannen? Als de waan van
de dag regeert, is er vaak geen tijd om te
filosoferen over dit soort wezenlijke za-
ken. De eerste bijeenkomst na de zomer-
vakantie is een uitgelezen moment om
daar de tijd voor te nemen en elkaar met
nieuwe ideeën te inspireren. Stel op zo’n
bijeenkomst vragen als: hoe kunnen we
samen optrekken om onze verlangens te
realiseren en hoe vinden we nieuwe ma-
nieren om de rol van de mr in de beleids-
vorming te versterken? De antwoorden
vormen de sleutel tot avontuurlijke me-
dezeggenschap, tot het verlangen naar de
eindeloze zee. In dat verlangen moet de
motivatie van mr-leden gevonden wor-
den. Drijfveer is de uitdaging van het on-
bekende en niet de fascinatie voor het ge-
reedschap en het bouwmateriaal.
Bontgekleurd gezelschap
De mr bestaat uit een bontgekleurd ge-
zelschap van personeelsleden, ouders en
leerlingen (voortgezet onderwijs), die sa-
men waardevolle bijdragen kunnen leve-
ren aan het oplossen van problemen op
school en de kwaliteitsverbetering van
het onderwijs. Hoe kun je ervoor zorgen
dat mensen met verschillende achter-
gronden en uit verschillende culturen el-
kaars talenten gaan benutten om zo te
komen tot een goede en vruchtbare sa-
menwerking? Dat vergt niet alleen een
open mind, maar ook de bereidheid met
elkaar (duurzame) resultaten te bereiken
die de moeite waard zijn. In de visie van
de Pools-Amerikaanse sociaal psycho-
loog Milton Rokeach is dit mede afhan-
kelijk van de ambities, competenties,
saamhorigheid en de spirit van een
groep.Volgens Rokeach is het daarbij van
belang dat de onderlinge relaties goed
zijn, de leden de groep als inspirerend
ervaren, zich vrij voelen hun mening te
geven, iets met elkaar willen bereiken, er-
kenning krijgen en iets kunnen leren.
Concrete actiedoelen
De Nederlandse managementgoeroe Ben
Tiggelaar, schrijver van de bestseller
Dromen, durven, doen, stelt dat het es-
sentieel is om de richting voor de lange
termijn en het verlangen naar de eindelo-
ze zee te vertalen in concrete actiedoelen
voor de korte termijn. Start dus met acti-
viteiten waarvan je weet: dat willen we en
dat kunnen we, omdat het binnen ons

2. 5
>
bereik ligt. Hiervoor is het nodig elkaar
op zo’n eerste bijeenkomst beter te leren
kennen en met elkaar een eigen koers uit
te zetten.
De Britse hoogleraar RichardWiseman
biedt een aantal concrete handreikingen.
Hij onderscheidt de volgende voorwaar-
den om succesvol en prettig als groep te
kunnen functioneren:
•Werk aan een ontspannen cultuur waar-
in fouten gemaakt mogen worden. Heb
oog voor elkaars kwaliteiten, heb vertrou-
wen in elkaar en stimuleer creativiteit en
initiatief. Kijk onbevangen naar het func-
tioneren van de mr.
• Zie het werk in de mr als een ontdek-
kingstocht en sta open voor nieuwe erva-
ringen. Besteed tijd aan netwerken en
ontvang nieuwe mr-leden met open ar-
men. Zorg voor een open communicatie,
goede contacten en afspraken met de
achterban, de schoolleiding en het be-
stuur.
• Maak meer gebruik van je voorgevoel
en ingevingen bij het maken van keuzes,
in plaats van overhaast een beslissing te
nemen waar je je twijfels bij hebt. Luister
goed naar elkaar en bereid je goed voor:
maak aantekeningen over wat je aan de
orde wilt stellen.
• Investeer in groepstrainingen medezeg-
genschap. De opbrengst bestaat uit meer
verbinding met elkaar, gedeelde motivatie
en gezamenlijk geformuleerde ambities.
Bouw voortdurend aan de benodigde
kennis. Evalueer en monitor de voort-
gang van je eigen functioneren en dat
van de raad.
Eigen koers
Zet aan het begin van het jaar een duide-
lijke, eigen koers uit.
• Zet jezelf als mr op de kaart. Bepaal
met elkaar wat je als mr werkelijk belang-
rijk vindt. Stel een actieplan op waarin
mr-leden het zichzelf niet gemakkelijk
maken. Dit vergroot de kans op positieve
ervaringen. Het op papier zetten van
doelen en plannen werkt vaak bijzonder
stimulerend. Daarnaast is het delen van
het plan van belang om draagvlak te cre-
ëren; wees open en transparant. Laat op
de website zien wie jullie zijn. Begin een
weblog over het functioneren van de me-
dezeggenschap en de unieke kijk van de
mr hierop.
•Wees tijdig betrokken. Een invloedrijke
mr is vroegtijdig betrokken bij de beleids-
vorming. Bespreek aan het begin van het
schooljaar met het bevoegd gezag welke
onderwerpen het komend schooljaar in
het bestuur ter sprake komen en voor ou-
ders, personeel en leerlingen van belang
kunnen zijn.
Deel je plannen om draagvlak te
creëren

3. 6
• Pas hetTiësto-principe toe. De interna-
tionaal gelauwerde DJTiësto begint de
avond met telkens een kort stukje van
verschillende soorten nummers om zo te
testen waar het publiek die avond voor
gaat. Hij experimenteert en het hoeft niet
in één keer honderd procent goed te zijn.
De aanpak die het beste aanslaat, daar
gaat hij op door. Zijn aanpak is gewoon
uitproberen en evalueren. De uitkomsten
van het experiment vormen de input
voor vervolgstappen. Probeer bijvoor-
beeld eens discussies met de bestuurder
om te zetten in dialogen, waarbij je oog
hebt voor elkaars zienswijzen, die kunnen
leiden tot creatieve oplossingen. Doordat
je leert, kun je nieuwe doelen stellen om
je als mr-lid verder te ontwikkelen.
• Maak een keuze. Kies je voor formeel
overleg met het bestuur (met deWms in
de hand, alles schriftelijk vastleggen) of
juist voor informeel overleg (via de wan-
delgangen, mondeling regelen)? Goede
strategische doelstellingen kenmerken
zich door de tevredenheid van betrokke-
nen. Oefen invloed uit. Een mr komt het
beste tot zijn recht als zijn mening op
waarde wordt geschat en hij invloed weet
uit te oefenen op het beleid. Een raad die
als een stevige ‘counterpart’ van het be-
stuur kan optreden, raakt geïnspireerd
om het beste uit zichzelf en uit de
school(organisatie) te halen.
• Sociaal kapitaal achterban. Boor de
kennis en kunde van de achterban aan als
belangrijke bron van inspiratie.
• Check bereidheid. Het gaat hierbij om
de bereidheid van bestuur, personeel en
leerlingen om (gezamenlijk) inhoud te
geven aan de medezeggenschap.
• Houd de vinger aan de pols. Bouw
(in)formele evaluatiemomenten in om de
activiteiten te beoordelen en te verbete-
ren. Gebruik wat je hebt geleerd voor de
volgende ronde in je verbetertraject en
houd het verlangen naar die eindeloze
zee levend.Volgens BenTiggelaar moet
je niet te veel hooi op je vork nemen:
‘Keep-it-simple: waar wil je écht mee aan
de slag? Deze week, deze maand?
Elkaar leren kennen
Hoe leer je elkaar beter en op een andere manier kennen? Pas de inzichten van
Wiseman tijdens de eerste mr-vergadering toe!
• Bespreek de wederzijdse verwachtingen. Luister naar de wensen en verwachtin-
gen van de mr-leden; geef de nieuwe leden alle ruimte.Vraag je af wat je wilt be-
reiken.Wat vind je belangrijk?Waar ga je voor?Wat zoek je uiteindelijk in je mr-
werk?Wat wil je als mr bereiken? Formuleer je eigen wensen en geef aan wat
eventueel verbeterd kan worden.Wat mogen de mr-leden van elkaar verlangen?
Brainstorm met elkaar over waar je echt enthousiast over bent, dat zorgt voor vita-
liteit, denkkracht en gevoeligheid voor beleidsprikkels. Hoe kan ieder zijn of haar
steentje bijdragen en inhoudelijk ‘eigenaar’ worden van agendapunten? De grond-
houding in het gesprek is belangrijker dan de vraag wie er gelijk heeft.
• Besteed aandacht aan de samenwerking met het bestuur.Wat is de basis voor
onze relatie met het bestuur/de directeur? Hebben we als mr een positieve grond-
houding? Is er vertrouwen in elkaar?Wat is het gezamenlijk belang?Wat mogen
we van elkaar verlangen? Hoe gaan we het begrip samenwerking invullen? Hoe
willen we de relatie met het bestuur uitbouwen en onderhouden? Hoe kunnen we
ons richten op vragen betreffende de koers van de school/scholen in hoofdlijnen?
• Ga voor nieuwe ervaringen. Doe dingen die bij je passen en waarin je gelooft.
Focus op je sterke punten.Volgens onderzoekers van het Amerikaanse onder-
zoeksinstituut Gallup werkt een ‘sterkepuntenaanpak’ zeer motiverend. Maak keu-
zes en richt je daar als mr op. Kies er één in plaats van tien en zorg ervoor dat die
onderscheidend is.
•Wees relevant. Zorg ervoor dat wat de mr oppakt, aansluit bij actuele zaken.
Spreek af dat iedereen zijn kennis wat betreft de wet- en regelgeving van de mede-
zeggenschap bijhoudt, ervaringen uitwisselt en netwerkt..
• Evalueer. Kijk naar wat er vorig schooljaar goed ging en wat niet.Welke succes-
sen zijn er geboekt? Schrap wat niet werkt, versterk wat wel werkt. Bouw voor het
komend jaar evaluatiemomenten in en leer daarvan.
Dr. Frederik Smit is onderzoeker
en adviseur onderwijs, https://
frederiksmit.net.
Bronnen
• Milton Rokeach (1973). The
nature of human values. New
York: Free Press.
• Richard Wiseman (2003). The
Luck Factor (Century).Telegraph
Books.
• Ben Tiggelaar (2010). Dromen,
durven, doen. Het managen van
de lastigste persoon op aarde:
jezelf. Houten: Spectrum.
• Ben Tiggelaar (2011). Dit
wordt jouw jaar. Soest: Tyler
Roland Press.
• Frederik Smit (2016). De nieu-
we medezeggenschap. Amster-
dam: SWP.