1. COVeRyERHRRL
GAEE SSCRUMME !
Een overlegvergadering met veel lange monologen leidt doorgaans
niet tot nieuwe sprankelende ideeen. Als sprekers kort aan het woord
zijn, is de kans veel groter dat er zich iets moois ontwikkelt. Op de
doorsnee (g)mr-vergadering wordt veel gesproken, maar weinig be-sloten.
Met kan ook anders: pittig, effectief vergaderen en concrete
besluiten nemen.
et oplossen van complexe be-leidsproblemen
op scholen
vraagt om een goede samen-working
mssen besturen, directies en
(gemeenschappelijke) medezeggen-schapsraden.
Voor samenwerfcing is ver-trouwen
nodig. Dat je vrij en spontaaa
kunt praten, elkaar gemakkelijk kunt on-derbreken
zonder dat het als onbeleefd
wordt gevonden en dat er geen nare
sfeer heerst. Is er vertrouwen, dan heb je
minder woorden nodig en begrijp je el-kaar
sneller. Communicatiedeskundige
Lise van Oortmerssen deed onderzoek
naar conversatiepatronen in bestuurs-vergaderingen.
Zij maakte meer dan een
jaar audio-opnames van vergaderingen
van twee besturen. Daarnaast bracht ze
de voortgang van de samenwerking en
de relaties binnen de besturen in kaart.
Uit haar promotieonderzoek blijkt dat
een toename van vertrouwen tijdens
vergaderingen zich niet alleen manifes-teert
in meer openheid en responsiviteit
(serieus ingaan op je gesprekspartner),
maar ook in een ander ritme in conver-saties.
Het aantal verschillende sprekers
neemt toe en het aantal monologen
daalt. De sprekers zijn ook vaker en kor-ter
aan het woord.Van Oortmerssen:
'Wanneer het vertrouwen groot is, kan
de conversatie momenten van interacti-on
flow vertonen. Dit is een in het inter-actiepatroon
zichtbare stroomversnel-ling
van het gesprek, waarbij de
gesprekspartners voortbouwen op el-kaars
bijdragen en die vaak resulteert in
een creatieve oplossing of beslissing.' De
voorzitter kan de interactie stimuleren
door het stellen van vragen en het uitno-digen
tot discussiebijdragen op een ma-mer
die een vlotte afwisseling van spre-kers
oproept. 'Ontstaat er zo'n
interaction flow dan moet voorzitter de
conversatie spontaan laten ontwikkelea.
Zelfs wanneer dit ogenschijnlijke chaos
met zich meebrengt', adviseertVan Oor-tmerssen.
'Een voorzitter kan de kans op
dergelijke momenten vergroten door als
gespreksleider kundig te balancerea tus-sen
verschillende, soms tegengestelde,
aandachtspunten, modelgedrag te verto-nen,
lastige punten te benoemen en de
onderiinge interactie te stimuleren.
Rugbyscrum
De aanbevelingen van Lise van Oort-merssen
sluiten aan bij een specifieke
vorm van vergaderen: 'de scrum'. Deze
techniek is bedacht door de Japanners
Nonaka enTakeuchi om software te ont-wikkelea
in complexe projecten. Kleine,
goed samenwerkende en multidisciplinai-re
teams leveren in korte tijd het beste
resultaat. Scrum is een term uit het rug-byspel,
waarbij spelers op een georgani-seerde
wijze samenwerken oro een doel te
Lise van Oortmerssen onderzocht conversatiepatronen in vergaderingen.
MR magazine, nummer 2, maart 2014

2. Betteke van Ruler ziet populariteit scrum-men
toenemen.
bereiken. Hoogleraar communicatiewe-tenschappen
Betteke van Ruler is er een
aanhanger van, maar volgt niet precies de
methode.Voor haar gaat functionaliteit
voor alles. 'De methode is voor mij
slechts een houvast. Levert ze niet het
beste resultaat, dan stel je de methode
bij.' De scrummethode wint snel aan po-pulariteit.
Van Ruler: 'Je ziet de methode
gebruikt warden in de websitebouw, de
organisatieontwlkkeling en sinds kort ook
in de marketing en het onderwijs. Het is
vooral een andere manier van werken,
niet van bovenaf gestuurd met een vast-liggend
plan, maar door zelfsturende
teams die constant op zoek zijn naar de
beste manier van het oplossen van pro-blemen.
Bij een scrum werk je intensief
samen om in een korte tijd een stap voor-uit
te komen. Je stelt met elkaar een doel,
formuleert een ambitie en je hanteert een
werkwijze die je de ruimte geeft dat doel
steeds te herijken. Aan de omgeving of
aan eigen ervaringen. Je werkt resultaat
gedreven en in kleine stappen om steeds
te Idjken ofiedereen nog doet wat nodig
is om beleid te maken en uit te voeren.'
Niet voorspelbaar resul-taat
Volgens Van Ruler is de methode vooral
goed toepasbaar als het resultaat niet
voorspelbaar is en de context redelijk
complex. 'De regels bieden net genoeg
structuur voor teams om op te lossen wat
anders misschien een onoverkomelijke uit-daging
is.'Voor een mr valt te denken aan
vraagstukken als: hoe betrekken we ouders
meer bij de mr en de school of hoe krijgen
we leraren mee in een veranderingsproces
om ouders te stimuleren thuis onderwijs-ondersteunend
gedrag te vertonen? Van
Ruler vmdt de voordelen om soms een
kwartier een scrummoment te plannen
tijdens de mr-vergadering groot: 'Je kunt
snel aan de slag, komt ook snel tot de kern
door prioriteiten te formuleren, je werkt
intensief samen en je leert flexibel om te
gaan met veranderingen en boekt snelre-sultaat.
Scrum doet een appel op de leden
om creatiefte zijn en stelt je in staat vlot
een gemeenschappelijk doel te bereiken en
efficient met concrete voorsteUen te ko-men
richting directie en bestuur.'
Scrummend naar passend
onderwijs
Hoe zou de mr de scrummethode in
kunnen zetten bij een discussie over en
het vormgeven van passend onderwijs?
Passend onderwijs gaat over het hande-len
van leerkrachten in het omgaan met
verschillen tussen leerlingen en in het
De vijf scrumprindpes
1 Toewi)dmg neem )e verantw'oordeh)kheid om tot het beste resultaat te komen
2 Focus beperk )e tot het belangnjkste dat moet gebeuren
3 Openheid: creeer ?oveel mogehjk kansen om te leren, fouten maken is met erg
4. Respect: heb respect voor elkaar, icdereen heeft z'n eigen ervanng en achter-grond.
5 Moed om tot verbetermgen te komen kan een beet)e lef geen kwaad.
omgaan met kinderen waar ze soms niet
goed raad mee weten. Voor de aanpak
van passend onderwijs is geen weten-schappelijk
toverstokje voorhanden. Het
gehele team legt het fundament voor hoe
het omgaat met geformuleerde ambities
die concreet zichtteaar zijn in de dageUjk-se
praktijk. De mr richt zich op vragen
betreffende de koers van de school in
hoofdlijnen. De raad besteedt in de regel
veel aandacht aan de proceskanten van
de beleidsvorming, dat wil zeggen aan de
wijze waarop de verschillende geledingen
in het overleg betrokken warden. Hoe
zou een scrumvergadering over dit on-derwerp
eruit kuanen zien?
Kick-off
In een kick-off stellen de mr-leden met
elkaar vast:
. De ambitie.Waar willen we uitkomen?
In welke mate zien we het omgaan met
verschillen tussen leerlingen als een uit-daging?
Welk belang hechten we aan pre-ventie,
het centraal stellen van instructie
en de begeleiding door de groepsleer-kracht?
Wat is het belang van heterogeen
groeperen en de afstemming tussen
groeps- en schoolniveau? Wie hebben we
nodig om onze ambities te realiseren?
.Waar werken we naartoe op basis van
een werkplanning? Welke samenhangen-de
aspecten vinden we op school belang-rijk
voor passend onderwijs? Een goed
pedagogisch klimaat? Prioriteiten stel-len?
Nastreven van duidelijke doelen?
Een goed safflengesteld curriculum? Uit-breiden
van instructie- en leertijd, orga-nisatorische
consequenties? Integrale
kwaliteitszorg?
. Hoe lang gaat de scrumbijeenkomst du-ren?
De bedoeling is om de vergadering
kort te houden, circa een kwartier. Daar-om
is het aan te raden te blijven staan
(stand-up meeting). ledere deelnemer
krijgt een rode kaart. Die mag warden
getrokken zodra iemand te lang aan het
woord is of zich niet houdt aan het doel
van de vergadering.
MR magazine/ nummer 2, maart 2014

3. COyeRyERHRflL
.Welke mogelijke acties komen tijdens de
scrumbijeenkomst aan de orde? Pesten
komt veel voor op scholen, met name
omdat kinderen 'anders' zijn en/of niet
voor zichzelf op kunnen komea.Welke
aanpak kiezen we op school om betrouw-baar,
constructief en aufhentiek gedrag
van leerlingen te stimuleren?
.Welke partoers betrekken we bij oaze
ambities? Constructief samenwerken met
ouders? Hoe betrekken directie en lera-ren
de ouders zo veel mogelijk bij de er-varen
problemen met passend onderwijs?
Hoe werkt de school met ouders samen
aan oplossingen? Bouwt de school sa-menwerkingsrelaties
op vanaf het mo-ment
dat het schooljaar start en niet pas
als er zich problemen voordoen? In welke
mate staan leraren open voor de 'erva-ringsdeskundigheid'
van ouders?
Kernvragen
Tijdens de scrumvergadering staan de
volgende vragen centraal:
.Wat heb ik/het team/de mr tot nu toe
gedaan aan het 'probleem'?
.Wat ga ik/het team/de mr er vandaag/
binnenkort aan doen?
. Met welke voorstellen komen we rich-ting
de directie en het bestuur?
.Wat zijn evenmele belemmeringen/taiel-punten/
oplossingen?
Evaluatie
Na de bijeenkomst is er tijd voor evalua-tie:
wat hebben we gedaan, hoe ging het?
Wat gmg er goed en wat niet? Wat zijn de
ervaren problemen en gevonden oplos-singen?
Is de ambitie al gerealiseerd?
Hoe gaan we verder? Wat kunnen we in
de volgende bijeenkomst verbeteren?
Spelregels scrumvergadering
. Pormuleer de te reahseren ambine
. Plan mterventies in bi)eenkomsten
. Reflecteer met korte intervaUen op de voortgang
. Het team is gezamenh)k verantwoordelijk voor ledere stap.
. De voorzitter is verantwroordeh)k voor de voortgang
. Evalueer aaa het emde van icdere bi)eenkomst om acties bi) te steUen.
MR magazine, nummer 2, maart 2014