HISTORY

1. ΙΛΙΑΔΑ
Επιμέλεια: Ε. Πατέρα Σελίδα 1
ΡΑΨΩΔΙΑ Γ- Η τειχοσκοπία 121-244 Στόχοι  Να γνωρίσουν οι μαθητές τα πρόσωπα και πράγματα του έπους καθώς και το εσωτερικό της πολιορκημένης Τροίας.  Να παρακολουθήσουν την κατόπτευση του αχαϊκού στρατοπέδου από τα τείχη της Τροίας, «τειχοσκοπία»( = τείχος + σκοπώ) ( φανταστική ανάπλαση του χώρου των πολεμικών επιχειρήσεων).  Να παρακολουθήσουν τους σημαντικούς ήρωες του έπους —Τρώες και Αχαιούς— και κυρίως την Ελένη, αιτία και επίκεντρο του πολέμου.  Να συζητήσουν για την προσπάθεια του ποιητή να υποβάλει στο ακροατήριό του την εντύπωση ότι βρισκόμαστε στην αρχή του πολέμου.  Να απολαύσουν την περιγραφική και την ηθογραφική ικανότητα του ποιητή, καθώς και την περιγραφική τεχνική της έκφρασης και τον ρόλο που παίζει στην επική αφήγηση η επιβράδυνση, «επική άνεση». Χρόνος 22η ημέρα Θεοί: Ίρις Πρόσωπα: Μενέλαος, Αγαμέμνων, Οδυσσέας (Αχαιοί) Πρίαμος, Έκτορας, Ελένη, γέροντες, , Αντήνωρ ( Τρώες)

2. ΙΛΙΑΔΑ
Επιμέλεια: Ε. Πατέρα Σελίδα 2
Δομή ( νοηματικές ενότητες) 1η ενότητα- στ.121-160: Η Ίρις παροτρύνει την Ελένη (ενανθρώπιση) να μεταβεί στα τείχη για να παρακολουθήσει την μονομαχία του Πάρη με τον Μενέλαο.
Η Ίρις (ή η Νίκη) σε ερυθρόμορφο αγγείο, μέσα 5ου αιώνα, Σικελία
Η Ίρις εδώ ενεργεί αυθόρμητα, δεν αναφέρεται ούτε υπονοείται κάποια απόφαση του Δία. Η μονομαχία Μενέλαου – Πάρη μας μεταφέρει στην αρχή του πολέμου και δίνει στον ακροατή την εντύπωση ότι όλα αρχίζουν τώρα.
Στη συνέχεια ο ποιητής περιγράφει ένα έργο τέχνης που υφαίνει η Ελένη.

3. ΙΛΙΑΔΑ
Επιμέλεια: Ε. Πατέρα Σελίδα 3
στ. 125-128 :Η περιγραφή του υφαντού της Ελένης είναι ένα είδος «έκφρασης». Το υφαντό της Ελένης δε δηλώνει μόνο πόσο αισθητός είναι ο πόλεμος στο εσωτερικό της πόλης, αλλά και πόσο αυτός απασχολεί την ηρωίδα, που αισθάνεται υπεύθυνη για όσα συμβαίνουν. Το γεγονός μάλιστα ότι το υφαντό απεικονίζει όσα υποφέρουν για χάρη της («εξ αφορμής της») οι Αχαιοί και οι Τρώες προσδίδει στην ύφανση τους ακόμη πιο τραγική διάσταση. Ο όρος προέρχεται από την αρχαία ελληνική γραμματεία («έκφρασις»). Κατά την αρχαιότητα «εκφράσεις» ονομάζονταν οι περιγραφές (π.χ. ανθρώπων, τόπων, αντικειμένων, εποχών κτλ.)
στ. 145 :στην ομηρική μονομαχία το έπαθλο θα έπρεπε να βρίσκεται στο χώρο όπου γινόταν η σύγκρουση των δύο αντιπάλων. «Στον ελληνικό μύθο η επίμαχη γυναίκα βρίσκεται μπροστά και παρακολουθεί τη μονομαχία. Τι νόημα έχει η παρουσία της; Στην παλιά εποχή το βραβείο, ό,τι πράγμα και να ήταν —και η γυναίκα δεν ήταν άλλο από πράγμα, είδαμε — έπρεπε να είναι ορατό στους αντίζηλους. Ανταποκρίνεται σε μια πρωτόγονη απαίτηση του ανθρώπου, αυτό που για χάρη του θα αγωνιστείς, συχνά με κίνδυνο της ζωής σου, να το δεις, να αποτιμήσεις την αξία του και έπειτα να παλέψεις να το κερδίσεις. Γι” αυτόν το λόγο ο αθλοθέτης το παρουσιάζει από την αρχή στη μέση του αγώνα, δεν περιορίζεται να το αναγγείλει μόνο.» (Κακριδής Ι.Θ., Ξαναγυρίζοντας…, σελ. 69-70). στ. 155-158: Οι γέροντες εκφράζουν το θαυμασμό για την ομορφιά της Ελένης, ωστόσο, θεωρούν ανόητο να πολεμούν οι Αχαιοί και οι Τρώες για μια γυναίκα. Το συναίσθημα του θαυμασμού δίνει τη θέση στη λογική και τη σύνεση ( ρεαλιστική αντιμετώπιση).

4. ΙΛΙΑΔΑ
Επιμέλεια: Ε. Πατέρα Σελίδα 4
2η ενότητα-στ.161-177 : Ο Πρίαμος καλεί κοντά του την Ελένη.
Της λέει πως δεν είναι εκείνη υπεύθυνη για τον πόλεμο αλλά οι θεοί. Της ζητάει πληροφορίες για τους αρχηγούς των Αχαιών. Ο Όμηρος έτσι βρίσκει ένα εύσχημο τρόπο να μας παρουσιάσει την Ελένη και τους ήρωες των Αχαιών.
3η ενότητα- στ. 177- 235 : Ηθογράφηση των ηρώων των Αχαιών ( Αγαμέμνονα, Οδυσσέα, Μενέλαο, Αίαντα, Ιδομενέα) στ. 181 κ.εξ.: Ο Όμηρος μας παρουσιάζει την ευγένεια του Πριάμου, τόσο με τον τρόπο που υποδέχεται την Ελένη όσο και με το θαυμασμό που δείχνει στους ήρωες των Αχαιών. στ. 213-215: Εξαίρεται η ικανότητα της ευφράδειας του Μενέλαου. Τονίζεται η σημασία της συντομίας, της σαφήνειας και της ευστοχίας των λόγων του. Απεικόνιση της πρεσβείας που έστειλαν οι Έλληνες στους Τρώες όταν αποβιβάστηκαν στην Τροία. Ο Μενέλαος, ο Οδυσσέας και ο Ταλθύβιος, ο κήρυκας-αγγελιοφόρος του Αγαμέμνονα, κάθονται στο βωμό της Αθηνάς στην ακρόπολη της Τροίας ή στα σκαλοπάτια που οδηγούν στο εσωτερικό της πόλης, ψηλά στα τείχη.( Κορινθιακός μελανόμορφος κιονωτός κρατήρας από πηλό της ύστερης κορινθιακής τεχνοτροπίας)

5. ΙΛΙΑΔΑ
Επιμέλεια: Ε. Πατέρα Σελίδα 5
στ. 218-220: Το ακίνητο σκήπτρο δήλωνε ότι αυτός που το κρατούσε ήταν ανόητος ή οργισμένος, γιατί ο χαρισματικός ρήτορας έκανε χειρονομίες δίνοντας έμφαση σε κάποια σημεία του λόγου του. Αντίθεση ανάμεσα στην εξωτερική εικόνα του Οδυσσέα και στην πραγματική. στ. 230-233: η Ελένη αναφέρεται στον Ιδομενέα χωρίς να ερωτηθεί από τον Πρίαμο, επειδή γνώριζε τον ήρωα από παλιά. 4η ενότητα- στ. 236-244: Αναφορά στα αδέλφια της Ελένης, Κάστορα και Πολυδεύκη. στ. 243-244: η αναζήτηση από την Ελένη των δύο αδελφών της βοηθάει τον ποιητή να κλείσει ομαλά τη συζήτησή της με τον Πρίαμο και γενικότερα τη σκηνή της «τειχοσκοπίας», ενώ παράλληλα δημιουργεί τραγική ειρωνεία. Ίσως τονίζεται επίσης η έσχατη μοναξιά και απομόνωση της ηρωίδας.
ΟΙ ΔΙΟΣΚΟΥΡΟΙ ήταν αδέλφια της Ελένης, παιδιά της Λήδας και σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Κάστορας, επειδή ήταν γιος του θνητού Τυνδάρεω, ήταν και ο ίδιος θνητός, σε αντίθεση με τον αδελφό του Πολυδεύκη, γιο του Δία. Όταν λοιπόν κάποτε σκοτώθηκε ο Κάστορας, ο Πολυδεύκης δέχτηκε να μοιραστεί μαζί του την αθανασία. Έτσι, όταν ο ένας κατέβαινε στον Άδη, ο άλλος ανέβαινε στον Όλυμπο.

6. ΙΛΙΑΔΑ
Επιμέλεια: Ε. Πατέρα Σελίδα 6
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ1 Η αντίδραση των Τρώων γερόντων και του Πριάμου απέναντι στην Ελένη είναι διαφοροποιημένη(σύγκριση) ; Χαρακτηρίστε τον Πρίαμο μέσα από αυτή. ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… Ποια διαχρονικά στοιχεία εντοπίζετε στην ενότητα; ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… Σε ποιους στίχους κυρίως ο ακροατής αποκτά πλήρη εικόνα και εποπτεία του αχαϊκού στρατοπέδου; . ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… Ποιος αφηγηματικός τρόπος επιλέγεται από τον ποιητή και γιατί στους στίχους 130- 138 ; (Πρόσεξε το χρόνο που βρίσκονται τα ρήματα) ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

7. ΙΛΙΑΔΑ
Επιμέλεια: Ε. Πατέρα Σελίδα 7
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2 Περιγράψτε τον τόπο που διαδραματίζονται τα γεγονότα.
………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………….. Να ηθογραφήσετε την Ελένη έχοντας υπόψη τα στοιχεία που μας δίνει η ενότητα της «τειχοσκοπίας».
………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… Ποιοι στίχοι πλέκουν το εγκώμιο για την ομορφιά της Ελένης;
………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… Σε ποιους στίχους εντοπίζετε επική ειρωνεία στην πλοκή του μύθου;
………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… Περιγράψτε δύο εικόνες που σας εντυπωσίασαν.
………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………