Bij duaal leren wordt het grootste deel van de competenties op de werkvloer verworven. De Vlaamse regering wil via de uitbouw van een stelsel van duaal leren vanaf september 2017 de arbeidsmarktgericht opleidingen in ons onderwijs opwaarderen. In principe kan je hier niets op tegen hebben en de zaak alleen maar toejuichen. Er dringen zich echter een aantal kritische vragen op. Deze ETION-inspiratienota gaat hier dieper op in.

1. Het systeem van duaal leren
vloek of zegen?
Inspiratienota 90A, september 2016
1
Auteur: Serge Huyghe, expert onderwijs ETION

2. Het systeem van duaal leren
1. Wat is duaal leren?
2. Is het bedrijfsleven hier klaar voor?
2.1. Samen opleiden op maat
2.2. Voldoende twerkstellingsplaatsen?
2.3. Beleidsvoorstellen om bedrijven te dynamiseren
3. Beleidsaanbevelingen om gevaren te counteren
3.1. Lessen op werkvloer in plaats van duaal leren?
3.2. Eerst modernisering secundair onderwijs
3.3. Wat met de zwakkere leerling?
3.4. Duaal leren: niet alles zaligmakende oplossing
2

3. 1. Wat is duaal leren?
3
• Bij duaal leren wordt het grootste deel van de
competenties op de werkvloer verworven.
• Met de uitbouw van een stelsel duaal leren wil de
Vlaamse regering vanaf september 2017 de
arbeidsmarktgerichte opleidingen in het secundair
onderwijs opwaarderen.
• Dit kan je alleen maar toejuichten.
• Toch dringen zich enkele kritische vragen en
pertinente bedenkingen op.

4. 2. Is het bedrijfsleven hier
klaar voor?
4
• Een goede begeleiding vraagt van het bedrijf een
flinke tijdsinvestering.
• Er is in het bedrijf nood aan een krachtige
leeromgeving met kwaliteitsvolle begeleiding van
de lerenden.
• De mentoren op de werkvloer hebben dus echt
wel pedagogische bekwaamheid nodig.
• Dikwijls wordt naar Duitsland verwezen, maar de
situatie is niet te vergelijken met het Vlaamse
KMO-landschap.

5. 2.1. Samen opleiden op maat
5
• Bij duaal leren moet altijd vertrokken worden van
de onderwijsbehoeften van de lerende, niet van
de behoeften van de arbeidsmarkt.
• Vormings- en arbeidsmarktcomponent zijn 1
geheel. De werkplek is een leerplek.
• De koppeling aan een leerwerkplek moet kaderen
binnen de leerloopbaan van de jongere.
• Er is tevens nood aan erkenning van bedrijven via
een efficiëntie erkennings- en
certificeringsprocedure.

6. 2.2. Zijn er voldoende
tewerkstellingsplaatsen?
6
• Momenteel vinden niet alle jongeren uit het
stelsel leren en werken een tewerkstellingsplaats.
• Aandacht voor voldoende tewerkstellingsplaatsen
is dus zeker op zijn plaats.
• Er moet bovendien voorkomen worden dat dit
systeem zorgt voor onvoldoende
opleidingscapaciteit voor andere vormen van
werkplekleren zoals de stage.

7. 2.3. Beleidsvoorstellen om
bedrijven te dynamiseren
7
• Voorkom potentiële drempels zoals extra plan- of
administratieve lasten.
• De jongere moet goed voorbereid zijn. Een goede
basisopleiding is onontbeerlijk.
• Er moet duidelijkheid zijn over wat duaal leren
verwacht van het bedrijf.
• Zorg voor een subsidiesysteem voor de
werkgevers.
• Ontwikkel degelijke ondersteuning voor bedrijven
met aandacht voor de KMO.

8. 3. Beleidsaanbevelingen om
gevaren te counteren
8
Duaal leren moet leiden tot opwaardering van het
huidig systeem van leren en werken en andere
vormen van beroepsgericht onderwijs.
Maar het systeem, zoals het nu ontworpen is, houdt
enkele gevaren in.
We stellen enkele kritische vragen.

9. 3.1. Lessen op de werkvloer in
plaats van duaal leren?
9
Is er echt nood aan een nieuw ‘systeem’?
Kunnen de knelpunten die er nu zijn – in de overgang
bedrijfsleven-onderwijs – niet opgelost worden met
een vorm van lessen op de werkvloer waar de
leerkracht nog altijd de leerling coacht?
Voordelen:
- De leerling is zeker van goede pedagogische
begeleiding.
- De leerkracht houdt voeling met het bedrijfsleven.
- Het leerproces blijft eenduidig.

10. 3.2. Eerst modernisering
secundair onderwijs
10
• De invoering van het systeem van duaal leren
gebeurt zonder dat de definitieve krijtlijnen voor
de modernisering van alle graden van het
secundair onderwijs zijn vastgelegd.
• Nochtans is dit breder kader onontbeerlijk.
• Men laat te veel verschillende scenario’s open
voor de al dan niet integratie van de bestaande
structuren (leertijd, deeltijds beroepssecundair
onderwijs…) in het systeem van duaal leren.

11. 3.3. Wat met de zwakkere
leerling?
11
• We moeten opletten dat duaal leren niet leidt tot
dualisering van het arbeidsmarktgericht onderwijs
waarbij het voltijdse onderwijs een soort B-stroom
wordt.
• Voor jongeren die leermoe of niet arbeidsrijp zijn,
wordt een zogenaamd NAFT-traject voorzien. De
link met leren en werken is in deze
welzijnstrajecten echter voor een groot stuk zoek.
• We moeten opletten dat de zwakkere jongeren
niet uit de boot valt.

12. 3.4. Duaal leren is niet alles
zaligmakende oplossing
12
• We mogen niet denken dat we met het systeem
van duaal leren onmiddellijk een aantal andere
complexe knelpunten gaan oplossen zoals: de
ongekwalificeerde uitstroom, meer technisch
geschoolden…
• Andere maatregelen dringen zich hiervoor op,
onder andere een doorgedreven hervorming van
ons secundair onderwijs.

13. Download de volledige inspiratienota via
http://etion.be/kennisbank/het-systeem-van-duaal-leren-zegen-vloek
13