1. Economie en ecologie:
Inspiratienota 87, april 2016
1
Auteur: Geert Janssens, hoofdeconoom ETION
Assessoren: Adviesraad ‘structurele groei’
een perfecte symbiose?

2. Inhoudstafel
1. Onvermijdelijke groei
2. Een optimistische boodschap
3. Ontkoppeling?
4. Parijse hoop
5. Weerbotseffecten
6. Geforceerde gedragsverandering
7. Conclusies
2

3. 3
Kan onze ecologische voetafdruk drastisch
verminderd worden zonder dat onze
welvaart in duigen valt?

4. 1. Onvermijdelijke groei
• Niemand weet hoe we de toekomst voor volgende generaties
kunnen verzekeren
• Huidige klimaatmodellen tonen aan dat we de uitstoot van
broeikasgassen sterk moeten verminderen → Enkel mogelijk
mits forse daling van onze economische productie
• We hebben groei nodig om het lot van mensen te verbeteren,
vooral in opkomende en ontwikkelingslanden
4

5. 2. Een optimistische boodschap
• Volgens ecomodernisten kan een verstandige toepassing van kennis en
technologie ons leven beter maken, het klimaat redden en de natuur beschermen
5
• Ecomodernisme Traditioneel ecologische beweging
 Plaats maken voor de natuur
 Intensieve landbouw
 Zo groot mogelijke opbrengst per hectare
of per veestapel
 Lijkt de enige optie om te vermijden dat
een groot deel van de wereldbevolking
honger lijdt
 In harmonie leven met de natuur
 Extensieve landbouw
 Minieme ingreep in de natuur, zeker al
geen meststoffen of pesticiden
 Lijkt moreel superieur, maar niet
realiseerbaar om een grote bevolking te
voorzien van voedsel
• Ecomodernisten hebben een sterk geloof in technologische ontwikkeling voor het
energie- en grondstoffenvraagstuk
• Kernenergie speelt een belangrijk rol

6. 3. Ontkoppeling?
• Ecomodernisten: we zijn in staat om onze economische groei en onze
impact op het milieu van elkaar te ontkoppelen
• Absolute ontkoppeling waarbij de geaccumuleerde milieu-impact een piek
kent om daarna terug af te nemen, is nodig
• Ontkoppeling is geen sinecure: in de voorbije decennia verdubbelde de
wereldeconomie in omvang. (zie fig.2)
6

7. 4. Parijse hoop
• De klimaattop van Parijs slaagde erin om ook de VS en China mee in bad te
nemen, voordien bleven klimaatconferenties vooral een Europese
aangelegenheid
• 195 landen plus de EU keurden een klimaatakkoord goed om de
temperatuurstijging onder de 2 graden Celsius te houden
• Het akkoord heeft een gebrek aan harde afspraken en duidelijke richtlijnen
7

8. 5. Weerbotseffecten
• Weerbotseffecten verminderen de daling van CO2 door groene energie
• Wat is de CO2-uitstoot om alternatieve groene energie te produceren, te
transporteren en weer af te breken?
• De EROEI (Energy Return On Energy Investment) van groene energie blijft
laag.
• ‘Groene paradox’: het Europese groene energiebeleid heeft de
producenten van fossiele brandstoffen wakker geschud, lage olieprijzen
moet de rendabiliteit van groene energie onderuithalen.
• Lock-in-effecten: bedrijven maar ook consumenten zijn gewoontedieren
en blijven makkelijk verhangen aan de heersende technologie
8

9. 6. Geforceerde gedragsverandering
• Er valt veel te zeggen om op de uitstoot van koolstof een prijs te plakken
– Koolstoftaks (prijssysteem): de prijs is gekend maar niet de hoeveelheid koolstof die zal
worden uitgestoten
– Verhandelbare emissierechten (kwantiteitssysteem): hoeveelheid CO2 die max. mag
worden uitgestoten wordt op voorhand bepaald = hoogst haalbare op Europees niveau?
• Om te vermijden dat men CO2-intensieve productie verplaatst naar het buitenland
kan een export-intensieve economie een koolstoftaks combineren met een taks op
koolstof-import
• De consument dient duurzaamheid te beschouwen als een werkwoord
• Om een handje te helpen kan men bv. de koolstofafdruk op verpakkingen
afdrukken
9

10. 7. Conclusies
• Broodnodige economische groei rijmen met ecologische
doelstellingen → nood aan geavanceerde beleidsagenda
• Vrije markt moet drijvende kracht worden van verduurzaming
en economie → transformatie
– Uitstoot van broeikasgassen beperken
– Investeringen in O&O, geothermie en afvangen van koolstof
• Overheid moet aanzet geven voor gedragsverandering.
• Positieve boodschap van ecomodernisme mag niet verloren
gaan.
10

11. Download de volledige inspiratienota via
http://www.etion.be/kennisbank/economie-en-ecologie-een-perfecte-
symbiose
11