Tweede diapresentatie in een reeks van vijf over de Vikingen naar aanleiding van een Amarant-cursusreeks.

1. “Verlos ons, Heer van de furie van de Noormannen!”

2. • Studeerde archeologie aan de
K.U. Leuven
• Docent en opleidingshoofd in
de lerarenopleiding van
MAD-faculty, hogeschool
voor de kunsten, Limburg
• Leerkracht cultuurvakken in
het CVO Leuven
• Amarantdocent sinds 2002
• Auteur van jeugdthrillers
www.erwinclaes.com

3. Dat kan! U hoeft enkel te surfen naar:
slideshare.net
 gebruik zoektermen:
erwinclaes7, Vikingen, Amarant

4. Vikingen
1. Inleiding
2. Historische
Situering
3. Maatschappij
4. Religie
5. Materiële
Cultuur

5. 2.2 Historische situering van de
Zuid-Germaanse volkeren
2.2.1 Romeinen en
Germanen
2.2.2 De Germaanse
volksverhuizingen
2.2.3 De Merovingers
2.2.4 De Karolingen
2.2.5 Ondertussen in
Engeland
2.3 Historische situering van de
Zuid-Germaanse volkeren
2.3.1 De periode voor de
Vikinginvallen
2.3.2 De Vikinginvallen
2.3.3 De kolonies

6.  Geschiedenis van de
Vikingen kadert in een
grotere context
 Verwantschap tussen
Noord-Germaanse en
Zuid-Germaanse
volkeren

9. 2.2.1 Romeinen en
Germanen
2.2.2 De Germaanse
volksverhuizingen
2.2.3 De Merovingers
2.2.4 De Karolingen
2.2.5 Ondertussen in
Engeland

10.  Eerste kennismaking
met Germanen is inval
Kimbren en Teutonen
 2e eeuw v.Chr.
 Verslagen door Romeinse
veldheer Marius

11.  Nieuwe confrontatie in
Gallische oorlogen
 Aanvankelijk heel wat
successen
 Arminius verslaat Varrus
in Teutoburgerwoud (9
n.Chr.)
 Verminderde Romeinse
invloed in Germania
Transrhenanum

13.  Desondanks intensieve
(handels)contacten tussen
Romeinen en Germanen
 Germanen nemen heel wat
Romeinse culturele en
materiële verworvenheden
over
 Het christendom
verspreidt zich ook buiten
het Romeinse Rijk onder de
Germaanse stammen
(vooral in 4e eeuw)

14.  Germanen dienen
massaal in het Romeinse
leger
 Bvb: generaal Stilicho
(zoon van een Vandaalse
soldaat) verdedigt einde
4e eeuw het rijk tegen de
Visigoten

15.  Germaanse stammen
vestigen zich als
foederati in het
Romeinse Rijk
 Moeten zich dan wel
onderwerpen aan
Romeinse wetten
 Het rijk verdedigen
 Bvb: Salische Franken 
Taxandrië (Kempen)

16.  Vanaf einde 4e eeuw dringen Germaanse stammen massaal
het Romeinse Rijk binnen
 Opgejut door Aziatische stammen als de Hunnen
 Opmars van de Germanen is niet te stuiten  476: laatste
West-Romeinse keizer wordt door Germaanse veldheer
Odoaker afgezet
 Het Romeinse Rijk valt uit elkaar in verschillende
Germaanse koninkrijken:
 Volgen Ariaanse christendom
 Nemen politieke macht in handen
 Assimileren heel snel qua taal en gewoonten met de
overwonnen lokale bevolking

19.  376: vallen Balkan
binnen
 410: plundering Rome
o.l.v. Alarik
 418: vestigen zich in
Aquitanië en stichten het
koninkrijk Toulouse
 507: verlies Toulouse aan
de Franken

20.  Verdrijven de Vandalen
uit Andalusië en stichten
Iberisch koninkrijk
 7e eeuw: verlies Iberië
aan de Moren
 Trekken zich terug in
Asturië
 Verlies eigen identiteit

22.  488: verslaan Romeinse
veldheer Odoaker
 490: komen aan in West-
Europa
 493: dringen diep door in
Italische schiereiland
 6e eeuw: onderwerping
door Byzantijnse legers

23.  5e eeuw: oversteek naar
Britse eilanden
 Verdrijven Keltisch-
Romeinse bevolking naar
het westen
 Stichten eigen
koninkrijkjes (heptarchie)
 Pas politieke eenheid
onder Alfred de Grote
(periode van
Vikinginvallen)

25.  Oudjaarsnacht 406 wordt
bevroren Rijn overgestoken
 Trekken al plunderend
door Gallië
 Vandalan vestigen zich in
Andalusië
 Einde 5e eeuw: Visigothen
drijven hen naar Noord-
Afrika

28.  Sueven blijven in Iberië
 Stichting koninkrijk in
Carthago
 Teisteren Middellandse Zee
met piraterij
 455: plundering Rome
 533: Byzantijnse generaal
Belisarius verslaat de
Vandalen

29.  2.2.3.1 De Franken
 2.2.3.2 Clovis
 2.2.3.3 De vadsige
koningen
 2.2.3.4 groeiende macht
van de hofmeiers

30.  Salische Franken doen
intrede in geschiedenis
als Romeinse foederati
 Vormen onafhankelijk
koninkrijk na afzetten
laatste West-Romeinse
keizer in 476

31.  Was eerste koning die
alle Frankische stammen
wist te verenigen
 Zijn rijk omvatte grote
delen van Gallië
 Wordt beschouwd als
stamvader van het
moderne Frankrijk

32.  Groot belang van bekering
tot het katholieke
christendom
 Maakte hem beter
aanvaardbare voor
katholieke Gallo-Romeinse
bevolking
 Andere Germaanse
koningen waren Ariaans
 Doop leverde steun
machtige Katholieke Kerk
op bij expansie

33.  Na dood Clovis wordt het rijk verdeeld onder zijn 4 zonen
(Frankisch erfrecht!)
 Hierdoor beweging van voortdurende herenigingen en
delingen
 Enkel onder Dagobert I nog laatste unificatie
 Conflicten hinderen bestuurbaarheid van het rijk
 Groeiend belang van de lokale bestuurders: de comes
(graven)
 Merovingische vorsten hebben amper grip op de comes
 Katholieke Kerk geldt als baken van continuïteit en enig
betrouwbare instituut
 Machtsverschuiving naar de belangrijkste hofdienaar:
major domus (hofmeier)

35.  Hofmeier Dagobert I
 verwerft einde 7e eeuw
grote macht
 Expansie rijk naar heidense
noorden
 Onderwerping gaat
gepaard met (gedwongen)
bekering
 Engelse monniken
Willibrordus en Bonifatius
verrichten missiewerk

36.  Was aartsbisschop Mainz
 Voorzag nieuw bekeerde
gebeiden van een
structuur
 Reorganiseerde de
Frankische Kerk
 Dit gebeurde in nauw
overleg met hofmeier
Karel Martel

37.  Zet politiek van krachtige
rijkspolitiek verder
 Consolideerde gezag in het
noorden
 Wist Islamitische opmars te
stoppen bij Poitiers in 732
 Drijft Moren zelfs helemaal
terug over de Pyreneeën

38.  2.2.4.1 Pepijn de Korte
 2.2.4.2 Karel de Grote
 2.2.4.3 Lodewijk de Vrome
 2.2.4.4 Het verdrag van
Verdun
 2.2.4.5 De periode na het
verdrag van Verdun
 2.2.4.6 De gevolgen van de
Karolingische
opvolgingsperikelen voor
de Vikinginvallen

39.  Startte carrière als hofmeier
 Zette na 10 jaar de laatste
Merovingische koning af
met steun van de paus
 Riep zichzelf uit tot koning
 768: bij zijn dood wordt het
rijk verdeeld onder 2 zonen
 Karel en Karloman

40.  Verwerft alleenheerschappij
over het rijk als zijn broer
Karloman na 3 jaar sterft
 Groeit uit tot een bijzonder
krachtdadig heerser
 Wordt beschouwd als de
stamvader van het verenigde
Europa omdat zijn rijk de
landen van de stichtende
leden van de EU omvatte

41.  Voert enorme expansie-politiek:
Bretagne, N-Spanje,
N—Italië, Alpen,
grondgebied van de
Saksen
 Dringt zelfs door op
zuidelijke helft
Denemarken
 Expansie gaat ook hier
gepaard met gedwongen
bekering

43.  Samenwerking met de Kerk was essentieel voor het
rijksbestuur
 Kerkelijke gezagsdragers als bisschoppen en abten
vervulden sleutelfuncties in het rijksbestuur
 Waren een stuk betrouwbaarder dan de comes (graven)
die erfelijk heersten over hun gebieden
 Geestelijken waren gebonden door hun celibaat
 Geestelijken waren afhankelijk van een benoeming door
de keizer

44.  Geen echte hoofdstad
 Koning reisde van palts naar
palts
 Belangrijkste paltsen:
Nijmegen, Ingelheim, Mainz
en Aken
 In deze regio ook de
belangrijkste abdijen, cfr.
Prüm en Kornelimünster
 Zowel de paltsen als de abdijen
vormden belangrijke
doelwitten voor de Vikingen

46.  Kerstnacht 800: Karel de
Grote wordt door de Paus
tot keizer gekroond
 Is letterlijk de bekroning
van de band tussen Kerk en
vorst
 Kerk wilde op die manier
de oude Romeinse
keizerlijke gedachte
hernieuwen
 Tegengewicht vormen voor
Byzantijnse keizer

48.  Het Romeinse voorbeeld
werd steeds
nadrukkelijker
gekopieerd
 In navolging Pax Romana
nu ook einde aan
onderlinge oorlogen
 Karolingische culturele
renaissance
 Heropleving handel

49.  Herinvoering
geldeconomie: zilveren
Karolingische Denarius
 Oude Romeinse wegen
en waterlopen als
handelsroutes
 Niet enkel interne
handel leeft op, ook
handel met mediterrane
gebied, Britse eilanden,
Scandinavië

50.  Was enig overgebleven
zoon van Karel de Grote
 Volgt zijn vader op
 Het rijk wordt hierdoor
niet verdeeld!
 Is zo goed in cultiveren
van band met de Kerk
dat hij bijnaam “de
Vrome” krijgt.

51.  De erfopvolging blijft de
achilleshiel van het
Karolingische Rijk
 Lodewijk de Vrome zag dit
in en stelde oudste zoon,
Lotharius, aan als co-keizer
 Jongere zonen Pepijn en
Lodewijk (de Duitser)
worden aangesteld als
onderkoningen

52.  Plan loopt fout na overlijden eerste vrouw
 Lodewijk de Vrome hertrouwt met Judith van Beieren
 Lodewijks’ zonen haten hun stiefmoeder
 Judith eist dat hun zoon, Karel de Kale, ook zijn deel krijgt
 Kwestie lijdt tot bittere interne strijd van 830 tot 840
(sterftejaar Lodewijk de Vrome)
 Verdrag van Verdun verdeelt het rijk onder de 3
overgebleven zonen

54.  Interne oorlogen blijven woeden ondanks het verdrag
van Verdun
 885: laatste, kortstondige hereniging van het
Karolingische rijk onder Karel III de Dikke (zoon van
Lodewijk de Duitser)
 Nog latere opvolgers zijn niet meer uit zelfde hout
gesneden als hun illustere voorvaderen:
 Lodewijk de Stotteraar
 Karel de Simpele
 Lodewijk het Kind
 Lodewijk de Leegloper

55.  Uiteindelijk wordt het rijk
in 2 delen gesplitst:
 Westen: Frankrijk
 Oosten: Heilig Roomse
Rijk der Duitse Natie
 Frankrijk wordt geregeerd
door erfelijke koning
 HRR wordt geregeerd door
een niet-erfelijke door de
paus aangestelde keizer

56.  Interne twisten doen rijk uit elkaar vallen
 Verdediging tegen externen verzwakt (zet deur wagenwijd open
voor de Vikinginvallen)
 Karolingische vorsten lijken ook weinig geïnteresseerd in het
afslaan van de invasies
 Meestal probeert men de Vikingen af te kopen of voor eigen
interne strijd te gebruiken (cfr. Karel de Kale)
 Hierdoor komt de verdediging vooral bij de lokale vorsten en
graven te liggen
 911: de lokale Duitse vorsten krijgen definitief de
eindverantwoordelijkheid over het gebied tussen Rijn en Maas en
stoppen de Vikingplunderingen  Vikingen verleggen aandacht
naar Engeland

58.  406: Romeinse legioenen
verlaten Brittannië
 Achterblijvers bouwen
relatief stabiele Keltisch-
Romeinse samenleving op
 Wel veel aanvallen van
Ieren en Picten
 5e en 6e eeuw: komst
Germaanse stammen als
hulptroepen voor afweren
Picten en Ieren

59.  Drijven de oorspronkelijke
Keltisch-Romeinse
bevolking naar de
westelijke uithoeken:
Wales en Cornwall
 Zeker niet alle Britten
vluchten
 Hier en daar wordt met
succes weerstand geboden,
cfr Artorius
 Uiteindelijk halen de
Germanen de overhand

61.  Naam Engeland is afgeleid
van de Angelen
 Betekent niet dat de
Angelen de dominerende
partij waren
 De Germanen deelden een
zelfde culturele
achtergrond, maar waren
elkaars rivalen
 Uiteindelijk versmelting
tot Angelsaksisch gegeven

62.  Tussen 500 en 850: vorming
nieuwe staten door de
nieuwkomers
 Heptarchie: 7 koninkrijken
 Northumbria
 Mercia
 East Anglia
 Kent
 Essex
 Sussex
 Wessex
 Mijlpaal  bekering tot
christendom
 Vanaf 7e eeuw maakt Engeland
deel uit van christelijke Europa

63.  Egbert, koning van
Wessex wordt als eerste
koning van Engeland
beschouwd (regeerde van
802 tot 839), maar
noemde zich zo niet.
 Alfred de Grote (regeerde
van 871 tot 899) noemde
zich wel koning van
Engeland

65.  2.3.1 De periode voor de
Vikinginvallen
 2.3.2 De Vikinginvallen
 2.3.3 De Viking-kolonies
in het hoge noorden

66.  Grotendeels gelijklopende
geschiedenis met de Zuid-
Germaanse volkeren
 600-800: evolutie naar het
ontwikkelen van regionale
koninkrijken
 Bedreiging door expansie
van het Karolingische Rijk
(cfr. Danewirke)

67.  2.3.2.1 De oorzaken van de
Vikinginvallen
 2.3.2.2 Engeland
 2.3.2.3 Frankrijk
 2.3.2.4 Nederland
 2.3.2.5 Vlaanderen en
omgeving
 2.3.2.6 Zweedse “Drang nach
Osten”

68.  zoektocht naar nieuwe handelscontacten
 Bracht Vikingen tot diep in het Russische binnenland
 Zelfs helemaal tot aan Zwarte Zee en Kaspische Zee
 Scandinavische handelaren waren goed op de hoogte van
rijkdom Frankische rijk + waar zich belangrijkste centra
bevonden
 Er wordt soms vergeten hoe normaal piraterij was in de vroege
Middeleeuwen:
 meeste kustbewoners combineerden bestaan als visser en piraat
 bij Vikingen niet anders
 Veel Vikingaanvallen  vrij banale vee-roof
 Vikingschip  technologische spitstechnologie om grote
afstanden te overbruggen.

69.  Nood aan bijkomende landbouwgrond door de
groeiende bevolking in Scandinavië:
 nu eenmaal weinig landbouwgrond beschikbaar in
Scandinavië.
 Bvb: Noorwegen niet meer in staat om haar eigen
bevolking te voeden sinds de middeleeuwen …
 aanwijzingen dat zowel voor als tijdens de Vikingperiode
de bevolking fors toenam
 Opmerking: Vikingperiode niet begonnen met
kolonisatie, maar wel met golven van plunderaars.

70.  Veel Vikingleiders waren bannelingen van koninklijke
bloedde:
 naast de troon gegrepen  konden niets anders doen
dan hun land te verlaten …
 leven als leider van plundergroepen was een niet
oninteressant alternatief:
 leverde veel macht en geld kon op
 op langere tijd soms zelfs de troon die ze al zo lang
nastreefden
 Bvb: Knut De Grote  al lang actief in het buitenland,
alvorens hij koning van Denemarken werd ...
 buitenlandse troon  ook mooi alternatief voor de
gemiste troon in Scandinavië

71.  793: aanval op
Lindisfarne  start
plundertochten
 Vanaf 850: omschakeling
naar veroveringstochten
 865: landing Grote
Heidense Leger van Ivar
Ragnasson (alias Ivar de
Beenloze) en zijn broers
Halfdan en Guthrum

73.  Verovering York  start
kolonisatieproces
 Denen veroveren
oostelijk en noordelijk
deel Engeland:
 866: val van
Northumbria
 870: val van East Anglia
 874: val van Mercia
 De Danelaw wordt
ingesteld

74.  878: Alfred de Grote verslaat
Guthrum bij Edington
 Nederlaag Guthrum leidt tot
vredesverdrag: de Denen
mogen zich vestigen in de
Danelaw en leven volgens hun
eigen wetten
 Alfred de Grote eist wel dat de
Denen in de Danelaw zich
bekeren tot het christendom

75.  947: nieuwe golf van
Vikingaanvallen met
verovering York door
Erik Bloedbijl
 Danelaw wordt quasi
onafhankelijke
Vikingstaat tot aan
regering Knut de Grote
(regeerde: 1016-1035)

76.  Zoon van de Deense koning Sven Forkebaerd
 Slaagt er in om tijdens zijn regering een heus Noordzee-rijk
uit te bouwen als koning van Denemarken, Engeland,
Noorwegen en delen van Zweden
 Noordzee-rijk was niet duurzaam  valt na overlijden uit
elkaar door opvolgingsstrijd
 Magnus I wordt koning van Noorwegen
 Knut III (zoon van Knut de Grote) wordt koning van
Denemarken en Engeland
 Na overlijden van Knut III wordt de koning van Wessex
Edward de Belijder koning van Engeland

79.  1066: Harald Godwinson bestijgt de troon van Engeland na
de dood van Edward de Belijder
 Hij wordt uitgedaagd door de Noorse koning Harald
Hardrada, maar weet hem te verslaan in de slag bij
Stamford Bridge
 Hij wordt ook uitgedaagd door Willem de Veroveraar, maar
heeft nu minder geluk en wordt bij Hastings verslagen
 Het duurt enkele jaren voor de Normandiërs heel Engeland
onder hun controle hebben

81.  1070: Deense koning Sven Estridson vaart de Humber op
om het rebellenleger te steunen van Edgar Aetheling
(laatste mannelijke telg van het Engelse koningshuis)
 Rebellen veroveren York
 Sven aanvaardt echter het Danegeld van Willem en keert
terug naar huis  rebellie mislukt nu
 1085: Knut IV (zoon van Sven) organiseert invasievloot,
maar vaart nooit uit.

83.  Was makkelijke prooi voor de Vikingen door de
opvolgingsperikelen van de Karolingen
 Karel de Kale en Karel de Simpele zijn niet in staat de
aanvallen af te weren en kopen de Viking af
 Lokt enkel meer (vooral Deense) Vikingen
 Karel de Simpele besluit Vikingleiders in te schakelen in de
verdediging van het land:
 911: Vikingleider Rollo wordt hertog van Normandië (had hij
intussen al zelf veroverd)
 De Normandische Vikingen assimileren zich heel snel met
de plaatselijke bevolking

87.  834: een vloot van meer dan 100 Vikingschepen vaart
de Oude Rijn op naar Dorestad
 In de 4 opvolgende jaren wordt Dorestad jaarlijks
geplunderd tot het niet meer werd heropgebouwd
 Lodewijk de Vrome laat vluchtburchten bouwen langs
de Nederlandse, Vlaamse en Noord-Franse kust voor
de lokale bevolking  cfr Middelburg, Souburg,
Valkenburg, Brugge, Veurne, Oudenburg, …
 De vluchtburchten maken weinig indruk op de
Vikingen

92.  836: Een zekere Rorik neemt bezit van het uitgeplunderde
Dorestad
 Lotharius laat hem gevangen nemen, maar hij ontsnapt
 841: Lotharius stelt Rorik aan als leenheer over Frisia en
zijn wapenbroeder Harald als leenheer van Walcheren
 Rorik doet wat hem goed uitkomt  nu eens bestrijdt hij
andere Vikingen en dan weer trekt hij zelf op plundertocht
naar Frankrijk
 Opmerkelijk is wel dat heel wat Friezen zich al dan niet
vrijwillig bij zijn leger aansloten

94.  Na Rorik blijven de Vikingen terugkeren naar het stroomgebied
van Rijn en Maas
 De keizerlijke residentie van Nijmegen wordt geplunderd en
bezet, zodat de keizer zijn eigen palts moet belegeren …
 880: Godfried de Noorman trekt al plunderend langs de Maas
 882: keizer Karel de Dikke stelt hem aan als leenheer van Frisia
(ter vervanging van Rorik)
 885: Karel de Dikke weet Godfried met een list om te brengen 
Gerulf (een andere Viking) volgt Godfried op en wordt de
stamvader van de graven van Holland
 De moord op Godfried betekent het einde van het Vikingtijdperk
in Nederland

96.  811: Karel de Grote ziet het gevaar uit het noorden en inspecteert
de vloot die hij In Boulogne en Gent liet verzamelen
 De vlootbasissen waren vermoedelijk een onderdeel in een veel
uitgebreidere kustverdediging. Het maakte echter niet veel
indruk op de Vikingen
 851: plunderingen te Gent  verwoesting Sint-Baafs en Drongen
 860: de Vikingen ontschepen in de monding van de Ijzer
 864: de Vikingen viseren opnieuw de Vlaamse kust, maar
ondervinden zoveel weerstand dat ze dan maar het Rijngebied
plunderen

99.  879: Vikinggroepen die uit Engeland zijn verjaagd ontschepen te
Boulogne en Calais en trekken al plunderend door de Ijzervlakte
en zo langs de Leie en de Schelde door Brabant
 Winter 879: de Vikingen slaan een winterkamp op te Gent
 Lente 880: Doornik en de Abdijen langs de Schelde worden
verwoest
 Winter 880: De Vikingen ruilen Gent voor Kortrijk en doorkruisen
nu het gebied tussen de Schelde en de Somme
 881: De Vikingen plunderen de streek tussen Boulogne en Arras
 881: een andere groep Vikingen plundert het Maasbekken en
viseert Maastricht, Luik en Tongeren

102.  882: Opnieuw worden de bekkens van de Schelde en de Somme
geplunderd
 883: een nieuwe campagne van 4 à 5 maanden viseert het graafschap
Vlaanderen
 884: de Vikingen slaan hun kamp op te Leuven, van waaruit Haspengouw
wordt leeggeplunderd
 891: na de plundering van de St-Bertinussabdij te St-Omer trekken de
Vikingen dieper landinwaarts en richten een kamp op te Leuven
 31 augustus 891: Arnulf van Karinthië verslaat met zijn Frankische
legermacht de Vikingen
 Arnulf benut zijn overwinning niet ten volle en de Vikingen blijven nog
in Leuven tot de herfst van 892. Nadien verlaten ze Vlaanderen definitief

103.  De Zweedse Vikingen trekken eerst naar de Baltische
gebieden en vandaaruit steeds dieper Rusland in.
 Er worden belangrijke nederzettingen gesticht zoals
Staraja Ladoga en Novgorod
 Via de Russische rivieren trekken de Vikingen naar de
Zwarte Zee en Constantinopel
 Een groep steekt zelfs door naar de Kaspische Zee en
het Midden-Oosten

105.  De Zweedse Vikingen hebben cruciale rol gespeeld bij het
ontstaan van Rusland
 Rusland is zelfs vernoemd naar de Zweedse Vikingen die
“Rus” werden genoemd
 Aan het begin van de Vikingtijd bouwden ze Kiev uit tot
een rijke, welvarende stad
 Snelle assimilatie met lokale bevolking
 Kiev wordt hoofdstad van een uitgestrekt rijk Door interne
strijd valt het rijk uiteen in tientallen vorstendommen

110.  2.3.3.1 De Faeroer
 2.3.3.2 Ijsland
 2.3.3.3 Groenland
 2.3.3.4 Vinland

111.  In 5e eeuw reeds ontdekt
door Ierse monniken
 Vanaf 625 vestigen Ierse
monniken zich op de
eilanden
 Archeologische bewijzen
gevonden te Sumba
(zuid-kaap van het meest
zuidelijke eiland)

116.  795: Vikingen zetten voor het eerst voet aan wal
 Wat er met de monniken is gebeurd na de komst van
de Vikingen is onzeker
 Liber de Mensura Orbis Terræ van de Ierse monnik
Dicuil  825: Vikingen opnieuw aan land, maar
vinden er slechts schapen (door de monniken
achtergelaten) en zeevogels
 Færeyjar, is Oudnoors voor Schapeneilanden

118.  Vikingen vestigen zich nu op de eilanden
 Vooral Noorse Vikingen die de ijzeren greep van
Harald Mooihaar willen ontvluchten
 Belangrijkste bron: Faeröerdersag
 in 13e eeuw geschreven door een Ijslander, mogelijk een
leerling van Edda-schrijver Snorri Sturlurson
 Beschrijving loopt tot aan de kerstening van de
eilanden begin 11e eeuw

120.  Landnámabók (een middeleeuws, Ijslands manuscript)
beschrijft tot in detail de kolonisatie van Ijsland tussen 870 en
930.
 Ook hier overwegend Noorse kolonisten
 Kolonisatie start met Ingolfur Arnarson die het gebied rondom
Reykjavik in bezit neemt
 Landnámabók noemt meer dan 3000 personen bij naam en
beschrijft 1400 nederzettingen en locaties
 Landnámabók benoemt 435 Noorse kolonisten als de eerste
pioniers
 Het merendeel kwam aan in het noorden en zuidwesten van
IJsland

123.  Ontbossing
 Bodemerosie
 Kolonie werd uiteindelijk
gered door
 nabijheid Noorwegen
(amper 2 dagen varen)
 Tegengaan
overbegrazing
 Uitbouw vissersvloot

125.  Vanaf de eerste kolonisatiegolf werden er geleidelijk aan
volksraden opgericht (Thing)
 men kwam overeen dat men met iedereen van het eiland
zou moeten kunnen vergaderen over zaken die hen allen
aangingen  Althing
 Vanaf 930 verzamelden de plaatselijke leiders zich in het
Althing
 Kwam iedere zomer bijeen
 De stamhoofden/clanleiders maakten de wetten
 Er was een gekozen wetspreker die alle wetten moest
onthouden
 Met de oprichting van het Althing wordt Ijsland een soort
statenbond  zal bijna 450 jaar bestaan

128.  Rond +/- jaar 1000 waren veel Ijslandse gezagsdragers christelijk
geworden
 Hierdoor meer en meer conflicten met aanhangers van Oudnoordse
geloof
 Kwestie werd voorgelegd aan Althing
 de voorzitter van het Althing, Þorgeir Þorkelsson, moet de knoop
doorhakken
 Compromis: binnenshuis mag men het oude geloof blijven belijden,
maar buitenshuis moet men christelijk zijn
 Compromis werkte tot ook binnenshuis het oude geloof verdween

131.  ontdekking en kolonisatie
van Groenland is bijzonder
goed gekend dankzij De
Sage van Erik de Rode
 in Noorwegen geboren als
de zoon van Thorvald
Asvaldson
 Werd Erik de Rode
genoemd omwille van zijn
dikke rode baard

132.  960: Eriks’ vader moet Noorwegen verlaten omwille van
een aantal moorden die hij gepleegd heeft
 De familie verhuist naar noordwesten van Ijsland
 Erik de Rode huwt er met de rijke Thjodhild
 982: Erik wordt voor 3 jaar verbannen vanwege de moord
op zijn buurman die eerder enkel slaven van Erik had
omgebracht
 Erik besluit zijn ballingschap te gebruiken om op zoek te
gaan naar een land ten westen van Ijsland dat eerder was
gezien door een zekere Gunnbjörn

133.  Erik verkent de kust van
Groenland en keert terug
met nieuws over het nieuw
ontdekte land
 985: Erik keert terug met
een groot aantal kolonisten
 Er worden twee kolonies
gesticht die zullen
uitgroeien tot +/- 3000
inwoners

136.  985-1408: Groenland
bleef ongeveer 420 jaar
bewoond
 Redenen ondergang?
 Kouder wordende
klimaat (kleine Ijstijd
van 15e en 16e eeuw)
 Hongersnood
 Vijandigheden van de
Inuit (grotendeels door
Vikingen zelf
veroorzaakt)

138.  Rond het jaar 1000 werd de
oostkust van het huidige
Canada ontdekt en verkend
door Leif Erikson, de zoon
van Erik de Rode
 Er wordt een kleine kolonie
gesticht die al snel wordt
verlaten
 Te veel weerstand van
plaatselijke
indianenstammen
(skraelings)

139.  Een Vikingnederzetting is
inderdaad teruggevonden
bij het Canadese plaatsje
L’Anse auxMeadows op
Newfoundland.
 Geen blijvende
nederzetting van Vikingen
 Vikingen organiseerden
wel vaker expedities naar
Canada om goed
timmerhout te halen