1.
Η ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ ΩΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ
ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ
Εξελίξεις από το 1974 μέχρι σήμερα μέσα από
Διπλωματικά Έγγραφα
Εισηγήτρια: Δρ. Ερατώ Κοζάκου-Μαρκουλλή

2.
Βαρώσια πριν το 1974

3.
Τα δημοτικά όρια της Αμμοχώστου και οι ενορίες της
Πληθυσμός 1960: 35,000 - Πληθυσμός 1973: 39,000

4.
Ιστορικές εξελίξεις 1974-2014

5.
Τουρκική εισβολή και κατοχή της Αμμοχώστου
• 16 Αυγούστου 1974 η πόλη της Αμμοχώστου (περιοχή
εντός των δημοτικών ορίων) καταλαμβάνεται από τα
τουρκικά στρατεύματα εισβολής κατά τη διάρκεια της
δεύτερης φάσης της τουρκικής εισβολής.
• Μικρό μέρος της πόλης (17% περίπου) αποκόπηκε από
τις κατοχικές δυνάμεις με συρματόπλεγμα και άλλα
εμπόδια και απαγορεύτηκε η εγκατάσταση σε αυτό
οποιουδήποτε προσώπου εκτός από συγκεκριμένες
περιπτώσεις στρατιωτικών και άλλων προσώπων με τις
οδηγίες του Τουρκικού στρατού.
• Κατά μήκος του συρματοπλέγματος υπάρχουν
παρατηρητήρια/φυλάκια των κατοχικών δυνάμεων από
τα οποία ελέγχεται η περίμετρος-περίφραξη

6.
Δημοτικά όρια Αμμοχώστου
και περιφραγμένη περιοχή των Βαρωσίων

7.
Η περιφραγμένη περιοχή της Αμμοχώστου
Περιγραφή της περίφραξης
Το συρματόπλεγμα της περιφραγμένης Αμμοχώστου
αρχίζει από το οδόφραγμα της Δερύνειας, ακολουθεί
ολόκληρη τη Λεωφόρο Δερύνειας μέχρι την εκκλησία της
Αγίας Ζώνης και διερχόμενο από τις οδούς Αγαμέμνονος,
Προμηθέως και Λοχαγού Καποτά καταλήγει στην
Εκκλησία των Μαρωνιτών. Από εκεί κατευθύνεται προς το
ξενοδοχείο SAVOY-Πλατεία Νίκης-διέρχεται δια της οδού
Αγίας Ελένης και καταλήγει στους Αλευρόμυλους στο
τέρμα της οδού. Κατευθύνεται στη συνέχεια προς το
Παγοποιείο, παρά το συγκρότημα NAAFI, διέρχεται και
εφάπτεται του Δυτικού και Νότιου περιτοιχίσματος του
σταδίου ΓΣΕ και ακολουθώντας την παραλιακή γραμμή
ανατολικά των ξενοδοχείων SALAMINIA, FLORIDA και
ASPELIA, καταλήγει στο μικρό ακρωτήριο γνωστό ως
ΓΛΩΣΣΑ.

8.
Η περιφραγμένη περιοχή της Αμμοχώστου
Παρατηρητήρια εντός της περιοχής
• Η έκταση της περιφραγμένης περιοχής καλύπτει
έκταση επτά περίπου τετραγωνικών χιλιομέτρων
• Η Ειρηνευτική Δύναμη των Ηνωμένων Εθνών στην
Κύπρο διαθέτει πέντε Παρατηρητήρια
(OBSERVATION POINTS) τα οποία καθημερινά
διεξάγουν περιπολίες σε προκαθορισμένες
διαδρομές («δίοδοι περιπολίας-patrol tracks”).
• Οι κατοχικές δυνάμεις διαθέτουν εντός της
περιφραγμένης πόλης 12 επανδρωμένα
Παρατηρητήρια.
• Στη Βόρεια περιοχή της περίκλειστης πόλης παρά τα
γραφεία της NAAFI βρίσκεται το μοναδικό Σημείο
Εισόδου(CHECK POINT) προς την περιφραγμένη
πόλη.

9.
12 Φεβρουαρίου 1977-
Συμφωνία Υψηλού Επιπέδου Μακαρίου- Ντενκτάς
Άρθρο 2 αφορούσε τα κριτήρια για εδαφικό
(2. Το έδαφος υπό τη διοίκηση της κάθε κοινότητας πρέπει να συζητηθεί υπό το φως
της οικονομικής βιωσιμότητας ή παραγωγικότητας και της ιδιοκτησίας γης.)

10.
31 Μαρτίου-7 Απριλίου 1977- Έκτος γύρος
Συνομιλιών- (S/12323)
• ΕΚ πλευρά προσήλθε με προτάσεις τόσο για το
Συνταγματικό όσο και για το εδαφικό-
Η ΕΚ πλευρά υπέβαλε χάρτη για εδαφικό με
19.7% υπό διοίκησηΤΚ κοινότητας
και 80.3% υπό ΕΚ διοίκηση
Η Αμμόχωστος, εκτός από ένα μέρος στα
βόρεια της πόλης που περιέχει την τουρκική
συνοικία, περιλαμβάνεται στο έδαφος υπό την
διοίκηση της ΕΚ κοινότητας.
H ΤΚ πλευρά δεν υπέβαλε προτάσεις για
εδαφικό αλλά μόνο για συνταγματικό, οι οποίες
δεν ήσαν ουσιαστικές κα προέβλεπαν για δύο
κράτη και για εξελικτική ομοσπονδία

11.
ΧΑΡΤΗΣ ΕΚ ΠΛΕΥΡΑΣ 1977 (31/3/77)

12.
13 Απριλίου 1978
Προτάσεις ΤΚ πλευράς
που περιλαμβάνουν και Βαρώσια
• Στο Συνταγματικό ανεπαρκείς. Προνοούσαν για
συνομοσπονδία δύο κρατών.
• Στο εδαφικό καμία δέσμευση. Εισήγηση για κάποιες περιοχές
που θα επιστρέφονταν αλλά μόλις 1% του εδάφους. Νεκρή
ζώνη υπό ΕΚ διοίκηση. Το υπόλοιπο απλώς ευθυγράμμιση.
(64.8% υπό ΕΚ διοίκηση και 35.2% υπό ΤΚ διοίκηση)
• Για τα Βαρώσια θα παρέμεναν κάτω από ΤΚ έλεγχο. Αυτοί
που θα επέστρεφαν (κυρίως ξενοδόχοι και άλλοι
επιχειρηματίες του τουριστικού τομέα), θα υπόκειντο στους
νόμους του Ομόσπονδου ΤΚ κράτους. Νότια Λεωφόρου
Δημοκρατίας και Αστεροσκοπίου και Ανατολικά Λεωφόρου
Δερύνειας.
• Απόρριψη από ΕΚ πλευρά

13.
ΤΚ Χάρτης για εδαφικό που υποβλήθηκε στις 13/4/78
(64.8% υπό ΕΚ διοίκηση και 35.2% υπό ΤΚ διοίκηση)

14.
Χάρτης που αφορά τα Βαρώσια
επισυνημμένος στις ΤΚ προτάσεις
που υποβλήθηκαν στις 13 Απριλίου
1978
«Οι Ελληνοκύπριοι
ιδιοκτήτες θα
εγκατασταθούν νοτίως
των Λεωφόρων
Δημοκρατίας και
Αστεροσκοπίου και
Ανατολικά της
Λεωφόρου Δερύνειας»

15.
Απόσπασμα από ΤΚ προτάσεις 13 Απριλίου 1978
Επεξηγηματικό Σημείωμα
«ΙΙΙ. Βαρώσια
• Λόγω του ότι Ελληνοκύπριοι ένοπλοι επέλεξαν να χρησιμοποιήσουν το Maras (Βαρώσια) και τα
ψηλά κτίρια εντός της πόλης ως τόπους από τους οποίους επιτίθεντο εναντίον του
Τουρκοκυπριακού πληθυσμού της Αμμοχώστου, στην οποία 14,000 Τουρκοκύπριοι,
περιλαμβανομένων και γυναικόπαιδων, βρίσκονταν παγιδευμένοι και είχαν εκτεταμένες απώλειες
στην εντός των τειχών πόλη, από τις 20 Ιουλίου μέχρι τις 14 Αυγούστου 1974, κατέστη αναγκαίο
για λόγους ασφάλειας να επεκταθούν οι γραμμές προώθησης μέχρι νότια των Βαρωσίων
• Έκτοτε το Maras (Βαρώσια) παραμένουν ακατοίκητα. Τουρκοκυπριακές προσπάθειες για την
επιστροφή ορισμένων ή όλων των ξενοδόχων και των επιχειρηματιών ούτως ώστε να
επανενεργοποιηθεί η πόλη και να διασωθούν οι περιουσίες από την καταστροφή από τα στοιχεία
της φύσης κατέστησαν άκαρπες λόγω του ότι οι Ελληνοκύπριοι ηγέτες, για πολιτικούς λόγους,
παρεμπόδισαν αυτούς τους ανθρώπους από το να επιστρέψουν στις περιουσίες τους.
• Η Τουρκοκυπριακή πλευρά προσεγγίζει το πρόβλημα με τρόπους που θα επιτρέψουν σε ένα
μεγάλο αριθμό Ελληνοκυπρίων ιδιοκτητών να επιστρέψουν στις περιουσίες τους, με βάση
κάποιες προϋποθέσεις, ενώ ταυτόχρονα θα λαμβάνονται υπόψη και οι απαιτήσεις ασφάλειας
των Τουρκοκυπρίων-ιδιαίτερα εκείνων που ζουν στην Αμμόχωστο, τόσο εντός των τειχών της
πόλης, καθώς και τις απαιτήσεις ασφάλειας του λιμανιού, το οποίο αποτελεί το κύριο εμπορικό
λιμάνι της Τουρκοκυπριακής κοινότητας- ενώ την ίδια ώρα να διευθετηθεί το πρόβλημα μέσα στα
πλαίσια των τεσσάρων κατευθυντηρίων γραμμών που συμφωνήθηκαν από τους δύο ηγέτες στις
12 Φεβρουαρίου 1977»

16.
TK Προτάσεις για τα Βαρώσια-13 Απριλίου 1978
ΙΙΙ.
• «Οι Ελληνοκύπριοι και άλλοι που θα επιστρέψουν στα
Βαρώσια, θα υπόκεινται στους νόμους και τους
κανονισμούς του Τουρκικού Ομόσπονδου κράτους της
Κύπρου
• Ιδιαίτερη φροντίδα θα πρέπει να αναληφθεί ούτως ώστε
να προωθηθεί εκ νέου η περιοχή ως τουριστικό θέρετρο
και γι’ αυτό τον σκοπό και για να καταστεί δυνατό στους
ιδιοκτήτες να επαναρχίσουν τις επιχειρήσεις τους, το
Τουρκικό Ομόσπονδο κράτος της Κύπρου θα εξετάσει
φορολογικές και άλλες διευκολύνσεις.
• Οι Ελληνοκύπριοι ιδιοκτήτες θα εγκατασταθούν νοτίως
των Λεωφόρων Δημοκρατίας και Αστεροσκοπίου και
Ανατολικά της Λεωφόρου Δερύνειας».

17.
Ανάλυση των ΤΚ προτάσεων της 13ης Απριλίου 1978
Στα τέλη Απριλίου 1978, ο Γραμματέας του Δήμου Αμμοχώστου και ο Κυπριακός Οργανισμός
Τουρισμού ανέλυσαν τις ΤΚ προτάσεις της 13ης Απριλίου.
Η περίληψη της ανάλυσης είναι πιο κάτω:
(α) Τι θέλουν να κρατήσουν οι Τουρκοκύπριοι:
1. 16 ξενοδοχεία χωρητικότητας 2,500 κλινών
2. Το μοναδικό Νοσοκομείο
3. Το Αρχηγείο Αστυνομίας και τον μόνο Αστυνομικό Σταθμό
4. Τα Κυβερνητικά κτίρια
5. Το κτίριο των Τηλεπικοινωνιών
6. Το κτίριο της Αρχής Ηλεκτρισμού
7. Τις κύριες Τράπεζες
8. Το Εμπορικό Κέντρο της πόλης
9. Τις Δημοτικές Αγορές
10. Το Δικαστήριο
11. Το Δημαρχείο
12. Το λιμάνι της Αμμοχώστου
13. Τη μαρίνα
14. Και τα δύο στάδια
15. Και τα δύο Δημοτικά γήπεδα τένις
16. Επτά εκκλησίες
17. Επτά δημόσια και ιδιωτικά Σχολεία (Γυμνάσια κλασικών και οικονομικών σπουδών, Λύκειο
για εμπορικές σπουδές και ξένες γλώσσες, καθώς και για τουριστικές επιχειρήσεις
18. Έντεκα Δημοτικά Σχολεία
19. Πέραν αυτών όλων θέλουν να κρατήσουν χιλιάδες σπίτια και πολυκατοικίες

18.
(β) Τι «προσφέρουν» στους ΕΚ στο νέο «θύλακα» που σχεδιάζουν
να δημιουργήσουν:
1. 30 ξενοδοχεία χωρητικότητας 4,699 κλινών
2. Κανένα Νοσοκομείο
3. Κανένα Αστυνομικό Σταθμό
4. Κανένα Κυβερνητικό κτίριο
5. Κανένα Δικαστήριο
6. Κανένα Δημοτικό κτίριο
7. Κανένα λιμάνι
8. Κανένα στάδιο
9. Τρεις εκκλησίες
10. Ένα Δευτεροβάθμιο σχολείο (Γυμνάσιο)
11. Τέσσερα Δημοτικά σχολεία
12. Κατοικίες για περίπου 5,000 άτομα και επιπρόσθετα
πολυκατοικίες που είναι σχεδιασμένες για τουριστική χρήση σε μια
περιοχή που αποτελεί το 1/7 της πόλης.

19.
Λεηλασίες στην περιφραγμένη περιοχή
Στις 31 Μαίου 1978 Γενικός Γραμματέας στην έκθεση του (S/12723 ) παρατηρεί ότι:
• «24. Σημαντικές ποσότητες εμπορευμάτων και άλλης κινητής ιδιοκτησίας έχουν
αφαιρεθεί από σπίτια και άλλα υποστατικά στην νέα πόλη της Αμμοχώστου (Βαρώσια)
κατά την περίοδο εξέτασης, κάτι που εγείρει παράπονα για λεηλασία. Οι
Τουρκοκυπριακές αρχές έχουν επισημάνει στην Ειρηνευτική Δύναμη των ΗΕ στην Κύπρο
ότι κρατούνται αρχεία και ότι για συγκεκριμένες περιουσίας που έχουν αφαιρεθεί θα
δοθούν εξηγήσεις σε περίπτωση πολιτικής διευθέτησης»
• Στην ίδια έκθεση ο ΓΓ παρατηρεί ότι τα Βαρώσια παρέχουν ένα άνοιγμα για περαιτέρω
βήματα προς εξάλειψη ανώμαλων καταστάσεων:
• «78. Την ίδια ώρα, αισθάνομαι ότι έχει επέλθει ο χρόνος για συγκεκριμένες προσπάθειες
χειρισμού ορισμένων σημαντικών πτυχών του υπάρχοντος αδιεξόδου στο έδαφος, που
να παρέχει ένα άνοιγμα για περαιτέρω βήματα. Αυτή η προσέγγιση μπορεί να βοηθήσει
στην εξάλειψη ορισμένων ανώμαλων καταστάσεων που παρεμβάλλουν εμπόδια
προηγούμενων προσπαθειών χειρισμού του ευρύτερου προβλήματος. Το status quo των
Βαρωσίων που δεν πρέπει να παραμένει στην παρούσα κατάσταση, άδειο και
καταστρεφόμενο, μπορεί να παρέχει μια τέτοιου είδους ευκαιρία . Εφόσον τα Βαρώσια
βρίσκονται στην γειτνιάζουσα περιοχή της νεκρής ζώνη και περιπολείται από τα
στρατεύματα της Ειρηνευτικής Δύναμης των ΗΕ, θα ήταν φυσικό τα ΗΕ να βοηθήσουν
προς αυτή την κατεύθυνση».

20.
20 Ιουλίου 1978 Νέες ΤΚ προτάσεις για Βαρώσια
• Ο Ντενκτάς κυκλοφορεί επιστολή «ανοικτό μήνυμα προς ΕΚ
ηγεσία»
• Να αρχίσει η επιστροφή κατοίκων των Βαρωσίων στα σπίτια
και στις περιουσίες τους μόλις επαναρχίσουν οι συνομιλίες.
• Μέχρι 35,000 ΕΚ θα μπορούν να επανεγκατασταθούν.
• Για καθορισμό της περιοχής επανεγκατάστασης θέματα
ασφάλειας των ΤΚ πρέπει να ληφθούν υπόψη.
• Το μελλοντικό status είναι ανοικτό για διαπραγματεύσεις.
• Προσωρινή διοίκηση Βαρωσίων κάτω από την αιγίδα των
ΗΕ. Συζητήσεις για τη δομή της προσωρινής διοίκησης
ταυτόχρονα με την έναρξη των διαπραγματεύσεων. Τα
όργανα και λειτουργία προσωρινής διοίκησης θα
περιλαμβάνουν επιτήρηση των αναγκαίων δημοτικών
υπηρεσιών και την εκτέλεση κανονικών αστυνομικών
λειτουργιών
• Επανεγκατάσταση κατά στάδια με την έναρξη των
διαπραγματεύσεων. ΗΕ να παράσχουν τεχνική βοήθεια.

21.
Απόσπασμα από το «ανοικτό μήνυμα» του Ντενκτάς προς την ΕΚ ηγεσία
20 Ιουλίου 1978
• « Με τα πιο πάνω υπόψη σας υποβάλλω τις πιο κάτω προτάσεις :
• Για να διασκεδάσω οποιεσδήποτε αμφιβολίες όσο αφορά την επιθυμία μου για
διευκόλυνση μιας οριστικής λύσης στο Κυπριακό, είμαι διατεθειμένος να συζητήσω την
εγκαθίδρυση μιας προσωρινής διοίκησης στα Βαρώσια χωρίς να επηρεάζεται το παρόν ή το
οριστικό πολιτικό καθεστώς της περιοχής
• Μπορούμε να εισέλθουμε σε συζητήσεις έγκαιρα για το σχεδιασμό της ανάπτυξης της
δομής της προσωρινής διοίκησης που θα εγκαθιδρυθεί κάτω από την αιγίδα των ΗΕ
ταυτόχρονα με την επανέναρξη των δικοινοτικών συνομιλιών στη βάση της συμφωνίας της
12ης Φεβρουαρίου 1977 με τον Μακάριο.
• Τα όργανα και η λειτουργία της προσωρινής διοίκησης θα περιλαμβάνουν την επιτήρηση
των αναγκαίων δημοτικών υπηρεσιών και την εκτέλεση κανονικών αστυνομικών
λειτουργιών.
• Η επανεγκατάσταση στα Βαρώσια θα προχωρήσει σε στάδια, αρχίζοντας μόλις τούτο είναι
εφικτό με την επανέναρξη των δικοινοτικών συνομιλιών. Τα Ηνωμένα Έθνη θα παράσχουν
τέτοια τεχνική βοήθεια που θα ήταν αναγκαία για την διερεύνηση και ανοικοδόμηση της
δομής της πόλης και των κτιρίων και τη διευκόλυνση της διαδικασίας εγκατάστασης.
• Ελπίζω να αποδεχθείτε αυτή την προσφορά σε ένα πνεύμα συμφιλίωσης»

22.
Απάντηση της Κυβέρνησης της ΚΔ στην «πρόταση» Ντενκτάς, που
κυκλοφορεί ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Κύπρου στον ΟΗΕ με επιστολή
του ημερομηνίας 24 Ιουλίου 1978 (Α/33/189-S/12786)
• Η περιοχή της πόλης της Αμμοχώστου που προτείνεται να τεθεί
κάτω από την προσωρινή εξουσία των ΗΕ, μπορεί να στεγάσει
περίπου 5,000 ΕΚ εφόσον αποτελεί το 1/7 της περιοχής που
βρισκόταν κάτω από την εξουσία του Δήμου Αμμοχώστου. Αυτό
το μικρό ποσοστό θα αποτελούσε στην πράξη ένα «θύλακα» εν
μέσω της Τουρκικής κατοχής
• Όταν οι Τούρκοι μιλούν για την επιστροφή 30,000 έως 35,000 ΕΚ,
ασφαλώς εννοούν ότι οι πρόσφυγες θα επιστρέψουν στα
ξενοδοχεία και στα διαμερίσματα των πολυκατοικιών και όχι στα
δικά τους σπίτια και γειτονιές που θα παρέμεναν κάτω από την
Τουρκική κατοχή.
• Θα πρέπει όμως να τονιστεί ότι ακόμα και αν όλα τα ξενοδοχεία
και διαμερίσματα πολυκατοικιών που κτίστηκαν για τουριστικούς
σκοπούς χρησιμοποιούνταν για να κατοικηθούν από τους
επιστρέφοντες πρόσφυγες, σε καμία περίπτωση δεν θα
μπορούσαν να στεγάσουν τις 30,000 έως 35,000 πρόσφυγες.

23.
Όλες αυτές οι Τουρκικές κινήσεις και δήθεν προσφορές συνδέονται
με το Αμερικανικό Εμπάργκο Όπλων εναντίον της Τουρκίας και
τις προσπάθειες της Αμερικανικής κυβέρνησης για άρση του
• 5/2/1975-2/10/1975 (πλήρες εμπάργκο όπλων)
• 2/10/1975- 31/7/1978 (μερικό εμπάργκο)
• Άρση του Εμπάργκο την 1η Αυγούστου1978
• Αμερικανική Βουλή των Αντιπροσώπων επέβαλε στην
Αμερικανική Κυβέρνηση να αναλάβει πρωτοβουλίες
για προώθηση λύσης
• Αποστολή του Ειδικού Συμβούλου του Αμερικανικού
Υπουργείου Εξωτερικών Matthew Nimetz και του
Υφυπουργού Εξωτερικών Warren Christopher για
διερεύνηση προοπτικών επανέναρξης του
δικοινοτικού διαλόγου (Φθινόπωρο 1978)

24.
10 Νοεμβρίου 1978-Υποβολή από τον Matthew Nimetz στον τότε Υπουργό
Εξωτερικών Νίκο Ρολάνδη του Αμερικανο-Βρετανο-Καναδικού Σχεδίου
(ABC Plan) με τον τίτλο «Πλαίσιο για μια διευθέτηση του Κυπριακού»
Λεπτομερής αναφορά για επανεγκατάσταση στο Βαρώσι
Για το Βαρώσι προέβλεπε:
«(12) Για την προώθηση μιας ατμόσφαιρας καλής θέλησης, και για την επίλυση των πιεστικών
ανθρωπιστικών προβλημάτων, θα υπάρξει επανεγκατάσταση στην περιοχή των Βαρωσίων κάτω από
την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών και σύμφωνα με τις πιο κάτω διευθετήσεις. Αυτή η επανεγκατάσταση
θα αρχίσει ταυτόχρονα με την επανέναρξη πλήρων συνομιλιών για μια συνολική λύση.
• Ότι τα μέρη στις διακοινοτικές συνομιλίες θα συνεργαστούν με τον ΓΓ του ΟΗΕ και τους
αντιπροσώπους του για την διευθέτηση των modalities για μια σύντομη επανεγκατάσταση στην
περιοχή των Βαρωσίων. Οι πιο κάτω κατευθυντήριες γραμμές θα ισχύουν:
• Η περιοχή της επανεγκατάστασης θα περιλαμβάνει το έδαφος που βρίσκεται στα ανατολικά του
χωριού του Αγίου Νικολάου και στα νότια του παλαιού δρόμου Λευκωσίας-Αμμοχώστου. Στον
καθορισμό της ακριβούς περιοχής για την επανεγκατάσταση, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι
ανησυχίες της ΤΚ πλευράς για την ασφάλεια της παλιάς πόλης της Αμμοχώστου και του λιμανιού της
Αμμοχώστου
• Η περιοχή για επανεγκατάσταση θα διοικείται κάτω από την εποπτεία των ΗΕ και θα θεωρείται ως
προέκταση της σημερινής ουδέτερης ζώνης. Θα υπάρχει ένας ΕΚ και ένας ΤΚ σύνδεσμος με τις αρχές
των ΗΕ για τον σκοπό αυτό. Οι Κυπριακοί νόμοι και κανονισμοί θα ισχύουν στην περιοχή
επανεγκατάστασης.
• Είναι κατανοητό ότι θα επιστρέψουν όσο περισσότεροι το επιθυμούν από τους πρώην κατοίκους της
περιοχής επανεγκατάστασης. Δεν θα υπάρχει οποιοσδήποτε συγκεκριμένος αριθμητικός
περιορισμός.
• Αυτοί που θα επιστρέψουν στην περιοχή για επανεγκατάσταση δεν θα υποβληθούν σε περαιτέρω
μετακίνηση παρά την θέληση τους».

25.
Το σχέδιο απορρίπτεται από την Κυπριακή
Κυβέρνηση τον Δεκέμβριο 1978
• Όπως παραδέχθηκε ο Mathew Nimetz στην
ακρόαση ενώπιον της Υποεπιτροπής
Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Γερουσίας στις 17
Απριλίου 1991, οι Τούρκοι δεν ήσαν ευτυχείς με
το σχέδιο και προσπαθούσαν να το
απορρίψουν. Ανακουφίστηκαν, όπως κατέθεσε,
όταν ο Πρόεδρος Κυπριανού το απέρριψε.
• Η απόρριψη από ΕΚ πλευράς βασίστηκε κυρίως
στην άποψη ότι το σχέδιο, που ήταν δυτικής
έμπνευσης, θα απομάκρυνε το Κυπριακό από
τα Ηνωμένα Έθνη και δεν θα μπορούσε να
αποτελέσει βάση διαπραγματεύσεων.

26.
Ο Γενικός Γραμματέας Kurt Waldheim αναλαμβάνει μια νέα
πρωτοβουλία τον Δεκέμβριο 1978 και εισηγείται την σύγκληση μιας
νέας συνάντησης Κορυφής και υποβάλλει στις 19 Δεκεμβρίου 1978
σειρά εγγράφων εργασίας για προετοιμασία της συνάντησης.
• Στην προτεινόμενη ημερήσια διάταξη για
επανέναρξη των διαπραγματεύσεων τίθεται και το
θέμα επανεγκατάστασης στην Αμμόχωστο.
• 10 Ιανουαρίου 1979 η ΕΚ πλευρά αποδέχθηκε τα
έγγραφα.
• Η Τουρκοκυπριακή πλευρά υπέβαλε όρους:
συνέδεσε το θέμα της Αμμοχώστου με την τελική
συμφωνία, άρση αποκλεισμών και τερματισμό της
διεθνοποίησης του Κυπριακού προβλήματος από
την Κυπριακή Δημοκρατία.

27.
18-19 Μαίου 1979 συγκαλείται στη Λευκωσία η 2η Συνάντηση Υψηλού Επιπέδου
μεταξύ ΓΓ Kurt Waldheim και των ηγετών των δύο κοινοτήτων
Προέδρου Κυπριανού και ΤΚ ηγέτη Ραούφ Ντενκτάς
19 Μαΐου 1979 υιοθετείται η Δεύτερη Συμφωνία Υψηλού Επιπέδου
• Στο πλαίσιο της Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης
συμφωνήθηκε όπως η τύχη της Αμμοχώστου επιλυθεί
κατά προτεραιότητα, ακόμα και αν η συνολική λύση
δεν συμφωνηθεί.
• Σημείο 5 της Συμφωνίας:
• «Προτεραιότητα θα δοθεί στην επίτευξη συμφωνίας
για την επανεγκατάσταση στα Βαρώσια κάτω από την
αιγίδα των ΗΕ ταυτόχρονα με την έναρξη εξέτασης
από τους συνομιλητές των συνταγματικών και
εδαφικών πτυχών μιας συνολικής διευθέτησης.
Μόλις επιτευχθεί συμφωνία για τα Βαρώσια θα
εφαρμοστεί χωρίς να αναμένεται η έκβαση
συζητήσεων για τις άλλες πτυχές του Κυπριακού
προβλήματος»

28.
Από τη συνάντηση ΓΓ ΟΗΕ Kurt Waldheim με τον Πρόεδρο
Σπύρο Κυπριανού και τον ΤΚ ηγέτη Ραούφ Ντενκτάς

29.
22 Ιουνίου 1979 Πρώτη συνάντηση μετά τη Συμφωνία Κορυφής Κυπριανού-Ντενκτάς
Υποβολή ΕΚ προτάσεων για Βαρώσια
• Στην πρώτη συνάντηση η ΕΚ πλευρά υπέβαλε προτάσεις για τα Βαρώσια. Η ΤΚ πλευρά
αντέδρασε λέγοντας ότι θα πρέπει πρώτα να συζητηθεί το άρθρο 2 της συμφωνίας που
παρέπεμπε στην πρώτη συμφωνία κορυφής της 12 Φεβρουαρίου 1977 και τα ψηφίσματα
των ΗΕ ως βάση για τις συνομιλίες, και μετά να συζητηθεί το άρθρο 5 που αφορούσε τα
Βαρώσια.
• Οι προτάσεις μας περιείχαν και χάρτη της περιοχής επανεγκατάστασης καθώς και
διευθετήσεις για την επανεγκατάσταση
- Με τον όρο Βαρώσια γινόταν ξεκάθαρο ότι αυτός αφορούσε τον Ελληνικό
τομέα της πόλης της Αμμοχώστου.
- Αποχώρηση όλων των Τουρκικών και ΤΚ στρατευμάτων και άλλου προσωπικού
ασφάλειας και αστυνομικών δυνάμεων από την περιοχή επανεγκατάστασης
- Επιστροφή της περιοχής επανεγκατάστασης στoν έλεγχο της Κυβέρνησης της Κυπριακής
Δημοκρατίας και ισχύς των Νόμων και Κανονισμών της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τα ΗΕ
θα ασκούν επίβλεψη.
- Καμία ακούσια μετακίνηση των κατοίκων μετά την επανεγκατάσταση
• Καθίστατο δε σαφές στις προτάσεις της ΕΚ πλευράς ότι δεν αποτελούν προτάσεις για την
οριστική διευθέτηση του εδαφικού ή οποιασδήποτε άλλης πτυχής που αφορά την
Αμμόχωστο, αλλά απλώς αφορούν το ενδιάμεσο θέμα της άμεσης επανεγκατάστασης των
κατοίκων σύμφωνα με το σημείο 5 της Συμφωνίας Κορυφής της 19ης Μαΐου 1979

30.
Χάρτης Περιοχής επανεγκατάστασης στα Βαρώσια που υπέβαλε η ΕΚ πλευρά
22 Ιουνίου 1979

31.
Προσπάθειες ΓΓ για εφαρμογή της Συμφωνίας Κυπριανού Ντενκτάς
για τα Βαρώσια και επανέναρξη των συνομιλιών για τη συνολική λύση
• Συνομιλίες επαναρχίζουν στη Λευκωσία στις 15 Ιουνίου 1979
• Στη συνάντηση της 22ας Ιουνίου 1979 ο ΤΚ διαπραγματευτής ήγειρε το
θέμα της «διζωνικότητας» και της ασφάλειας της ΤΚ κοινότητας και
επέμενε όπως η ΕΚ πλευρά τοποθετηθεί ότι αποδέχεται τη διζωνικότητα.
Αυτή η συζήτηση οδήγησε σε αδιέξοδο και στην προσωρινή διακοπή των
συνομιλιών.
• Στις 2 Αυγούστου 1979 ο ΕΚ διαπραγματευτής εξέδωσε ένα μνημόνιο με
το οποίο επιβεβαίωνε τη θέση της ΕΚ πλευράς, περιλαμβανομένης και της
αποδοχής της «διζωνικότητας», από την άποψη ότι η ομοσπονδία θα
αποτελείται από δύο συστατικά μέρη, αλλά όχι από την άποψη της
αποδοχής της τουρκικής θέσης για τη σχέση μεταξύ των μερών αυτών. Ο
Γενικός Γραμματέας είχε τότε καταλήξει ότι και οι δύο πλευρές είχαν
υποβάλει προτάσεις που πρόβλεπαν για μια «διζωνική» εδαφική
διευθέτηση και για ένα δικοινοτικό ομοσπονδιακό σύστημα (S/13672).
• Παρόλες τις προσπάθειες του ΓΓ για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων με
προτεραιότητα να δοθεί στην επίτευξη συμφωνίας για την
επανεγκατάσταση στα Βαρώσια οι διαπραγματεύσεις δεν κατέστη δυνατό
να επαναρχίσουν παρά μόνο τον Αύγουστο του 1980.

32.
9 Αυγούστου 1980
Εναρκτήρια Δήλωση ΓΓ για επανέναρξη των συνομιλιών-
Στα Θέματα Ημερήσιας Διάταξης περιλαμβάνεται το Βαρώσι
• Με την εναρκτήρια δήλωση του ΓΓ, εισήχθη για πρώτη φορά ο όρος
«διζωνική» και «ασφάλεια» σχετικά με πρακτικές δυσκολίες της ΤΚ
κοινότητας. Όσο αφορά τη «διζωνική» αναφέρεται στη δήλωση: «Και τα
δύο μέρη επαναβεβαίωσαν την στήριξη τους σε μια ομοσπονδιακή
λύση της συνταγματικής πτυχής και σε μια διζωνική λύση της εδαφικής
πτυχής του Κυπριακού προβλήματος»
• Στα θέματα που θα συζητηθούν στις διαπραγματεύσεις περιλαμβάνεται
αναφορά ως πρώτο θέμα (α) «η επίτευξη συμφωνίας για
επανεγκατάσταση στα Βαρώσια κάτω από την αιγίδα των ΗΕ και με
βάση τις πρόνοιες του σημείου 5 της συμφωνίας της 19ης Μαΐου 1979».
• Άλλα θέματα προς συζήτηση ήταν τα Πρακτικά μέτρα από τις δύο
πλευρές για προώθηση καλής θέλησης, αμοιβαίας εμπιστοσύνης και
επιστροφή στις ομαλές συνθήκες σύμφωνά με το σημείο 6 της
συμφωνίας της 19ης Μαίου, οι συνταγματικές πτυχές και οι εδαφικές
πτυχές. Η συζήτηση των θεμάτων θα γινόταν ταυτόχρονα και εκ
περιτροπής σε διαδοχικές συναντήσεις

33.
15 Οκτωβρίου1980
Κατάθεση ΤΚ προτάσεων για την προσωρινή διοίκηση της περιοχής
επανεγκατάστασης στα Βαρώσια
1. Τα Βαρώσια θα τεθούν κάτω από προσωρινή διοίκηση μέχρι
την συνολική λύση του πολιτικού προβλήματος
2. Για το σκοπό αυτό, μια τριμελής Επιτροπή θα εγκαθιδρυθεί για
να εκτελεί δημοτικές υπηρεσίες στην περιοχή. Η Επιτροπή θα
αποτελείται από τρία μέλη, ένα μέλος θα εκπροσωπεί το
«Τουρκικό Ομόσπονδο κράτος της Κύπρου», ένα μέλος τους
κατοίκους που θα επανεγκατασταθούν και ένα την Ειρηνευτική
Δύναμη.
3. Όλες οι αποφάσεις της Επιτροπής θα λαμβάνονται ομόφωνα
4. Όλες οι αποφάσεις και οι κανονισμοί που θα υιοθετεί η
Επιτροπή θα υλοποιούνται από την Ειρηνευτική Δύναμη.
5. Η περιοχή επανεγκατάστασης θα αποστρατικοποιηθεί
6. Μόνη υπεύθυνη για την αστυνόμευση της περιοχής θα είναι η
Ειρηνευτική Δύναμη.

34.
7. Η παρουσία της Ειρηνευτικής Δύναμης στην περιοχή για εφαρμογή των
πιο πάνω λειτουργιών θα αποφασίζεται μετά από διαβούλευση με το
«Τουρκικό Ομόσπονδο κράτος της Κύπρου»
8. Πρόσβαση στην περιοχή επανεγκατάστασης θα γίνεται μέσω σημείων
εισόδου που θα ορίζονται από το «Τουρκικό Ομόσπονδο κράτος της
Κύπρου». Αυτά τα σημεία θα ορίζονται, θα συντηρούνται και θα
ελέγχονται από τις αρχές του «Τουρκικού Ομόσπονδου κράτους της
Κύπρου». Η Ειρηνευτική Δύναμη μπορεί να έχει παρατηρητές στα
σημεία ελέγχου
9. Πρώην κάτοικοι και ιδιοκτήτες περιουσιών θα έχουν δικαίωμα
επανεγκατάστασης. Δεν θα υπάρχουν αριθμητικοί περιορισμοί.
10. Έμφαση θα δοθεί στην επαναπροώθηση της περιοχής ως τουριστικού
θέρετρου και για αυτό το σκοπό για να μπορέσουν οι ιδιοκτήτες να
επαναρχίσουν τις επιχειρήσεις τους, το «Τουρκικό ομόσπονδο κράτος
της Κύπρου» θα εξετάσει φορολογικές και άλλες διευκολύνσεις.
Ευκαιρίες για εργοδοσία θα δοθούν στα μέλη και των δύο κοινοτήτων.
11. Οι προσωρινές διευθετήσεις για τα Βαρώσια θα ισχύουν για πέντε
χρόνια μετά από την ημέρα που θα τεθούν σε ισχύ, νοουμένου ότι μια
συνολική διευθέτηση του πολιτικού προβλήματος δεν έχει επιτευχθεί
κατά την περίοδο αυτή. Νέες διευθετήσεις μπορούν να τεθούν σε
εφαρμογή μετά τα πέντε χρόνια. Αυτές οι διευθετήσεις δεν θα ενέχουν
οποιοδήποτε ακούσιο εκτοπισμό όσων θα έχουν επιστρέψει στην
περιοχή επανεγκατάστασης.

35.
7 Ιανουαρίου 1981: ΤΚ προτάσεις για την προσωρινή διοίκηση
της περιοχής επανεγκατάστασης των Βαρωσίων
• Η περιοχή επανεγκατάστασης των Βαρωσίων θα τεθεί
κάτω από προσωρινή διοίκηση μέχρι την οριστική
συνολική πολιτική διευθέτηση
• Για τους σκοπούς αυτής της πρότασης, «περιοχή
επανεγκατάστασης» θα είναι η περιοχή που συνορεύει:
στη βόρεια πλευρά με την οδό Αθηνών, Λεωφόρο
Δημοκρατίας, οδός Αστεροσκοπείου και οδός Ακταίου,
στα ανατολικά με την θάλασσα, στα νότια μια γραμμή
νότια από το ξενοδοχείο Chrielka, την οδό Αχαρνών και
την οδό Αγίου Μέμνωνος. Στα δυτικά η οδός Δερύνειας
και 28ης Οκτωβρίου(επισυνάπτεται χάρτης της περιοχής
επανεγκατάστασης).
• Στη συνέχεια επαναλαμβάνονται οι πρόνοιες των ΤΚ
προτάσεων της 15ης Οκτωβρίου 1980

36.
ΤΚ χάρτης επανεγκατάστασης Βαρωσίων 7/1/81

37.
Μάιος 1981- Πρόταση του ΓΓ των ΗΕ για μερική προσωρινή συμφωνία
για άνοιγμα Αεροδρομίου Λευκωσίας, να τεθούν τα Βαρώσια κάτω από
τον έλεγχο ΗΕ και άρση των οικονομικών περιορισμών στους ΤΚ
• 27 Μαΐου 1981: Έκθεση του ΓΓ στο Συμβούλιο Ασφαλείας (S/14490)
• Στην παράγραφο 56 αναφέρεται: «…. Κατά τους πρώτους μήνες αυτού του
χρόνου, αυτές οι συναντήσεις οδήγησαν σε εντατικές προσπάθειες από τους
αντιπροσώπους μου, μετά από διαβούλευση με τα μέρη, για την εξεύρεση μιας
βάσης και ενός περιεχομένου μερικής προσωρινής συμφωνίας που θα
λαμβάνει υπόψη τα θέματα προτεραιότητας ή ειδικής σημασίας στην εκ δέκα
σημείων συμφωνία της 19/5/79. Παρόλο ότι υπήρχε κάποια πρόοδος στην
σύλληψη αυτής της προσέγγισης, δυσκολίες, αν και μη αξεπέραστες, παρέμεναν
αναφορικά με την πιθανή επίπτωση στις πολιτικές και νομικές θέσεις των
πλευρών, την γεωγραφική έκταση καθώς και τη φύση του νέου καθεστώτος στα
Βαρώσια και την μέθοδο και έκταση της χαλάρωσης των οικονομικών
περιορισμών σε σχέση με την επαναλειτουργία του Διεθνο
ύς Αερολιμένα Λευκωσίας»
• Στην παράγραφο 57 αναφέρεται: «Στο παρόν στάδιο μου έχουν δοθεί λόγοι να
πιστεύω ότι τα δύο μέρη είναι έτοιμα για μια εντατική προσπάθεια προς την
κατεύθυνση μιας συνολικής λύσης που να αφορά την εξέταση πτυχών του
εδαφικού και του συνταγματικού»
• Από τα πιο πάνω διαφαίνεται ένας προβληματισμός του ΓΓ για το θέμα
προσωρινής συμφωνίας στα θέματα προτεραιότητας και προσπάθεια
επικέντρωσης στη συνολική λύση.

38.
5 Αυγούστου 1981: Υποβολή “περιεκτικών” προτάσεων
της ΤΚ πλευράς για την επίλυση του Κυπριακού
Βαρώσια μέρος της συνολικής λύσης
• Με αφετηρία την έκθεση του ΓΓ και την τοποθέτηση του
για συνολική διευθέτηση του Κυπριακού, η ΤΚ πλευρά
προχώρησε με την υποβολή νέων προτάσεων επί
αριθμού θεμάτων, περιλαμβανομένου και του εδαφικού.
Στις προτάσεις επισυνάπτονται δύο χάρτες ένας που
αφορά τις εδαφικές αναπροσαρμογές ή «συνοριακές
γραμμές» όπως αναφέρεται στις προτάσεις, (στην
πραγματικότητα ευθυγράμμιση της γραμμής κατάπαυσης
του πυρός) και ένας για την περιοχή των Βαρωσίων.
• Όσο αφορά τα Βαρώσια αναφέρεται ότι «το θέμα των
Βαρωσίων θα αντιμετωπισθεί ως μέρος του συνολικού
προβλήματος του εδαφικού, ενόψει του ότι τα δύο
θέματα είναι αδιαίρετα, και μέσα στο πνεύμα της
αντίληψης της συνολικής λύσης του Κυπριακού»

39.
ΤΚ Χάρτης εδαφικών αναπροσαρμογών 5/8/81 με 66.6% υπό ΕΚ διοίκηση
και 33.4% υπό ΤΚ διοίκηση

40.
ΤΚ Χάρτης Βαρωσίων 5/8/81

41.
26/8/81: Απόψεις της ΕΚ πλευράς για τις ΤΚ προτάσεις της 5 Αυγούστου 1981
1. Στις απόψεις της η ΕΚ πλευρά επισημαίνει ότι:
2. Οι προτάσεις επί του εδαφικού είναι
απαράδεκτες γιατί πρόκειται στην
πραγματικότητα για ευθυγράμμιση της
γραμμής αντιπαράθεσης, έκτασης που
αντιστοιχεί μόνο στο 2.7% του εδάφους της
Κυπριακής Δημοκρατίας, που θα επέτρεπε
μόνο στο 19% των ΕΚ εκτοπισμένων να
επιστρέψουν στα σπίτια τους κάτω από ΕΚ
διοίκηση. Οι προτάσεις κρίθηκαν επίσης
απαράδεκτες και για άλλους λόγους που
αφορούν θέματα ιδιοκτησίας γης,
πληθυσμιακής αναλογίας, κατανομή
πλουτοπαραγωγικών πηγών κλπ.

42.
26/8/81: Απόψεις της ΕΚ πλευράς για τις
ΤΚ προτάσεις της 5 Αυγούστου 1981
3. Όσο αφορά τα Βαρώσια επισημαίνεται ότι με βάση τις ΤΚ προτάσεις το
θέμα των Βαρωσίων τώρα αντιμετωπίζεται ως μέρος της συνολικής
διευθέτησης του εδαφικού, και με τον τρόπο αυτό εκμηδενίζεται η
προτεραιότητα που δόθηκε στο θέμα της επανεγκατάστασης στα
Βαρώσια στο σημείο 5 της συμφωνίας της 19ης Μαΐου 1979. Η ΕΚ
πλευρά εμμένει ότι αυτή η προτεραιότητα θα πρέπει να διατηρηθεί.
4. Η ΤΚ πρόταση για τα Βαρώσια αφορά μέρος μόνο των Βαρωσίων και
όχι όλης της έκτασης των Βαρωσίων, και με τον τρόπο αυτό
παραβιάζεται εκ νέου το σημείο 5 της δεύτερης συμφωνίας κορυφής.
5. Η περιοχή που προτείνεται να επιστραφεί αντιπροσωπεύει μόνο το
29.08% της συνολικής έκτασης των Βαρωσίων, δηλαδή του ΕΚ τομέα
της Αμμοχώστου στα πλαίσια των δημοτικών ορίων. Η προτεινόμενη
περιοχή κατοικείτο το 1974 από 16,190 ΕΚ που αποτελούν λιγότερο
από τον μισό πληθυσμό της πόλης. Θα πρέπει να τονιστεί εδώ ότι ο κ.
Ντενκτάς στο ανοικτό μήνυμα του της 20 Ιουλίου 1978 διευκρίνισε ότι
35,000 ΕΚ θα επιστρέψουν στα σπίτια τους στα Βαρώσια.

43.
6) Η προτεινόμενη περιοχή στερείται υποδομών και των αναγκαίων
παροχών και δημοσίων υπηρεσιών, όπως νοσοκομείο, κτίρια
αστυνομικών και πυροσβεστικών υπηρεσιών, κτίρια τηλεπικοινωνιών και
ηλεκτρισμού, λιμάνι, δημοτικά και κυβερνητικά διοικητικά κτίρια,
δικαστήρια, πολιτιστικά κέντρα, το μουσείο, το στάδιο κ.α. Περιλαμβάνει
μόνο το 5% των 14 δημοτικών σχολείων των Βαρωσίων, ένα από τα 4
δευτεροβάθμια σχολεία και 4 από τις 12 εκκλησίες.
7) Η προτεινόμενη περιοχή δεν περιλαμβάνει τις κύριες οδικές αρτηρίες
για πρόσβαση στα Βαρώσια.
8) Η πλειονότητα των πηγών οικονομικής δραστηριότητας στην οποία
βασίζεται η πόλη βρίσκονται εκτός της προτεινόμενης περιοχής. Για
παράδειγμα η περιοχή αποτελεί μόνο το 21% των βιομηχανικών
εγκαταστάσεων της πόλης που παρέχουν εργασία μόνο στο 18% των
ατόμων που εργοδοτούντο προηγουμένως στον εν λόγω τομέα, μόνο 57%
των ξενοδοχείων και ένα μικρό μέρος της γεωργίας, ιδίως των
πορτοκαλεώνων και οπωρώνων. Οι αρχαιολογικοί χώροι και άλλα
ιστορικά μέρη και τουριστικά αξιοθέατα βρίσκονται εκτός της
προτεινόμενης περιοχής.
9) Επομένως αυτό που προτείνεται να επιστραφεί αποτελεί μέρος μόνο των
Βαρωσίων, στερείται των απαραίτητων υποδομών, των αναγκαίων
πόρων και υπηρεσιών και πηγές οικονομικής δραστηριότητας στην οποία
βασίζεται η πόλη. Θα επέτρεπε στους λιγότερο από τους μισούς ΕΚ
κατοίκους της πόλης να επιστρέψουν, κάτω από συνθήκες που δεν θα
εξασφάλιζαν επαρκείς συνθήκες διαβίωσης και κίνητρα για την
αποκατάσταση της πόλης στην πρότερη οικονομική της δραστηριότητα.

44.
18 Νοεμβρίου 1981 Αξιολόγηση ΓΓ- Πρωτοβουλία Hugo Gobbi-
Συνομιλίες μέχρι τον Μάιο 1983
• Μέθοδος συζήτησης: Σημεία σύμπτωσης και σημεία απόστασης των θέσεων (points of coincidence
and points of equidistance)
• Το έγγραφο αξιολόγησης υποβλήθηκε επίσημα στις δύο πλευρές στις 18 Νοεμβρίου 1981 από τον
Ειδικό Αντιπρόσωπο του ΓΓ στην Κύπρο Hogo Gobbi
• Όσο αφορά το εδαφικό αναφερόταν στην αξιολόγηση ότι είναι δύσκολο να γεφυρωθούν οι θέσεις των
δύο πλευρών λόγω των ποιοτικών και ποσοτικών διαφορών που υπάρχουν. Υπέδειξε όμως ότι έχουν
προκύψει δύο σημαντικές ανησυχίες κατά τη διάρκεια των συζητήσεων για την διευθέτηση της
εδαφικής πτυχής: η επανεγκατάσταση ενός μεγάλου αριθμού ΕΚ προσφύγων στο έδαφος που θα
αποτελεί την ΕΚ επαρχία, και η οικονομική βιωσιμότητα της ΤΚ κοινότητας.
• Για τη διευκόλυνση των συζητήσεων στο εδαφικό ως πρώτο βήμα και για καθαρά ενδεικτικούς σκοπούς
σε χάρτη, θα ήταν χρήσιμο να εργαστούμε με βάση μια γραμμή ούτως ώστε η περιοχή υπό ΕΚ
διοίκηση να είναι τουλάχιστον 70% , περιλαμβανομένης και της νεκρής ζώνης, που αποτελεί το
ελάχιστο για την επιστροφή ενός σημαντικού αριθμού προσφύγων. Αυτό το ποσοστό 70/30 θα
μπορούσε να ποικίλει ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της περιοχής.
• ΕΝΑΣ ΑΤΥΠΟΣ ΧΑΡΤΗΣ που υποβλήθηκε από τον Hugo Gobbi περιλαμβάνει την
Αμμόχωστο και τη Μόρφου κάτω από ΕΚ διοίκηση (ΕΚ διοίκηση 72.8%, ΤΚ διοίκηση
27.2%)
• Νέος Γενικός Γραμματέας των ΗΕ αναλαμβάνει την 1/1/1982 ο Javier Perez de Cuéllar
• Οι συνομιλίες διεξήχθηκαν αδιάκοπα μέχρι το Μάϊο του 1983 οπότε η ΤΚ πλευρά διέκοψε τις
συνομιλίες με πρόσχημα την υιοθέτηση του ψηφίσματος 37/253 από τη Γενική Συνέλευση στις 13
Μαΐου 1983.

45.
8-9 Αυγούστου 1983 Βολιδοσκόπηση Γενικού Γραμματέα
Javier Pérez de Cuéllar για Δείκτες
• Βολιδοσκόπηση από τον Hugo Gobbi των δύο
πλευρών για προώθηση συνομιλιών
• Οι «Δείκτες» σκοπό είχαν την σύντμηση των
διαφορών στις θέσεις των δύο πλευρών και την
διαπραγμάτευση στα πλαίσια των δεικτών.
• Όσο αφορά το εδαφικό περιλαμβάνονται οι εξής δύο
δείκτες: Ο ένας πρόβλεπε όπως:
• «Το έδαφος της Νότιας Επαρχίας θα καλύπτει 77%
του εδάφους της Δημοκρατίας και η Βόρεια Επαρχία
θα καλύπτει το 23%»
• ενώ ο δεύτερος δείκτης πρόβλεπε όπως
• «Το έδαφος της Νότιας Επαρχίας καλύπτει το 70%
του εδάφους της Δημοκρατίας και η Βόρεια Επαρχία
θα καλύπτει το 30%»

46.
Απάντηση ΕΚ πλευράς στους Δείκτες 30 Σεπτεμβρίου 1983
Απάντηση ΤΚ ηγέτη με την ανακήρυξη της «ΤΔΒΚ»
• 30 Σεπτεμβρίου 1983 δίδεται η απάντηση της ΕΚ πλευράς στο θέμα των δεικτών
όπου γενικά γίνεται αποδεκτή η μεθοδολογία που προτείνει ο ΓΓ όσο αφορά
τους δείκτες. Ταυτόχρονα υποβάλλονται απόψεις της ΕΚ πλευράς για τα τρία
θέματα που κάλυπταν οι δείκτες. Όσο αφορά το εδαφικό η ΕΚ πλευρά εκφράζει
την θέση ότι με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές της πρώτης συμφωνίας
κορυφής του 1977 το έδαφος της ΤΚ επαρχίας θα πρέπει να είναι μικρότερης
έκτασης του 23%. Όμως αποδέχθηκε το 23% ως βάση
διαπραγμάτευσης νοουμένου ότι θα επιστρέψει ο μεγαλύτερος δυνατός
αριθμός ΕΚ προσφύγων υπό ΕΚ διοίκηση. Τονίζεται ότι η προτεραιότητα
επανεγκατάστασης στα Βαρώσια, όπως προβλέπει η συμφωνία Κορυφής της 19
Μαΐου 1979 διατηρείται.
• Ο ΤΚ ηγέτης κ. Ντενκτάς εξέφρασε επίσης την αποδοχή του στην προτεινόμενη
μεθοδολογία και πρότεινε την σύγκληση μιας συνάντησης υψηλού επιπέδου
μεταξύ των ηγετών για την διακρίβωση των θέσεων των δύο πλευρών. Ο
Πρόεδρος Κυπριανού συμφώνησε με την εισήγηση για τη σύγκληση συνάντησης
υψηλού επιπέδου νοουμένου ότι θα προετοιμαστεί επαρκώς για να είναι
επιτυχής.
• Στις 14 Νοεμβρίου αφικνείται στην Κύπρο ο Hugo Gobbi με οδηγίες από τον ΓΓ
να αρχίσει τη διαδικασία και να διαβουλευθεί με τις δύο πλευρές για να
συμφωνηθεί ημερήσια διάταξη της συνάντησης κορυφής.
• Στις 15 Νοεμβρίου 1983 ο κ. Gobbi είχε προκαθορισμένη συνάντηση με τον κ.
Ντενκτάς για το σκοπό αυτό κατά την οποία ο τελευταίος τον ενημέρωση για την
ανακήρυξη της λεγόμενης «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου»

47.
15 Νοεμβρίου 1983 Ανακήρυξη «ΤΔΒΚ»,
Ψήφισμα 541(1983) της 18/11/83
και «πακέτο ειρήνης» Ντενκτάς για Βαρώσι και επαναλειτουργία
Αεροδρομίου Λευκωσίας- ΓΓ συζητά με Ντενκτάς και Τουρκία
• 15 Νοεμβρίου 1983: Ανακήρυξη της λεγόμενης
«Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου»
• Σύγκληση Συμβουλίου Ασφαλείας ΗΕ και υιοθέτηση
στις 18/11/83 του ψηφίσματος 541(1983) με το οποίο
καταδικάζεται η ανακήρυξη της αποσχιστικής
οντότητας, χαρακτηρίζεται ως νομικά άκυρη και
ζητείται η ανάκληση της. Καλεί επίσης τα κράτη μέλη
να μην αναγνωρίσουν άλλο Κυπριακό κράτος από
την Κυπριακή Δημοκρατία. Καλεί επίσης τον ΓΓ να
συνεχίσει τις καλές του υπηρεσίες για την επίτευξη το
συντομότερο προόδου για μια δίκαιη και βιώσιμη
λύση του Κυπριακού και καλεί τα μέρη να
συνεργαστούν πλήρως με τον ΓΓ.

48.
Ο Γενικός Γραμματέας των ΗΕ Javier Pérez de Cuéllar συναντάται με τον
Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Σπύρο Κυπριανού την ημέρα της
υιοθέτησης του ψηφίσματος 541 (1983) από το Συμβούλιο Ασφαλείας στις
18 Νοεμβρίου 1983.

49.
«ΠΑΚΕΤΟ ΕΙΡΗΝΗΣ» («PEACE PACKAGE»)
ΤΟΥ ΡΑΟΥΦ ΝΤΕΝΚΤΑΣ
• Στα πλαίσια της ομιλίας του στο Συμβούλιο Ασφαλείας στις 17/11/83
(S/PV.2498) ο Ραούφ Ντενκτάς έκανε την πιο κάτω πρόταση:
• «Ως έκφραση της επιθυμίας για την προώθηση μιας ατμόσφαιρας καλής θέλησης
για την εγκαθίδρυση αμοιβαίας εμπιστοσύνης για την διευκόλυνση της προόδου
με στόχο την εξεύρεση οριστικής συνολικής λύσης του Κυπριακού μέσω
διαπραγματεύσεων στη βάση της υπάρχουσας κοινώς αποδεκτής βάσης και κάτω
από την αιγίδα των καλών υπηρεσιών του ΓΓ, η ΤΚ πλευρά είναι έτοιμη να
προσέλθει άμεσα σε διαπραγματεύσεις με την ΕΚ πλευρά στα πλαίσια των
καλών υπηρεσιών του ΓΓ πάνω στα πιο κάτω θέματα:
Α. Την εγκαθίδρυση μιας προσωρινής διοίκησης στα Βαρώσια κάτω από την
αιγίδα των ΗΕ χωρίς να προκαταλαμβάνεται το τελικό πολιτικό καθεστώς της
περιοχής.
- Τα μέρη να αρχίσουν άμεσα συζητήσεις για το σχεδιασμό και ανάπτυξη της
δομής της προσωρινής διοίκησης
- Δεν θα υπάρχουν περιορισμοί στον αριθμό των ΕΚ που θα
επανεγκατασταθούν στην περιοχή
- Η περιοχή επανεγκατάστασης θα είναι η ίδια όπως ορίστηκε στον ΤΚ χάρτη
της 5 Αυγούστου 1981
- Τα ΗΕ θα παράσχουν τεχνική βοήθεια για έρευνες και επιδιορθώσεις των
υποδομών και κτιρίων και θα διευκολύνει την διαδικασία επανεγκατάστασης
Β. Επαναλειτουργία του Διεθνούς Αερολιμένα της Λευκωσίας για αστικές
πτήσεις κάτω από την προσωρινή διοίκηση των ΗΕ προς όφελος και των δύο
μερών.

50.
2 Ιανουαρίου 1984 Νέες προτάσεις Ντενκτάς
Ως μέτρα καλής θέλησης ο ΤΚ ηγέτης πρότεινε μέτρα που αφορούσαν τα Βαρώσια, το
Αεροδρόμιο Λευκωσίας, την Επιτροπή Αγνοουμένων και πλαίσιο σχέσεων μεταξύ των
δύο πλευρών.
• Για τα Βαρώσια επαναβεβαίωσε την ετοιμότητα της ΤΚ πλευράς για διαπραγματεύσεις στα
πλαίσια της πρότασης του της 17 Νοεμβρίου 1983 σχετικά με τα Βαρώσια και το
Αεροδρόμιο Λευκωσίας
• «Ως σαφή απόδειξη της επιθυμίας και πρόθεσης για άμεση εξέταση και επίλυση του
θέματος των Βαρωσίων, η ΤΚ πλευρά αποδέχεται ως θέμα αρχής την υπαγωγή της
περιοχής Ανατολικά της οδού Δερύνειας και εκτεινόμενη νοτίως μέχρι τις ΕΚ
προωθημένες γραμμές άμυνας της περιοχής των Βαρωσίων, όπως καθορίζεται στον ΤΚ
χάρτη της 5 Αυγούστου 1981, κάτω από την προσωρινή επιτήρηση και διοίκηση των ΗΕ.
Οι τρόποι εφαρμογής και οι προϋποθέσεις της μεταβίβασης θα καθορισθούν μεταξύ της ΤΚ
πλευράς και των ΗΕ».
• «Η προσωρινή επιτήρηση και διοίκηση των ΗΕ που θα εγκαθιδρυθεί στο τμήμα των
Βαρωσίων όπως περιγράφεται πιο πάνω δεν θα προκαταβάλει το οριστικό πολιτικό
καθεστώς της περιοχής και θα συνεχίσει μέχρις ότου εξευρεθεί μια οριστική συνολική λύση
του πολιτικού προβλήματος της Κύπρου»
• «Το θέμα της επανεγκατάστασης των ΕΚ στην περιοχή των Βαρωσίων, όπως προβλέπεται
στον ΤΚ χάρτη της 5 Αυγούστου 1981, θα εξεταστεί, όπως διαλαμβάνεται στο σημείο 5 της
Συμφωνίας του 1979 μεταξύ Κυπριανού Ντενκτάς, ταυτόχρονα με την έναρξη των
διαπραγματεύσεων για την συνολική λύση και μετά από την επίτευξη συμφωνίας όσο
αφορά την επανεγκατάσταση στα Βαρώσια κάτω από την προσωρινή επιτήρηση και
διοίκηση των ΗΕ, αυτή η συμφωνία θα εφαρμοστεί χωρίς να περιμένουμε το αποτέλεσμα
των συζητήσεων για τις άλλες πτυχές του Κυπριακού»

51.
9 Ιανουαρίου 1984: Σχόλια της κυβέρνησης της ΚΔ για τις
προτάσεις Ντενκτάς
• Όσο αφορά τη λεγόμενη προσφορά για τα Βαρώσια η
Κυπριακή Κυβέρνηση θεωρεί ότι η εν λόγω πρόταση θα
οδηγήσει σε μια μακρά και με προϋποθέσεις διαδικασία
διαπραγματεύσεων για την προσωρινή διευθέτηση ενός
μικρού τμήματος των Βαρωσίων.
• Αυτές οι διαπραγματεύσεις σύμφωνα με τον κ. Ντενκτάς
θα γίνουν μεταξύ των ΗΕ και της ΤΚ πλευράς.
• Η περιοχή δεν θα επιστραφεί στην ΕΚ πλευρά αλλά το
τελικό καθεστώς θα περιμένει την λύση του Κυπριακού
• Σύμφωνα με την ΤΚ πρόταση θα πρέπει πρώτα να
επιτευχθεί επανέναρξη των συνομιλιών για λύση του
Κυπριακού, και μετά θα μπορεί να εξεταστεί η
επανεγκατάσταση ΕΚ στην περιοχή των Βαρωσίων.
• Η επανεγκατάσταση ως προσωρινό μέτρο μπορεί να
αρχίσει μετά που θα επιτευχθεί συμφωνία σε αυτά τα
θέματα

52.
11 Ιανουαρίου 1984: Υποβλήθηκε από τη ΕΚ πλευρά
το «Πλαίσιο για μια συνολική λύση του Κυπριακού»
Όσο αφορά την εδαφική πτυχή αναφέρεται:
• Παρόλους τους εγγενείς κινδύνους και συνταγματικές δυσκολίες στη
έννοια των δύο περιοχών ή επαρχιών, εν τούτοις αυτή η έννοια έχει γίνει
αποδεκτή.
• Θα πρέπει όμως να τονιστεί ότι οι ΤΚ αποτελούν το 18% του πληθυσμού
της Κύπρου. Οι έποικοι και οποιαδήποτε άλλα πρόσωπα έχουν εισαχθεί
στην Κύπρο από την εισβολή του 1974 δεν μπορούν σε καμία περίπτωση
να θεωρηθούν ως Κύπριοι. Παρόλο ότι το ποσοστό των ΤΚ είναι μόνο
18%, εν τούτοις έχουμε ήδη δηλώσει στον ΓΓ στις 30 Σεπτεμβρίου 1983
ότι η ΕΚ πλευρά είναι διατεθειμένη να διαπραγματευτεί στη βάση του
23% για την περιοχή ή την επαρχία που θα βρίσκεται κάτω από ΤΚ
διοίκηση. Όμως, για την εξασφάλιση το ταχύτερο δυνατόν μιας συνολικής
λύσης του προβλήματος, θα ήταν δυνατό να εξεταστεί και ένα ποσοστό
της τάξης του 25% του εδάφους της ΚΔ κάτω από ΤΚ διοίκηση,
νοουμένου όμως ότι η Αμμόχωστος και η Μόρφου, που κατοικούντο
πυκνά από ΕΚ πριν τον βίαιο ξεριζωμό από τα σπίτια τους από τα
τουρκικά στρατεύματα εισβολής, θα βρίσκονται κάτω από ΕΚ διοίκηση.

53.
16 Μαρτίου 1984: Σενάριο 5 Σημείων δόθηκε στον Ντενκτάς
από τον Γενικό Γραμματέα Javier Pérez de Cuéllar
ΣΕΝΑΡΙΟ ΠΕΝΤΕ ΣΗΜΕΙΩΝ
«Για να διανοιχθεί ο δρόμος για διαπραγματεύσεις τα μέρη θα φθάσουν σε συνεννόηση με τον
ΓΓ ότι όσο ισχύει η προσπάθεια του:
Α. Δεν θα προβαίνουν σε βήματα για διεθνοποίηση του Κυπριακού
Β. Δεν θα υπάρχει συνέχεια στη διακήρυξη της 15ης Νοεμβρίου 1983
Γ. Και οι δύο πλευρές θα δεσμευτούν στον ΓΓ ότι δεν θα αυξήσουν ποιοτικά και ποσοτικά τις
στρατιωτικές δυνάμεις στο νησί και ότι συμφωνούν σε ένα σύστημα επαλήθευσης και ελέγχου
από την Ειρηνευτική Δύναμη.
Δ. Οι ΤΚ αρχές θα μεταβιβάσουν την περιοχή των Βαρωσίων, όπως καθορίζεται στις ΤΚ προτάσεις της 5
Αυγούστου 1981, στον ΓΓ, ο οποίος θα την θέσει κάτω από την προσωρινή διοίκηση των ΗΕ. Η
μεταβίβαση θα γίνει σε φάσεις σε περίοδο 6-9 μηνών που θα συμφωνηθεί μεταξύ του κ. Ντενκτάς και του ΓΓ
και θα ανακοινωθεί κατά την περίοδο που θα συγκληθεί η συνάντηση υψηλού επιπέδου. Η μεταφορά θα
αρχίσει με την περιοχή ανατολικά Λεωφόρου Δερύνειας επεκτεινόμενη νοτίως μέχρι την υπάρχουσα νεκρή
ζώνη, και θα μεταφερθεί μέσα σε δύο βδομάδες από την ημερομηνία που θα τεθεί σε ισχύ αυτό το σχέδιο.
ΟιΤΚ αρχές θα σχεδιάσουν ένα χρονοδιάγραμμα για την μεταφορά σε φάσεις του υπόλοιπου μέρους των
Βαρωσίων που θα πρέπει να ολοκληρωθεί μέσα στην περίοδο των 6-9 μηνών που θα έχει προκαθοριστεί
και θα εφαρμοστεί το χρονοδιάγραμμα. Η περιοχή που θα διοικείται από τον ΓΓ θα αποτελεί επομένως
μέρος της νεκρής ζώνης, που σημαίνει ότι η διαδικασία επανεγκατάστασης των ΕΚ θα κριθεί από τον ΓΓ. Δεν
θα τεθεί κάτω από την δικαιοδοσία των ΕΚ μέχρι την τελική συμφωνία για την λύση του Κυπριακού. Δεν θα
έχουν πρόσβαση στην περιοχή ένοπλοι εκτός από την Ειρηνευτική Δύναμη.
Ε. Τα μέρη θα συμφωνήσουν για μια υψηλού επιπέδου συνάντηση καθώς και για επανέναρξη του διαλόγου»

54.
30 Μαρτίου 1984 Επιστολή Ντενκτάς προς τον ΓΓ σχετικά με
το σενάριο 5 σημείων του ΓΓ Javier Pérez de Cuéllar
• “Aναφορικά με τις ιδέες σας για τα Βαρώσια στο σημείο (δ), η κύρια αιτία ανησυχίας έγκειται στο ότι
από τη στιγμή που θα παραδοθούν τα Βαρώσια, προτού ξεκινήσουν οι συνομιλίες, τότε αυτή η περιοχή
θα χαθεί για το τίποτα όσο αφορά την οριστική λύση του Κυπριακού, σε περίπτωση που δεν
επαναρχίσουν οι συνομιλίες ή σε περίπτωση που διακοπούν εάν επαναρχίσουν. Όπως έχω αναφέρει
στην προσφορά μου της 2ας Ιανουαρίου είμαι έτοιμος να συζητήσω το θέμα μαζί σας στον κατάλληλο
χρόνο αλλά όχι υπό αυτό το φως.
• Όσο αφορά το μέρος εκείνο της περιοχής των Βαρωσίων που προτείνεται να μεταβιβαστεί στη δεύτερη
φάση θα πρέπει να σημειωθεί ότι αυτή η περιοχή έχει ήδη κατοικηθεί από χιλιάδες ΤΚ πρόσφυγες. Το
σχέδιο που παρουσιάζεται στο σενάριο σας θα σήμαινε τον ξεριζωμό αυτών των ανθρώπων που εδώ και
πολλά χρόνια ζουν εκεί. Ποιος θα αναλάβει τα έξοδα για μια τέτοια αναστάτωση και για την παροχή
παρόμοιας στέγασης και μέσα διαβίωσης; Σίγουρα αυτοί οι άνθρωποι δεν θα αναμένετο να επιστρέψουν
τα σπίτια στα οποία διαμένουν και να ζουν σε αντίσκηνα ή σε άλλους προσωρινούς οικισμούς. Έχει
μελετηθεί αυτό το πρόβλημα και ποιες είναι οι προτάσεις σας; Αναφέρεται στο δεύτερο μέρος της
παραγράφου (δ) ότι «η περιοχή δεν θα μεταβιβασθεί στη δικαιοδοσία των ΕΚ μέχρι μια οριστική
συμφωνία για μια διευθέτηση του Κυπριακού προβλήματος να έχει επιτευχθεί». Αυτό σημαίνει ότι η
περιοχή θα συνεχίσει να παραμένει κάτω από την δική μας δικαιοδοσία, όπως θα έπρεπε, ή
προβλέπετε μια δικαιοδοσία των Ηνωμένων Εθνών στην περιοχή οπότε σε τέτοια περίπτωση δεν θα
έχετε νομική εξουσία για την διατήρηση του νόμου και της τάξης; Παρόλο το αντικείμενο αυτής της
επιστολής είναι να ζητήσει διευκρινίσεις για όλα τα πιο πάνω θέματα, ίσως αρμόζει να αναφέρω εδώ ότι
κατά τις προκαταρτικές συναντήσεις που είχα με τα πολιτικά κόμματα και μέλη της κυβέρνησης στις 21
Μαρτίου 1984, εκφράστηκαν πολλές ανησυχίες σχετικά με τις προτάσεις για τα Βαρώσια , ιδιαίτερα
λόγω του γεγονότος ότι κατά την άποψη τους οι προτάσεις μας της 2ας Ιανουαρίου 1984, οι οποίες είναι
ακόμα ανοικτές για συζήτηση, αποτελούν μια καλή βάση για πρόοδο. Θα ήμουν ευγνώμων αν είχα τις
απόψεις και διευκρινίσεις σας επί του θέματος».

55.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΝΤΕΝΚΤΑΣ: Απρίλιος 1984 Ανταλλαγή «πρέσβεων»
μεταξύ ψευδοκράτους και Τουρκίας/«δημοψήφισμα»/ «εκλογές»
• Η απάντηση των ΤΚ στο σενάριο 5 σημείων του ΓΓ ήταν η
υιοθέτηση απόφασης στις 10 Απριλίου 1984 για
διεξαγωγή λεγόμενου «δημοψηφίσματος» για ένα νέο
«σύνταγμα» τον Αύγουστο και προκήρυξη «γενικών
εκλογών» τον Νοέμβριο του 1984
• Επίσης στις17 Απριλίου 1984 διεξήχθη ανταλλαγή
λεγόμενων «πρέσβεων» μεταξύ της Τουρκίας και του
ψευδοκράτους για την εγκαθίδρυση «διπλωματικών
σχέσεων»
• Στις 30 Απριλίου ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Κύπρου
στον ΟΗΕ ζητά επείγουσα σύγκληση του Συμβουλίου
Ασφαλείας για λήψη επειγόντων και αποτελεσματικών
μέτρων.

56.
Δηλώσεις και απειλές Ντενκτάς ενόψει σύγκλησης
του Συμβουλίου Ασφαλείας
• Στις 3 Μαίου 1984 ημέρα που συνήλθε το Συμβούλιο Ασφαλείας ο λεγόμενος
εκπρόσωπος του ψευδοκράτους δήλωνε ότι με την προσφυγή τους στο
Συμβούλιο Ασφαλείας οι ΕΚ θα πληρώσουν ακριβό τίμημα και άφησε να
εννοηθεί ότι επίκειται εποικισμός των Βαρωσίων. Μάλιστα παρατηρήθηκαν τις
επόμενες μέρες μετακινήσεις στην περιοχή, πράγμα που καταγγέλθηκε από τον
Υπουργό Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας κατά την συζήτηση στο
Συμβούλιο Ασφαλείας.
• Στην παρέμβαση του στο Συμβούλιο Ασφαλείας στις 11 Μαίου 1984 ο ΤΚ ηγέτης
Ραούφ Ντενκτάς αρνήθηκε ότι προετοιμάζεται ο εποικισμός των Βαρωσίων.
Προχώρησε δε να δηλώσει ότι:
• «Η προσφορά μου της 2ας Ιανουαρίου για τα Βαρώσια ισχύει και βρίσκεται στο
τραπέζι. Στην προσφορά μου αυτή τα Βαρώσια είναι ένα θέμα που θα
συζητηθεί μεταξύ της πλευράς μου και του ΓΓ. Είμαστε έτοιμοι να το κάνουμε
αυτό, αν όμως το Συμβούλιο Ασφαλείας περιλάβει το θέμα των Βαρωσίων, στο
πλαίσιο που οι ΕΚ το αντιλαμβάνονται, στο ψήφισμα του ΣΑ, τότε αυτό θα
καταστρέψει την όλη προσπάθεια. Τα Βαρώσια είναι ένα δημοτικό θέμα.
Αφορά ένα μέρος μιας μικρής πόλης, σε αντάλλαγμα της οποίας άλλες
περιουσίες παρέμειναν στο νότο. Είναι πολύ πιο κάτω από τα ενδιαφέροντα
του Συμβουλίου Ασφαλείας. Το Συμβούλιο θα πρέπει να μην πανικοβληθεί γιατί
του έχει λεχθεί κάτι και να προσπαθήσει να εισάξει κάτι στο ψήφισμα το οποίο
δεν θα βοηθήσει τον ΓΓ αλλά θα καταστρέψει τις προσπάθειες του»

57.
Ο ΤΚ ηγέτης Ραούφ Ντενκτάς στην προσφώνηση του στο Συμβούλιο
Ασφαλείας (κάτω από το άρθρο 39 των κανόνων διαδικασίας του ΣΑ
που αφορά πρόσκληση ατόμων και όχι κρατών)

58.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΠΥΡΟΣ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ
ΠΡΟΣΦΩΝΕΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΗΕ
ΠΟΥ ΣΥΓΚΛΗΘΗΚΕ ΓΙΑ ΝΑ ΕΞΕΤΑΣΕΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ 3 ΜΑΪΟΥ 1984

59.
Ψήφισμα Συμβουλίου Ασφαλείας 550 (1984) 11
Μαΐου 1984
• Στις 3 Μαΐου 1984 συνέρχεται το Συμβούλιο Ασφαλείας των ΗΕ και μετά
από συζήτηση που διάρκεσε 9 συνεδρίες υιοθέτησε στις 11 Μαΐου το
ψήφισμα 550 (1984) με μία ψήφο εναντίον (Πακιστάν) και μία αποχή
(ΗΠΑ)
• Αφού καταδικάζει τις περαιτέρω αποσχιστικές ενέργειες, τις οποίες
χαρακτηρίζει ως παράνομες και χωρίς νομική ισχύ, καλεί για την
απόσυρση τους, και αφού επαναλαμβάνει την έκκληση του προς όλα τα
κράτη μέλη να μην αναγνωρίσουν το λεγόμενο κράτος της «ΤΔΒΚ» το
οποίο εγκαθιδρύθηκε με αποσχιστικές ενέργειες και τα καλεί να μην
διευκολύνουν ή με οποιοδήποτε τρόπο βοηθήσουν την αποσχιστική
οντότητα, υιοθετεί την πιο κάτω πρόνοια για τα Βαρώσια:
• «Θεωρεί απόπειρες για εποικισμό οποιουδήποτε
τμήματος των Βαρωσίων από άτομα άλλα εκτός από τους
κατοίκους τους, ως απαράδεκτες και ζητά την
μεταβίβαση αυτής της περιοχής στην διοίκηση των ΗΕ».

60.
Ευθύνη της Τουρκίας για το status quo της περιφραγμένης
περιοχής των Βαρωσίων
• Η ευθύνη της κατοχικής Τουρκίας για το status quo εντός της
περιφραγμένης πόλης των Βαρωσίων αναφέρεται ρητά σε όλες τις
εκθέσεις του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ.
• Τον Νοέμβριο του 1986 η Ειρηνευτική Δύναμη των ΗΕ στην Κύπρο
παρατήρησε ότι σε αριθμό φοιτητών στις κατεχόμενες περιοχές δόθηκε
χώρος διαμονής σε οικήματα εντός της περίκλειστης περιοχής των
Βαρωσίων. Παρά τα έντονα διαβήματα των ΗΕ προς τις τουρκικές
δυνάμεις κατοχής και τις διαβεβαιώσεις ότι επρόκειτο για προσωρινή
κατάσταση, το status quo δεν αποκαταστάθηκε.
• Είναι γι΄ αυτό που στις 11 Μαρτίου 1987 ο Γενικός Γραμματέα των Η.Ε.
απέστειλε επιστολή και χάρτη στον Μόνιμο Αντιπρόσωπο της Τουρκίας
στα Η.Ε., στον οποίο καθορίζεται η περίμετρος της περίκλειστης
περιοχής και οι δραστηριότητες εντός της περιοχής, οι οποίες σύμφωνα
με τα ΗΕ αποτελούν το status quo όπως έχει καταγραφεί από τα Η.Ε.
• Στην περιφραγμένη περιοχή των Βαρωσίων χρησιμοποιούνται σήμερα
παράνομα τα πιο κάτω κτήρια για τις ανάγκες του Τουρκικού κατοχικού
στρατού (GOLDEN PLAGE HOTEL, SANDY BEACH HOTEL, ETOILE
APPARTMENTS, ASTERIAS HOTEL) και ως κοιτώνες για φοιτητές
παράνομου «Πανεπιστημίου» στην Αμμόχωστο (MARINA, ABBEY
COURT HOTEL).

61.
Ευθύνη της Τουρκίας για το status quo της περιφραγμένης
περιοχής των Βαρωσίων
• Καταδείχθηκε επίσης από τον Γ.Γ. ότι οι περιορισμοί που
επιβάλλονται από τις τουρκικές δυνάμεις στη διακίνηση της
UNFICYP μέσα στην περίκλειστη περιοχή, παρεμποδίζουν την
ικανότητα της να ασκήσει τις υποχρεώσεις της και να ενημερώνει
το Συμβούλιο Ασφαλείας.
• Προσπάθειες των κατοχικών δυνάμεων να παραπέμψουν την
ευθύνη της περιοχής στις λεγόμενες τουρκοκυπριακές αρχές
απορρίφθηκαν από τα ΗΕ κατηγορηματικά τόσο το 1987 όσο και
το 1990 όταν στις 19 Ιουλίου η τουρκική κυβέρνηση μεταβίβασε
την ευθύνη για την ασφάλεια της περιφραγμένης περιοχής στις
λεγόμενες τουρκοκυπριακές δυνάμεις ασφαλείας. Έκτοτε ο
Γενικός Γραμματέας σε όλες του τις εκθέσεις προς το
Συμβούλιο Ασφαλείας καταγράφει τη θέση των Η.Ε. ότι
θεωρεί την Τουρκική Κυβέρνηση υπεύθυνη για διατήρηση
του status quo της περιοχής.

62.
Στις 28 Φεβρουαρίου 1988 ορκίζεται ως νέος Πρόεδρος της Κυπριακής
Δημοκρατίας ο Γιώργος Βασιλείου ο οποίος συναντάται στις 24 Αυγούστου
1988 στη Γενεύη με τον Γενικό Γραμματέα των ΗΕ Javier Pérez de Cuéllar
και τον ΤΚ ηγέτη Ραούφ Ντενκτάς. Τον Ιούλιο του 1989 ο ΓΓ υποβάλλει μια
«δέσμη ιδεών» ως «τροφή για σκέψη» για διευκόλυνση των συνομιλιών.

63.
Ο νέος Γενικός Γραμματέας των ΗΕ Boutros Boutros-Ghali που ανέλαβε τα
καθήκοντα του την 1/1/1992 συνεχίζει τις προσπάθειες του προκατόχου
του για μια συνολική λύση του Κυπριακού και συναντάται με τον Πρόεδρο
Βασιλείου και τον ΤΚ ηγέτη Ραούφ Ντενκτάς στις 18 Ιουνίου 1992

64.
Απρίλιος-Αύγουστος 1992-Δέσμη Ιδεών Γκάλι για
συνολικό πλαίσιο συμφωνίας
• Έκθεση 3 Απριλίου 1992: Υποβάλλεται από τον ΓΓ μια «Δέσμη Ιδεών»
όπως είχαν διαμορφωθεί μέχρι τότε. Το Συμβούλιο Ασφαλείας με το
ψήφισμα 750(1992) στις 10 Απριλίου 1992 εξέφρασε την υποστήριξη του
για τη Δέσμη Ιδεών ως «κατάλληλη βάση για την επίτευξη ενός
συνολικού πλαισίου συμφωνίας, υπό την προϋπόθεση ότι το έργο που
απομένει να γίνει στα εκκρεμή θέματα και ιδιαίτερα στο θέμα των
εδαφικών αναπροσαρμογών και των εκτοπισμένων θα ολοκληρωθεί ως
ένα ενιαίο σύνολο που θα συμφωνηθεί από κοινού από τις δύο
κοινότητες»
• Έκθεση 21 Αυγούστου 1992: Στην έκθεση ενσωματώνεται η «Δέσμη
Ιδεών» για ένα πλαίσιο Συνολικής Συμφωνίας για το Κυπριακό και
χάρτης με εδαφικές αναπροσαρμογές (που περιλαμβάνει την
Αμμόχωστο υπό ΕΚ διοίκηση). Η Δέσμη Ιδεών και ο χάρτης υιοθετούνται
στις 26 Αυγούστου 1992 με το ψήφισμα 774(1992) του Συμβουλίου
Ασφαλείας «ως βάση για την επίτευξη συνολικού πλαισίου συμφωνίας».
• Ο Πρόεδρος Βασιλείου δήλωσε έτοιμος να διαπραγματευτεί μια
συμφωνία στη βάση των Ιδεών Γκάλι και του Χάρτη με την εξής
προϋπόθεση: «νοουμένου ότι θα υπάρξουν βελτιώσεις προς όφελος και
των δύο κοινοτήτων»
• Ο ΤΚ ηγέτης δήλωσε ότι ήταν σύμφωνος με 91 από τις 100 παραγράφους.
Απέρριψε τον Χάρτη Γκάλι.

65.
Αύγουστος 1992 Χάρτης Γκάλι (ΕΚ διοίκηση72,1%-ΤΚ διοίκηση 27,9 %)
υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας ως βάση για λύση.Η Αμμόχωστος
και άλλες περιοχές θα επιστρέφονταν κάτω από ΕΚ Διοίκηση
θα

66.
19 Νοεμβρίου 1992: Ο Γενικός Γραμματέας στην έκθεση του προς το
Συμβούλιο Ασφαλείας προτείνει Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης
(S/24830)
• Παράγραφος 63: «Διαφαίνεται από τις πρόσφατες κοινές συναντήσεις
ότι υπάρχει μια μεγάλη κρίση εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο πλευρών.
Είναι δύσκολο να διαβλέψει κανείς οποιοδήποτε επιτυχές αποτέλεσμα σε
αυτές τις συνομιλίες για όσο χρόνο επικρατεί αυτή η κατάσταση. Δεν
υπάρχει αμφιβολία ότι οι προοπτικές θα αυξάνονταν εάν ένας αριθμός
Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης υιοθετείτο από κάθε πλευρά. Ο
σκοπός αυτών των μέτρων, υιοθετούμενα με καλή πίστη από την κάθε
πλευρά, θα ήταν να ενισχύσει τον σκοπό των επερχόμενων κοινών
συναντήσεων-δηλαδή η επίτευξη μιας συνολικής συμφωνίας στη βάση
της συνολικής δέσμης ιδεών που υιοθετήθηκαν από το Συμβούλιο
Ασφαλείας. Τα πιο κάτω μέτρα θα βοηθούσαν στη δημιουργία ενός νέου
κλίματος εμπιστοσύνης και θα συμβάλουν στην επιτυχία της
διαπραγματευτικής διαδικασίας.
…………………………………………………
• Τρίτο, Λαμβάνοντας υπόψη τη φθορά πολύτιμης
περιουσίας και υποδομής που έχει υποστεί το Βαρώσι κατά
τα τελευταία 18 χρόνια, η περιοχή που ελέγχεται από την
Ειρηνευτική Δύναμη να επεκταθεί και να περιλάβει τα
Βαρώσια, σύμφωνα με το ψήφισμα 550(1984) της 11ης
Μαΐου 1984»

67.
25 Νοεμβρίου 1992 Ψήφισμα 789 (1992)
• Το Συμβούλιο Ασφαλείας αφού μελέτησε την έκθεση του ΓΓ υιοθέτησε
στις 25 Νοεμβρίου 1992 το ψήφισμα 789(1992) στο οποίο σημειώνεται
(παράγραφος 5) ότι οι κοινές συναντήσεις δεν πέτυχαν τον
επιδιωκόμενο στόχο τους, κυρίως γιατί ορισμένες από τις θέσεις που
υιοθέτησε η ΤΚ πλευρά παρέκκλιναν θεμελιωδώς από τη Δέσμη Ιδεών
και καλεί την ΤΚ πλευρά (παράγραφος 6) να υιοθετήσει θέσεις που να
συνάδουν με την Δέσμη Ιδεών στα θέματα που καθορίζονται στην έκθεση
του ΓΓ. (Σε μεγάλο αριθμό θεμάτων περιλαμβανομένου και του Χάρτη με
τις εδαφικές αναπροσαρμογές που ο κ. Ντενκτάς δεν αποδέχθηκε, καθώς
και στο δικαίωμα των προσφύγων για επιστροφή και της αποκατάστασης
των περιουσιών τους).
• Επιπρόσθετα το Συμβούλιο Ασφαλείας στην παράγραφο 8 του
ψηφίσματος 789 (1992) «Προτρέπει όλα τα ενδιαφερόμενα
μέρη να δεσμευθούν για την εφαρμογή των ακόλουθων
μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης:» μεταξύ των οποίων
περιλαμβάνεται και το μέτρο που εισηγήθηκε ο ΓΓ και το οποίο
αφορούσε τα Βαρώσια:
• «(γ) Με σκοπό την εφαρμογή του ψηφίσματος 550(1984) η
περιοχή που σήμερα βρίσκεται υπό τον έλεγχο της
Ειρηνευτικής Δύναμης των ΗΕ να επεκταθεί και να
συμπεριλάβει τα Βαρώσια»

68.
Στις 28 Φεβρουαρίου 1993 ο Γλαύκος Κληρίδης ορκίστηκε ως τέταρτος Πρόεδρος
της Κυπριακής Δημοκρατίας και στις 30 Μαρτίου 1993 ο Γενικός Γραμματέας των
ΗΕ Boutros Boutros-Ghali συναντάται στην έδρα των ΗΕ με τον Πρόεδρο Κληρίδη
και τον ΤΚ ηγέτη Ραούφ Ντενκτάς

69.
24 Μαΐου 1993 Συνομιλίες για ΜΟΕ
• Στις 24 Μαΐου 1993 άρχισε ένας νέος γύρος συνομιλιών υπό την αιγίδα
του ΓΓ Μπούτρος Μπούτρος Γκάλι. Ο ΓΓ παρουσίασε στον Πρόεδρο
Κληρίδη και στον ΤΚ ηγέτη Ντενκτάς τρία έγγραφα των ΗΕ που
περιλάμβαναν σειρά Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.
• Στην εναρκτήρια ομιλία του ο ΓΓ ανέφερε τα εξής για τα Βαρώσια:
• «Η μεταβίβαση της Περιοχής των Βαρωσίων κάτω από την διοίκηση των
ΗΕ θα είναι επωφελής για τους ΕΚ και άλλους που θα μπορέσουν να
επανακτήσουν τις περιουσίες τους.
• Η Τουρκική πλευρά θα έχει επίσης οφέλη λόγω των εγγυημένων
ευκαιριών για να ασκούν ελεύθερα επιχειρηματική δραστηριότητα
στην Περιοχή και από το γεγονός ότι οι ξένοι τουρίστες θα μπορούν να
περνούν από την Περιοχή στο βόρειο τμήμα του νησιού και να
παραμένουν εκεί. H επίδραση των δύο αυτών εξελίξεων στην
οικονομική ζωή των ΤΚ θα είναι πολύ σημαντική- αν τύχουν πλήρους
εκμετάλλευσης. Θα έχει επίσης ένα σημαντικό αποτέλεσμα
ανακούφισης των οικονομικών δυσκολιών που αντιμετωπίζει η ΤΚ
κοινότητα. Οι τρόποι εφαρμογής των μέτρων αυτών λαμβάνουν υπόψη
τις ανησυχίες για την ασφάλεια που εκφράστηκαν από την ΤΚ πλευρά.
• Τέλος, και αυτό είναι εξίσου σημαντικό, η προβλεπόμενη δικοινοτική
συνεργασία με την διοίκηση των ΗΕ της Περιοχής, όπως επίσης και
μεταξύ των Εμπορικών και βιομηχανικών επιμελητηρίων στην
προώθηση κοινών εγχειρημάτων θα έχει μια σημαντική θετική
επίδραση στην ατμόσφαιρα στην Κύπρο και στην επαναγνωριμία των
δύο κοινοτήτων».