kakayahang komunikatibo

2. 
Dell Hymes (1972)- isang
lingguwista at antropologo,
hindi lamang dapat sinasaklaw
ng kasanayan ang pagiging tama
ng pagkakabuo ng mga
pangungusap, kundi ang
pagiging angkop ng mga ito,
depende sa sitwasyon.

3. 
Mga dapat alamin ng tao:
 tamang ayos ng sasabhin
Dapat sabihin
Dapat pag-usapan
Kanino lamang pwedeng sabihin
Saan sasabihin
Paano sasabihin

4. 
 Ito ay sumasaklaw sa kasanayan nakatuon sa
mga tuntunin at dapat iasal sa paggamit ng
wika.
Noam Chomsky – naniniwala na isinilang ang
tao na may Language Acquisition Device o LAD
na responsible sa natural na paggamit ng wika .
LAD – dahil dito nagagawa ng taong masagap
ang wika, maiitindihan at magamit ito at
matiyak na tama ang ayos nito upang madaling
maintindihan
Kakayahang Komunikatibo

5. 
Kakayahang Lingguwistiko
ito ay ang natural na kaalaman ng tao sa
sistema ng kaniyang wika, dahilan kaya
nagagamit niya ito nang tama at mabisa
ayon kay Chomsky .
Ito rin ang pundasyon ng kaniyang
generative grammar-generate na
nangangahulugang “ lumikha” , “
bumuo” o “ magbigay” at grammar o ang
“ sistema ng isang wika”.

6. 
Savignon (1997)
 Sa kanyang pagpapaliwanag,
ang kakayahang gramatikal, sa
kanyang pinakarestriktibong
kahulugan ayon sa paggamit ni
Chomsky ( 1965) at iba pang
estrukturalistang lingguwistika, ay
tinatawag ding kakayahang
linggwistik.

7. 
Tumutukoy iyo , kung gayon sa
anyong gramatikal ng wika sa
lebel ng pangungusap.
Nahahanay rito ang kakayahang
umunawa sa mga morpolohikal,
ponolohikal at sintaktik na
katangian ng wika at kakayahang
magamit ang mga ito.

8. 
Ponolohikal - ay tumutukoy sa pamilyaridad da
tunog ng wika.
Morpolohikal – ay napabibilang sa kakayahan sa
pagbuo ng mga salita sa pamamagitan ng mga
iba’t-ibang proseso na ipinahintulot sa isang
partikular na wika.
Sintaktik- tumutukoy sa kakayahan ng isang
indibidwal na makabuo ng mga makabuluhang
pahayag mula sa pag-uugnay sa mga salita na
nakabubuo ng mga parirala , mga sugnay at mga
pangungusap.

9. 
1. PONEMANG SEGMENTAL - ito
ay tumutukoy sa indibiwal na
tunog ng wikang Filipino. Ang mga
tunog na ito ay narerepresenta ng
mga simbolong penemiko na
halos katud din ng titik.
2 Mahalagang Uri ng
Ponema sa Filipino

10. 
Mga Ponemang Segmental:
1. Mga Patinig sa Filipino- may limang patinig
ang Filipino /a,e,i,o,u /
2. Mga Katinig sa Filipino- may labinsiyam na
katinig sa Filipino / b, d, f, g, h, k, l, m, m, ň, p, r,
s, t, v, w , y, z/
3. Diptonggo sa Filipino - mga tunog na
nabubuo sa pamamagitan ng pag-uugnay ng mga
patinig at malapatinig na /w/ at / y/. Ang
sikwens ng mga tunog na ito ay tinatawag na
diptonggo. /aw/, /iw/, /ey/, /iy/, /oy/, /uy/
(bahay at baliw)

11. 
4. Mga Digrapo sa Filipino - ay sikwens ng
dalawang katinig ngunit may iisang tunog
lamang. Sa Filipino kadalasang maririnig
ang mga digrapo sa mga salitang hiram,
ngunit maging sa mga taal na salita ay
maririnig na rin ito dahil sa proseso ng
simplikasyon
hal. /ts/: tseke /sh/ : shabu
5. Mga Klaster sa Filipino – magkasunod na
katinig sa isang pantig at naririnig pa rin ang
isang indibidwal na ponemang katinig.

12. 
/pw,py, pr, pl, te, ty, tr, te, kw,ky, kr, kl,bw,
by, br, bl, dw, dy, gw, gy, gr, gl, mw, my, nw,
ny, lw, ly, rw, ry, sw, hw, hy, wt, wn, wl, yp,
yt, yk, yb, yd, ym, yn, ys, rt, rk, rd, rn,rs,
lb,ls, sk, ks/ (Santiago , 2003) hal. Prito,
troso, twalya
6. Mga Pares Minimal- ang paghihiwalay
ng mga salita na magkaiba ng kahulugan
ngunit magkapareho ang kaligiran maliban
sa isang ponema./ p/ at /b/ , /t/ at /d/ ,
/k/at g/

13. 1. Haba (length) - ito ay tumutukoy sa haba ng
bigkas sa patinig (a, e, i, o, u ) ng isang pantig.
Maaaring gumamit ng simbolong tuldok (. ) para
sa pagkilala sa haba.
Halimbawa:
1. bu.kas - nangangahulugang susunod na araw
2. bukas - hindi sarado
Ponemang
Suprasegmental

14. 
2. Tono (pitch) - ito ay tumutukoy sa pagbaba
at sa lakas ng bigkas ng pantig. Nagpalilinaw ng
mensahe o intensyong nais ipabatid sa kausap,
tulad ng pag-awit, sa pagsasalita ay may
mababa, katamtaman at mataas na
tono.Maaaring gamitin ang bilang. 1 sa
mababa, bilang. 2 sa katamtaman at bilang 3
sa mataas.
Halimbawa:
1. Kahapon -213 (pag-aalinlangan / pagtatanong )
2. Kahapon - 231 (pagpapatibay)

15. 
3. Antala (juncture) - tumutukoy ito sa
pansamantalang pagtigil ng ating ginagawa
sa pagsasalita upang higit na maging
malinaw ang mensahe.Maaring gumamit
ng simbolo kuwit ( , ), dalawang guhit na
pahilis ( // ), o gitling ( - )
Halimbawa:
1. Hindi, siya si Pedro
2. Hindi siya si Pedro

16. 
4. Diin (stress o emphasis) - ang lakas o
bigat sa pagbigkas ng isang salita o
pantig ay makakatulong sa pag unawa
sa kahalagahan ng mga salita. Maaring
gamitin sa pagkilala ng pantig na may
diin ang malaking titik.
Halimbawa:
1. BU:hay - kapalaran ng tao
2. bu:HAY - humihinga pa

17. 
Inihanda ni
Emma A .Sarah