1. ZASTOSOWANIE SOLI
W ŻYCIU
CODZIENNYM

2. Pojęcie „sól” kojarzy się przede wszystkim z solą
kuchenną (kamienną), stosowaną najczęściej w
gospodarstwie domowym. Należy jednak pamiętać, że
sole to w rzeczywistości ogromna grupa związków
chemicznych, z których duża część znajduje
zastosowanie w życiu człowieka. Pod względem
budowy chemicznej, sole są pochodnymi kwasów, w
których atomy wodoru zostały zastąpione atomami
metali lub grupą amonową (NH4).

3. CHLOREK SODU - NaCL- sól kamienna
Dawniej często nazywana
była "białym złotem”. Pełni
funkcje ważnego dodatku
smakowego, chroni niektóre
produkty spożywcze przed
zepsuciem . Należy jednak
pamiętać, iż sól jest również
niezbędna do prawidłowego
funkcjonowania organizmu
(pewne ilości soli wchodzą w
skład prawie każdej żywej
komórki), jednak jej nadmiar
również jest szkodliwy.

4. Do dnia dzisiejszego jest ważnym
bogactwem naturalnym. Już od
dawnych czasów wielu
ludzi, wyjeżdżało nad morze, aby
wdychając opary słonej wody
poprawić swoje
zdrowie, samopoczucie i urodę, a
także wzmocnić odporność
organizmu. W obecnych czasach w
wielu miejscach powstają tzw. groty
solne, mające szerokie
zastosowanie w
rehabilitacji, profilaktyce i
lecznictwie.. Pobyt w takiej
komorze ma pozytywny wpływ na
choroby układu
oddechowego, schorzenia
stawów, tarczycy, przewodu
pokarmowego, układu
krwionośnego, a także na
przemęczenie i nerwice, alergie i
różnego rodzaju dolegliwości
dermatologiczne.

5. CHLOREK ŻELAZA (III) – FeCl3
Stosowany jest jako wywoływacz dla atramentu sympatycznego dla tekstów
pisanych kwasem salicylowym. Używa się go do wytrawiania płytek PCB. W
przemyśle używany jest przy oczyszczaniu ścieków, produkcji wody pitnej. Ma
również zastosowanie w farbiarstwie (jako zaprawa), lecznictwie (tamowanie
krwi), przerobie rud miedzi i srebra

6. WĘGLAN WAPNIA - CaCO3
Węglan wapnia, w formie sproszkowanych skał
wapiennych, używa się jako surowiec do
otrzymywania wapna palonego i gaszonego, które
są stosowane jako spoiwo w cementach i betonie i
Poza tym węglan wapnia stosuje się do produkcji
papieru, gumy (jako wypełniacz), past do zębów
(substancja ścierna), kitu, farb (pigment) i kredy
szkolnej. Ma również inne zastosowania:
 budowa dróg, wytop żelaza, produkcja stali,
 wyrób szkła i porcelany,
 oczyszczanie ścieków, zmiękczanie wody,
 do wyrobu cementu, w budownictwie jako kamień
budowlany w postaci wapienia.
Węglan wapnia dodaje się również do żywności.
Jako tzw. "substancja wzbogacająca" jest
składnikiem np. taniej mąki i pieczywa (zwłaszcza
bułek). Węglan wapnia oznacza się symbolem E
170. Jest nieszkodliwy.

7. AZOTAN (V) POTASU - KNO3
Azotan potasu w przyrodzie
występuje jako minerał saletra
indyjska. Tworzy bezbarwne
kryształy, dobrze rozpuszczalne w
wodzie. Stosuje się do wyrobu
prochu, szkła, nawozów sztucznych
oraz w przemyśle spożywczym jako
środek konserwujący produkty
żywności.

8. AZOTAN (V) SODU – NaNO3
Jest
bezbarwną, higroskopijną, krystaliczną
substancją stałą, bardzo dobrze
rozpuszczalną w wodzie. W przyrodzie
występuje jako minerał o nazwie saletra
chilijska. Wykorzystywany jest do
produkcji leków, farb i emalii. Stosuje
się go również jako nawóz
sztuczny, środek utleniający w
przemyśle spożywczym do
konserwowania mięsa
(przeciwdziała tworzeniu się jadu
kiełbasianemu) , a także do produkcji
materiałów wybuchowych.

9. CHLOREK WAPNIA – CaCI2
Stosowany jest w:
· środkach suszących
· mieszaninach oziębiających
· eksploatacji dróg – w zimie usuwanie gołoledzi, latem wiązanie pyłu na drogach
szutrowych
· lecznictwie jako środek przeciwko niedoborowi wapnia
· pochłaniaczach amoniaku
- budownictwie – jako domieszka do zaprawy murarskiej umożliwia wiązanie betonu
w temperaturach minusowych

10. SIARCZAN WAPNIA – CaSO4
Występuje w dwóch odmianach:
1.Gips CaSO4.2H2O - minerał tworzący
często samodzielne skały
gipsowe, będące osadami chemicznymi.
Znajduje zastosowanie do wyrobu
kwasu siarkowego, cementu, nawozów
i farb malarskich, odlewania
rzeźb, wytwarzania form do
odlewów, wyrobu sztucznego kamienia
i ozdób architektonicznych, w chirurgii
do unieruchamiania części ciała w
przypadku złamania kości. Odmianą
gipsu jest selenit o połysku
perłowym, występujący w doskonale
przezroczystych taflach. Z selenitu
wyrabiane są przyrządy optyczne.
2. Anhydryt CaSO4 - pospolity składnik
złóż solnych. Służy do otrzymywania
kwasu siarkowego i cementu.

11. WODOROWĘGLAN SODU NaHCO3
Tzw. soda oczyszczona – jest białą
substancją krystaliczną, dobrze
rozpuszczalną w wodzie., bezbarwna
substancja krystaliczna, trudno
rozpuszczalna w etanolu. Podgrzana
rozkłada się do postaci węglanu sodu z
jednoczesnym wydzieleniem wody i
dwutlenku węgla.
Ma zastosowanie jako składnik proszków
do pieczenia, napojów gazowanych.
Ponadto używany jest w fotografii, do
zmiękczania wody, w analizie
chemicznej, w gaśnicach pianowych.
Służy również jako środek zobojętniający
nadmiar kwasów żołądkowych.

12. BROMEK SODU – NaBr
Jest to bezbarwne, krystaliczne
ciało stałe o wysokiej temperaturze
topnienia. Bromek sodu jest
powszechnie stosowanym źródłem
jonu bromkowego. W medycynie
NaBr używany jest jako środek
nasenny, przeciwpadaczkowy i
uspakajający. Wykorzystywane jest
tu działanie farmakologicznie
aktywnego jonu Br-, dlatego
identyczne działanie medyczne ma
bromek potasu.
Ma również zastosowanie w
fotografii

13. WĘGLAN MAGNEZU –MgCO3
Stosowany jest w:
- produkcji gumy (wypełniacz), pigmentów i szkła
- kosmetyce (pudry i pasty do zębów)
- medycynie (lek zobojętniający kwas żołądkowy w chorobach przebiegających
ze zgagą, w zapaleniu błony śluzowej żołądka, pomocniczo w chorobie
wrzodowej żołądka i dwunastnicy
- produkcji materiałów ogniotrwałych
- pomocniczo w wspinaczce (zapobiega ślizganiu się rąk po chwytach)
Stosowany jest także jako wypełniacz papieru i tworzyw sztucznych

14. SIARCZAN (IV) SODU – Na2SO3
Biała substancja
krystaliczna, rozpuszczalna w
wodzie, nierozpuszczalna w
alkoholu. Znajduje
zastosowanie w przemyśle
tekstylnym, garbarskim, winiars
kim. W fotografice wchodzi w
skład utrwalaczy (utrwalacz
fotograficzny7) i wywoływaczy
fotograficznych.
Wykorzystywany jest również
jako środek owadobójczy.

15. MANGANIAN POTASU (VII) – KMnO4
Zwany nadmanganem
potasu, tworzy fioletowe
kryształy, dobrze rozpuszczalne w
wodzie. ma właściwości utleniające
, dlatego znalazł zastosowanie w
lecznictwie jako środek
odkażający. W laboratoriach służy
do otrzymywania tlenu.

16. AZOTAN (V) SREBRA (I) – AgNO3
Azotan srebra inaczej zwany lapis stosowany jest w:
· srebrzeniu luster, do otrzymywania halogenków srebra
· farb do włosów
· fotografii jako składnik emulsji fotograficznych
· w medycynie jako środek antyseptyczny np. podczas zabiegu Credego Jest
składnikiem maści stosowanej w trudno gojących się ranach (Unguentum
Argentii nitratis compositum tzw. maść Mikulicza).

17. SIARCZAN (VI) MIEDZI - CuSO4
Stosowany w
galwanoplastyce, teletechnice, farb
iarstwie, jako środek osuszający i
grzybobójczy, do zwalczania
chwastów, do wyrobu farb
nieorganicznych, do barwienia
mosiądzu na brązowo, wyrobów
cynkowych na brunatno, miedzi
na czarno, do impregnacji drewna

18. CHLOREK AMONU – NH4CI
Wykorzystywany jest przede wszystkim w rolnictwie jako nawóz sztuczny, w
przemyśle do produkcji klejów, farb i proszków do prania. W medycynie stosuje się go
jako środek moczopędny. Ponadto jest stosowany w:
- oczyszczaniu metali przed lutowaniem
- procesach cynowania i cynkowania
- bateriach jako elektrolit
- w produktach spożywczych jako środek spulchniający i konserwujący E510
Chlorek amonu jest najstarszą znaną solą amonową. Po raz pierwszy został otrzymany
już w czasach starożytnych.

19. WĘGLAN POTASU - K2CO3
Zanieczyszczona wersja to potaż.
Stosowany jest w:
· produkcji szkła
· produkcji mydła i środków
piorących
· farbiarstwie
· produkcji ceramiki i emalii.
Polska była dość długo
eksporterem potażu. Szczyt
produkcji potażu w Polsce miał
miejsce w XVII i XVIII w

20. WĘGLAN AMONU - (NH4)2CO3
Stosowany jest w:
· mieszaninach chłodzących
· farbiarstwie
· garbarstwie
· środkach gaśniczych
· przemyśle włókienniczym
Znajduje ponadto zastosowanie w
lecznictwie, w przemyśle
winiarskim (przyśpiesza
fermentację), ceramicznym,
spożywczym (składnik proszku do
pieczenia).

21. SIARCZAN (VI) MAGNEZU –MgSO4
 bezwodny jest powszechnie stosowanym laboratoryjnym i przemysłowym
środkiem suszącym,
 lecznictwie między innymi jako środek przeczyszczający,
 w weterynarii
 do obciążania bawełny,
 w farbiarstwie,
 do wyrobu wód mineralnych,
 w rolnictwie roztwór siarczanu magnezu wykorzystuje się do dolistnego
nawożenia magnezem przez oprysk.
Nazwy sól angielska oraz epsomit pochodzą stąd, że związek ten był początkowo
produkowany poprzez odparowywanie wody mineralnej ze źródeł bijących
niedaleko miejscowości Epsom w środkowej Anglii i sprzedawany jako lek
przeczyszczający w całej Europie. W USA i Wielkiej Brytanii sól ta jest wciąż
nazywana solą z Epsom (Epsom salt).

22. Powyższe przykłady tylko wybrane sole i ich
zastosowania. Praktycznie większość związków z
tej grupy pełni ważne funkcje w wielu
dziedzinach życia. Nie należy więc
zapominać, że „sól” to tylko to co stosuje się w
kuchni jako dodatek do potraw. To ogromna
grupa związków, bez których ciężko byłoby
sobie wyobrazić dzisiejszy świat.