1. BỆNH TAY-CHÂN-MIỆNG
Bác sỹ CKII: Nguyễn Thị Thức
Bệnh viện Nhi Hải Dương

2. Định nghĩa
• Bệnh Tay-Chân-Miệng là bệnh nhiễm virus
cấp tính ở người với biểu hiện đặc trưng bởi
các ban sẩn đỏ và bọng nước nhỏ ở tay, chân
và niêm mạc miệng
• Chú ý: không liên quan với bệnh lở mồm long
móng ở động vât (do VR khác)

3. Căn nguyên gây bệnh
• BÖ th­ ờng do Coxsackievirus A16; và có thể do
nh
Coxsackie B, EV71(đều thuộc nhóm virus đường
ruột) gây nên
• Nếu do EV71 thường nặng hơn với các biểu hiện
bệnh lý thần kinh( VN, VMN, liệt, H/C Guillain-
barre) viêm phổi-màng phổi, viêm cơ tim,shock.
• Thường gặp ở trẻ em dưới 5 tuổi.
• Khả năng lây truyền cao từ người sang người, chủ
yếu qua tiếp xúc với dịch mũi họng, nước bọt,
phân, dịch mụn phỏng bệnh nhân.

4. NHẬP ViỆN TAY CHÂN MiỆNG
• Sốt cao > 390 C
• Sốt > 3 ngày
• Lừ đừ
• Giật mình hay co giật
• Nhức đầu, ói mữa nhiều
• Yếu chi
• Tăng đường huyết
• Tăng bạch cầu > 17.500/ mm3

5. Dấu hiệu chuyển độ
ĐỘ 1
Giật mình
Tim nhanh ĐỘ 2
Cao huyết áp
Thở nhanh
Da nổi bông
ĐỘ 3

6. BIẾN CHỨNG TAY CHÂN MIỆNG
VIÊM MN
VÔ KHUẨN
LIỆT MỀM
VIÊM NÃO
CẤP
BIẾN CHỨNG
EV71
PHÙ PHỔI SỐC

7. TỬ VONG TAY CHÂN MIỆNG
VIÊM MN
VÔ KHUẨN
LIỆT MỀM
G
VIÊM NÃO
CẤP
N
BIẾN CHỨNG
O
EV71
V
T Ử
PHÙ PHỔI SỐC

8. Yếu tố nguy cơ phù phổi
• Trẻ < 3 tuổi
• Ngày 2-4
• Lâm sàng:
– Liệt chi
– Mạch nhanh
– Cao huyết áp
– Thở nhanh
• Xét nghiệm:
– ↑ đường huyết
– Bạch cầu ↑

9. 1 TÁC DỤNG γ GLOBULIN
↓TT NÃO TT thân não
(Neurogenic PE) Cao HA
γ GLOBULIN
PHÙ PHỔI
↓THẨM TÍNH
↓CYTOKIN mạch máu
(Cơn bão cyto)
phế nang
γ Globulin: ↓ CYTOKIN, Ức chế phát triển EV71

10. THUỐC γ GLOBULIN
γ GLOBULIN
Tác dụng:
∀ ↓ Cytokin
• Ức chế phát triển EV71
Chỉ định:
- Tổn thương TK
- Độ 2B, 3, 4
Hiệu quả tốt nếu cho sớm trước BC suy hô hấp - tuần hoàn

11. LỌC MÁU LIÊN TỤC
• Tác dụng:
– ↓ Cytokine trong cơn bão cytokine xảy ra ở
những ngày đầu gây suy hô hấp – tuần hoàn
– ↓ Cytokine IL 6 – IL 8 (pro inflammatory) và IL
10 (anti inflammatory )
– Cải thiện huyết động học
– ↓ Creatinin máu , quá tải
– RLĐG, toan
– Cải thiện TT đa cơ quan

12. Hình minh hoạ 1

13. Hình minh hoạ 2

14. Hình minh hoạ 3

15. Hình minh hoạ 4

16. Hình minh hoạ 5

17. Hình minh hoạ 6

18. Hình minh hoạ 7

19. Hình minh hoạ 8

20. TÌNH HÌNH BỆNH TCM TẠI BV NHI HẢI DƯƠNG
• Khoa truyền nhiễm thành lập từ tháng 10/2011,
giường bệnh: 20.
• Lưu lượng trẻ bị TCM 45-65/ngày
• Chủ yếu độ 1, 2a
• Tỉ lệ trẻ có sốt: 30%
• Số Bệnh nhân chuyển viện: 23 ca bệnh độ 2a,
2b.
• Số Bệnh nhân EV71(+): 283 ca chiếm 30% số
Bn điều trị nội trú.
• Đến nay chưa có trường hợp nào tử vong

21. Số Trẻ bị TCM ĐTrị ngoại trú

23. Số trẻ TCM Điều trị nội trú
STT Tháng Số ca điều trị Ghi Chú
1 Tháng 10/2011 47 ca
2 Tháng 11/2011 56 ca
3 Tháng 12/2011 45 ca
4 Tháng 1/2011 39 ca
5 Tháng 02/2011 122 ca
6 Tháng 03/2011 333 ca
7 Tháng 04/2011 301 ca

24. Số Trẻ bị TCM Theo huyện
STT Địa chỉ Số ca điều trị Ghi Chú
1 TPHD 202 21,4%
2 Cẩm giàng 183 19,4%
3 Bình Giang 50 5,3%
4 Tứ Kỳ 80 8,5%
5 Thanh Hà 62 6,6%
6 Ninh Giang 45 4,8%
7 Gia Lộc 55 5,8%
8 Thanh Miện 50 5,3%
9 Kim Thành 63 6,7%
10 Kim Môn 57 6%
11 Nam Sách 43 4,5%
12 Chí Linh 20 2,1%
13 Nơi Khác 33 3,6%
14 Tổng 943

25. ĐIỀU TRỊ
1. Nguyên tắc điều trị:
- Hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chỉ
điều trị hỗ trợ (không dùng kháng sinh khi
không có bội nhiễm).
- Theo dõi sát, phát hiện sớm và điều trị biến
chứng.
- Bảo đảm dinh dưỡng đầy đủ, nâng cao thể
trạng.

26. 2. Điều trị cụ thể:
2.1. Độ 1: Điều trị ngoại trú và theo dõi tại y tế cơ sở.
- Dinh dưỡng đầy đủ theo tuổi. Trẻ còn bú cần tiếp tục
cho ăn sữa mẹ.
- Hạ sốt khi sốt cao bằng Paracetamol liều 10 mg/kg/lần
(uống) mỗi 6 giờ.
- Vệ sinh răng miệng.
- Nghỉ ngơi, tránh kích thích.
- Tái khám mỗi 1-2 ngày trong 8-10 ngày đầu của
bệnh.Trẻ có sốt phải tái khám mỗi ngày cho đến khi
hết sốt ít nhất 48 giờ.

27. - Cần tái khám ngay khi có dấu hiệu từ độ 2a trở lên
như:
+ Sốt cao ≥ 390C.
+ Thở nhanh, khó thở.
+ Giật mình, lừ đừ, run chi, quấy khóc, bứt rứt khó ngủ,
nôn nhiều.
+ Đi loạng choạng.
+ Da nổi vân tím, vã mồ hôi, tay chân lạnh.
+ Co giật, hôn mê.

28. 2.2. Độ 2: Điều trị nội trú tại bệnh viện
2.2.1. Độ 2a:
- Điều trị như độ 1. Trường hợp trẻ sốt cao không đáp
ứng tốt với paracetamol có thể phối hợp với
ibuprofen 10-15 mg/kg/lần lập lại mỗi 6-8 giờ nếu
cần (dùng xen kẽ với các lần sử dụng paracetamol).
- Thuốc: Phenobarbital 5 - 7 mg/kg/ngày, uống.
- Theo dõi sát để phát hiện dấu hiệu chuyển độ.

29. 2.2.2. Độ 2b:
- Nằm đầu cao 30°.
- Thở oxy qua mũi 3-6 lít/phút.
- Hạ sốt tích cực nếu trẻ có sốt.
- Thuốc:
+ Phenobarbital 10 - 20 mg/kg truyền tĩnh mạch. Lặp lại
sau 8-12 giờ khi cần.
+ Immunoglobulin:

30. Nhóm 2: 1g/kg/ngày truền tĩnh mạch chậm trong 6-8
giờ. Sau 24 giờ nếu còn dấu hiệu độ 2b: Dùng liều
thứ 2
Nhóm 1: Không chỉ định Immunoglobulin thường qui.
Nếu triệu chứng không giảm sau 6 giờ điều trị bằng
Phenobarbital thì cần chỉ định Immunoglobulin. Sau
24 giờ đánh giá lại để quyết định liều thứ 2 như nhóm
2.
- Theo dõi mạch, nhiệt độ, huyết áp, nhịp thở, kiểu thở,
tri giác, ran phổi, mạch mỗi 1- 3 giờ trong 6 giờ đầu,
sau đó theo chu kỳ 4-5 giờ.
- Đo độ bão hòa oxy SpO2 và theo dõi mạch liên tục
(nếu có máy).

31. 2.3. Độ 3: Điều trị nội trú tại đơn vị hồi sức tích cực
- Thở oxy qua mũi 3-6 lít/phút. Đặt nội khí quản giúp
thở sớm khi thất bại với thở oxy.
- Chống phù não: nằm đầu cao 30°, hạn chế dịch (tổng
dịch bằng 1/2-3/4 nhu cầu bình thường), thở máy tăng
thông khí giữ PaCO2 từ 25-35 mmHg và duy trì PaO2
từ 90-100 mmHg.
- Phenobarbital 10 - 20 mg/kg truyền tĩnh mạch. Lặp lại
sau 8-12 giờ khi cần.
- Immunoglobulin (Gammaglobulin): 1g/kg/ngày truyền
tĩnh mạch chậm trong 6-8 giờ, dùng trong 2 ngày liên
tục

32. - Dobutamin được chỉ định khi suy tim mạch > 170 lần/
phút, liều khởi đầu 5µg/kg/phút truyền tĩnh mạch,
tăng dần 1-2,5µg/kg/phút mỗi 15 phút cho đến khi có
cải thiện lâm sàng; liều tối đa 20µg/kg/phút.
- Milrinone truyền tĩnh mạch 0,4 µg/kg/phút chỉ dùng
khi HA cao, trong 24-72 giờ.
- Điều chỉnh rối loạn nước, điện giải, toan kiềm, điều trị
hạ đường huyết.
- Hạ sốt tích cực.

33. - Điều trị co giật nếu có: Midazolam 0,15 mg/kg/lần
hoặc Diazepam 0,2-0,3 mg/kg truyền tĩnh mạch
chậm, lập lại sau 10 phút nếu còn co giật (tối đa 3
lần).
- Theo dõi mạch, nhiệt độ, huyết áp, nhịp thở, tri giác,
ran phổi, SpO2, mỗi 1- 2 giờ. Nếu có điều kiện nên
theo dõi huyết áp động mạch xâm lấn.

34. 2.4. Độ 4: Điều trị nội trú tại các đơn vị hồi sức tích cực
- Đặt Nội khí quản thở máy: Tăng thông khí giữ PaCO2
từ 30-35 mmHg và duy trì PaO2 từ 90-100 mmHg.
- Chống sốc: Sốc do viêm cơ tim hoặc tổn thương trung
tâm vận mạch ở thân não.
+ Nếu không có dấu hiệu lâm sàng của phù phổi hoặc
suy tim: Truyền dịch Natri clorua 0,9% hoặc Ringer
lactat: 5 ml/kg/15 phút, điều chỉnh tốc độ theo hướng
dẫn CVP và đáp ứng lâm sàng. Trường hợp không có
CVP cần theo dõi sát dấu hiệu quá tải, phù phổi cấp.

35. + Đo và theo dõi áp lực tĩnh mạch trung ương.
+ Dobutamin liều khởi đầu 5µg/kg/phút, tăng dần 2-
3µg/kg/phút mỗi 15 phút cho đến khi có hiệu quả,
liều tối đa 20 µg/kg/phút.
- Phù phổi cấp:
+ Ngừng ngay dịch truyền nếu đang truyền dịch.
+ Dùng Dobutamin liều 5-20 µg/kg/phút.
+ Furosemide 1-2 mg/kg/lần tiêm tĩnh mạch chỉ định
khi quá tải dịch.
- Điều chỉnh rối loạn kiềm toan, điện giải, hạ đường
huyết và chống phù não:

36. - Lọc máu liên tục hay ECMO (nếu có điều kiện).
- Immunoglobulin: Chỉ định khi HA trung bình ≥
50mmHg
- Kháng sinh: Chỉ dùng kháng sinh khi có bội nhiễm
hoặc chưa loại trừ các bệnh nhiễm khuẩn nặng khác
- Theo dõi mạch, nhiệt độ, huyết áp, nhịp thở, tri giác,
ran phổi, SpO2, nước tiểu mỗi 30 phút trong 6 giờ
đầu, sau đó điều chỉnh theo đáp ứng lâm sàng; Áp lực
tĩnh mạch trung tâm mỗi giờ, nếu có điều kiện nên
theo dõi huyết áp động mạch xâm lấn.

37. PHÒNG BỆNH
1. Nguyên tắc :
- Hiện chưa có vắc xin phòng bệnh đặc hiệu.
- Áp dụng các biện pháp phòng ngừa chuẩn và
phòng ngừa đối với bệnh lây qua đường tiêu
hoá, đặc biệt chú ý tiếp xúc trực tiếp với nguồn
lây.

38. 2. Tại bÖnh viÖn:
- T chø quytinh kh¸m tÎ bÞT t h­ íng1 chiÒ Cãphß kh¸m t uyÒ
æ c r r CM heo u: ng r n
nhiÔ m rªng, l ym¸u xÐtnghiÖ ti chç® i vi tÎ nÆ
i m¹ è í r ng…
- Ti khoatruyÒ nhiÔ m chØnhË ®Ò trÞtrÎ bÞTCM BètrÝbuångbÖ lµm 3
¹ n n iu . nh
khu v c: Buå c p cø buå E 71(+ ), buå E 71(-
ù ng u, ng V ng V ).
- Nhân viên y tế: Mang khẩu trang, rửa tay, sát khuẩn
tay nhanh trước và sau khi chăm sóc.

39. - Khử khuẩn bề mặt, giường bệnh, buồng bệnh, các ghế
ngồi của bệnh nhân và thân nhân tại khu khám bệnh
v khoatuyÒ nhiÔ m bằng Cloramin B 2%...
µ r n
- Xử lý chất thải, quần áo, khăn trải giường của bệnh
nhân và dụng cụ chăm sóc sử dụng lại theo quy trình
phòng bệnh truyÒ nhiÔ m.
n
- Tr­ íccö khoa, buångbÖ khoatruyÒ nhiÔ m ® u bètrÝchË clora 2
a nh n Ò u min
%, t ¶ m chï i ch© nhó cl a 2%.
h n ng or min

40. 3. Phòng bệnh ở cộng đồng:
- Vệ sinh cá nhân, rửa tay bằng xà phòng (đặc biệt sau
khi thay quần áo, tã, sau khi tiếp xúc với phân, nước
bọt).
- Rửa sạch đồ chơi, vật dụng, sàn nhà.
- Lau sàn nhà bằng dung dịch khử khuẩn Cloramin B
2% hoặc các dung dịch khử khuẩn khác.
- Cách ly trẻ bệnh tại nhà. Không đến nhà trẻ, trường
học, nơi các trẻ chơi tập trung trong 10-14 ngày đầu
của bệnh./.

41. XINT ¢NT ä C¶ M¥N
R R NG