2. 1. Wat is recht?
Een exacte definitie is niet te geven.
Elke klassieke definitie bevat vier elementen:
Gedragsregels, normen
Doel = maatschappelijk leven te ordenen
De regels worden opgelegd door de overheid
Ze zijn afdwingbaar
3.
Men maakt een onderscheid tussen:
Het objectieve recht
Verhouding tussen de mensen en hun verhouding tot de
gemeenschap
Vb. eigendomsrecht
Het subjectieve recht
Aanspraken tussen een persoon tegenover een ander
Vb. respect eisen van iemand anders ivm je eigendom
4. 2. Gebiedende en aanvullende
rechtsregels
1. Van gebiedende rechtsregels mag nooit
worden afgeweken:
Dwingend recht
Openbare orde
Beschermen de zwakkere partij in een overeenkomst
Men kan, eens het conflict ontstaan is, ervan afwijken
door een andersluidende overeenkomst te sluiten.
Regels die zo essentieel zijn dat ze de fundamenten
van onze maatschappij raken
Goede zeden
Wat in de maatschappij als moreel aanvaardbaar
wordt geschouwd.
5. 2. Aanvullende rechtsregels
Zorgen ervoor dat er een wettelijk kader bestaat voor
zover de contractanten niks overeenkwamen.
Tellen maar als de partijen geen afwijkende regeling
overeenkwamen.
Vb. de leveringskosten zijn ten laste van de verkoper
6. 3. Bronnen van het recht
A. Wetgeving sensu lato
1. Grondwet
2. Wet sensu stricto
3. Decreet
4. Koninklijk Besluit (KB)
5.
Besluit van de Gemeenschaps- en Gewestregeringe
7. 1. Grondwet
= de meest fundamentele wet
Regelt de inrichting van de machten binnen de
staat
Waarborgt de fundamentele rechten en vrijheden
van de burgers
Wijziging van de grondwet:
Wetgevende kamers ontbinden
2/3 leden in elke kamer aanwezig
Meerderheid van 2/3 stemmen zowel in Kamer als
Senaat
8. 2. Wet sensu stricto
= wet in de enge zin
Wordt gemaakt door het federale parlement
Wetsvoorstel: als een lid van de Kamer of Senaat het
initiatief neemt
Wetsontwerp: als de ministers (eventueel de Koning)
het initiatief neemt
De koning bekrachtigt de wet
De wet wordt gepubliceerd in het Belgisch
Staatsblad.
9. 3. Decreet
= wetten op het niveau van gemeenschappen en
gewesten
Worden door de voortdurende
staatshervormingen steeds belangrijker
10. Koninklijk Besluit (KB)
= besluiten die door de koning (in de praktijk: de
ministers) genomen worden
en die nodig zijn voor de uitvoering van
bepaalde wetten.
11. Besluit van de Gemeenschaps- en
Gewestregeringen
= zijn in feite ‘regionale’ Koninklijke Besluiten
Hiernaast bestaan ook:
Ministriële Besluiten
Besluiten van een lid van de Gemeenschapsen Gewestregering
Provinciale en gemeentelijke reglementen
12. Schema: wetten
Europees Verdrag van de Rechten van de Mens
Beslissingen binnen de Europese Gemeenschap
Grondwet
Federaal
Regionaal
Wet
Decreet
KB
Besluit Gemeenschaps- en
Gewestregering
MB
Besluit van een lid van de
Gemeenschaps- en gewestregering
13. B. Rechtspraak
= Het geheel van beslissingen van hoven en
rechtbanken
= voorziet de oplossing voor concrete gevallen
waarin de wet niet duidelijk is
De rechter zal de wet moeten toepasbaar maken
op een concreet geval
De uitspraak is enkel bindend tussen de partijen
in het geding
14. C. Rechtsleer
= het geheel van wetenschappelijke publicaties
over juridische aangelegenheden
Gaat om publicaties in juridische tijdschriften en
boeken
Is evenals de rechtspraak niet bindend
15. D. Gewoonte
= een gevestigd gebruik dat in een samenleving
algemeen als bindend wordt beschouwd,
zonder dat het zijn neerslag heeft gevonden in
een of andere wetgevende maatregel
Voorwaarde:
Algemeen geldende, openbare en herhaalde
herhaling
De overtuiging dat de gedraging geldt als een
rechtsnorm
Wordt minder belangrijk
16. 4. De verschillende rechtstakken
A. Het publiekrecht
Regelt de algemene belangen
Heeft betrekking op:
De inrichting
De werking en
De onderlinge verhouding van de overheidsorganen
De verhouding van de overheid tot de burgers
Omvat:
1.
2.
3.
4.
5.
Staatsrecht
Administratief recht
Strafrecht
Strafprocesrecht
Fiscaal recht
19. Overzicht van de rechtbanken en
hoven
Het vredegerecht
= bevoegd voor alle burgerlijke en handelszaken met
een waarde < € 1860,00 en een aantal specifieke
aangelegenheden
Is er in elke grote gemeente
De politierechtbank
= bevoegd inzake overtredingen, beslecht alle
geschillen inzake verkeer zowel strafrechterlijk als
burgerlijk
Is er in elk gerechterlijk arrondissement
30.
Op het niveau van het arrondissement situeren
zich:
Rechtbanken van Eerste Aanleg: op te splitsen in
Correctionele rechtbank
Bevoegd voor strafrechterlijke aangelegenheden
Burgerlijke rechtbank
Jeugdrechtbank
Fiscale rechtbank
Zijn er tussen de rechtbanken bevoegdheidsconflicten
gaat de zaak over naar de arrondissementsrechtbank
Arbeidsrechtbank
Rechtbank van koophandel
Krijgsraad
31.
Op een hoger niveau:
Hoven van Beroep
Correctionele kamer
Burgerlijke kamer
Jeugdkamer
Er kan maar één keer hoger beroep worden aangetekend
Arbeidshof
= over sociaalrechterlijke zaken
Militair gerechtshof
Op het hoogste niveau
Hof van Cassatie
Gaat om procedurefouten
32.
Hiernaast bestaan nog
Tien Hoven van Assisen
Op provinciaal niveau
Gaat om de zwaarste misdrijven
De schuldvraag wordt beoordeeld door een jury
Grondwettelijk Hof (Arbritagehof)
Regelt bevoegdheidsconflicten tussen federale en
regionale overheden
Gaat na of een wet niet in strijd is met de grondwet
Raad van State
Om te oordelen over vorderingen tot vernietiging van
administratiefrechterlijke beslissingen
