1. Inburgering. Een onthaalbeleid voor
nieuwkomers als sleutel tot
integratie.
Dirk Jacobs (Institut de Sociologie, ULB)
http://germe.ulb.ac.be
Twitter: @DirkJacobs71
Trefdag TB, Antwerpen
21 december 2012

3. Analytische kijk vanop een afstand:
-> Evolutie van het integratiebeleid
(van geen beleid over “minderhedenbeleid” naar
“onthaalbeleid”)
-> De opmars van het bredere concept
burgerschap (gewijzigde politiek-ideologische
constellatie)
-> Vergelijkend internationaal perspectief op
citizenship trajectories
-> Kritische reflecties bij het inburgeringsbeleid

5. Als het regent in Parijs, druppelt het in Brussel…
-De onvertaalbare notie “inburgering”
-Vlaams minderhedenbeleid historisch geïnspireerd door
Nederlandse beleid
-Vlaanderen: incrementeel beleid (multicultureel beleid plus
individueel onthaalbeleid)
-Franstalige België: assimilationistisch laisser-faire
-In heel Europa convergentie naar
inburgeringstrajecten (open method of coordination)
-Franstalig België zal ook parcours d’intégration introduceren
(cfr. parlementaire debatten rond familiehereniging en
nationaliteitsverwering)

7. - Burgerschap ‘hot’ topic in jaren tachtig en negentig
-> verhouding tussen individuele rechten en verbondenheid
met een gemeenschap
- Kymlicka & Norman (1994) / Van Stokkom (1991):
-burgerschap-als-legale-status
(“toegangscomponent”)
-burgerschap-als-gewenste status
(“verantwoordelijkheidscomponent”)
- Rechten en plichten vertoog
- Meer nadruk op zelfredzaamheid en
verantwoordelijkheid van individuen…
- … maar dat veronderstelt gelijke kansen

8. Veranderingen in burgerschap-als-legale-status door
internationale migratie
Twee analytische modellen in de literatuur:
-Denizenship model (Heisler & Heisler)
-Postnationaal model (Soysal)
-> Het gaat over participatiemodellen
“rights based approach”
In politieke debat komt de notie van burgerzin
(verantwoordelijkheidscomponent) sterker aan bod in
discussies over de multiculturele samenleving
-> Idee dat men burgerschap moet ‘verdienen’
-> Zogenaamde “failliet” van multiculturele beleid

9. Evoluties in het integratiebeleid in Nederland
-WRR Rapport Etnische Minderheden (1979): emancipatie
met behoud van eigen identiteit
-Minderhedennota (1983)
-WRR Rapport Allochtonenbeleid (1989): meer nadruk op
taalverwerving en zelfredzaamheid
-Integratiebeleid etnische minderheden (1994)
-Rapport “Han & Zwan” Beleidsopvolging Minderhedendebat
(1994) van Han Entzinger en Arie van der Zwan
-Wet Inburgering Nieuwkomers (1998)
-Wet Inburgering (2006) Rita Verdonck: al inburgeren
voor je naar Nederland komt !

10. Hoera! Eindelijk een onthaalbeleid
-Management van diversiteit
-Aanvaarding status immigratie maatschappij
-Nobel doel zelfredzaamheid en emancipatiebeleid
bevorderen
-Verplichting is ook verplichting voor overheid…
Polemische punten bij inburgeringstrajecten:
1)Inburgeringsbeleid als vermomd ontradend migratiebeleid
2)Inburgeringsbeleid als selectief disciplineringsbeleid
3)Verplichte inburgering is een ‘onliberale’ maatregel
4)Gevolgen voor rechtspositie: in plaats van instrument tot
zelfredzaamheid, een belemmerend beleid
5)Normatieve inhoud: beeld van wie we willen zijn?

11. Heikel punt 1: inburgeringsbeleid als vermomd
ontradend immigratiebeleid
Nederland na Rita Verdonck: testen via computers in het
buitenland
Frankrijk
Sarkozy: “Immigration choisie” versus “immigration subie”

12. Heikel punt 2: de selectie van doelgroepen wijst op
politiek-ideologische finaliteit van disciplinering
- EU-burgers kunnen niet verplicht worden
- OECD-onderdanen worden vaak ontzien
- Inkomensgrens
Discussie-avond mei 2000 in Antwerpen
Jacobs: “Disciplinering van lieden uit arme landen voor
optimale inschakeling op de arbeidsmarkt?”
Entzinger: “Ja, socialisering”

13. Heikel punt 3: de verplichting is een onliberale
maatregel
Christian Joppke: “liberal states using illiberal means”
De staat grijpt hier toch redelijk ver in
Paternalistische neo-koloniale (?) houding
In hoeverre is dit legitiem?
Wat is de effectiviteit?
Is er proportionaliteit?
Daar tegenover staat:
-Ook verplichting voor de overheid
-Plichten horen bij burgerschap
-Kan opgevat worden als een soort alternatieve leerplicht

14. Heikel punt 4: gevolgen voor rechtspositie
Allerlei sancties:
-Korten uitkering
-Niet verlengen van verblijfsvergunning
-Weigeren permanente verblijfsvergunning
-Weigeren nationaliteit
-Weigeren gezinshereniging
Is dit nog integratiebeleid gericht op faciliteren integratie en
zelfredzaamheid?
Andere doelen van beleid?
- Symbolic politics?
- Though on immigration, though on immigrants?
- Ontradend effect? (cfr. Verdonck, Sarkozy, etc.)

15. Heikel punt 5: normatieve inhoud
Enkele taalverwerving?
Waarden en normen?
Geschiedenis?
Kennis van instituties?
Cfr. Nederlandse video: versie mét en versie zonder blote
borsten en homohuwelijk
Pijnpunten:
-Europese waarden en normen verschillend in elk land!
-Mogelijk paternalistisch en stigmatiserend
-In hoeverre beantwoorden staatsburgers aan het normatieve
ideaal?
Verschillende heikele punten en gevaren voor
toekomst, maar kind niet met badwater weggooien,
wel integendeel

16. IMMIGRANT CITIZEN SURVEY
Survey among citizens of non-EU origin born outside of
Belgium in Brussels (n=413), Antwerp (n=318) and Liège
(n=296)
-Attended language/integration course?
40% in Antwerp, 19,3% in Brussels, 22,6% in Liège
59,9% not in Antwerp, 80,7% not in Brussels, 77,4% not in
Liège
WHO MORE LIKELY TO ATTEND?
- Newcomers and refugees in Antwerp (legal obligation)
- Women in Liège
-Assessment benefits course?
4,9% no use in Antwerp, 5,3% no use in Brussels, 6,8% no
use in Liège

17. En guise de conclusion…
Hoera! Eindelijk een onthaalbeleid.
Er zijn wat heikele punten in ons inburgeringsbeleid maar we zijn
Nederland of Frankrijk niet.
De bottom-line is nog steeds:
U werkt aan emancipatie, sociale mobiliteit en
sociale cohesie
Dat is fantastisch.
Echt.
Dank u !
17