2. Κατά καιρούς έχουν δοθεί πολλοί και διάφοροι ορισμοί για τις μαθησιακές
δυσκολίες.
Ο τελευταίος ορισμός, ο οποίος έχει ενταχθεί στη Συνθήκη για την
Εκπαίδευση Ατόμων με Αναπηρίες των ΗΠΑ (IDEA), είναι ότι οι
μαθησιακές δυσκολίες περιγράφονται ως
διαταραχές του γραπτού ή του προφορικού λόγου που δυσχεραίνουν
την αντιληπτική ικανότητα, τη μνήμη, την ορθογραφία, την ανάγνωση,
τη γραφή και τη μαθηματική σκέψη.
Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι εγγενείς, υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια της
ζωής του ατόμου και αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού
νευρικού συστήματος και συγκεκριμένα σε εγκεφαλικές δυσλειτουργίες
του κροταφικού φλοιού.
Ορισμός Μαθησιακών Δυσκολιών (Μ.Δ.)
3. Θεωρίες για την αιτιολογία των Μ.Δ.
Βιολογικές
(Κληρονομικότητα,γενετικά
αίτια, απεικονιστικές
μέθοδοι)
Γνωστικές
(Έλλειμμα οπτικής
προσοχής, ακουστικής
επεξεργασίας,
φωνολογικό ή διπλό
έλλειμα)
Κοινωνικο-
Συναισθηματικές/Περιβαλλο
ντικές
(Νοητική αναστολή που οφείλεται
σε διαταραγμένες οικογενειακές
σχέσεις/φτωχή διδασκαλία,
φάρμακα, αλκοόλ)
Αιτιολογία Μ.Δ.
5. ΔΥΣΛΕΞΙΑ ΔΥΣΑΝΑΓΝΩΣΙΑ ΔΥΣΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ ΔΥΣΓΡΑΦΙΑ ΔΥΣΑΡΙΘΜΗΣΙΑ
Συγχέουν γράμματα ή
λέξεις, όταν μοιάζουν
ακουστικά ή οπτικά μεταξύ
τους (α→ο,
β→Δ,μόνος→νόμος).
Κομπιάζουν την ώρα της
ανάγνωσης.
Προσθέτουν η παραλείπουν
γράμματα.
Δεν αφήνουν κενά
ανάμεσα στις λέξεις
με αποτέλεσμα να
μην έχουν νόημα
αυτά που γράφουν.
Δυσκολία στην τέλεση
μαθηματικών πράξεων και
στην αντίληψη ποσοτικών
εννοιών και μεγεθών.
Εμφανίζουν
καθρεφτική ανάγνωση(φως
/σώφ, Αχ, χα).
Χάνουν τη σειρά του
κειμένου.
Δυσκολεύονται να
αντιληφθούν ομόηχες λέξεις.
Τα γράμματά τους
είναι δυσανάγνωστα.
Μνήμη μικρής διάρκειας.
Παραλείπουν κεφαλαία
γράμματα ή κάνουν
εναλλαγή με τα πεζά.
Αγνοούν τα σημεία στίξης. Αντικαθιστούν τα διψήφια
σύμφωνα που μοιάζουν
μεταξύ τους
Το γράψιμο τους
είναι πολύ αργό.
Σύγχυση των χωροχρονικών
εννοιών.
Παραλείπουν,
αντιμεταθέτουν και
αντικαθιστούν γράμματα-
λέξεις-συλλαβές.
Δυσκολεύονται στην
ανάγνωση πολυσύλλαβων
λέξεων.
Κάνουν ορθογραφικά λάθη
και στη θεματική και στην
καταληκτική ορθογραφία
Δεν τοποθετούν τα
γράμματα επάνω στη
γραμμή.
Δυσκολία στην επιλογή των
σωστών πράξεων για την
σωστή επίλυση των
προβλημάτων.
Κάνουν πολλά ορθογραφικά
λάθη.
Προσθέτουν φθόγγους ή
συλλαβές στις λέξεις που
διαβάζουν.
Κάνουν επανάληψη ίδιων
λέξεων.
Αλλάζουν συχνά το
μέγεθος των
γραμμάτων και
παραλείπουν σημεία
στίξης.
Εμμονή στο μέτρημα με
δάχτυλα.
Συμπτώματα Μ.Δ.
7. Προβλήματα στην ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων
Έντονα αισθήματα ματαίωσης της προσπάθειας
Χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεικόνα
Υπερευαισθησία / Αρνητικά συναισθήματα
Συμπεριφορικά προβλήματα / Εκρήξεις θυμού
Αντιδραστικότητα απέναντι στους εκπαιδευτικούς
Τάση να αποδίδουν τις αποτυχίες τους στην κακή τύχη / Δεν αντιλαμβάνονται τις αδυναμίες τους
Ελλιπής ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων
Συννοσηρότητα με ψυχοσυναισθηματικές διαταραχές και δευτερογενή ψυχολογικά προβλήματα
Ψυχοκοινωνικά Χαρακτηριστικά παιδιών με M.Δ.
8. Σαφής διδασκαλία (αμεσότητα, σαφήνεια, παραδείγματα, ερμηνεία στόχων)
Ενίσχυση του περιεχομένου της διδασκαλίας (λεπτομερείς/σαφείς οδηγίες, διαγράμματα
οργάνωσης και οπτικά βοηθήματα)
Στρατηγικές μάθησης (στρατηγικές μνημόνευσης)
Χρήση οπτικοακουστικού υλικού (βίντεο, ακουστικό υλικό, συγκεκριμένα υλικά,
χρωματιστούς μαρκαδόρους για να τονίσουμε σημεία προσοχής)
Ενίσχυση ψυχοκοινωνικού τομέα (παροχή κινήτρων, θετικές ενισχύσεις, επιβραβεύσεις
των προσπαθειών)
Επικοινωνία με οικογένεια και συνεργασία με τους άλλους ειδικούς που επιβλέπουν το παιδί
Στρατηγικές παρέμβασης
9. Στο νηπιαγωγείο δεν μπορεί να γίνει επίσημη διάγνωση μαθησιακών δυσκολιών
καθώς οι Μ.Δ. μπορούν να γίνουν διαγνώσιμες μετά την ηλικία των έξι ετών
και αφότου ο μαθητής έχει εκτεθεί επαρκώς στις διαδικασίες της γραφής και της ανάγνωσης.
Ωστόσο από το νηπιαγωγείο -μέσω ψυχομετρικών δοκιμασιών- μπορούν να εντοπιστούν δυσκολίες
όπως:
Ανίχνευση Μαθησιακών Δυσκολιών στο Νηπιαγωγείο
• Δυσκολίες στην άρθρωση
• Έλλειμμα στη φωνολογική επίγνωση
• Περιορισμένη χρήση λεξιλογίου
• Δυσκολία στην εκμάθηση νέων λέξεων
• Μη επαρκής αφηγηματικός λόγος
• Δυσκολία στην οργάνωση της προφορικής έκφρασης
• Δυσκολίες στη μη λεκτική επικοινωνία
Λόγος/Ομιλία
• Δεν μπορεί να κρατήσει καλά το μολύβι
• Δεν μπορεί να ελέγξει την κίνηση του μολυβιού
• Δεν μπορεί να χρωματίσει στο πλαίσιο
• Δεν μπορεί να ελέγξει την κίνηση του ψαλιδιού
Λεπτή
κινητικότητα
10. Ανίχνευση Μαθησιακών Δυσκολιών στο Νηπιαγωγείο
• Δυσκολία στην παρακολούθηση μιας ιστορίας
• Δεν μπορεί να μείνει συγκεντρωμένο σε ένα διάλογο
• Δεν μπορεί να ολοκληρώσει μια δραστηριότητα με την οποία
ασχολείται
• Δεν μπορεί να εστιάσει την προσοχή του σε λεπτομέρειες ή κάνει
λάθη απροσεξίας στις σχολικές εργασίες
• Φαίνεται σαν να μην ακούει όταν οι άλλοι του απευθύνουν τον
λόγο
Συγκέντρωση
• Το παιδί ενώ φαίνεται ότι μας παρακολουθεί δεν μπορεί να
κατανοήσει την ιστορία που ακούει, άρα έχει δυσκολία με τις
ερωτήσεις που του υποβάλλονται
• Μπορεί επίσης να αντιμετωπίζει δυσκολία στην αναδιήγηση της
ιστορίας
• Δυσκολία στην εκτέλεση εντολών
Κατανόηση
11. • Δυσκολία στην αναγνώριση μαθηματικών συμβόλων
• Δυσκολία στις προμαθηματικές έννοιες όπως μεγάλο-μικρό, πάνω-
κάτω, χρώματα, σχήματα, ταξινόμηση, αντιστοίχιση.
Προμαθηματικές
έννοιες
• Το παιδί δεν ευχαριστιέται με την επαφή του με άλλα παιδιά
• Επιλέγει να παίζει μόνος του
• Κλαίει έντονα
• Έχει διάφορα ψυχοσωματικά θέματα, π.χ. Πονάει η κοιλιά του
• Δεν μπορεί να εκτελέσει οδηγίες, κανόνες.
Κοινωνικοποίηση/
Προσαρμογή
Ανίχνευση Μαθησιακών Δυσκολιών στο Νηπιαγωγείο
12. • Σε περίπτωση λοιπόν που παρουσιάζονται στο παιδί προδημοτικής ηλικίας αρκετά από τα
προαναφερόμενα στοιχεία, τότε θα πρέπει οι γονείς να απευθυνθούν στον εκπαιδευτικό του
παιδιού τους, με τον οποίο θα συζητήσουν τις δυσκολίες που παρουσιάζει το παιδί.
• Σε περίπτωση που οι δυσκολίες αφορούν τα θέματα λόγου και ομιλίας, τότε το παιδί θα πρέπει
να παραπεμφθεί για αξιολόγηση σε Λογοθεραπεύτρια/Λογοπαθολόγο.
• Αν οι δυσκολίες του παιδιού γενικεύονται στο μαθησιακό τομέα, τότε το παιδί θα πρέπει να
αξιολογηθεί από Ειδικό Παιδαγωγό, ο οποίος αφού αξιολογήσει το παιδί, θα καταρτίσει στη
συνέχεια Ατομικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης για το παιδί, το οποίο θα στοχεύει στην
αντιμετώπιση των δυσκολιών.
• Οι δυσκολίες που εμπίπτουν στο τομέα της αδρής, λεπτής κίνησης και ατομικής φροντίδας, θα
πρέπει να αξιολογηθούν από Εργοθεραπευτή.
• Αν το παιδί παρουσιάζει δυσκολίες που άπτονται στο συναίσθημά του, τότε θα πρέπει να
αξιολογηθεί από Κλινικό Ψυχολόγο.
• Ένα παιδί που παρουσιάζει δυσκολίες στη συγκέντρωσή του πρέπει να παραπεμφθεί σε
Παιδοψυχίατρο για περαιτέρω διερεύνηση και αξιολόγηση.
Ανίχνευση Μαθησιακών Δυσκολιών στο Νηπιαγωγείο
13. Συμπερασματικά…
• Κατά τη διάρκεια της φοίτησης στο Νηπιαγωγείο, οι γονείς και ο παιδαγωγός
χρειάζεται να παρατηρούν στενά τη συμπεριφορά του παιδιού ώστε να αναγνωρίσουν
έγκαιρα πιθανές δυσκολίες του και να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό
(παιδοψυχίατρο, αναπτυξιολόγο, ψυχολόγο κ.α.) ώστε μέσω ειδικών δοκιμασιών να
γίνει η ανίχνευση και η περαιτέρω παρέμβαση στις δυσκολίες στις οποίες
παρουσιάζονται.
• Η πρώιμη ανίχνευση των Μ.Δ. είναι υψίστης σημασίας διότι αν οι ενδείξεις αυτές
εντοπιστούν εγκαίρως και αντιμετωπιστούν κατάλληλα,
μπορούμε να προλάβουμε τη σχολική αποτυχία και τα αρνητικά
συναισθήματα που συχνά τη συνοδεύουν.
Όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία του παιδιού, τόσο πιο δύσκολη
είναι η αντιμετώπιση των δυσκολιών του, τόσο στο μαθησιακό
όσο και στον ψυχολογικό τομέα.
