SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo
1 von 45
Uçak Motorları ve Donanımları 
Erhan DİLAVER
Gaz Türbinlerinin Gelişimi 
Heron türbini –M.Ö. 130 
Giovanni Branca türbini -1629 
Newton jet tepkili arabası -1680
Gaz Türbinlerinin Gelişimi 
Günümüzdenikiasırönce,1791yılındaİngilizJohnBarberorijinalbirgaztürbinbiçimigeliştirmişvepatentinialmıştır.Bumotorpatentliilkgaztürbiniolarakbilinir.
Gaz Türbinlerinin Gelişimi 
Charles Parson ilk türbin -1884 
Buhar genleşmesi için yapılan rotor çap arttırma çalışmaları
Gaz Türbinlerinin Gelişimi 
Lorin jet motoru -1913 
Schmidt ilk Pulsejet -1928
Gaz Türbinlerinin Gelişimi 
1930yılında,çokkadamelieksenelbirkompresöriletekkademelisantrifüjkompresörüaynırotordakullanıphavayıturbojetkısmınasıkıştırarakgüçsağlamışveilktubojetinpatentinialmıştır. 
1941yılındailkuçuşunuyapanWhittlejeti; santrifüjtipçiftgirişlikompresörlü,tekyanmaodalıvesusoğutmalıdır.Bumotor, moderngaztürbinlerininöncüsüolmuştur. 
FrankWhittle,yaptığıbuçalışmadanötürü, ‘moderngaztürbinlerininbabası’olarakanılmaktadır.
Gaz Türbinlerinin Gelişimi 
Alman HansVonOhain’inpatentindeki turbojet motoru, bir Heinkeluçağına monte edilerek 1939 yılında ilk turbojet uçuş gerçekleştirilmiştir. 
Jet motorlarının öncülerinden olan İtalyan SecondoCampini,kompresörü çevirmek için yıldız tipi pistonlu bir içten yanmalı motor kullanmış ve bu motorla donatılmış bir uçak, Roma-Milan arasındaki 270 km’lik bir uçuşu gerçekleştirmiştir. 
Whitte’ninçok kademeli kompresörlü turbojetleri, II.Dünyasavaşında, İngiliz ve U.S.A uçaklarında kullanılmıştır. 
Gaz türbinleriyle güçlendirilen ilk taşıt ise, 1950 yılında İngiliz Roverfirması tarafından üretilmiştir.
Gaz Türbin Uygulamaları ve Çeşitleri 
1.Sabit tesis gaz türbinleri 
2.Endüstriyel gaz türbinleri 
3.Jeneratör gaz türbinleri 
4.Pompa gaz türbinleri 
5.Taşıt gaz türbinleri 
5.1. Otomotiv gaz türbinleri 
5.2. Demiryolu (lokomotif) gaz türbinleri 
5.3. Denizcilik gaz türbinleri 
5.4. Havacılık gaz türbinleri : Ramjetler,Pulsejetler, Turbojetler, Turboşaftlar, Turbofanlar, Turboproplar
Havacılık Gaz Türbinleri 
Kompresörsüz Jet Motorları 
Ramjet çalışma prensibi; 
Kesit etkisiyle basınç artırımı 
Yakıt enjektesi 
Yanma ve ısı artırımı 
Kesit etkisiyle basınç düşümü, hız artırımı 
Avantajı; 
Düşün ağırlığı, ağırlığa göre yüksek etki kuvveti 
Hareketli parçası olmaması 
Yüksek Machsayılarına çıkabilmesi 
Dezavantajı; 
Ön hıza ihtiyaç duyar 
Yanma için ses altı hıza düşme zorunluluğu
Havacılık Gaz Türbinleri 
Kompresörsüz Jet Motorları 
Pulsejet; 
Özel valf mekanizması ile yanma odasıyladifüzörayrılmıştır. 
Sıkıştırma Ramjettendaha iyidir 
Güç üretiminde devamlılık yoktur. 
II.Dünyasavaşı sırasında Alman Cruisefüzelerinde kullanılarak en meşhur dönemini yaşamıştır. 
Güç üretimindeki kesintiler nedeniyle geniş uygulama alanı bulamamışlardır.
Havacılık Gaz Türbinleri 
Turbojet
Havacılık Gaz Türbinleri 
Turbofan 
İtki kuvveti oluşturması Turbojetebenzer. 
Havanın önemli bir bölümü fandan geçer. 
Fandan geçen hava itki kuvveti oluşturur. 
Daha fazla hava kütlesini Turbojeteoranladaha düşük çıkış hızında ivmelendirir. 
Turbojeteoranla daha yüksek tahrik verimi, yüksek kalkış ve tırmanma kuvveti ve düşükgürültü düzeyi oluşturur.
Havacılık Gaz Türbinleri 
Turboprop 
Tahrik kuvvetinin büyük bölümü pervanedeüretilir. 
Egzozdan çıkan gazla bir miktar itki kuvvetioluşturur. 
Düşük hızlarda yüksek verim sağlar. 
Kargo uçaklarında tercih edilir.
Termodinamik Çevrim 
BraytonÇevrimi 
Braytonçevrimi sıkıştırma ve genişleme işlemlerinin eksenelkompresörler ve türbinlerde gerçekleştirdiği gaz türbinlerinde sınırlıdır. 
Çevre koşullarındaki taze hava kompresör tarafından emilerek sıkıştırılır. 
Sıkıştırılan havanın sıcaklık ve basıncı yükseltilir. 
Yüksek basınçlı hava yakıtın sabit basınçta yakıldığı yanma odasına girer. 
Yanma sonucu oluşan yüksek sıcaklıktaki gazlar türbinde çevre basıncına genişlerken güç üretir. 
Türbinden çıkan egzoz gazları tekrar çevrime sokulmaz ve atmosfere atılır (açık çevrim).
Termodinamik Çevrim 
BraytonÇevrimi 
1-2 İzantropiksıkıştırma(kompresörde) 
2-3 Sabit basınçta ısı girişi 
3-4 İzantropikgenişleme 
4-1 Sabit basınçta ısı çıkışı
Termodinamik Çevrim 
BraytonÇevrimi 
Açık çevrime göre çalışan bir gaz türbini
Termodinamik Çevrim 
BraytonÇevrimi 
Rejeneratörlübir gaz türbini
Uçak Motorları Çalışma Sistemleri 
İtki kuvveti nasıl oluşur? 
퐹 = ṁ푉 ç횤푘횤ş − ṁ푉 푔푖푟푖ş = ṁ Vç횤푘횤ş − 푉푔푖푟푖ş (푁) 
Ẇ푃 = 퐹푉푢ç푎푘 = ṁ Vç횤푘횤ş − 푉푔푖푟푖ş 푉푢ç푎푘 (푘푊)
Uçak Motoru Nasıl Çalışır?
Hava Girişi -Fan 
Ortamda bulunan hava, fan üzerinden geçerken ivmelendirilerek motor içerisine girer.
Basınçlandırma 
Basınçlandırmanın amacı, yakıt ile karışacak havanın basıncı ve sıcaklığını arttırarak yanma için daha uygun hale getirmektir. 
LPC&HPC kademelerinden oluşur
Yanma 
Yanmadaki amaç, motor içerisindeki havanın sahip olduğu enerjiye ısı arttırma yoluyla enerji transferi sağlamaktır. 
Hava içerisine yakıt püskürtülür. 
Buji ateşlenir. 
Sıcaklık artışıyla enerji artar. 
Enerjisi artan akışkan, yüksek basınç türbinine doğru itici kuvvet oluşturur. 
Yanma odasındaki yanma hattının merkezindeki gazların sıcaklığı 1800-2000°Cdolayındadır.
Genişleme
Egzoz Kademesi 
Egzoz lülesindeki amaç, hücreden gelen akışı motorun dışına doğru iterek, itki sağlamaktır. 
İtki kuvveti sağlamadaki başarısını geometrisi veya şekli ile de sağlar. 
Lüle motorun içindeki hava basıncını düzenleyerek diğer bileşenlerin düzenli ve verimli çalışmasına yardım eder.
Gaz Türbin Donanımları 
Kompresörler 
Giriş Havası Filtreleri 
Türbin elemanlarını aşındırıp paslandırarak veya üzerinde artıklar oluşturarak verimlerini azaltan tozlardan ve diğer artıklardan korumak amacıyla kullanılır. 
Kullanılacak filtre gaz türbininin gerektirdiği yüksek hava debisi için yeterli olmalıdır. 
Santrifüj kompresörler 
Küçük gaz türbini ve tahrik ünitelerinin çoğunda gaz türbin kompresörü olarak kullanılır. 
Santrifüj kompresörlerin; çarklar, indükleyici, difizörgibi bileşenleri vardır.
Gaz Türbin Donanımları 
Kompresörler 
Eksenel Akış Kompresörleri 
Eksenel kompresör; kademe adı verilen, birbirine karşı konumlu, hareketli ve sabit kanatçık dizilerinden oluşur. 
Hareketli kanatçıklar havanın hızını arttırırken, sabit kanatçıklar arasındaki geçiş aralıkları havanın hızını azaltıp, sıcaklık ve basıncınıarttıran difizör gibi görev yapmak üzere tasarlanmıştır. 
Kademe sayıları 4 ile 25 arasındadır. 
Günümüzde Eksenel kompresörlerin verimleri %90’a basınç oranlarının 30:1’ e kadar yükselmiştir.
Gaz Türbin Donanımları 
Yanma Odaları 
Yanma odalarının; kompresör tarafından sağlananbol miktarda hava ile yakıt sprey borularından püskür- tülenyakıtı karıştırarak yakmak gibi zor bir görevi vardır. 
Yanma odalarından istenilen özellikler: 
1. Yüksek yanma verimi 
2. Yanma sırasında karşılaşılan alev sönmesinin ardındanyapılabilecek güvenilir ve düzgün ateşleme. 
3. Geniş kararlılık sınırları 
4. Basınç kaybı az olmalıdır 
5. Gaz emisyonları düşük olmalıdır. 
6. Ucuz ve bakımları kolay, uzun ömürlü olmalıdır. 
7. Değişik yakıtlar kullanılabilmelidir. 
Giderek artan hava kirliliği, verimli yanmanın önemini de arttırmaktadır.
Gaz Türbin Donanımları 
Türbinler 
Radyal ve Eksenel akış türbinleri olarak iki çeşidi vardır. 
Yüksek dönüş hızları ve maddenin yoğunluğu göz önüne alındığında türbin balansı önem kazanır. 
Eksenel akışlı türbin Radyal akışlı türbine göre daha verimlidir. 
Kanatçıkları soğutarak servis ömrünü arttırmak türbinden daha yüksek verim almak için önemlidir.
Gaz Türbin Donanımları 
Türbinler 
Kanatçık ucu ile stator kasası arasındaki boşluk kontrolü türbin verimini etkiler. 
Bu kontrol kompresör kademesinden alınan daha düşük sıcaklıktaki hava ile gerçekleştirilir.
Gaz Türbin Donanımları 
Egzoz 
Egzoz kullanımı ile itki kuvveti verimi arttırılır. 
Egzoz gürültü seviyesi düşürülür. 
Geri itme kuvveti (thrust reverser) kullanılarak motor freni yapılır. 
Egzoz sistemine giren gazların sıcaklığı550−850℃arasındadır. 
Egzoz gaz çıkış sıcaklığı ile motor bakımı arasındailişki vardır.
Gaz Türbin Donanımları 
Yardımcı Donanımlar ve Sistemler 
Yardımcı dişli kutusu (AccesoryDrive Gearbox) 
Yardımcı dişli kutusu, mekanik olarak çalıştırması gere- kendiğer yardımcı donanımlar (jeneratör, hidrolik pompa, ilk hareket verici) ile bağlantılıdır ve onlara gerekli tahrikgücü sağlar.
Gaz Türbin Donanımları 
Yardımcı Donanımlar ve Sistemler 
Yakıt Sistemleri 
Motorda yanma için gerekli olan yakıt miktarını düzenler. 
Yeni uçaklarda yakıt kontrolü tamamen elektronik (FADEC) bilgisayar donanımıyla yapılır. 
Düşük sıcaklıkta bekleyen yakıt içerisinde buzlanma oluşumunu önlemek için yakıt ısıtıcıları bulunur. 
Yağlama Sistemleri 
Rotor sistemlerindeki önemli yatakların soğutulması için yağ gereksinimini karşılar. 
Sıcaklığı artan yağ ile yakıt arasında ısı değişimi gerçekleşir.
Gaz Türbin Donanımları 
Yardımcı Donanımlar ve Sistemler 
Ateşleme Sistemi 
Yakıt memelerinde atomize edilen yakıt spreyini ateşleyerek yanma işlemini başlatır. 
Uçak kalkış anında ve kötü hava şartlarında bujiler sürekli ateşlenir. 
Her motorda biri yedek olmak üzere iki ateşleyici kutu ve iki buji bulunur. 
Hava Tahliye Sitemi 
Bu sistem yanma verimini arttırmak için tasarlanmıştır. 
Motorun donanım ve bileşenlerinin soğutulmasına da yardımcı olur.
Gaz Türbin Donanımları 
Yardımcı Donanımlar ve Sistemler 
Başlangıç Sistemi 
Motor hareketsiz şekilde dururken, çalışmaya başlaması için dışarıdan bir enerji kaynağına ihtiyaç vardır. Durmakta olan motoru çalıştırabilmek için birden fazla seçenek vardır. Bunlar; 
1.Çalışmakta olan motordan duran motora basınçlı hava temini ile 
2.Yardımcı güç kaynağından (APU) basınçlı hava temini ile 
3.Yer aracı yardımıyla 
Buz Önleyici Sistem 
Kompresör kademesinde bulunan sıcak hava ile olası buzlanma noktaları ısıtılır. 
Buzlanmanın başlayabileceği kritik noktalar için bazı pratik çözümler geliştirilmiştir (V2500)
Motor Malzemeleri 
Modern uçak motorlarından beklenenler: yüksek güvenilirlik, minimum ağırlık, maksimum performans, ekonomiklik ve dayanıklılıktır. 
Uçak motor malzemeleri olabildiğince hafif, ısı dayanımı yüksek ve yüksek oksitlenme direncine sahip olmalıdır. 
Gelişmiş uçak motorlarında Nikelalaşımlar (süper alaşım) %20 -%40 çelik alaşımı ile birlikte yaklaşık %30 Titanyum alaşımları bulunmaktadır. 
Sağlanan sıcaklık artışı ile motor verimliliği artar ve yakıt sarfiyatı düşer. 
Uçaktaki her bir kg ağırlığın azalması ile, motorun ömrü boyunca yaklaşık 150.000$’lık yakıt tasarrufu sağlar.
Motor Bakım Süresi ve Optimal Performans 
Ticari uçak motorlarının ekonomik ömrü süresince tamir/revizyon zamanları arasında en uygun söküm aralığının belirlenmesi maliyet üzerinde etkilidir. 
Uygulanan bakım felsefesi, motorun uçuş emniyeti sağlandığı sürece uçak üzerine tutulması şeklinde ifade edilebilir.Bunun sağlanabilmesi için meyana gelebilecek hasarların önceden tespit edilmesi amacıyla motorda sürekli kontroller gerçekleştirilir. 
En uygun motor uçuş ömrünün belirlenmesinde; erken motor sökümü ve motorun gereğinden uzun süre uçak üzerinde tutulmasından kaçınılmalıdır. 
Yorulma ömrü uçak motorları için en önemli emniyet limiti motor üzerindeki dönen kritik parçaların yorulma ömür limitleridir. Bu limitler havacılık otoritelerinin onayına tabiidir.
Uçak Yakıtı ve Emisyon Gazları 
Tepkili motorlar, jet yakıtı adı verilen ve gaz yağına benzeyen (kerosen) kullanırlar. 
Yolcu başına kat edilen yol uzunluğu baz alındığında uçak motorlarının yakıt tüketimi otomobil motorlarının yakıt tüketiminden daha düşüktür. 
Dünya yakıt tüketiminin %5-6’sı yolcu uçakları tarafından gerçekleştirilmektedir. 
Yeni yolcu uçaklarında 100km mesafede yolcu başına ortalama 3-3.5lt yakıt harcanmaktadır.(Eski uçaklarda 12lt’ye kadar yükselmektedir. 
1 kg JET A1 yakıtının tam olarak yanması ile yaklaşık 3.16 kg karbondioksit ve 1.25 kg su buharı emisyonu meydana gelmektedir.
Uçak Yakıtı ve Emisyon Gazları 
Uçaklardan atmosfere yayılan ana kirleticiler; 
•Karbondioksit 퐶푂2, 
•Azot oksitler (푁푂푥), 
•Su buharı, metan olmayan olmayanuçucu organik bileşikler, 
•Karbon monoksit (퐶푂), 
•Kükürt oksitler 푆푂푥, 
•Kurum ve diğer partikül maddelerdir. 
Bu kirletici emisyonların çevresel etkileri, bunların bırakıldığı yüksekliğe oldukça bağlıdır. 
Hava kirliliğinin etkileri; 
•Yeryüzünün tümünü etkileyen sera etkisi (GreenHouseEffect) 
•Ozon tabakasının incelmesi 
•Asit yağmurları 
•Hava kirliliği
Karşılaştırma 
Gaz türbinlerinin, pistonlu içten yanmalı motorlara oranla avantajları: 
1.Parça sayıları aynı güçteki pistonlu içten yanmalı motorlara oranla 1/3-1/6 kadar az olması nedeniyle imalatları basit ve hızlıdır. 
2.Her ünitesi birbirinden ayrı olarak görev yaptığından ayrı ayrı değiştirilebilir ve geliştirilebilirler. 
3.Özellikle kapalı sistem gaz türbinleri başta olmak üzere, yakıt türüne karşı daha az bağımlıdırlar ve hava fazlalığı nedeniyle yanma neredeyse kusursuzdur. 
4.Güç üretimi aralıklı değil süreklidir. 
5.Montaj ve demontaj işlemi oldukça kolaydır.
Karşılaştırma 
Gaz türbinlerinin, pistonlu içten yanmalı motorlara oranla avantajları: 
6.Soğutma iç hava akışıyla sağlandığından ayrı bir soğutma sistemine gerek duyulmaz. 
7.Salınım yapan parçaları olmaması nedeniyle titreşimler ve mekanik gürültüler tam olarak giderilmiştir, bu sayede yüksek devirlerde çalışabilir. Böylelikle güç/hacim ve güç/ağırlık oranları yükselmektedir. 
8.İlk hareketten sonraki ısınma periyodu oldukça kısadır. 2-3 dakikada tam güce ulaşabilmektedirler. 
9.Çevre basınç ve sıcaklığına karşı daha az duyarlıdır. Yükseklerde ve düşük sıcaklıklarda da etkin bir biçimde çalışabilirler.
Dezavantajları 
1.Basit sistemlerde, ısıl verim düşük ve özgül yakıt tüketimi yüksektir. Rejeneratöreklenmesi durumunda ise ağırlık ve maliyetler yükselir. 
2.Rolantiyakıt ekonomileri, pistonlu içten yanmalı motorlara oranla daha kötüdür. 
3.Yüksek dönme hızları nedeniyle, parçaların dinamik olarak çok iyi dengelenmeleri gerekir. 
4.Egzoz gazlarının oldukça büyük hacimli olmaları sebebiyle, daha büyük kapasiteli susturucu ve egzoz boruları gerekmektedir. Ayrıca egzoz gürültüsü de daha fazladır. 
5.Ani hızlanma ivmeleri düşüktür. 
6.Gaz türbinlerinin çalıştırılabilmesi için, şaftının dakikada birkaç bin devirde döndürülmesi gerekmektedir.
Sonuçlar ve Öneriler 
Havacılık sektörünün her geçen gün önem kazanması uçaklara itme gücünü sağlayan gaz türbinlerinin gelişim sürecini hızlandırmakta ve önemini arttırmaktadır. 
Denklemiburayayazın.Motorlardaki en büyük gelişme, türbin giriş sıcaklığının arttırılması ve kompresör veriminin yükseltilmesi olmuştur. 
Yeni soğutma teknikleriyle yanma odası çıkışındaki gaz sıcaklıkları 1500℃’un üzerlerine kadar yükseltilmiş, böylece ısıl verimde önemli artışlar sağlanmıştır. 
Genel bir kural olarak pervaneli motorlar Jet motorlardan daha verimlidir. Fakat yüksek hızlarda ve seviyelerde verimleri düştüğünden, düşük hız ve seviyelerle sınırlıdırlar.
Sonuçlar ve Öneriler 
Savaş uçaklarının motorlarında yapılan güncel bir düzenleme, türbin ile lüle arasında bir art yakıcı bölümünün eklenmesidir. Kısa mesafede kalkış veya savaş koşullarında olduğu gibi fazladan tepki gereksinimi duyulduğunda, türbinden çıkan oksijence zengin yanma gazlarına yakıt püskürtülmesi yapılır. Fazladan sağlanan bu enerji sonucu egzoz gazları motoru daha yüksek bir hızda terk eder ve böylece daha büyük bir tepki sağlanır. 
Ramjet motoru, içinde kompresör veya türbin bulunmayan uygun biçimli bir kanal olup, yüksek hızlı uçaklarda ve füzelerde kullanılır. Motordaki basınç artışı, motora çok yüksek hızla giren havanın bir engele çarpması ve yavaşlaması (ram etkisi) ile sağlanır. Bu nedenle Ramjet motorunun çalışabilmesi için önce dış bir kaynak yardımıyla yüksek bir hıza getirilmesi gerekir. 
Günümüzde yeni nesil akıllı uçak motorları dediğimiz yani uçak henüz havadayken, uçuş sırasındaki tüm motor değerlerini kesintisiz olarak üretici firmaya gönderir. Böylece merkezdeki teknik ekipler bir motorda meyana gelebilecek problemleri önceden tespit edip söz konusu uçak henüz havadayken duruma müdahale edebilir.
Sonuçlar ve Öneriler
Teşekkürler…

Más contenido relacionado

Was ist angesagt?

compression egnition engine engine
compression egnition engine enginecompression egnition engine engine
compression egnition engine enginenaphis ahamad
 
Introduction of aircraft propulsion.pdf
Introduction of aircraft propulsion.pdfIntroduction of aircraft propulsion.pdf
Introduction of aircraft propulsion.pdfParameshwarBanakar1
 
air standard, fuel air and actual cycles
air standard, fuel air and actual cyclesair standard, fuel air and actual cycles
air standard, fuel air and actual cyclesmp poonia
 
Industrial type gas turbine combustion chamber
Industrial type gas turbine combustion chamberIndustrial type gas turbine combustion chamber
Industrial type gas turbine combustion chamberHemanth Krishnan R
 
Introduction to gas turbine engine
Introduction to gas turbine engineIntroduction to gas turbine engine
Introduction to gas turbine engineAmsi Academy
 
Introduction to turbojet engines
Introduction to turbojet enginesIntroduction to turbojet engines
Introduction to turbojet enginesVamsi Krishna
 
Supercharging and Turbocharging
Supercharging and TurbochargingSupercharging and Turbocharging
Supercharging and TurbochargingPankajArvikar1
 
Supercharging | Internal Combustion Engine
Supercharging | Internal Combustion EngineSupercharging | Internal Combustion Engine
Supercharging | Internal Combustion EngineUmang Parmar
 
. Gas turbine presentation
. Gas turbine presentation. Gas turbine presentation
. Gas turbine presentationimtiaz brohi
 
compressed air vehicle
compressed air vehicle compressed air vehicle
compressed air vehicle yashgupta9121
 
JET ENGINE PPT BY SANDEEP YADAV
JET ENGINE PPT BY SANDEEP YADAVJET ENGINE PPT BY SANDEEP YADAV
JET ENGINE PPT BY SANDEEP YADAVSANDEEP YADAV
 
gas turbine of cooling blade
gas turbine of cooling bladegas turbine of cooling blade
gas turbine of cooling bladejaypatel1814
 

Was ist angesagt? (20)

compression egnition engine engine
compression egnition engine enginecompression egnition engine engine
compression egnition engine engine
 
TURBOFAN ENGINE PPT
TURBOFAN ENGINE PPTTURBOFAN ENGINE PPT
TURBOFAN ENGINE PPT
 
Aerospace Propulsion Study For Shenyang Aerospace University by Lale420 (1)
Aerospace Propulsion Study For Shenyang Aerospace University by Lale420 (1)Aerospace Propulsion Study For Shenyang Aerospace University by Lale420 (1)
Aerospace Propulsion Study For Shenyang Aerospace University by Lale420 (1)
 
Combustion chambers
Combustion chambersCombustion chambers
Combustion chambers
 
Introduction of aircraft propulsion.pdf
Introduction of aircraft propulsion.pdfIntroduction of aircraft propulsion.pdf
Introduction of aircraft propulsion.pdf
 
air standard, fuel air and actual cycles
air standard, fuel air and actual cyclesair standard, fuel air and actual cycles
air standard, fuel air and actual cycles
 
Industrial type gas turbine combustion chamber
Industrial type gas turbine combustion chamberIndustrial type gas turbine combustion chamber
Industrial type gas turbine combustion chamber
 
Introduction to gas turbine engine
Introduction to gas turbine engineIntroduction to gas turbine engine
Introduction to gas turbine engine
 
Introduction to turbojet engines
Introduction to turbojet enginesIntroduction to turbojet engines
Introduction to turbojet engines
 
Supercharging and Turbocharging
Supercharging and TurbochargingSupercharging and Turbocharging
Supercharging and Turbocharging
 
Report on jet engines
Report on jet enginesReport on jet engines
Report on jet engines
 
Supercharging | Internal Combustion Engine
Supercharging | Internal Combustion EngineSupercharging | Internal Combustion Engine
Supercharging | Internal Combustion Engine
 
. Gas turbine presentation
. Gas turbine presentation. Gas turbine presentation
. Gas turbine presentation
 
How Gas Turbine Engine Works
How Gas Turbine Engine WorksHow Gas Turbine Engine Works
How Gas Turbine Engine Works
 
compressed air vehicle
compressed air vehicle compressed air vehicle
compressed air vehicle
 
JET ENGINE PPT BY SANDEEP YADAV
JET ENGINE PPT BY SANDEEP YADAVJET ENGINE PPT BY SANDEEP YADAV
JET ENGINE PPT BY SANDEEP YADAV
 
Gas turbine
Gas turbineGas turbine
Gas turbine
 
gas turbine of cooling blade
gas turbine of cooling bladegas turbine of cooling blade
gas turbine of cooling blade
 
Jet propulsion
Jet propulsionJet propulsion
Jet propulsion
 
SCARM JET ENGINE
SCARM JET ENGINESCARM JET ENGINE
SCARM JET ENGINE
 

Ähnlich wie Uçak Motorları ve Donanımları

Dizelmotorlarindeyanma
DizelmotorlarindeyanmaDizelmotorlarindeyanma
Dizelmotorlarindeyanmaclaytonozii
 
Gemi Ana Makine Tasarımı
Gemi Ana Makine Tasarımı Gemi Ana Makine Tasarımı
Gemi Ana Makine Tasarımı Uğur Can
 
09-gaz-akiskanli-guc-cevrimleri.pptx
09-gaz-akiskanli-guc-cevrimleri.pptx09-gaz-akiskanli-guc-cevrimleri.pptx
09-gaz-akiskanli-guc-cevrimleri.pptxEvanaYemele
 
Enerjiverimlisanayi.com content-pdf-enversanayi kitaptr.pdf
Enerjiverimlisanayi.com content-pdf-enversanayi kitaptr.pdfEnerjiverimlisanayi.com content-pdf-enversanayi kitaptr.pdf
Enerjiverimlisanayi.com content-pdf-enversanayi kitaptr.pdfAras Dagli
 
otto ve dizel
otto ve dizelotto ve dizel
otto ve dizelnac94
 
Soğutma Kompresör Servisi - Revizyon - Vidalı Kompresör Servisi
Soğutma Kompresör Servisi - Revizyon - Vidalı Kompresör ServisiSoğutma Kompresör Servisi - Revizyon - Vidalı Kompresör Servisi
Soğutma Kompresör Servisi - Revizyon - Vidalı Kompresör ServisiİCS Mühendislik A.Ş.
 
Çatı Tipi Klimaların Çalışma Prensibi
Çatı Tipi Klimaların Çalışma PrensibiÇatı Tipi Klimaların Çalışma Prensibi
Çatı Tipi Klimaların Çalışma Prensibierdinc klima
 
Buhar tesisatları - https://www.enerji.life
Buhar tesisatları - https://www.enerji.lifeBuhar tesisatları - https://www.enerji.life
Buhar tesisatları - https://www.enerji.lifeHavalandırma Plus
 
Kazandaki buhar basıncının düşürülmesi - https://www.enerji.life
Kazandaki buhar basıncının düşürülmesi - https://www.enerji.lifeKazandaki buhar basıncının düşürülmesi - https://www.enerji.life
Kazandaki buhar basıncının düşürülmesi - https://www.enerji.lifeHavalandırma Plus
 
Buhar tesisatları 0212 417 6034 / 607 3004 https://www.enerji.life/buhar-tesi...
Buhar tesisatları 0212 417 6034 / 607 3004 https://www.enerji.life/buhar-tesi...Buhar tesisatları 0212 417 6034 / 607 3004 https://www.enerji.life/buhar-tesi...
Buhar tesisatları 0212 417 6034 / 607 3004 https://www.enerji.life/buhar-tesi...Havalandırma Plus
 
Lennox 2015
Lennox 2015Lennox 2015
Lennox 2015Eeu SC
 
Enerji̇ santrali̇ buhar jeneratörü doğalgaz isitma
Enerji̇ santrali̇ buhar jeneratörü doğalgaz isitmaEnerji̇ santrali̇ buhar jeneratörü doğalgaz isitma
Enerji̇ santrali̇ buhar jeneratörü doğalgaz isitmaMurat Cengiz
 
Soğutma sistemi
Soğutma sistemiSoğutma sistemi
Soğutma sistemiAhmet Dost
 
Motorun kısımları
Motorun kısımlarıMotorun kısımları
Motorun kısımlarıMeball17
 
26 kombi̇
26  kombi̇26  kombi̇
26 kombi̇gtetwyuz
 
26 kombi̇
26  kombi̇26  kombi̇
26 kombi̇gtetwyuz
 

Ähnlich wie Uçak Motorları ve Donanımları (20)

Dizelmotorlarindeyanma
DizelmotorlarindeyanmaDizelmotorlarindeyanma
Dizelmotorlarindeyanma
 
Gemi Ana Makine Tasarımı
Gemi Ana Makine Tasarımı Gemi Ana Makine Tasarımı
Gemi Ana Makine Tasarımı
 
09-gaz-akiskanli-guc-cevrimleri.pptx
09-gaz-akiskanli-guc-cevrimleri.pptx09-gaz-akiskanli-guc-cevrimleri.pptx
09-gaz-akiskanli-guc-cevrimleri.pptx
 
Enerjiverimlisanayi.com content-pdf-enversanayi kitaptr.pdf
Enerjiverimlisanayi.com content-pdf-enversanayi kitaptr.pdfEnerjiverimlisanayi.com content-pdf-enversanayi kitaptr.pdf
Enerjiverimlisanayi.com content-pdf-enversanayi kitaptr.pdf
 
STEAM POWER PLANTS
STEAM POWER PLANTSSTEAM POWER PLANTS
STEAM POWER PLANTS
 
otto ve dizel
otto ve dizelotto ve dizel
otto ve dizel
 
Kon
KonKon
Kon
 
Tkip
TkipTkip
Tkip
 
Soğutma Kompresör Servisi - Revizyon - Vidalı Kompresör Servisi
Soğutma Kompresör Servisi - Revizyon - Vidalı Kompresör ServisiSoğutma Kompresör Servisi - Revizyon - Vidalı Kompresör Servisi
Soğutma Kompresör Servisi - Revizyon - Vidalı Kompresör Servisi
 
Çatı Tipi Klimaların Çalışma Prensibi
Çatı Tipi Klimaların Çalışma PrensibiÇatı Tipi Klimaların Çalışma Prensibi
Çatı Tipi Klimaların Çalışma Prensibi
 
Buhar tesisatları - https://www.enerji.life
Buhar tesisatları - https://www.enerji.lifeBuhar tesisatları - https://www.enerji.life
Buhar tesisatları - https://www.enerji.life
 
Yanma Simülasyonu
Yanma SimülasyonuYanma Simülasyonu
Yanma Simülasyonu
 
Kazandaki buhar basıncının düşürülmesi - https://www.enerji.life
Kazandaki buhar basıncının düşürülmesi - https://www.enerji.lifeKazandaki buhar basıncının düşürülmesi - https://www.enerji.life
Kazandaki buhar basıncının düşürülmesi - https://www.enerji.life
 
Buhar tesisatları 0212 417 6034 / 607 3004 https://www.enerji.life/buhar-tesi...
Buhar tesisatları 0212 417 6034 / 607 3004 https://www.enerji.life/buhar-tesi...Buhar tesisatları 0212 417 6034 / 607 3004 https://www.enerji.life/buhar-tesi...
Buhar tesisatları 0212 417 6034 / 607 3004 https://www.enerji.life/buhar-tesi...
 
Lennox 2015
Lennox 2015Lennox 2015
Lennox 2015
 
Enerji̇ santrali̇ buhar jeneratörü doğalgaz isitma
Enerji̇ santrali̇ buhar jeneratörü doğalgaz isitmaEnerji̇ santrali̇ buhar jeneratörü doğalgaz isitma
Enerji̇ santrali̇ buhar jeneratörü doğalgaz isitma
 
Soğutma sistemi
Soğutma sistemiSoğutma sistemi
Soğutma sistemi
 
Motorun kısımları
Motorun kısımlarıMotorun kısımları
Motorun kısımları
 
26 kombi̇
26  kombi̇26  kombi̇
26 kombi̇
 
26 kombi̇
26  kombi̇26  kombi̇
26 kombi̇
 

Uçak Motorları ve Donanımları

  • 1. Uçak Motorları ve Donanımları Erhan DİLAVER
  • 2. Gaz Türbinlerinin Gelişimi Heron türbini –M.Ö. 130 Giovanni Branca türbini -1629 Newton jet tepkili arabası -1680
  • 3. Gaz Türbinlerinin Gelişimi Günümüzdenikiasırönce,1791yılındaİngilizJohnBarberorijinalbirgaztürbinbiçimigeliştirmişvepatentinialmıştır.Bumotorpatentliilkgaztürbiniolarakbilinir.
  • 4. Gaz Türbinlerinin Gelişimi Charles Parson ilk türbin -1884 Buhar genleşmesi için yapılan rotor çap arttırma çalışmaları
  • 5. Gaz Türbinlerinin Gelişimi Lorin jet motoru -1913 Schmidt ilk Pulsejet -1928
  • 6. Gaz Türbinlerinin Gelişimi 1930yılında,çokkadamelieksenelbirkompresöriletekkademelisantrifüjkompresörüaynırotordakullanıphavayıturbojetkısmınasıkıştırarakgüçsağlamışveilktubojetinpatentinialmıştır. 1941yılındailkuçuşunuyapanWhittlejeti; santrifüjtipçiftgirişlikompresörlü,tekyanmaodalıvesusoğutmalıdır.Bumotor, moderngaztürbinlerininöncüsüolmuştur. FrankWhittle,yaptığıbuçalışmadanötürü, ‘moderngaztürbinlerininbabası’olarakanılmaktadır.
  • 7. Gaz Türbinlerinin Gelişimi Alman HansVonOhain’inpatentindeki turbojet motoru, bir Heinkeluçağına monte edilerek 1939 yılında ilk turbojet uçuş gerçekleştirilmiştir. Jet motorlarının öncülerinden olan İtalyan SecondoCampini,kompresörü çevirmek için yıldız tipi pistonlu bir içten yanmalı motor kullanmış ve bu motorla donatılmış bir uçak, Roma-Milan arasındaki 270 km’lik bir uçuşu gerçekleştirmiştir. Whitte’ninçok kademeli kompresörlü turbojetleri, II.Dünyasavaşında, İngiliz ve U.S.A uçaklarında kullanılmıştır. Gaz türbinleriyle güçlendirilen ilk taşıt ise, 1950 yılında İngiliz Roverfirması tarafından üretilmiştir.
  • 8. Gaz Türbin Uygulamaları ve Çeşitleri 1.Sabit tesis gaz türbinleri 2.Endüstriyel gaz türbinleri 3.Jeneratör gaz türbinleri 4.Pompa gaz türbinleri 5.Taşıt gaz türbinleri 5.1. Otomotiv gaz türbinleri 5.2. Demiryolu (lokomotif) gaz türbinleri 5.3. Denizcilik gaz türbinleri 5.4. Havacılık gaz türbinleri : Ramjetler,Pulsejetler, Turbojetler, Turboşaftlar, Turbofanlar, Turboproplar
  • 9. Havacılık Gaz Türbinleri Kompresörsüz Jet Motorları Ramjet çalışma prensibi; Kesit etkisiyle basınç artırımı Yakıt enjektesi Yanma ve ısı artırımı Kesit etkisiyle basınç düşümü, hız artırımı Avantajı; Düşün ağırlığı, ağırlığa göre yüksek etki kuvveti Hareketli parçası olmaması Yüksek Machsayılarına çıkabilmesi Dezavantajı; Ön hıza ihtiyaç duyar Yanma için ses altı hıza düşme zorunluluğu
  • 10. Havacılık Gaz Türbinleri Kompresörsüz Jet Motorları Pulsejet; Özel valf mekanizması ile yanma odasıyladifüzörayrılmıştır. Sıkıştırma Ramjettendaha iyidir Güç üretiminde devamlılık yoktur. II.Dünyasavaşı sırasında Alman Cruisefüzelerinde kullanılarak en meşhur dönemini yaşamıştır. Güç üretimindeki kesintiler nedeniyle geniş uygulama alanı bulamamışlardır.
  • 12. Havacılık Gaz Türbinleri Turbofan İtki kuvveti oluşturması Turbojetebenzer. Havanın önemli bir bölümü fandan geçer. Fandan geçen hava itki kuvveti oluşturur. Daha fazla hava kütlesini Turbojeteoranladaha düşük çıkış hızında ivmelendirir. Turbojeteoranla daha yüksek tahrik verimi, yüksek kalkış ve tırmanma kuvveti ve düşükgürültü düzeyi oluşturur.
  • 13. Havacılık Gaz Türbinleri Turboprop Tahrik kuvvetinin büyük bölümü pervanedeüretilir. Egzozdan çıkan gazla bir miktar itki kuvvetioluşturur. Düşük hızlarda yüksek verim sağlar. Kargo uçaklarında tercih edilir.
  • 14. Termodinamik Çevrim BraytonÇevrimi Braytonçevrimi sıkıştırma ve genişleme işlemlerinin eksenelkompresörler ve türbinlerde gerçekleştirdiği gaz türbinlerinde sınırlıdır. Çevre koşullarındaki taze hava kompresör tarafından emilerek sıkıştırılır. Sıkıştırılan havanın sıcaklık ve basıncı yükseltilir. Yüksek basınçlı hava yakıtın sabit basınçta yakıldığı yanma odasına girer. Yanma sonucu oluşan yüksek sıcaklıktaki gazlar türbinde çevre basıncına genişlerken güç üretir. Türbinden çıkan egzoz gazları tekrar çevrime sokulmaz ve atmosfere atılır (açık çevrim).
  • 15. Termodinamik Çevrim BraytonÇevrimi 1-2 İzantropiksıkıştırma(kompresörde) 2-3 Sabit basınçta ısı girişi 3-4 İzantropikgenişleme 4-1 Sabit basınçta ısı çıkışı
  • 16. Termodinamik Çevrim BraytonÇevrimi Açık çevrime göre çalışan bir gaz türbini
  • 17. Termodinamik Çevrim BraytonÇevrimi Rejeneratörlübir gaz türbini
  • 18. Uçak Motorları Çalışma Sistemleri İtki kuvveti nasıl oluşur? 퐹 = ṁ푉 ç횤푘횤ş − ṁ푉 푔푖푟푖ş = ṁ Vç횤푘횤ş − 푉푔푖푟푖ş (푁) Ẇ푃 = 퐹푉푢ç푎푘 = ṁ Vç횤푘횤ş − 푉푔푖푟푖ş 푉푢ç푎푘 (푘푊)
  • 19. Uçak Motoru Nasıl Çalışır?
  • 20. Hava Girişi -Fan Ortamda bulunan hava, fan üzerinden geçerken ivmelendirilerek motor içerisine girer.
  • 21. Basınçlandırma Basınçlandırmanın amacı, yakıt ile karışacak havanın basıncı ve sıcaklığını arttırarak yanma için daha uygun hale getirmektir. LPC&HPC kademelerinden oluşur
  • 22. Yanma Yanmadaki amaç, motor içerisindeki havanın sahip olduğu enerjiye ısı arttırma yoluyla enerji transferi sağlamaktır. Hava içerisine yakıt püskürtülür. Buji ateşlenir. Sıcaklık artışıyla enerji artar. Enerjisi artan akışkan, yüksek basınç türbinine doğru itici kuvvet oluşturur. Yanma odasındaki yanma hattının merkezindeki gazların sıcaklığı 1800-2000°Cdolayındadır.
  • 24. Egzoz Kademesi Egzoz lülesindeki amaç, hücreden gelen akışı motorun dışına doğru iterek, itki sağlamaktır. İtki kuvveti sağlamadaki başarısını geometrisi veya şekli ile de sağlar. Lüle motorun içindeki hava basıncını düzenleyerek diğer bileşenlerin düzenli ve verimli çalışmasına yardım eder.
  • 25. Gaz Türbin Donanımları Kompresörler Giriş Havası Filtreleri Türbin elemanlarını aşındırıp paslandırarak veya üzerinde artıklar oluşturarak verimlerini azaltan tozlardan ve diğer artıklardan korumak amacıyla kullanılır. Kullanılacak filtre gaz türbininin gerektirdiği yüksek hava debisi için yeterli olmalıdır. Santrifüj kompresörler Küçük gaz türbini ve tahrik ünitelerinin çoğunda gaz türbin kompresörü olarak kullanılır. Santrifüj kompresörlerin; çarklar, indükleyici, difizörgibi bileşenleri vardır.
  • 26. Gaz Türbin Donanımları Kompresörler Eksenel Akış Kompresörleri Eksenel kompresör; kademe adı verilen, birbirine karşı konumlu, hareketli ve sabit kanatçık dizilerinden oluşur. Hareketli kanatçıklar havanın hızını arttırırken, sabit kanatçıklar arasındaki geçiş aralıkları havanın hızını azaltıp, sıcaklık ve basıncınıarttıran difizör gibi görev yapmak üzere tasarlanmıştır. Kademe sayıları 4 ile 25 arasındadır. Günümüzde Eksenel kompresörlerin verimleri %90’a basınç oranlarının 30:1’ e kadar yükselmiştir.
  • 27. Gaz Türbin Donanımları Yanma Odaları Yanma odalarının; kompresör tarafından sağlananbol miktarda hava ile yakıt sprey borularından püskür- tülenyakıtı karıştırarak yakmak gibi zor bir görevi vardır. Yanma odalarından istenilen özellikler: 1. Yüksek yanma verimi 2. Yanma sırasında karşılaşılan alev sönmesinin ardındanyapılabilecek güvenilir ve düzgün ateşleme. 3. Geniş kararlılık sınırları 4. Basınç kaybı az olmalıdır 5. Gaz emisyonları düşük olmalıdır. 6. Ucuz ve bakımları kolay, uzun ömürlü olmalıdır. 7. Değişik yakıtlar kullanılabilmelidir. Giderek artan hava kirliliği, verimli yanmanın önemini de arttırmaktadır.
  • 28. Gaz Türbin Donanımları Türbinler Radyal ve Eksenel akış türbinleri olarak iki çeşidi vardır. Yüksek dönüş hızları ve maddenin yoğunluğu göz önüne alındığında türbin balansı önem kazanır. Eksenel akışlı türbin Radyal akışlı türbine göre daha verimlidir. Kanatçıkları soğutarak servis ömrünü arttırmak türbinden daha yüksek verim almak için önemlidir.
  • 29. Gaz Türbin Donanımları Türbinler Kanatçık ucu ile stator kasası arasındaki boşluk kontrolü türbin verimini etkiler. Bu kontrol kompresör kademesinden alınan daha düşük sıcaklıktaki hava ile gerçekleştirilir.
  • 30. Gaz Türbin Donanımları Egzoz Egzoz kullanımı ile itki kuvveti verimi arttırılır. Egzoz gürültü seviyesi düşürülür. Geri itme kuvveti (thrust reverser) kullanılarak motor freni yapılır. Egzoz sistemine giren gazların sıcaklığı550−850℃arasındadır. Egzoz gaz çıkış sıcaklığı ile motor bakımı arasındailişki vardır.
  • 31. Gaz Türbin Donanımları Yardımcı Donanımlar ve Sistemler Yardımcı dişli kutusu (AccesoryDrive Gearbox) Yardımcı dişli kutusu, mekanik olarak çalıştırması gere- kendiğer yardımcı donanımlar (jeneratör, hidrolik pompa, ilk hareket verici) ile bağlantılıdır ve onlara gerekli tahrikgücü sağlar.
  • 32. Gaz Türbin Donanımları Yardımcı Donanımlar ve Sistemler Yakıt Sistemleri Motorda yanma için gerekli olan yakıt miktarını düzenler. Yeni uçaklarda yakıt kontrolü tamamen elektronik (FADEC) bilgisayar donanımıyla yapılır. Düşük sıcaklıkta bekleyen yakıt içerisinde buzlanma oluşumunu önlemek için yakıt ısıtıcıları bulunur. Yağlama Sistemleri Rotor sistemlerindeki önemli yatakların soğutulması için yağ gereksinimini karşılar. Sıcaklığı artan yağ ile yakıt arasında ısı değişimi gerçekleşir.
  • 33. Gaz Türbin Donanımları Yardımcı Donanımlar ve Sistemler Ateşleme Sistemi Yakıt memelerinde atomize edilen yakıt spreyini ateşleyerek yanma işlemini başlatır. Uçak kalkış anında ve kötü hava şartlarında bujiler sürekli ateşlenir. Her motorda biri yedek olmak üzere iki ateşleyici kutu ve iki buji bulunur. Hava Tahliye Sitemi Bu sistem yanma verimini arttırmak için tasarlanmıştır. Motorun donanım ve bileşenlerinin soğutulmasına da yardımcı olur.
  • 34. Gaz Türbin Donanımları Yardımcı Donanımlar ve Sistemler Başlangıç Sistemi Motor hareketsiz şekilde dururken, çalışmaya başlaması için dışarıdan bir enerji kaynağına ihtiyaç vardır. Durmakta olan motoru çalıştırabilmek için birden fazla seçenek vardır. Bunlar; 1.Çalışmakta olan motordan duran motora basınçlı hava temini ile 2.Yardımcı güç kaynağından (APU) basınçlı hava temini ile 3.Yer aracı yardımıyla Buz Önleyici Sistem Kompresör kademesinde bulunan sıcak hava ile olası buzlanma noktaları ısıtılır. Buzlanmanın başlayabileceği kritik noktalar için bazı pratik çözümler geliştirilmiştir (V2500)
  • 35. Motor Malzemeleri Modern uçak motorlarından beklenenler: yüksek güvenilirlik, minimum ağırlık, maksimum performans, ekonomiklik ve dayanıklılıktır. Uçak motor malzemeleri olabildiğince hafif, ısı dayanımı yüksek ve yüksek oksitlenme direncine sahip olmalıdır. Gelişmiş uçak motorlarında Nikelalaşımlar (süper alaşım) %20 -%40 çelik alaşımı ile birlikte yaklaşık %30 Titanyum alaşımları bulunmaktadır. Sağlanan sıcaklık artışı ile motor verimliliği artar ve yakıt sarfiyatı düşer. Uçaktaki her bir kg ağırlığın azalması ile, motorun ömrü boyunca yaklaşık 150.000$’lık yakıt tasarrufu sağlar.
  • 36. Motor Bakım Süresi ve Optimal Performans Ticari uçak motorlarının ekonomik ömrü süresince tamir/revizyon zamanları arasında en uygun söküm aralığının belirlenmesi maliyet üzerinde etkilidir. Uygulanan bakım felsefesi, motorun uçuş emniyeti sağlandığı sürece uçak üzerine tutulması şeklinde ifade edilebilir.Bunun sağlanabilmesi için meyana gelebilecek hasarların önceden tespit edilmesi amacıyla motorda sürekli kontroller gerçekleştirilir. En uygun motor uçuş ömrünün belirlenmesinde; erken motor sökümü ve motorun gereğinden uzun süre uçak üzerinde tutulmasından kaçınılmalıdır. Yorulma ömrü uçak motorları için en önemli emniyet limiti motor üzerindeki dönen kritik parçaların yorulma ömür limitleridir. Bu limitler havacılık otoritelerinin onayına tabiidir.
  • 37. Uçak Yakıtı ve Emisyon Gazları Tepkili motorlar, jet yakıtı adı verilen ve gaz yağına benzeyen (kerosen) kullanırlar. Yolcu başına kat edilen yol uzunluğu baz alındığında uçak motorlarının yakıt tüketimi otomobil motorlarının yakıt tüketiminden daha düşüktür. Dünya yakıt tüketiminin %5-6’sı yolcu uçakları tarafından gerçekleştirilmektedir. Yeni yolcu uçaklarında 100km mesafede yolcu başına ortalama 3-3.5lt yakıt harcanmaktadır.(Eski uçaklarda 12lt’ye kadar yükselmektedir. 1 kg JET A1 yakıtının tam olarak yanması ile yaklaşık 3.16 kg karbondioksit ve 1.25 kg su buharı emisyonu meydana gelmektedir.
  • 38. Uçak Yakıtı ve Emisyon Gazları Uçaklardan atmosfere yayılan ana kirleticiler; •Karbondioksit 퐶푂2, •Azot oksitler (푁푂푥), •Su buharı, metan olmayan olmayanuçucu organik bileşikler, •Karbon monoksit (퐶푂), •Kükürt oksitler 푆푂푥, •Kurum ve diğer partikül maddelerdir. Bu kirletici emisyonların çevresel etkileri, bunların bırakıldığı yüksekliğe oldukça bağlıdır. Hava kirliliğinin etkileri; •Yeryüzünün tümünü etkileyen sera etkisi (GreenHouseEffect) •Ozon tabakasının incelmesi •Asit yağmurları •Hava kirliliği
  • 39. Karşılaştırma Gaz türbinlerinin, pistonlu içten yanmalı motorlara oranla avantajları: 1.Parça sayıları aynı güçteki pistonlu içten yanmalı motorlara oranla 1/3-1/6 kadar az olması nedeniyle imalatları basit ve hızlıdır. 2.Her ünitesi birbirinden ayrı olarak görev yaptığından ayrı ayrı değiştirilebilir ve geliştirilebilirler. 3.Özellikle kapalı sistem gaz türbinleri başta olmak üzere, yakıt türüne karşı daha az bağımlıdırlar ve hava fazlalığı nedeniyle yanma neredeyse kusursuzdur. 4.Güç üretimi aralıklı değil süreklidir. 5.Montaj ve demontaj işlemi oldukça kolaydır.
  • 40. Karşılaştırma Gaz türbinlerinin, pistonlu içten yanmalı motorlara oranla avantajları: 6.Soğutma iç hava akışıyla sağlandığından ayrı bir soğutma sistemine gerek duyulmaz. 7.Salınım yapan parçaları olmaması nedeniyle titreşimler ve mekanik gürültüler tam olarak giderilmiştir, bu sayede yüksek devirlerde çalışabilir. Böylelikle güç/hacim ve güç/ağırlık oranları yükselmektedir. 8.İlk hareketten sonraki ısınma periyodu oldukça kısadır. 2-3 dakikada tam güce ulaşabilmektedirler. 9.Çevre basınç ve sıcaklığına karşı daha az duyarlıdır. Yükseklerde ve düşük sıcaklıklarda da etkin bir biçimde çalışabilirler.
  • 41. Dezavantajları 1.Basit sistemlerde, ısıl verim düşük ve özgül yakıt tüketimi yüksektir. Rejeneratöreklenmesi durumunda ise ağırlık ve maliyetler yükselir. 2.Rolantiyakıt ekonomileri, pistonlu içten yanmalı motorlara oranla daha kötüdür. 3.Yüksek dönme hızları nedeniyle, parçaların dinamik olarak çok iyi dengelenmeleri gerekir. 4.Egzoz gazlarının oldukça büyük hacimli olmaları sebebiyle, daha büyük kapasiteli susturucu ve egzoz boruları gerekmektedir. Ayrıca egzoz gürültüsü de daha fazladır. 5.Ani hızlanma ivmeleri düşüktür. 6.Gaz türbinlerinin çalıştırılabilmesi için, şaftının dakikada birkaç bin devirde döndürülmesi gerekmektedir.
  • 42. Sonuçlar ve Öneriler Havacılık sektörünün her geçen gün önem kazanması uçaklara itme gücünü sağlayan gaz türbinlerinin gelişim sürecini hızlandırmakta ve önemini arttırmaktadır. Denklemiburayayazın.Motorlardaki en büyük gelişme, türbin giriş sıcaklığının arttırılması ve kompresör veriminin yükseltilmesi olmuştur. Yeni soğutma teknikleriyle yanma odası çıkışındaki gaz sıcaklıkları 1500℃’un üzerlerine kadar yükseltilmiş, böylece ısıl verimde önemli artışlar sağlanmıştır. Genel bir kural olarak pervaneli motorlar Jet motorlardan daha verimlidir. Fakat yüksek hızlarda ve seviyelerde verimleri düştüğünden, düşük hız ve seviyelerle sınırlıdırlar.
  • 43. Sonuçlar ve Öneriler Savaş uçaklarının motorlarında yapılan güncel bir düzenleme, türbin ile lüle arasında bir art yakıcı bölümünün eklenmesidir. Kısa mesafede kalkış veya savaş koşullarında olduğu gibi fazladan tepki gereksinimi duyulduğunda, türbinden çıkan oksijence zengin yanma gazlarına yakıt püskürtülmesi yapılır. Fazladan sağlanan bu enerji sonucu egzoz gazları motoru daha yüksek bir hızda terk eder ve böylece daha büyük bir tepki sağlanır. Ramjet motoru, içinde kompresör veya türbin bulunmayan uygun biçimli bir kanal olup, yüksek hızlı uçaklarda ve füzelerde kullanılır. Motordaki basınç artışı, motora çok yüksek hızla giren havanın bir engele çarpması ve yavaşlaması (ram etkisi) ile sağlanır. Bu nedenle Ramjet motorunun çalışabilmesi için önce dış bir kaynak yardımıyla yüksek bir hıza getirilmesi gerekir. Günümüzde yeni nesil akıllı uçak motorları dediğimiz yani uçak henüz havadayken, uçuş sırasındaki tüm motor değerlerini kesintisiz olarak üretici firmaya gönderir. Böylece merkezdeki teknik ekipler bir motorda meyana gelebilecek problemleri önceden tespit edip söz konusu uçak henüz havadayken duruma müdahale edebilir.