More Related Content
Similar to E m.sp713, lesson 1
679228380.pptx;/:(₮&);;₮&&&)?,,?!?,,,?))₮₮)679228380.pptx;/:(₮&);;₮&&&)?,,?!?,,,?))₮₮)NarantungalagSodnomd
Similar to E m.sp713, lesson 1 (20)
E m.sp713, lesson 1
- 1. M.SP 713-1
Хүнсний бодлого, аюулгүй
байдлын үндсэн ойлголтууд
Техникийн шинжлэх ухааны
доктор(Sc.D), профессор
Л.Дамдинсрэн
- 2. Дэлхийн хүнсний асуудал
• Дэлхийн õ¿í àì 7 õîíîãò äóíäàæààð 1 ,2 ñàÿàð
íýìýãäýæ áàéãàà áºãººä 201 0 îíû ò¿âøèíä 7
òýðáóìààñ èë¿¿ ãàðàõ ìàãàäëàëтай
• Х¿í õîíîãò îéðîëöîîãîîð 800 ã õîîë õ¿íñ, 2000 ã óñ
õýðýãëýдэг, ýíý íü äýëõèéí õýìæýýãýýð 4 ñàÿ ò
á¿òýýãäýõ¿¿í
• Хºäºº àæ àõóéí ¿éëäâýðëýëèéí ºñºëòèéí õóðä íü
õ¿í àìûí ºñºëòººñ óëàì á¿ð õîöðîõ òºëºâòýé
• Х¿íñíèé äóòàãäàë äýëõèéí õýìæýýãýýð æèëä 60
ñàÿ ò-îîñ èë¿¿
• Тàðèàëàíãèéí òàëáàé, ìàë, àìüòäûí òîî, ìàë àæ
àõóé, ãàçàð òàðèàëàíãèéí ¿éëäâýðëýëòèéã
уламжлалт аргаар íýìýãä¿¿ëýýä ÷ дэлхийн õîîë
õ¿íñíèé асуудлыг шийдвэрлэхэд нэн
бэрхшээлтэй
- 3. Өлсгөлөн, өлөн зэлмүүн
байдал
• Өлсгөлөн байдалд - 800 сая хүн
• “ªËÑê˪ÍÃÈÉÍ ÝÑÐÝà ÝÂÑÝÍ
ÍÝÃÄÜÅ” òóíõàãëàë, Ром 996
1
• Мянганы хөгжлийн 1 -р зорилт:
“өлсөж байгаа хүний тоог 2015 он
гэхэд 50 хувиар бууруулах”
• Дэлхийд хүнсний хомсдол,
хямрал 2008 оноос үүсэж, 860
сая хүн өлсгөлөн байдалд оров
• Хүнсний асуудал, олон улсын
байгууллага, улс гүрнүүдийн дээд
хэмжээний чуулга-уулзалтын
анхаарлын төвд байдаг
- 4. Дутуу, илүү хооллолт
• Физик өлсгөлөн: хүнс
хоолны дутал
• физиологийн өлсгөлөн:
амин хүчил, тосны хүчил,
аминдэм, эрдэс бодисын
дутал
• хүнс хоолны илүүдэл:
өөх тос, нүүрс ус, эрдэс
бодисын хэт хэрэглээ
• Хэт хэрэглээ: АНУ-д
хүн амын 30%, ОХУ-д
25%, Монголд 15-20%
жингийн илүүдэлтэй
Дүгнэлт: Хүнс хоолны
дутал, илүүдэл аль нь ч
эрүүл мэндэд хортой
- 5. Дэлхийн өлсгөлөн хүний тоо
Тив, бүс нутаг 2001-2003 он, сая.хүн 2015 оны төлөв, сая хүн
Хойд Африк 6,0 2.7
Ойрхи Дорнод, Дунд Ази 31,6 9,8
Өмнөд Африк, Карибын 52,4 29,7
тэнгисийн сав газар
Сахарын цөлийн өмнөх 206,2 84,5
орнууд
Ази, далайн орнууд 524 284,5
- 7. Хүнсний эрх
Олон улсын ойлголт:
-“хүрэлцээтэй, шимт бодисын зөв
харьцаатай, эрсдэл, аюулгүй хүнс
хоолны зөвлөмж хэмжээний доод
түвшин”
- Хүний эрхийн түгээмэл
тунхаглал 1948 “хүн бүр хүнс
хоол ...ам бүлийнхээ аж амьдралыг
тэтгэхэд хүрэлцэхүйц орлоготой
байх эрхтэй”
-Эдийн засаг, соёлын эрхийн
тухай олон улсын пакт 1966:
“хүн бүр ...хүнс хоолтой байх
эрхтэй”, “өлсгөлөн, тэжээлийн
доройтлоос ангид байх эрхтэй”
- Хүнсний хувьд эмзэг бүлэг:
жирэмсэн болон хөхүүл
эмэгтэйчүүд, амьжиргааны
баталгаажих түвшингээс бага
орлоготой иргэд, өндөр настан,
тахир дутуу иргэд, 5 хүртэл насны
хүүхэд
- 8. Хүнсний
баталгаат байдал
Хүнсний баталгаат байдал (food
security) нь үндсэн 3 хүчин
зүйлээс тогтсон ойлголт:
2.Хүнсний хангамж, хүртэмж(food
suplly, food access)
3.Бүтээгдэхүүний аюулгүй
байдал(food satefy)
4.Хооллолт зүй, шим тэжээл
(nutrition)
Төрийн хүнсний бодлого -
хүнсний баталгаат байдлыг
хангах талаар төрөөс хэрэгжүүлж
байгаа эдийн засаг, нийгмийн
бодлого, үйл ажиллагаа
- 9. ХҮНСНИЙ БАТАЛГААТ БАЙДАЛ
онолын төсөөлөл
Хүнсний
баталгаат
байдлын 3
хүчин зүйлс нь
харилцан
хамаралтай,
онолын хувьд
“алтан
гурвалжин”
- 10. Хүнсний хангамж,
хүртэмж
Хүнсний
хангамж,
хүртэмжийн эх
сурвалж нь
онолын хувьд:
2.Хөдөө аж ахуй
3.Хүнсний
үйлдвэр
4.Худалдаа,
үйлчилгээ
- 11. Хүнсний хангамж, Ө рх, иргэний хувьд:
хүртэмж, улсын
түвшинд Бодит хоололт
ͯ-нèé ÕÕААБ/ FAO
•áóóäàéí íººö . Бóóäàéí øèëæ èõ
íººö óëñûí íèéò õýðýãöýýã 60 Хэрэглэж байна
уу?
õîíîã õàíãàõàä õ¿ðýëöýýòýé бол Тогтвор-
õ¿íñíèé õàíãàìæ áàòàëãàà
èéí той
хангамж,
õàíãàãäñàí ãýæ¿çíý.
Хүн бүр авч баталгаа
Í ã õ¿íä íîãäîõ ¿ð òàðèàíû
ý чадах уу?
¿éë äâ ýðлэë ò. Х ¿í àìûí ºñºëòèéã
äàãàí íýìýãäýæáàéâàë õ¿íñíèé
õàíãàìæáàòàëãààòàé ãýæ¿çäýã.
Хүнс хоол байгаа
юу?
- 14. Үйлдвэрлэгчнийлүүлэгч
ийн үүрэг, хариуцлага
Түүхий эдийн хяналт,
шинжилгээ
Технологийн хяналт
Ариун цэвэр, эрүүл ахуйн
журам
Технологийн дотоод хяналт
Мэргэшлийн сургалт, үнэлгээ
Лабораторийн шинжилгээ,
чанарын баталгаа, хэмжилт
Барааны хадгалалт,
тээвэрлэлт
Ойлгомжтой хаяг, шошго, үнэн
зөв мэдээлэл
- 15. Хэрэлэгчийн эрх, үүрэг
• “ХААН” эрхээ байнга
эдлэх дадал
• Эрүүл мэндээ дээдлэх
ухамсар
• Бараа, бүтээгдэхүүн
сонгох чадвар
• Чанаргүй, хуурамч
бараатай тэмцэх
• Мөнгөөр эрүүл мэндээ
үл солих
• Уламжлал, ёс заншлаа
дээдлэх
• Үр хүүхдэдээ
хэрэглээний ухамсар
олгох
- 16. Төрийн хяналт, зохицуулалт
• Нийгмийн эрүүл мэнд-
бүтээгдэхүүний аюулгүй
байдлын бодлого, эрх зүй
• Хэрэглэгчдэд зориулсан
сэрэмжлүүлэг
• Хүнс, эмийн аюулгүй
байдлын хяналтын төрийн
алба
• Эрүүл ахуйн Ерөнхий эмчийн
дүгнэлт
• Импортын хүнсний бараа -
хууль, журам, хяналт,
үнэлгээ
• Хэрэглэгчдэд зориулсан
сургалт
• Эргэлзээтэй барааны эцсийн
дүгнэлт
- 17. Хооллолт зүй, шим тэжээл
Хооллолт зүй, шим
тэжээл нь мөн л
“алтан гурвалжин”
-гаар
тодорхойлогдоно.
Орчин үеийн
ойлголтоор хүнс
хоол нь юуны өмнө
биологийн идэвхит
нэгдэл, бодисын эх
үүсвэр болно.