“Харилцаа холбооны хөгжил-2017” Бүсийн зөвлөгөөн амжилттай зохион байгуулагдав

1. ХАРИЛЦАА ХОЛБОО, МЭДЭЭЛЛИЙН
ТЕХНОЛОГИЙН САЛБАРЫН ЗАХ ЗЭЭЛИЙН
ҮНДСЭН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД, ӨРСӨЛДӨӨН, ҮНЭ
ТАРИФЫН ЗОХИЦУУЛАЛТ
© 2017, Communications Regulatory Commission of Mongolia
ЗЗҮТҮСГ-н дарга
Ч.Эрдэнэбулган
2017.10.04

2. АГУУЛГА
• ЗЗҮТҮСГ-ын үйл ажиллагааны товч танилцуулга
• Салбарын макро эдийн засагт үзүүлж байгаа зарим үндсэн үзүүлэлтүүд
• Микро эдийн засгийн зарим үзүүлэлтүүд, хэрэглээ
• Статистик мэдээ тайлан бэлтгэхэд гаргадаг нийтлэг алдаа
• Өрсөлдөөн, үнэ тарифын зохицуулалтын тухай

3. © 2017, Communications Regulatory Commission of Mongolia. All rights reserved
1. ХАРИЛЦАА ХОЛБООНЫ САЛБАРЫН ЗАХ ЗЭЭЛИЙН СУДАЛГАА ШИНЖИЛГЭЭ ХИЙХ
2. ХУУЛИНД ЗААСАН ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ҮНЭ ТАРИФЫГ ХЯНАХ
3. ТАРИФ ТОГТООХ АРГАЧЛАЛ, ЗӨВЛӨМЖ БОЛОВСРУУЛАХ
4. ХАРИЛЦАН ХОЛБОЛТЫН ХӨЛС ТОГТООХ АРГАЧЛАЛ БОЛОВСРУУЛАХ
5. БҮХ НИЙТИЙН ҮҮРЭГТ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ХЭРЭГЖИЛТИЙГ ХАНГУУЛАХ
ЗЗҮТҮСГ-ЫН ҮНДСЭН ЗОРИЛГО

4. ҮНЭ ТАРИФ
1. Монгол улсын харилцаа
холбооны үйлчилгээний үнэ
тарифын талаар баримтлах
бодлогын чиглэлийг шинэчлэн
батлуулах
2. Хэрэглэгчдэд боломжийн,
үйлчилгээ эрхлэгчдэд үр
ашигтай салбарын хөрөнгө
оруулалтыг дэмжсэн үнэ
тарифын зохицуулалт хийх
ӨРСӨЛДӨӨН
1. Харилцаа холбооны
салбарын өрсөлдөөний
талаар баримтлах чиглэлийг
салбарын бодлогын баримт
бичигт тусгуулах
2. Өрсөлдөөний бие даасан
зохицуулалт хийх
3. Зүй ёсны монополь болон
давамгайлагчийг
тодорхойлох судалгааг
боловсронгуй болгох
СҮЛЖЭЭНД ХОЛБОЛТ
ХИЙХ, ХАРИЛЦАН ХОЛБОГДОХ
1. Сүлжээнд холбогдох болон
харилцан холболт хийх
зарчмыг боловсронгуй
болгох
2. Сүлжээнд холбогдох
нөхцлийг ил тод нээлттэй
болгох, ялгаваргүй байх
зарчим баримтлах
© 2017, Communications Regulatory Commission of Mongolia. All rights reserved

5. СТАТИСТИК ТАЙЛАН
МЭДЭЭ
1. Тусгай зөвшөөрөл
эзэмшигчдийн статистик
тайлан мэдээг онлайн
хэлбэрт шилжүүлэх
2. Салбарын үндсэн
үзүүлэлтүүдийг тогтмол
нийтэлдэг байх.
3. Статистикийн тайлан
мэдээний үнэн зөв байдалд
тогтмол хяналт хийх
СУДАЛГАА
ШИНЖИЛГЭЭ
1. Харилцаа холбооны
салбарын зах зээлийн
талаарх мэдээллүүдийг
багтаасан байнга
шинэчлэгдэж байх
мэдээллийн сантай
болох.
2. Зах зээлд шинээр
нэвтэрч буй
үйлчилгээний талаар
судалгаа , шинжилгээ
хийх
БНҮҮ-ИЙН
ХЭРЭГЖИЛТИЙГ
ХАНГУУЛАХ
1. Тухайн жилийн “бүх
нийтийн үүрэгт үйлчилгээ”-
г тодорхойлох эрх зүйн
орчныг боловсронгуй
болгох
2. БНҮҮС-н үйл ажиллагаанд
харилцаа холбооны
зохицуулах хорооны
оролцоог нэмэгдүүлэх
© 2017, Communications Regulatory Commission of Mongolia. All rights reserved

6. 51.1
283.5
965.0
0 200 400 600 800 1000 1200
2000 он
2007 он
2016 он
Тэрбум.төг
ХАРИЛЦАА ХОЛБООНЫ
САЛБАРЫН НИЙТ ОРЛОГО
ОРЛОГЫН БҮТЭЦ
2000 он 2007 он
Үүрэн холбоо 32.6% 69.0%
Суурин телефон 59.3% 13.6%
Шуудан 4.4% 1.5%
Интернет 2.1% 1.6%
Кабелийн ТВ 1.6% 1.1%
Интернет телефон 3.0%
Бусад 10.2%
Нийт 100.0% 100.0%
Үүрэн
холбоо
2014 он 2015 он 2016 он
Яриа
57.7% 60.4% 58.6%
Дата 8.5% 11.8% 15.4%
Огноо Нийт орлого
Тухай үеийн
долларын ханш
2000 он 51,1 тэрбум 1097 төг
2007 он 283,5 тэрбум 1209 төг
2016 он 965,0 тэрбум 2489 төг
© 2017, Communications Regulatory Commission of Mongolia. All rights reserved

7. © 2017, Communications Regulatory Commission of Mongolia. All rights reserved

8. НИЙТ ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТ
/ТЭРБУМ.ТӨГ/
ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫН БҮТЭЦ
2016 ОН
40.8
108.7
233.2
-
50.0
100.0
150.0
200.0
250.0
2004 он 2007 он 2016 он
Үүрэн холбоо 71.3%
Интернэт бөөний үйлчилгээ 9.3%
Ай пи ти ви /IPTV/ 6.1%
Мэдээлэл холбооны сүлжээ 4.6%
Интернэт, өгөгдөл 2.2%
Кабелийн телевиз 1.9%
Суурин телефон холбооны яриа 1.5%
Эфирийн телевиз 1.0%
Бусад 1.1%
2009-2016 онд харилцаа холбооны салбар
1,2 их наяд төгрөгийн хөрөнгө оруулалтыг
хийсэн байна.
Огноо Хөрөнгө оруулалт
Тухай үеийн
долларын ханш
2004 он 40,8 тэрбум 1209
2007 он 108,7 тэрбум 1170
2016 он 233,2 тэрбум 2489
© 2017, Communications Regulatory Commission of Mongolia. All rights reserved

9. © 2017, Communications Regulatory Commission of Mongolia. All rights reserved

10. САЛБАРЫН ТӨСӨВТ ТӨВЛӨРҮҮЛСЭН
ОРЛОГО /ТЭРБУМ.ТӨГ/
ТӨСӨВТ ТӨВЛӨРҮҮЛСЭН ОРЛОГЫН
БҮТЭЦ /2016 ОН/
17.6
54.0
144.2
-
20.0
40.0
60.0
80.0
100.0
120.0
140.0
160.0
2002 он 2007 он 2016 он
Үүрэн холбоо 53.9%
Интернэт бөөний үйлчилгээ 7.8%
Мэдээлэл холбооны сүлжээ 6.4%
Ай пи ти ви /IPTV/ 6.3%
Эфирийн телевиз 5.7%
Кабелийн телевиз 4.6%
Шуудан 3.8%
Интернэт, өгөгдөл 3.7%
Суурин телефон холбоо 2.6%
Кабелийн суваг 2.1%
Кабель шугам, угсралт
суурилуулалт
1.52%
Бусад 2.0%
2009-2016 онд харилцаа холбооны
салбар 951 тэрбум төгрөгийг улсын
төсөвт төвлөрүүлсэн байна.
Огноо
Төсөвт төвлөрүүлсэн
орлого
2002 он 17,6 тэрбум
2007 он 54,0 тэрбум
2016 он 144,2 тэрбум
© 2017, Communications Regulatory Commission of Mongolia. All rights reserved

11. © 2017, Communications Regulatory Commission of Mongolia. All rights reserved

12. ХАРИЛЦАА ХОЛБООНЫ САЛБАРЫН ДНБ-НД ЭЗЛЭХ ХУВЬ
7
9.3
3.8
2.6
0
2
4
6
8
10
1998 он 2000 он 2007 он 2016 он
1998, 2000 онуудад ДНБ-ийн эзлэх хувийг салбараар тооцохдоо
тээвэр, холбооны салбарыг хамт тооцож гаргаж байсан ҮСХ-оос.
Салбараар 2000 он 2007 он 2008 он 2009 он 2010 он 2011 он 2012 он 2013 он 2014 он 2015 он 2016 он
Хөдөө аж ахуй, ойн аж
ахуй, загас барилт
34.2 18.4 19.2 17.9 11.6 10.2 11.2 13.4 13.3 13.3 12
Уул уурхай олборлолт 27.4 20.6 19.8 22.4 21.8 17.8 15.9 17 17.6 20.5
Мэдээлэл, холбоо 9.3 3.8 3.9 3.8 3 2.6 2.6 2.5 2.5 2.4 2.6
© 2017, Communications Regulatory Commission of Mongolia. All rights reserved

13. Мэдээллийн эх үүсвэр: ҮСХ
МОНГОЛ УЛСЫН НЭГ ӨРХИЙН ХАРИЛЦАА ХОЛБООНЫ ДУНДАЖ ЗАРДАЛ /ТӨГРӨГ/
18,849
21,962
29,098
33,150
35,789 36,492 37,297
-
5,000
10,000
15,000
20,000
25,000
30,000
35,000
40,000
2010 он 2011 он 2012 он 2013 он 2014 он 2015 он 2016 он
2010 он 2011 он 2012 он 2013 он 2014 он 2015 он 2016 он
15.0 15.7 20.9 19.9 18.9 18.3 14.9
Нэг өрхийн харилцаа холбооны дундаж зардал /доллараар/
© 2017, Communications Regulatory Commission of Mongolia. All rights reserved

14. © 2017, Communications Regulatory Commission of Mongolia. All rights reserved

15. © 2017, Communications Regulatory Commission of Mongolia. All rights reserved
Нэг өрхийн харилцаа холбооны дундаж зардал
Улаанбаатар хот болон орон нутагт /төгрөг/

16. © 2017, Communications Regulatory Commission of Mongolia. All rights reserved

17. © 2017, Communications Regulatory Commission of Mongolia. All rights reserved

18. © 2017, Communications Regulatory Commission of Mongolia. All rights reserved

19. ХХЗХ нь 2002 оноос тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчдээс статистик тайлан мэдээг
гаргуулан авч эхэлсэн.
Үндэсний статистикийн хороо, ХХЗХ-ны даргын хамтарсан тушаалаар маягт
батлагддаг.
/2006 онд ҮСХ-ны даргын 01/121-тоот, ХХЗХ-ний 146-тоот тушаал/
ХХЗХ-ны даргын 2014 оны А/51-тоот тушаалаар нэмэлт өөрчлөлт орсон/
САЛБАРЫН СТАТИСТИК ТАЙЛАН МЭДЭЭНИЙ ТУХАЙ
© 2017, Communications Regulatory Commission of Mongolia. All rights reserved

20. © 2017, Communications Regulatory Commission of Mongolia. All rights reserved

21. Статистик тайлан мэдээ
ирүүлэхэд ТЗ эзэмшигчдийн
гаргадаг нийтлэг алдаа
Зарим ТЗ эзэмшигчид статистик
тайлан мэдээг тогтоосон хугацаанд
ирүүлдэггүй
Ирүүлсэн статистик тайлан мэдээ
чанарын шаардлага хангадаггүй,
утсаар заавал тодруулга авдаг
Маягт бөглөх, заавар зөвлөмжтэй
танилцдаггүйн улмаас буруу
мэдээлэл ирүүлдэг
Статистик тайлан мэдээг
баталгаажуулж өгдөггүй
Цаашид авч хэрэгжүүлэх
арга хэмжээ
МУ-ын хэмжээнд ХХЗХ, ХХМТГ, ҮСХ-той
хамтран мэдээлэл, харилцаа холбооны
хөгжлийн төвшинг тогтооход зайлшгүй
шаардлагатай өрхийн судалгааг хийх
Салбарын үндсэн үзүүлэлтүүдийг гаргах
аргачлалыг олон улсын зөвлөмжийн
дагуу улам сайжруулах
Шинээр нэвтэрч байгаа техник,
технологид тулгуурлан статистик
үзүүлэлтүүдийг тогтмол шинэчилж байх
Статистик тайлан мэдээг үйлчилгээ
эрхлэгчдээс онлайн хэлбэрээр гаргуулан
авч хэвших
© 2017, Communications Regulatory Commission of Mongolia. All rights reserved

22. САЛБАРЫН ӨРСӨЛДӨӨН, ҮНЭ ТАРИФЫН ТАЛААР
ХУУЛЬ ЭРХ ЗҮЙН ЗОХИЦУУЛАЛТ;
1. Харилцаа холбооны тухай хуулийн 9 дүгээр зүйл. Зохицуулах хорооны бүрэн эрх, 9.1.5
“харилцаа холбооны үйлчилгээний тариф тогтоох аргачлалыг батлах, зах зээлд
давамгайлж буй үйлчилгээний тарифыг хянах”; 9.1.6.”харилцаа холбооны зах зээлд
шударга өрсөлдөх нөхцөл бүрдүүлэх;
2. Өрсөлдөөний тухай хуулийн 7 дугаар зүйл. Давамгай байдлаа хууль бусаар ашиглах
хэсгийн 7.1.2 “бараа бүтээгдэхүүнд үндэслэлгүйгээр хэт өндөр үнэ тогтоох”, 7.1.4 “бусад
аж ахуй эрхлэгч зах зээлд гарч ирэхэд саад учруулах, тэдгээрийг зах зээлээс шахан
гаргах зорилгоор бараа бүтээгдэхүүнээ бодит зардлаас доогуур үнээр борлуулах”,
3. Өрсөлдөөний тухай хуулийн 13 дугаар зүйл. "Төрийн захиргааны байгууллага, нутгийн
өөрөө удирдах болон нутгийн захиргааны байгууллагаас өрсөлдөөнийг хязгаарлахыг
хориглох хэсгийн 13.2.4 “бараа бүтээгдэхүүний үнийг бууруулахад, эсхүл нэг хэмжээнд
барихад чиглэсэн”;
4. Өрсөлдөөний тухай хуулийн 6.3. Хуулийн дагуу тусгай зөвшөөрөл олгож, тарифын
зохицуулалт хийгддэг, зохицуулах байгууллагатай салбарт энэ хуулийн 6.1.1, 6.1.2 дахь
заалт хамаарахгүй. /Энэ хэсгийг 2015 оны 6 дугаар сарын 19-ний өдрийн хуулиар нэмсэн/
© 2017, Communications Regulatory Commission of Mongolia. All rights reserved

23. Харилцаа холбооны салбарын өрсөлдөөн, үнэ тарифын бодлого
ҮНЭ ТАРИФ ЗОХИЦУУЛАЛТЫН ХҮРЭЭ
Харилцаа холбооны зохицуулах хорооны Зах зээл, үнэ тарифын үнэлгээ судалгааны газраас хуулиар
олгогдсон бүрэн эрхийн хүрээнд дараах зохицуулалтыг хийж ажиллаж байна. Одоогоор тухайн зах
зээлд зүй ёсны монополь байдалтай аж ахуйн нэгж болон давамгай байдалтай аж ахуйн нэгжүүд
зохицуулалттай байна.
ЗҮЙ ЁСНЫ МОНОПОЛЬ АЖ АХУЙН НЭГЖ
1. Телевиз радиогийн олон сувгийн үйлчилгээг хиймэл дагуулаар
дамжуулах үйлчилгээний зах зээл
“ДДэшТВ” ХХК (ШӨХТГ-ын 2015 оны 06 тоот тогтоол)
2. Радио, телевизийн газрын дахин дамжуулах сүлжээ байгуулах, түүнийг ашиглах
үйлчилгээний зах зээл
"Радио телевизийн үндэсний сүлжээ" УТҮГазар (ШӨХТГ-ын 2015 оны 12 тоот тогтоол)
3. Мэдээлэл холбооны сүлжээ, дэд бүтэц байгуулах, түүнийг эзэмших, ашиглах, худаг,
сувагчлал түрээслүүлэх үйлчилгээний зах зээл
“Мэдээлэл холбооны сүлжээ” ТӨХК (ШӨХТГ-ын 2015 оны 20 тоот тогтоол)
© 2017, Communications Regulatory Commission of Mongolia. All rights reserved

24. Харилцаа холбооны салбарын өрсөлдөөн, үнэ тарифын бодлого
ҮНЭ ТАРИФ ЗОХИЦУУЛАЛТЫН ХҮРЭЭ
ДАВАМГАЙ БАЙДАЛТАЙ АЖ АХУЙН НЭГЖҮҮД
1. Үүрэн телефон холбооны үйлчилгээний зах зээлийн “Ярианы “
үйлчилгээнд:
“Мобиком” ХХК (ШӨХТГ-ын 2015 оны 13 тоот тогтоол)
"Юнител" ХХК (ШӨХТГ-ын 2015 оны 13 тоот тогтоол)
2. Шуудангийн сүлжээ байгуулах, түүний ашиглалт үйлчилгээ зээлд
Монгол шуудан”ТӨХК (ШӨХТГ-ын 2015 оны 17 тоот тогтоол)
3. Интернетийн /бөөний урсгал/ үйлчилгээний зах зээл
“Жемнет” ХХК (ШӨХТГ-ын 2012 оны 11 дүгээр тогтоол)
© 2017, Communications Regulatory Commission of Mongolia. All rights reserved

25. Харилцаа холбооны салбарын өрсөлдөөн, үнэ тарифын бодлого
ҮНЭ ТАРИФ ТОГТООХ ЗӨВЛӨМЖ
ХХЗХ-ны ЗЗҮТҮСГ нь Олон улсын цахилгаан холбооны байгууллага (ITU)-аас гаргасан
зөвлөмж болон Дэлхийн худалдааны байгууллага (WTO)-аас гаргасан зөвлөмжийн хүрээнд үнэ
тариф тогтоохдоо дараах зарчмыг баримталж байна. Үүнд:
1. Өртөгт баримжаалсан байх;
2. Ил тод байх;
3. Хэрэглэх боломжтой байх;
4. Техник эдийн засгийн үндэслэлийг тооцсон байх;
ҮНЭ ТАРИФ ХЯНАЖ ТОГТООХ ҮНДСЭН АРГА
1. Өртөг, хөрөнгө оруулалтын өгөөжийн түвшинд үндэслэх арга.
2. Үнийн хязгаар тогтоох арга.
3. Үнийн харьцуулалт хийх арга.(Бенчмаркинг)
© 2017, Communications Regulatory Commission of Mongolia. All rights reserved