SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo
1 von 5
Downloaden Sie, um offline zu lesen
NATURGUNEAIngurune-informaziorako buletina Apirila-ekaina 2017 37. zk
1Naturgunea • Apirila-ekaina 2017
IBARREKO
BIOANIZTASUNA
» Aterpeak egitasmoa.
» Tximeletak Aranguren
Ibarrean.
» Ibarreko urlehortarren
zaintzarako hitzaldiak.
KONTSUMO
ERANTZULEA
ETA EKOIZPEN
EKOLOGIKOA
» Zakatina.
» Nafarroa ekologikoa.
HONDAKINEN
PREBENTZIOA
» Gongora hazten ari den
erraldoia da: ez elikatu.
» Egin konposta: bosgarren
edukiontziaetakonpostatzaileak.
» Bereizi:
• Kiroldegiko merenderoan
hondakinak bereizi.
» Birziklatu: elkartasuneko
tapoiak.
1
INGURUMENAREN
ASTEA IBARREAN
» Apirilaren 1etik 9ra.
Ibarrekourlehotarren
zaintzarakoputzuak
I
ruñerriakbioaniztasunarengaleraprozesubatbizidu.Paisaiarenurbanizatzeak,
nekazaritza intentsiboaren erabilerak eta azpiegitura handiek nekazaritza
gune hauetan berezkoak ziren zenbait espezieren galera ekarri du. Ongi
babestutako gero eta zati gutxiago geratzen dira eta haien arteko loturarik
gabeak, eta horrek bertan bizi diren taldeen biziraupena zaildu egiten du.
Eremu hezeak, Europako beste lurraldeetan bezala, desagertzeko joera dute
lurraren erabilera intentsibo eta antropizatua dela eta.
Giro hezeetan bizi diren arriskuan dauden espezieak zaintzeko
helburuarekin, gehien bat urlehortarrak eta narrastiak, habitat
ezberdinen lotura erraztu eta fauna eta floraren zabalpena errazten
duten zenbait mikro-hezegune sortu dira.
Eguesibarreko Udalarekin batera garatutako egitasmoa da eta La Caixak
kofinantziaturik dago.
Arantzadi Zientzia Elkartearen laguntzarekin putzuen urteko jarraipena
egingo dugu. Horrek ekintzaren emaitza ona den ikusteko aukera emateaz
gain, gaur egun Ibarrean ditugun urlehortarrak zeintzuk diren egiaztatzen eta
hurrengo urteetako haien garapena ezagutzen lagunduko digu.
DATUAK:
AurrekozenbaitikerketekIbarreanondorengourlehortarrakdaudelaegiaztatzen
dute: arrabioa, San Antoneko igeltxoa, ur-igel arrunta, txantxikua, uhandre
marmolairea, uhandre palmatua, apo lasterkaria, apo arrunta, apo pikarta eta
apo pintatu iberiarra, duela urte batzuk Nafarroa osoan aipamen bakar bat ere
izan ez duena. Horiek guztiak Babes Araubide Berezipean dauden Basoko
Espezieen Zerrendan daude eta batzuk arriskuan daude.
NATURGUNEA ORAIN BAITA FACEBOOKEN ERE. JARRAI GAITZAZU
NATURGUNEA
Mutiloa plaza z/g.
Telefonoa: 948 15 13 82
medioambiente@aranguren.es
3Naturgunea • Apirila-ekaina 20172 Naturgunea • Apirila-ekaina 2017 32
HONDAKINEN PREBENTZIOA KONTSUMOERANTZULEAETAEKOIZPENEKOLOGIKOA
B
este urtetan bezala, kiroldegiko merenderoaren
erabiltzaileak zareten pertsona guztiei laguntza
eskatzen dizuegu hondakinak bereizteko
edukiontziak ongi erabiltzeko. Merenderoaren erabileran
sortzen diren hondakinak asko dira eta nahitaezkoa
da bereiztea birziklatu edo balioztatu ahal izateko eta
horrela, gure udalerrian lurperatuta bukatzea ekiditeko.
navarraecologica.org webgune berriak salmenta puntu berrien informazioa
jasotzen du bilatzaile eta Nafarroako mapa baten bidez. Bertan agertzen dira
ere produktu ekologikoak kontsumitzearen abantailak eta sektoreko agenda eta
berriak. Guzti horiek jendeari zein komunikabideei zuzenduta, plataforma hau
ekoizpen ekologikoari dagozkion gaiei buruzko berri-ajentzia ere izango baita.
EGINKONPOSTA:ERABILIKONPOSTATZAILEAK
ETABOSGARRENEDUKIONTZIA
Gongorako zabortegiak oraindik ere
laguntza behar du materia organikoak,
konposta edo energian bihurtuta bukatu
ordez, bertan lurperatuta bukatu ez dezan.
Horretan laguntzeko zenbait aukera dituzu,
aukeratu zuretzat erosoena dena:
1Erabili Ibarrean zehar dauden
komunitate-konpostatzaileak.
2Lorategia baduzu, eskatu konpostatzaile
bat Iruñerriko Mankomunitateari.
3 Erabili bosgarren edukiontzia: marroia.
Horretarako izena eman behar duzu
hurrengo aukera hauetako baten bidez:
✓ Online izena ematea: http://www.mcp.es/eu.
✓ Telefono bidezko izen ematea: 948 42 32 42,
astelehenetik ostiralera, 8:30etik 15:00etara.
✓ Whatsap mezu bidezko izen ematea:
“Bilketa organikoan izena eman” adierazita
628 44 88 44 telefono zenbakira.
✓ Aurrez aurreko izen ematea: Mankomunitateko
herritarren arretarako bulegoetan, Navas de
Tolosa kaleko 29.ean, beheko solairuan,
astelehenetik ostiralera, 8:30etik 15:00etara.
✓ Garbigune finko edo mugikorretan.
Gongorahaztenaridenerraldoiada:
Aparteko giltza bat behar duten herritarrak,
Naturgunearekin edo Mankomunitatearekin
harremanetan jarriz lortu dezakete,
edo garbigune batera hurbilduz.
Ezelikatu
5. EDUKIONTZIA ERABILTZEKO
GILTZAK
HONDAKINEN BEREIZKETA
KIROLDEGIKO MERENDEROAN
San Pedro Ikastetxe Publikoak Aiorarentzako
elkartasun tapoien gune bat jarri du.
Eskolako sarreran dago.
BIRZIKLATU: ELKARTASUNEKO
TAPOIEN BIRZIKLATZEA
Navarraecológicamarkarensorrera
GARAIKO ELIKAGAIAK
"NavarraEcológica"ForuErkidegokonekazalekoizpenekologikoko
sektore osoa babestuko duen marka berria da, eta
kontsumitzailearengana errealitate hori hurbiltzeko lan egingo du.
TXAKURRAK ASKE
Ezti ekologikoa
» Erleak euren uztako ezti eta lore-hautsaz
elikatzen dira.
» Ezin dira gaixotasunak sendatzeko
intsektizida edo antibiotikorik erabili.
Ekoizpen ekologikoko eta ohikoeztiarenartekozenbaitezberdintasun
Ohiko eztia
» Erlauntzari xarabe glukosatsuak,
zapore indartzaileak edo
koloratzaileak eman ahal zaizkio
Nafarroan ekoizpen ekologikoko 258 erlauntza daude.
Txakurrak askeibiltzekoeremuak
Erabiltzaileen beharretara egokituz goaz:
zuhaitz gehiago, bankuak…
Baina,horietakobatzuetangorotzaskodaudelaikusidugu.
Txakurrengorotzakjasotzeanahitaezkoadelagogorarazten
dizuegu,etahorretarakozenbaitarrazoidaude:
• Beste pertsonekiko elkartasunagatik: denok
belardian ibili edo eseri ahal izateko gorotz baten
gainean egiteko beldurrik gabe.
• Lorezainekiko elkartasunagatik: ez daitezen
egon sasi-garbitzeko makina pasatzen duten
bitartean gorotzak aurpegira noiz etorriko zaizkien pentsatzen.
• Garbitasuna eta osasuna: animali haragijale eta orojaleen gorotzek beste animali askori eta baita gizakiei
ere transmititzen ahal zaizkien patogeno asko izan ditzakete.
• Ez jasotzeagatik isunak 60 eta 600 € bitartekoak direlako.
ZURE ETXEAN ZAUDELAKO
ERABILERA PARTEKATUKO EREMUAK
Gogorarazten dizuegu prestatu diren erabilera partekatuko hiru eremuetan txakurrak askatuta ibili daitezkeen
ordutegia hurrengoa dela:
• Urritik martxora, biak barne: 19:30etik 8:00etara.
• Apiriletik irailera: 21:30etik 8:00etara.
Udaberrian gozatu ahalko ditugunak:
Zainzuriak • Mizpira • Gereziak • Marrubiak
Albertxikoak • Lekak • Ziazerbak
Garaiko produktuak kontsumitzean bere ontze momentu
hoberenean jaten ditugu eta bertako ekoizpenari mesede
egiten diogu. Gainera, merkeagoak izaten dira.
Garaiko produktuak kontsumitzean bere ontze momentu
hoberenean jaten ditugu eta bertako ekoizpenari mesede
Garaiko produktuak kontsumitzean bere ontze momentu
5Naturgunea • Apirila-ekaina 20174 Naturgunea • Apirila-ekaina 2017
BIOANIZTASUNA IBARREAN
ARANGUREN IBARREKO TXIMELETEI BURUZKO IKERKETA
EGUNEKO TXIMELETEN JARRAIPEN PROGRAMA
2014. urtean hasi zen 8 boluntario eta 6 ibilbiderekin
2016. urtean 14 boluntario eta 12 ibilbide izan ziren
Hauek dira azken garaian aurkitutako espezietako batzuk: Arethusana arethusa,
Satyrium spini, Carcharodus floccifer, Polyommatus amandus eta
Argynnis adippe, Thecla betulae, Zerynthia rumina
GAUEKO TXIMELETEN JARRAIPENERAKO PROGRAMA (HETEROCERAK)
2015ean soilik Actias isabelae ar bat ikusteko aukera izan genuen,
Ilundainen ezarritako tranpa finkora hurbildu zena. 2016ean populazioaren
berreskurapena eman da. 10 tximeleta ikusi dira: 9 ar eta eme bat. 2015ean
egindako pinudiaren garbiketaren ondorioz espero zen gauza bat zen.
Aurten, maiatzerako antolatu ditugun gaueko irtenaldietan lepidoptero eder hau
ikusteko aukera izango dugu. Hurrengo jarduerak atalean informazio gehiago
topatuko duzu.
GRAELLSIA TXIMELETAREN AGERPENA (ACTIAS ISABELAE)
2010ean ikerketa
hasi zenetik gaur
arte, Aranguren
Ibarreko eguneko
tximeleta
(rhopalocera)
espezie ezagunen
kopurua 77tik
107ra pasa da
Tximeleten jarraipena boluntarioek egiten dute eta Zerynthia Elkarteak
koordinatzen du.
Soilik maitatzen dena zaintzen da, soilik ezagutzen dena maitatzen da.
2015eanhasizen:boluntariobatIlundainenjarritakotranpabatenlaguntzaz.
NafarroakoGobernuarenlaguntzaz.
Aranguren Ibarreko 2016ko aterpeak egitasmoak honako hegaztiak ikertu ditu: belatz
gorria, eguneko harraparia; apo-hontza, hontza zuria, urubia eta mozoloa,
gaueko harrapariak. Harrapari guztiak legeak babesturik daude.
ATERPEAK EGITASMOA
Ibarreko hegazti hauen egoera aztertzeko arrazoiak hauek dira:
• Karraskari eta intsektuen izurriteen kontrolerako duten garrantziagatik.
• Gizakiaren esku-hartzea dela eta sortutako inguruneko aldaketekiko duten sentsibilitateagatik.
Nola eragiten diete gizakiok gure ingurunean egiten ditugun aldaketek?
• Etxebizitza eta elizen berritzeak hontza edo belatzen ohiko zuloak estaltzen dituzte.
•Mendi-magalak baso helduak ordezkatzen dituzten pinu landaketez betetzeak, urubi eta mozoloak erabiltzeko
zulo eskasia ekartzen du.
•Labore lursailen arteko mugetako zuhaitzak kentzeak ondoren belatzek betetzen ahal dituzten korbidoen
habiak jartzeko leku aukerak murrizten ditu.
•Ibai eta erreka hertzetan zuhaitz helduak ez egoteak apo-hontzen ezartzea eragozten du.
IKERKETAREN EMAITZA:
✔ OrainarteIbarreanjarridiren13kutxa-habiezgain,beste11kutxa-habijartzekogomendioaegitendu.
✔ Paridoentzako(tamainatxikikohegaztiak,normaleanintsektujaleak,adibidezbedatxoriaetakaskabeltzhandia)
kutxa-habiakerejarriditugu.
✔ Intsektujaleparegabeakdirensaguzaharrentzakokutxa-habiakjartzeaereaurreikusitadago
✔ Auzokideren batek bere lorategian sagu-zahar kutxa-habia izan nahi badu, Naturgunearekin
harremanetan jarri daiteke.
Espainian aurki ditzakegun
rhopalocera espezieak 230 dira
Nafarroan aurki daitezkeen
rhopalocera espezieak 166 dira
Aranguren Ibarrean aurki
ditzakegun rhopalocera
espezieak 107 dira
Espezie nabarmenenak:
Actias isabelae eta
Phengaris arion
Espezie babestuak, hurrengoetan
sartuak: Hábitats Zuzentaraua,
Bernako Hitzarmena,
Ingurumen Ministerioaren Babes
Araubide Berezipean dauden
Basoko Espezieen Zerrenda.
Nekazaritza eta
abeltzaintza intentsiboak,
urbanizatzeak, beren
habitaten suntsiketak,
pestizidak erabiltzeak
TXIMELETEI ERAGITEN
DIETEN MEHATXUAK
• Polinizatzaile garrantzitsuak dira.
• Beste animalientzat elikagai dira.
• Gure ondare naturalaren parte dira.
• Gure ingurunea edertzen dute.
ZERGATIK IRAUNARAZI ETA ZAINDU
BEHARKO GENITUZKE TXIMELETAK?
7Naturgunea • Apirila-ekaina 20176 Naturgunea • Apirila-ekaina 2017
APIRILA
Izen emateak 948012012 telefonora deituaz egingo dira.
Jardura guztiek dituzte plaza mugatuak eta izena emateko hurrenkeraren arabera egokituko dira.
HURRENGO JARDUERAK PRÓXIMAS ACTIVIDADES
INGURUMENAREN ASTEA, apirilaren
1etik 9ra
Guztiok ingurumenaren
zaintzan
jokatzen dugun
paperari buruzko
hausnarketarako Aste
honetan mugikortasun
jasangarriari,
kontsumo erantzuleari, bioaniztasunari,
berrerabilerari eta birziklaiari buruzko
jarduerak egongo dira. PARTE HARTU!!
FORMAZIOTAILERRA:ARANGUREN
IBARREKOLEPIDOPTEROAK
Tximeleten munduan murgiltzen hasi eta
Ibarrean ditugunak ezagutzeko.
Apirilak 1, 10:00etatik 13:00etara teoria
eta 17:00etatik 18:30era irteera mendira.
Lekua: Ibaialde Plazako udal lokalak.
Norentzat: gazte eta helduentzat
Asintentzia librea.
Emalea: Zerynthia elkartea
MUGIKORTASUNJASANGARRIAREN
ERRONKA:ESKOLARABIZIKLETAZ
Etor zaitez eskolara bizikletaz aste
osoan zehar (apirilak 3tik 7ra).
Goizero eskolako sarreran aparkatuta dauden
bizikleta eta monopatinak 25 baino gehiago
baldin badira, eskolak ingurumenarekin zerikusia
duen hezkuntza material sorta bat jasoko du.
Horrez gain, zure bizikleta bada apirilaren 10etik aurrera,
astelehena, eskolako sarreran jarriko ditugun argazkietan
agertzen den horietako bat… opari paregabea jasoko duzu!!
PLANETA ZAINDARIENTZAKO
TAILERRA
Lantegi hauetan mahukak bildu eta
ingurumen arazoei konponbidea
bilatuko diegu jolastuz eta sortuz.
Apirilak 4. Elikagaiak: nondik datoz eta
xahuketa nola ekidin. Eguzkiloreak eta patatak ereingo
ditugu etxean nola hazten diren ikusteko eta elikagai
“hondarrekin” errezetaren bat eginez chef izango gara.
Apirilak 7. Bioaniztasuna. Hazi-bonbak, txorientzako
askak eta xomorroentzako hotelak egingo ditugu.
17:00etatik 18:00etara.
Lekua: San Pedro Ikastetxea.
Norentzat: 10 urte arteko familientzat. 6
urtetik aurrera bakarrik etor daitezke.
Matrikula: 3 € familiako, 1 € bakarrik apuntatzen den 6 urte
edo gehiagoko haur bakoitza. Izen emateak apirilaren
3ra arte. Emalea: Leonor Barricarte, garapen jasangarrian
espezializatutako biologa.
Oharrak: arropa erosoa eta zikindu daitekeena ekartzea
aholkatzen da.
TAILERRA: ELIKAGAIEN ETIKETAK
IRAKURTZEN IKASI
Tailer honen
bidez, elikagaien
etiketetan agertzen
diren zenbait esaldi
eta nutrizioari
buruzko adierazpen
ulertzen ikasiko
dugu (“zerbaiten iturri”, “zure defentsak
hobetzen ditu”…), baita gehigarriak, koipe motak
eta hauen jatorriak, gatz eta azukre edukiak…
Apirilak 5, 19:15etik 20:30era.
Lekua: Kultur Etxea, Mutiloa. Norentzat: gazte eta helduentzat.
Matrikula: Doakoa da aurretik izena emanda
apirilaren 3ra arte.
Emalea: Íñigo Perales, nutrizionista.
TOXIKORIKGABEKOETXEATAILERRA:
GARBIKETARAKO ETA PERTSONEN
HIGIENERAKO PRODUKTUAK
Garbiketarako eta pertsonen higienerako
erabiltzen ditugun produktuetan topatu
ditzakegun toxikoei buruz hitz egingo dugu eta
baita horien ordez erabili ditzakegunez ere. Kristal-
garbitzaile bat eta aire-gozagarri bat egingo dugu.
Apirilak 6, 10:15etik 12:15era.
Lekua: Kultur Etxea, Mutiloa.
Norentzat: gazteentzat eta interesa duten helduentzat.
Matrikula: 5 € erroldatuak, 8 € erroldatu gabeak.
Izen emateak apirilaren 3ra arte.
Emalea: Maite Palacios Ranera.
BISITA GIDATUA MUGARTEAKO
PARKERA
Belaki-lorategiarenegitasmoaezagutzeko,mantentze
jasangarrikolorezaintzaetabioerretentziourmaelak.
Apirilak 8, 11:30ean. Topagunea: Mugarteako etorbidea 10.
Norentzat: publiko guztiarentzat. Matrikula: doakoa izen
ematea aurretik eginda, apirilaren 5era arte.
Lagunduko gaituzte: Udaletxeko lorezaintzako
eta ingurumeneko langileak.
Igandea, apirilak 9
INGURUMENAREN FESTA
11:00 Mutiloa plazatik Taxoarera
bizikletaz joango gara.
11:15 Jolasak, tailerrak, erakustaldi zientifikoak
ingurumenari buruz ikasten dugun bitartean
jolasteko, esperimentatzeko, sortzeko eta ongi
pasatzeko. Adin guztietako pertsonentzat.
13:15Hamaiketako jasangarria (bertako elikagai
ekologikoak): hanburgesa, fruta edota irabiaturiko
jogurta eta edaria (zukua eta sagardoa).
Doako izen emateak apirilaren 6ra arte. Ibarreko
Elikagai Bankurako laguntza eman nahi duenari
eskertuko zaio: gailetak, zerealak edo kontserbak.
DOAKO JARDUERAK,
Mutiloako Beloaran Txakur
Zentroak eskainita
Zure txakurrarekin etor zaitez.
Ate irekien eguna: agility, apirilak 7, 16:30etik 18:00etara,
eta Disc dog, apirilaren 22an 10:30etik 12:00etara.
Informazio gehiago eta izen emateak,
hemen formacion@beloaran.org
ZAKATINA
Apirilaren23andirurik gabeko beste azoka bat egingo dugu,
12:00etatik14:00etara,Mutiloako Mutiloa plazan.
Dirurikgabekoazokahauekberrerabileraren
etapertsonenartekolaguntzarenaldeegiten
dutenkontsumogizartearenordezkobatdira.
Hurbilduzaitezegunhorretanbertan,etaekarri
dagoenekoerabiltzenezduzunbainaegoera
oneandagoenhoriguztia.Errazaizangodazukere
eramannahiduzunbestezerbaittopatzea:arropa,
liburuak,etxeko-gailutxikiak,jostailuak…
Dirurik gabeko azokaren boluntarioek laguntza behar dute;
laguntza eskaini nahi baduzu, jarri zaitez harremanetan Milarekin
(665862118) edo Naturgunearekin telefonoz edo e-postaz.
SEDABELARREI ETA BEREN
ERABILEREI BURUZKO IKASTAROA
Ingurunekosendabelarnagusiakezagutzeko
etabaitaberensendatzekoerabilerakere.Saio
bakoitzeanlandareakikusietajasotzekoirteera
bategingoda,tarteteorikobatetasendagai
batprestatzekoaukeraereegongoda.
Taxoareko Belaran elkartean, asteartetan, apirilaren25
etaekainaren13bitartean,16:30etik20:30era.
Emalea: Laura Gurbindo, naturópata. Matrikula: 70 € erroldatuak
eta 100 € erroldatu gabeak. Izen emateak apirilaren 12raarte.
JOSTAILUETALIBURUERDI-BERRIEN
ELKARTASUNEKO AZOKA SAN PE-
DRO IKASTETXE PUBLIKOAN
Lagundu nahi duzu? Bi
modutara egin dezakezu:
1. Azoka antolatzen duten boluntario
taldearekin bat eginez: jostailuak
jaso, sailkatu, salgai jarri, bildutako
diruaren xedea erabaki…
2. Egoera onean dauden jostailu
edo liburuak dohaitzan emanez
edota osagai ekologikoak
edo bidezko merkataritzako
osagairen bat duen etxeko gozokiak prestatuz.
Jostailu eta liburuen bilketa: astelehen eta
asteartean 9:00etan eta 15:00etan eta asteazkenean
9:00etan, eskolako sarreran jarrita dauden kutxetan.
Gozoki eta bizkotxoen bilketa: ostegun eta ostiralean
9:00etan, eskolako sarreran. Azoka standa: ostegun
eta ostiralean, 16:30etik 17:30era, eskolako atarian.
Jasotako dirua San Pedro ikastetxea eta Keniako Índigo Mfangano
elkarteak (https://www.asociacionindigo.com) muturreko
kalteberatasun egoeran dauden haurrei harrera egiteko duen
egitasmoaren artean banatuko da, Xabi Lunaren bidez.
Dohaintza beste ordutegi batean egiteko, jarri
zaitez harremanetan: 679642943.
8 Naturgunea • Abril-Junio 2017
GRAELLSIA TXIMELETA IKUSTEKO
GAUEKO IRTEERAK
URLEHORTARRAK ETA ODONATUAK
IKUSTEKO IRTEERA
HEGAZTIAK IDENTIFIKATZEKO
GIDATUTAKO IBILALDIA
Ibarreko hegaztiak ikuskatu eta ezagutzeko
hastapenerako saioa, ATERPEAK
egitasmoraren barnean.
Maiatzak 14, 10:30etik 13:00etara.
Lekua: Ilundain.
Norentzat: guztientzat.
Matrikula: maiatzaren 11ra arte aurretik izena emanda,
doakoa. Prismatikoak eramatea aholkatzen da.
Gure Ibarreko hegaztiak:
ERAZTUNKETA EGUNA
Ibarreko hegazti espezieak eta ikerketa
eta zaintzarako eraztunketan erabilitako
metodoak ezagutzeko eta ikusteko aukera.
Maiatzak 7, 10:00etatik 13:00etara.
Lekua: Zolina.
Norentzat: guztientzat
Matrikula: Maiatzaren 4ra arte
aurretik izena emanda, doakoa.
TAILERRA: BARATZEKO LANAK
FAMILIAN
Landare ezberdinak ezagutzen ikasteko,
landare kideak zer diren ikasi eta
baratzeko lanak egiten ongi pasatzeko.
Maiatzak 16, 16:45etik 18:00etara.
Lekua: San Pedro Ikastetxe Publikoko Baratza.
Norentzat: 7 urte bitarteko haurren familiak.
Matrikula: Doakoa maiatzaren 11 baino
lehen izena ematen dutenentzat.
MAIATZA
Maiatzeko ostiralen bat, zehazteke, 21:00etatik aurrera.
Lekua: Ilundain.
Norentzat: guztientzat
Matrikula: doakoa, apirilaren 24tik maiatzaren 2ra
bitartean izena emanda.
Datak udaleko webgunean eta Facebooken argitaratuko dira
apirilaren 24tik aurrera.
LEHIAKETAK
2017ko Aranguren Ibarreko Ingurumen
Argazkigintza Lehiaketa eta Haur eta
Gazteen Argazkigintza Lehiaketa (2000
eta 2010 urteen artean jaiotakoentzat)
Aranguren Ibarreko Udalaren
Tokiko Agenda 21en logotipoa
diseinatzeko lehiaketa.
Bi lehiaketetarako argazkiak
aurkezteko epea irailaren 1etik
urriaren 16 bitartekoa da. Eska
itzazu oinarriak udaletxean edo
jaitsi itzazu web gunean: www.
aranguren.es
Logotipoak udalerriaren garapen
jasangarriarekiko konpromisoa eta
ingurumenarekiko errespetua irudikatu
beharko du, Aranguren Ibarreko ezaugarriak
ere kontuan hartuaz. Aurkezteko epea
apirilaren 28an bukatuko da. Jaitsi oinarriak
web gunean: web www.aranguren.es
HURRENGO JARDUERAK
Ibarreko gune ezberdinetan eraiki ditugun
urlehortarrentzako putzuak bisitatuko ditugu
eta bertan ezarri diren urlehortar eta burruntzi
espezie ezberdinak ikuskatuko ditugu.
Maiatzak 21, 11:00etatik 13:00etara.
Lekua: zehazteke.
Norentzat: publiko guztiarentzat (haurrak 5 urtetik aurrera)
Matrikula: doakoa maiatzaren 11 baino lehen izena emanda.
Gurekin etorriko dira: Alberto Gosá eta Iñaki Mezquita,
Arantzadi Zientzia elkartekoak. Oinetako erosoak eta
hamaiketakoa eramatea aholkatzen da.

Weitere ähnliche Inhalte

Ähnlich wie Boletín medioambiental nº37 de Naturgunea – Abril-Junio 2017 eusk

Ikastetxea Arozena Barrueta - Bermeo
Ikastetxea Arozena Barrueta - BermeoIkastetxea Arozena Barrueta - Bermeo
Ikastetxea Arozena Barrueta - BermeoEcoEuskadi 2020
 
Kontsumoa Eta Hiri Hondakinak
Kontsumoa Eta Hiri HondakinakKontsumoa Eta Hiri Hondakinak
Kontsumoa Eta Hiri Hondakinaklizardibhi
 
Mundu Mira Kooperatiban sistema zirkularra proposatzen dugu hondakinen kudeak...
Mundu Mira Kooperatiban sistema zirkularra proposatzen dugu hondakinen kudeak...Mundu Mira Kooperatiban sistema zirkularra proposatzen dugu hondakinen kudeak...
Mundu Mira Kooperatiban sistema zirkularra proposatzen dugu hondakinen kudeak...mundu-mira-kooperatiba
 
Mundu Mira Kooperatibak hondakinen kudeaketa sistema zirkularra aurkezten du
Mundu Mira Kooperatibak hondakinen kudeaketa sistema zirkularra aurkezten duMundu Mira Kooperatibak hondakinen kudeaketa sistema zirkularra aurkezten du
Mundu Mira Kooperatibak hondakinen kudeaketa sistema zirkularra aurkezten dumundu_mira
 
Mundu Mira Kooperatibak hondakinen kudeaketa sistema zirkularra aurkezten du
 Mundu Mira Kooperatibak hondakinen kudeaketa sistema zirkularra aurkezten du Mundu Mira Kooperatibak hondakinen kudeaketa sistema zirkularra aurkezten du
Mundu Mira Kooperatibak hondakinen kudeaketa sistema zirkularra aurkezten duMundu Mira Kooperatiba Elkartea
 
Ikastetxea: Aniturri (Agurain)
Ikastetxea: Aniturri (Agurain)Ikastetxea: Aniturri (Agurain)
Ikastetxea: Aniturri (Agurain)EcoEuskadi 2020
 
7_patatilandia-2008.urtea.doc
7_patatilandia-2008.urtea.doc7_patatilandia-2008.urtea.doc
7_patatilandia-2008.urtea.docElhuyarOlinpiada
 
Udal foroa kanpezu 2015
Udal foroa kanpezu 2015Udal foroa kanpezu 2015
Udal foroa kanpezu 2015ibernalo12
 
Biodibertsitatea
BiodibertsitateaBiodibertsitatea
BiodibertsitateaLuis Torrew
 
29_patata piriniotan. garraldako eskola (irudi gabe).doc
29_patata piriniotan. garraldako eskola (irudi gabe).doc29_patata piriniotan. garraldako eskola (irudi gabe).doc
29_patata piriniotan. garraldako eskola (irudi gabe).docbinovo
 
29_patata piriniotan. garraldako eskola (irudi gabe).doc
29_patata piriniotan. garraldako eskola (irudi gabe).doc29_patata piriniotan. garraldako eskola (irudi gabe).doc
29_patata piriniotan. garraldako eskola (irudi gabe).docElhuyarOlinpiada
 

Ähnlich wie Boletín medioambiental nº37 de Naturgunea – Abril-Junio 2017 eusk (20)

Ikastetxea Arozena Barrueta - Bermeo
Ikastetxea Arozena Barrueta - BermeoIkastetxea Arozena Barrueta - Bermeo
Ikastetxea Arozena Barrueta - Bermeo
 
Kontsumoa Eta Hiri Hondakinak
Kontsumoa Eta Hiri HondakinakKontsumoa Eta Hiri Hondakinak
Kontsumoa Eta Hiri Hondakinak
 
Mundu Mira Kooperatiban sistema zirkularra proposatzen dugu hondakinen kudeak...
Mundu Mira Kooperatiban sistema zirkularra proposatzen dugu hondakinen kudeak...Mundu Mira Kooperatiban sistema zirkularra proposatzen dugu hondakinen kudeak...
Mundu Mira Kooperatiban sistema zirkularra proposatzen dugu hondakinen kudeak...
 
Mundu Mira Kooperatibak hondakinen kudeaketa sistema zirkularra aurkezten du
Mundu Mira Kooperatibak hondakinen kudeaketa sistema zirkularra aurkezten duMundu Mira Kooperatibak hondakinen kudeaketa sistema zirkularra aurkezten du
Mundu Mira Kooperatibak hondakinen kudeaketa sistema zirkularra aurkezten du
 
Mundu Mira Kooperatibak hondakinen kudeaketa sistema zirkularra aurkezten du
 Mundu Mira Kooperatibak hondakinen kudeaketa sistema zirkularra aurkezten du Mundu Mira Kooperatibak hondakinen kudeaketa sistema zirkularra aurkezten du
Mundu Mira Kooperatibak hondakinen kudeaketa sistema zirkularra aurkezten du
 
Ikastetxea: Aniturri (Agurain)
Ikastetxea: Aniturri (Agurain)Ikastetxea: Aniturri (Agurain)
Ikastetxea: Aniturri (Agurain)
 
Ez elikatu munstroa
Ez elikatu munstroaEz elikatu munstroa
Ez elikatu munstroa
 
Eskola ortua osoa
Eskola ortua osoaEskola ortua osoa
Eskola ortua osoa
 
Konpostatze gida Ondarroa
Konpostatze gida   OndarroaKonpostatze gida   Ondarroa
Konpostatze gida Ondarroa
 
Gizakion kutsadura
Gizakion kutsaduraGizakion kutsadura
Gizakion kutsadura
 
7_patatilandia-2008.urtea.doc
7_patatilandia-2008.urtea.doc7_patatilandia-2008.urtea.doc
7_patatilandia-2008.urtea.doc
 
Gabonak 2013
Gabonak 2013Gabonak 2013
Gabonak 2013
 
Gabonak 2013
Gabonak 2013Gabonak 2013
Gabonak 2013
 
Ekosistemak 5. maila
Ekosistemak 5. mailaEkosistemak 5. maila
Ekosistemak 5. maila
 
Aiaraldea Egunkaria 0 alea_proba
Aiaraldea Egunkaria 0 alea_probaAiaraldea Egunkaria 0 alea_proba
Aiaraldea Egunkaria 0 alea_proba
 
Udal foroa kanpezu 2015
Udal foroa kanpezu 2015Udal foroa kanpezu 2015
Udal foroa kanpezu 2015
 
Biodibertsitatea
BiodibertsitateaBiodibertsitatea
Biodibertsitatea
 
29_patata piriniotan. garraldako eskola (irudi gabe).doc
29_patata piriniotan. garraldako eskola (irudi gabe).doc29_patata piriniotan. garraldako eskola (irudi gabe).doc
29_patata piriniotan. garraldako eskola (irudi gabe).doc
 
29_patata piriniotan. garraldako eskola (irudi gabe).doc
29_patata piriniotan. garraldako eskola (irudi gabe).doc29_patata piriniotan. garraldako eskola (irudi gabe).doc
29_patata piriniotan. garraldako eskola (irudi gabe).doc
 
Gernika foroa.pptx
Gernika foroa.pptxGernika foroa.pptx
Gernika foroa.pptx
 

Mehr von Daniel González Uhlending

2017 03 agenda actividades euskera abril, mayo y junio 2017
2017 03 agenda actividades euskera abril, mayo y junio 20172017 03 agenda actividades euskera abril, mayo y junio 2017
2017 03 agenda actividades euskera abril, mayo y junio 2017Daniel González Uhlending
 
2017 03 agenda actividades castellano abril, mayo y junio 2017
2017 03 agenda actividades castellano abril, mayo y junio 20172017 03 agenda actividades castellano abril, mayo y junio 2017
2017 03 agenda actividades castellano abril, mayo y junio 2017Daniel González Uhlending
 
Boletín medioambiental nº36 de Naturgunea – Febrero-Abril 2017
Boletín medioambiental nº36 de Naturgunea – Febrero-Abril 2017Boletín medioambiental nº36 de Naturgunea – Febrero-Abril 2017
Boletín medioambiental nº36 de Naturgunea – Febrero-Abril 2017Daniel González Uhlending
 
Agenda cultura febrero y marzo 2017 castellano
Agenda cultura febrero y marzo 2017 castellanoAgenda cultura febrero y marzo 2017 castellano
Agenda cultura febrero y marzo 2017 castellanoDaniel González Uhlending
 

Mehr von Daniel González Uhlending (20)

2017 03 agenda actividades euskera abril, mayo y junio 2017
2017 03 agenda actividades euskera abril, mayo y junio 20172017 03 agenda actividades euskera abril, mayo y junio 2017
2017 03 agenda actividades euskera abril, mayo y junio 2017
 
2017 03 agenda actividades castellano abril, mayo y junio 2017
2017 03 agenda actividades castellano abril, mayo y junio 20172017 03 agenda actividades castellano abril, mayo y junio 2017
2017 03 agenda actividades castellano abril, mayo y junio 2017
 
Boletín medioambiental nº36 de Naturgunea – Febrero-Abril 2017
Boletín medioambiental nº36 de Naturgunea – Febrero-Abril 2017Boletín medioambiental nº36 de Naturgunea – Febrero-Abril 2017
Boletín medioambiental nº36 de Naturgunea – Febrero-Abril 2017
 
Agenda cultura febrero y marzo 2017 euskera
Agenda cultura febrero y marzo 2017 euskeraAgenda cultura febrero y marzo 2017 euskera
Agenda cultura febrero y marzo 2017 euskera
 
Agenda cultura febrero y marzo 2017 castellano
Agenda cultura febrero y marzo 2017 castellanoAgenda cultura febrero y marzo 2017 castellano
Agenda cultura febrero y marzo 2017 castellano
 
Agenda cultura euskera web-1
Agenda cultura euskera web-1Agenda cultura euskera web-1
Agenda cultura euskera web-1
 
Agenda cultura castellano web-1
Agenda cultura castellano web-1Agenda cultura castellano web-1
Agenda cultura castellano web-1
 
Boletin n35 castellano-2
Boletin n35 castellano-2Boletin n35 castellano-2
Boletin n35 castellano-2
 
Agenda agosto 4
Agenda agosto 4Agenda agosto 4
Agenda agosto 4
 
Boletin n34 castellano 5
Boletin n34 castellano 5Boletin n34 castellano 5
Boletin n34 castellano 5
 
Castellano.abril
Castellano.abrilCastellano.abril
Castellano.abril
 
Boletin n33 castellano 06
Boletin n33 castellano 06Boletin n33 castellano 06
Boletin n33 castellano 06
 
Agenda cultura febrero euskera web-1
Agenda cultura febrero euskera web-1Agenda cultura febrero euskera web-1
Agenda cultura febrero euskera web-1
 
Agenda cultura febrero castellano web-1
Agenda cultura febrero castellano web-1Agenda cultura febrero castellano web-1
Agenda cultura febrero castellano web-1
 
Agenda de cultura diciembre castellano web-1
Agenda de cultura diciembre castellano web-1Agenda de cultura diciembre castellano web-1
Agenda de cultura diciembre castellano web-1
 
Agenda cultura octubre castellano
Agenda cultura octubre castellanoAgenda cultura octubre castellano
Agenda cultura octubre castellano
 
Naturgunea n32 castellano
Naturgunea n32 castellanoNaturgunea n32 castellano
Naturgunea n32 castellano
 
Boleti´n n31 euskera-1
Boleti´n n31 euskera-1Boleti´n n31 euskera-1
Boleti´n n31 euskera-1
 
Boleti´n n31 castellano-1
Boleti´n n31 castellano-1Boleti´n n31 castellano-1
Boleti´n n31 castellano-1
 
Boletín n21 Euskera
Boletín n21 EuskeraBoletín n21 Euskera
Boletín n21 Euskera
 

Boletín medioambiental nº37 de Naturgunea – Abril-Junio 2017 eusk

  • 1. NATURGUNEAIngurune-informaziorako buletina Apirila-ekaina 2017 37. zk 1Naturgunea • Apirila-ekaina 2017 IBARREKO BIOANIZTASUNA » Aterpeak egitasmoa. » Tximeletak Aranguren Ibarrean. » Ibarreko urlehortarren zaintzarako hitzaldiak. KONTSUMO ERANTZULEA ETA EKOIZPEN EKOLOGIKOA » Zakatina. » Nafarroa ekologikoa. HONDAKINEN PREBENTZIOA » Gongora hazten ari den erraldoia da: ez elikatu. » Egin konposta: bosgarren edukiontziaetakonpostatzaileak. » Bereizi: • Kiroldegiko merenderoan hondakinak bereizi. » Birziklatu: elkartasuneko tapoiak. 1 INGURUMENAREN ASTEA IBARREAN » Apirilaren 1etik 9ra. Ibarrekourlehotarren zaintzarakoputzuak I ruñerriakbioaniztasunarengaleraprozesubatbizidu.Paisaiarenurbanizatzeak, nekazaritza intentsiboaren erabilerak eta azpiegitura handiek nekazaritza gune hauetan berezkoak ziren zenbait espezieren galera ekarri du. Ongi babestutako gero eta zati gutxiago geratzen dira eta haien arteko loturarik gabeak, eta horrek bertan bizi diren taldeen biziraupena zaildu egiten du. Eremu hezeak, Europako beste lurraldeetan bezala, desagertzeko joera dute lurraren erabilera intentsibo eta antropizatua dela eta. Giro hezeetan bizi diren arriskuan dauden espezieak zaintzeko helburuarekin, gehien bat urlehortarrak eta narrastiak, habitat ezberdinen lotura erraztu eta fauna eta floraren zabalpena errazten duten zenbait mikro-hezegune sortu dira. Eguesibarreko Udalarekin batera garatutako egitasmoa da eta La Caixak kofinantziaturik dago. Arantzadi Zientzia Elkartearen laguntzarekin putzuen urteko jarraipena egingo dugu. Horrek ekintzaren emaitza ona den ikusteko aukera emateaz gain, gaur egun Ibarrean ditugun urlehortarrak zeintzuk diren egiaztatzen eta hurrengo urteetako haien garapena ezagutzen lagunduko digu. DATUAK: AurrekozenbaitikerketekIbarreanondorengourlehortarrakdaudelaegiaztatzen dute: arrabioa, San Antoneko igeltxoa, ur-igel arrunta, txantxikua, uhandre marmolairea, uhandre palmatua, apo lasterkaria, apo arrunta, apo pikarta eta apo pintatu iberiarra, duela urte batzuk Nafarroa osoan aipamen bakar bat ere izan ez duena. Horiek guztiak Babes Araubide Berezipean dauden Basoko Espezieen Zerrendan daude eta batzuk arriskuan daude. NATURGUNEA ORAIN BAITA FACEBOOKEN ERE. JARRAI GAITZAZU NATURGUNEA Mutiloa plaza z/g. Telefonoa: 948 15 13 82 medioambiente@aranguren.es
  • 2. 3Naturgunea • Apirila-ekaina 20172 Naturgunea • Apirila-ekaina 2017 32 HONDAKINEN PREBENTZIOA KONTSUMOERANTZULEAETAEKOIZPENEKOLOGIKOA B este urtetan bezala, kiroldegiko merenderoaren erabiltzaileak zareten pertsona guztiei laguntza eskatzen dizuegu hondakinak bereizteko edukiontziak ongi erabiltzeko. Merenderoaren erabileran sortzen diren hondakinak asko dira eta nahitaezkoa da bereiztea birziklatu edo balioztatu ahal izateko eta horrela, gure udalerrian lurperatuta bukatzea ekiditeko. navarraecologica.org webgune berriak salmenta puntu berrien informazioa jasotzen du bilatzaile eta Nafarroako mapa baten bidez. Bertan agertzen dira ere produktu ekologikoak kontsumitzearen abantailak eta sektoreko agenda eta berriak. Guzti horiek jendeari zein komunikabideei zuzenduta, plataforma hau ekoizpen ekologikoari dagozkion gaiei buruzko berri-ajentzia ere izango baita. EGINKONPOSTA:ERABILIKONPOSTATZAILEAK ETABOSGARRENEDUKIONTZIA Gongorako zabortegiak oraindik ere laguntza behar du materia organikoak, konposta edo energian bihurtuta bukatu ordez, bertan lurperatuta bukatu ez dezan. Horretan laguntzeko zenbait aukera dituzu, aukeratu zuretzat erosoena dena: 1Erabili Ibarrean zehar dauden komunitate-konpostatzaileak. 2Lorategia baduzu, eskatu konpostatzaile bat Iruñerriko Mankomunitateari. 3 Erabili bosgarren edukiontzia: marroia. Horretarako izena eman behar duzu hurrengo aukera hauetako baten bidez: ✓ Online izena ematea: http://www.mcp.es/eu. ✓ Telefono bidezko izen ematea: 948 42 32 42, astelehenetik ostiralera, 8:30etik 15:00etara. ✓ Whatsap mezu bidezko izen ematea: “Bilketa organikoan izena eman” adierazita 628 44 88 44 telefono zenbakira. ✓ Aurrez aurreko izen ematea: Mankomunitateko herritarren arretarako bulegoetan, Navas de Tolosa kaleko 29.ean, beheko solairuan, astelehenetik ostiralera, 8:30etik 15:00etara. ✓ Garbigune finko edo mugikorretan. Gongorahaztenaridenerraldoiada: Aparteko giltza bat behar duten herritarrak, Naturgunearekin edo Mankomunitatearekin harremanetan jarriz lortu dezakete, edo garbigune batera hurbilduz. Ezelikatu 5. EDUKIONTZIA ERABILTZEKO GILTZAK HONDAKINEN BEREIZKETA KIROLDEGIKO MERENDEROAN San Pedro Ikastetxe Publikoak Aiorarentzako elkartasun tapoien gune bat jarri du. Eskolako sarreran dago. BIRZIKLATU: ELKARTASUNEKO TAPOIEN BIRZIKLATZEA Navarraecológicamarkarensorrera GARAIKO ELIKAGAIAK "NavarraEcológica"ForuErkidegokonekazalekoizpenekologikoko sektore osoa babestuko duen marka berria da, eta kontsumitzailearengana errealitate hori hurbiltzeko lan egingo du. TXAKURRAK ASKE Ezti ekologikoa » Erleak euren uztako ezti eta lore-hautsaz elikatzen dira. » Ezin dira gaixotasunak sendatzeko intsektizida edo antibiotikorik erabili. Ekoizpen ekologikoko eta ohikoeztiarenartekozenbaitezberdintasun Ohiko eztia » Erlauntzari xarabe glukosatsuak, zapore indartzaileak edo koloratzaileak eman ahal zaizkio Nafarroan ekoizpen ekologikoko 258 erlauntza daude. Txakurrak askeibiltzekoeremuak Erabiltzaileen beharretara egokituz goaz: zuhaitz gehiago, bankuak… Baina,horietakobatzuetangorotzaskodaudelaikusidugu. Txakurrengorotzakjasotzeanahitaezkoadelagogorarazten dizuegu,etahorretarakozenbaitarrazoidaude: • Beste pertsonekiko elkartasunagatik: denok belardian ibili edo eseri ahal izateko gorotz baten gainean egiteko beldurrik gabe. • Lorezainekiko elkartasunagatik: ez daitezen egon sasi-garbitzeko makina pasatzen duten bitartean gorotzak aurpegira noiz etorriko zaizkien pentsatzen. • Garbitasuna eta osasuna: animali haragijale eta orojaleen gorotzek beste animali askori eta baita gizakiei ere transmititzen ahal zaizkien patogeno asko izan ditzakete. • Ez jasotzeagatik isunak 60 eta 600 € bitartekoak direlako. ZURE ETXEAN ZAUDELAKO ERABILERA PARTEKATUKO EREMUAK Gogorarazten dizuegu prestatu diren erabilera partekatuko hiru eremuetan txakurrak askatuta ibili daitezkeen ordutegia hurrengoa dela: • Urritik martxora, biak barne: 19:30etik 8:00etara. • Apiriletik irailera: 21:30etik 8:00etara. Udaberrian gozatu ahalko ditugunak: Zainzuriak • Mizpira • Gereziak • Marrubiak Albertxikoak • Lekak • Ziazerbak Garaiko produktuak kontsumitzean bere ontze momentu hoberenean jaten ditugu eta bertako ekoizpenari mesede egiten diogu. Gainera, merkeagoak izaten dira. Garaiko produktuak kontsumitzean bere ontze momentu hoberenean jaten ditugu eta bertako ekoizpenari mesede Garaiko produktuak kontsumitzean bere ontze momentu
  • 3. 5Naturgunea • Apirila-ekaina 20174 Naturgunea • Apirila-ekaina 2017 BIOANIZTASUNA IBARREAN ARANGUREN IBARREKO TXIMELETEI BURUZKO IKERKETA EGUNEKO TXIMELETEN JARRAIPEN PROGRAMA 2014. urtean hasi zen 8 boluntario eta 6 ibilbiderekin 2016. urtean 14 boluntario eta 12 ibilbide izan ziren Hauek dira azken garaian aurkitutako espezietako batzuk: Arethusana arethusa, Satyrium spini, Carcharodus floccifer, Polyommatus amandus eta Argynnis adippe, Thecla betulae, Zerynthia rumina GAUEKO TXIMELETEN JARRAIPENERAKO PROGRAMA (HETEROCERAK) 2015ean soilik Actias isabelae ar bat ikusteko aukera izan genuen, Ilundainen ezarritako tranpa finkora hurbildu zena. 2016ean populazioaren berreskurapena eman da. 10 tximeleta ikusi dira: 9 ar eta eme bat. 2015ean egindako pinudiaren garbiketaren ondorioz espero zen gauza bat zen. Aurten, maiatzerako antolatu ditugun gaueko irtenaldietan lepidoptero eder hau ikusteko aukera izango dugu. Hurrengo jarduerak atalean informazio gehiago topatuko duzu. GRAELLSIA TXIMELETAREN AGERPENA (ACTIAS ISABELAE) 2010ean ikerketa hasi zenetik gaur arte, Aranguren Ibarreko eguneko tximeleta (rhopalocera) espezie ezagunen kopurua 77tik 107ra pasa da Tximeleten jarraipena boluntarioek egiten dute eta Zerynthia Elkarteak koordinatzen du. Soilik maitatzen dena zaintzen da, soilik ezagutzen dena maitatzen da. 2015eanhasizen:boluntariobatIlundainenjarritakotranpabatenlaguntzaz. NafarroakoGobernuarenlaguntzaz. Aranguren Ibarreko 2016ko aterpeak egitasmoak honako hegaztiak ikertu ditu: belatz gorria, eguneko harraparia; apo-hontza, hontza zuria, urubia eta mozoloa, gaueko harrapariak. Harrapari guztiak legeak babesturik daude. ATERPEAK EGITASMOA Ibarreko hegazti hauen egoera aztertzeko arrazoiak hauek dira: • Karraskari eta intsektuen izurriteen kontrolerako duten garrantziagatik. • Gizakiaren esku-hartzea dela eta sortutako inguruneko aldaketekiko duten sentsibilitateagatik. Nola eragiten diete gizakiok gure ingurunean egiten ditugun aldaketek? • Etxebizitza eta elizen berritzeak hontza edo belatzen ohiko zuloak estaltzen dituzte. •Mendi-magalak baso helduak ordezkatzen dituzten pinu landaketez betetzeak, urubi eta mozoloak erabiltzeko zulo eskasia ekartzen du. •Labore lursailen arteko mugetako zuhaitzak kentzeak ondoren belatzek betetzen ahal dituzten korbidoen habiak jartzeko leku aukerak murrizten ditu. •Ibai eta erreka hertzetan zuhaitz helduak ez egoteak apo-hontzen ezartzea eragozten du. IKERKETAREN EMAITZA: ✔ OrainarteIbarreanjarridiren13kutxa-habiezgain,beste11kutxa-habijartzekogomendioaegitendu. ✔ Paridoentzako(tamainatxikikohegaztiak,normaleanintsektujaleak,adibidezbedatxoriaetakaskabeltzhandia) kutxa-habiakerejarriditugu. ✔ Intsektujaleparegabeakdirensaguzaharrentzakokutxa-habiakjartzeaereaurreikusitadago ✔ Auzokideren batek bere lorategian sagu-zahar kutxa-habia izan nahi badu, Naturgunearekin harremanetan jarri daiteke. Espainian aurki ditzakegun rhopalocera espezieak 230 dira Nafarroan aurki daitezkeen rhopalocera espezieak 166 dira Aranguren Ibarrean aurki ditzakegun rhopalocera espezieak 107 dira Espezie nabarmenenak: Actias isabelae eta Phengaris arion Espezie babestuak, hurrengoetan sartuak: Hábitats Zuzentaraua, Bernako Hitzarmena, Ingurumen Ministerioaren Babes Araubide Berezipean dauden Basoko Espezieen Zerrenda. Nekazaritza eta abeltzaintza intentsiboak, urbanizatzeak, beren habitaten suntsiketak, pestizidak erabiltzeak TXIMELETEI ERAGITEN DIETEN MEHATXUAK • Polinizatzaile garrantzitsuak dira. • Beste animalientzat elikagai dira. • Gure ondare naturalaren parte dira. • Gure ingurunea edertzen dute. ZERGATIK IRAUNARAZI ETA ZAINDU BEHARKO GENITUZKE TXIMELETAK?
  • 4. 7Naturgunea • Apirila-ekaina 20176 Naturgunea • Apirila-ekaina 2017 APIRILA Izen emateak 948012012 telefonora deituaz egingo dira. Jardura guztiek dituzte plaza mugatuak eta izena emateko hurrenkeraren arabera egokituko dira. HURRENGO JARDUERAK PRÓXIMAS ACTIVIDADES INGURUMENAREN ASTEA, apirilaren 1etik 9ra Guztiok ingurumenaren zaintzan jokatzen dugun paperari buruzko hausnarketarako Aste honetan mugikortasun jasangarriari, kontsumo erantzuleari, bioaniztasunari, berrerabilerari eta birziklaiari buruzko jarduerak egongo dira. PARTE HARTU!! FORMAZIOTAILERRA:ARANGUREN IBARREKOLEPIDOPTEROAK Tximeleten munduan murgiltzen hasi eta Ibarrean ditugunak ezagutzeko. Apirilak 1, 10:00etatik 13:00etara teoria eta 17:00etatik 18:30era irteera mendira. Lekua: Ibaialde Plazako udal lokalak. Norentzat: gazte eta helduentzat Asintentzia librea. Emalea: Zerynthia elkartea MUGIKORTASUNJASANGARRIAREN ERRONKA:ESKOLARABIZIKLETAZ Etor zaitez eskolara bizikletaz aste osoan zehar (apirilak 3tik 7ra). Goizero eskolako sarreran aparkatuta dauden bizikleta eta monopatinak 25 baino gehiago baldin badira, eskolak ingurumenarekin zerikusia duen hezkuntza material sorta bat jasoko du. Horrez gain, zure bizikleta bada apirilaren 10etik aurrera, astelehena, eskolako sarreran jarriko ditugun argazkietan agertzen den horietako bat… opari paregabea jasoko duzu!! PLANETA ZAINDARIENTZAKO TAILERRA Lantegi hauetan mahukak bildu eta ingurumen arazoei konponbidea bilatuko diegu jolastuz eta sortuz. Apirilak 4. Elikagaiak: nondik datoz eta xahuketa nola ekidin. Eguzkiloreak eta patatak ereingo ditugu etxean nola hazten diren ikusteko eta elikagai “hondarrekin” errezetaren bat eginez chef izango gara. Apirilak 7. Bioaniztasuna. Hazi-bonbak, txorientzako askak eta xomorroentzako hotelak egingo ditugu. 17:00etatik 18:00etara. Lekua: San Pedro Ikastetxea. Norentzat: 10 urte arteko familientzat. 6 urtetik aurrera bakarrik etor daitezke. Matrikula: 3 € familiako, 1 € bakarrik apuntatzen den 6 urte edo gehiagoko haur bakoitza. Izen emateak apirilaren 3ra arte. Emalea: Leonor Barricarte, garapen jasangarrian espezializatutako biologa. Oharrak: arropa erosoa eta zikindu daitekeena ekartzea aholkatzen da. TAILERRA: ELIKAGAIEN ETIKETAK IRAKURTZEN IKASI Tailer honen bidez, elikagaien etiketetan agertzen diren zenbait esaldi eta nutrizioari buruzko adierazpen ulertzen ikasiko dugu (“zerbaiten iturri”, “zure defentsak hobetzen ditu”…), baita gehigarriak, koipe motak eta hauen jatorriak, gatz eta azukre edukiak… Apirilak 5, 19:15etik 20:30era. Lekua: Kultur Etxea, Mutiloa. Norentzat: gazte eta helduentzat. Matrikula: Doakoa da aurretik izena emanda apirilaren 3ra arte. Emalea: Íñigo Perales, nutrizionista. TOXIKORIKGABEKOETXEATAILERRA: GARBIKETARAKO ETA PERTSONEN HIGIENERAKO PRODUKTUAK Garbiketarako eta pertsonen higienerako erabiltzen ditugun produktuetan topatu ditzakegun toxikoei buruz hitz egingo dugu eta baita horien ordez erabili ditzakegunez ere. Kristal- garbitzaile bat eta aire-gozagarri bat egingo dugu. Apirilak 6, 10:15etik 12:15era. Lekua: Kultur Etxea, Mutiloa. Norentzat: gazteentzat eta interesa duten helduentzat. Matrikula: 5 € erroldatuak, 8 € erroldatu gabeak. Izen emateak apirilaren 3ra arte. Emalea: Maite Palacios Ranera. BISITA GIDATUA MUGARTEAKO PARKERA Belaki-lorategiarenegitasmoaezagutzeko,mantentze jasangarrikolorezaintzaetabioerretentziourmaelak. Apirilak 8, 11:30ean. Topagunea: Mugarteako etorbidea 10. Norentzat: publiko guztiarentzat. Matrikula: doakoa izen ematea aurretik eginda, apirilaren 5era arte. Lagunduko gaituzte: Udaletxeko lorezaintzako eta ingurumeneko langileak. Igandea, apirilak 9 INGURUMENAREN FESTA 11:00 Mutiloa plazatik Taxoarera bizikletaz joango gara. 11:15 Jolasak, tailerrak, erakustaldi zientifikoak ingurumenari buruz ikasten dugun bitartean jolasteko, esperimentatzeko, sortzeko eta ongi pasatzeko. Adin guztietako pertsonentzat. 13:15Hamaiketako jasangarria (bertako elikagai ekologikoak): hanburgesa, fruta edota irabiaturiko jogurta eta edaria (zukua eta sagardoa). Doako izen emateak apirilaren 6ra arte. Ibarreko Elikagai Bankurako laguntza eman nahi duenari eskertuko zaio: gailetak, zerealak edo kontserbak. DOAKO JARDUERAK, Mutiloako Beloaran Txakur Zentroak eskainita Zure txakurrarekin etor zaitez. Ate irekien eguna: agility, apirilak 7, 16:30etik 18:00etara, eta Disc dog, apirilaren 22an 10:30etik 12:00etara. Informazio gehiago eta izen emateak, hemen formacion@beloaran.org ZAKATINA Apirilaren23andirurik gabeko beste azoka bat egingo dugu, 12:00etatik14:00etara,Mutiloako Mutiloa plazan. Dirurikgabekoazokahauekberrerabileraren etapertsonenartekolaguntzarenaldeegiten dutenkontsumogizartearenordezkobatdira. Hurbilduzaitezegunhorretanbertan,etaekarri dagoenekoerabiltzenezduzunbainaegoera oneandagoenhoriguztia.Errazaizangodazukere eramannahiduzunbestezerbaittopatzea:arropa, liburuak,etxeko-gailutxikiak,jostailuak… Dirurik gabeko azokaren boluntarioek laguntza behar dute; laguntza eskaini nahi baduzu, jarri zaitez harremanetan Milarekin (665862118) edo Naturgunearekin telefonoz edo e-postaz. SEDABELARREI ETA BEREN ERABILEREI BURUZKO IKASTAROA Ingurunekosendabelarnagusiakezagutzeko etabaitaberensendatzekoerabilerakere.Saio bakoitzeanlandareakikusietajasotzekoirteera bategingoda,tarteteorikobatetasendagai batprestatzekoaukeraereegongoda. Taxoareko Belaran elkartean, asteartetan, apirilaren25 etaekainaren13bitartean,16:30etik20:30era. Emalea: Laura Gurbindo, naturópata. Matrikula: 70 € erroldatuak eta 100 € erroldatu gabeak. Izen emateak apirilaren 12raarte. JOSTAILUETALIBURUERDI-BERRIEN ELKARTASUNEKO AZOKA SAN PE- DRO IKASTETXE PUBLIKOAN Lagundu nahi duzu? Bi modutara egin dezakezu: 1. Azoka antolatzen duten boluntario taldearekin bat eginez: jostailuak jaso, sailkatu, salgai jarri, bildutako diruaren xedea erabaki… 2. Egoera onean dauden jostailu edo liburuak dohaitzan emanez edota osagai ekologikoak edo bidezko merkataritzako osagairen bat duen etxeko gozokiak prestatuz. Jostailu eta liburuen bilketa: astelehen eta asteartean 9:00etan eta 15:00etan eta asteazkenean 9:00etan, eskolako sarreran jarrita dauden kutxetan. Gozoki eta bizkotxoen bilketa: ostegun eta ostiralean 9:00etan, eskolako sarreran. Azoka standa: ostegun eta ostiralean, 16:30etik 17:30era, eskolako atarian. Jasotako dirua San Pedro ikastetxea eta Keniako Índigo Mfangano elkarteak (https://www.asociacionindigo.com) muturreko kalteberatasun egoeran dauden haurrei harrera egiteko duen egitasmoaren artean banatuko da, Xabi Lunaren bidez. Dohaintza beste ordutegi batean egiteko, jarri zaitez harremanetan: 679642943.
  • 5. 8 Naturgunea • Abril-Junio 2017 GRAELLSIA TXIMELETA IKUSTEKO GAUEKO IRTEERAK URLEHORTARRAK ETA ODONATUAK IKUSTEKO IRTEERA HEGAZTIAK IDENTIFIKATZEKO GIDATUTAKO IBILALDIA Ibarreko hegaztiak ikuskatu eta ezagutzeko hastapenerako saioa, ATERPEAK egitasmoraren barnean. Maiatzak 14, 10:30etik 13:00etara. Lekua: Ilundain. Norentzat: guztientzat. Matrikula: maiatzaren 11ra arte aurretik izena emanda, doakoa. Prismatikoak eramatea aholkatzen da. Gure Ibarreko hegaztiak: ERAZTUNKETA EGUNA Ibarreko hegazti espezieak eta ikerketa eta zaintzarako eraztunketan erabilitako metodoak ezagutzeko eta ikusteko aukera. Maiatzak 7, 10:00etatik 13:00etara. Lekua: Zolina. Norentzat: guztientzat Matrikula: Maiatzaren 4ra arte aurretik izena emanda, doakoa. TAILERRA: BARATZEKO LANAK FAMILIAN Landare ezberdinak ezagutzen ikasteko, landare kideak zer diren ikasi eta baratzeko lanak egiten ongi pasatzeko. Maiatzak 16, 16:45etik 18:00etara. Lekua: San Pedro Ikastetxe Publikoko Baratza. Norentzat: 7 urte bitarteko haurren familiak. Matrikula: Doakoa maiatzaren 11 baino lehen izena ematen dutenentzat. MAIATZA Maiatzeko ostiralen bat, zehazteke, 21:00etatik aurrera. Lekua: Ilundain. Norentzat: guztientzat Matrikula: doakoa, apirilaren 24tik maiatzaren 2ra bitartean izena emanda. Datak udaleko webgunean eta Facebooken argitaratuko dira apirilaren 24tik aurrera. LEHIAKETAK 2017ko Aranguren Ibarreko Ingurumen Argazkigintza Lehiaketa eta Haur eta Gazteen Argazkigintza Lehiaketa (2000 eta 2010 urteen artean jaiotakoentzat) Aranguren Ibarreko Udalaren Tokiko Agenda 21en logotipoa diseinatzeko lehiaketa. Bi lehiaketetarako argazkiak aurkezteko epea irailaren 1etik urriaren 16 bitartekoa da. Eska itzazu oinarriak udaletxean edo jaitsi itzazu web gunean: www. aranguren.es Logotipoak udalerriaren garapen jasangarriarekiko konpromisoa eta ingurumenarekiko errespetua irudikatu beharko du, Aranguren Ibarreko ezaugarriak ere kontuan hartuaz. Aurkezteko epea apirilaren 28an bukatuko da. Jaitsi oinarriak web gunean: web www.aranguren.es HURRENGO JARDUERAK Ibarreko gune ezberdinetan eraiki ditugun urlehortarrentzako putzuak bisitatuko ditugu eta bertan ezarri diren urlehortar eta burruntzi espezie ezberdinak ikuskatuko ditugu. Maiatzak 21, 11:00etatik 13:00etara. Lekua: zehazteke. Norentzat: publiko guztiarentzat (haurrak 5 urtetik aurrera) Matrikula: doakoa maiatzaren 11 baino lehen izena emanda. Gurekin etorriko dira: Alberto Gosá eta Iñaki Mezquita, Arantzadi Zientzia elkartekoak. Oinetako erosoak eta hamaiketakoa eramatea aholkatzen da.