Araling Panlipunan 10

1. ISYU AT
HAMONG
PANLIPUNAN

2. PAANO KA MAKATUTULONG
SA PAGTUGON SA IBA'T
IBANG ISYU AT HAMONG
PANLIPUNAN?

3. LIPUNAN
• tumutukoy sa mga taong sama -
samang naninirahan sa isang
organisadong komunidad na may
iisang batas, tradisyon, at
pagpapahalaga

4. Tatlong sosyologo na ayon sa kanila
ang lipunan ay:
• Emile Durkeim
- ang lipunan ay isang buhay na organismo
kung saan nagaganap ang mga pangyayari
at gawain
-patuloy na kumikilos at nagbabago
- magkakaiba subalit magkakaugnay ang
pangkat at institusyon
-makakamit ang kaayusan kung gagampanan
ng maayus ang kanilang tungkulin

5. Karl Marx
• ang lipunan ay kakikitaan ng tunggalian ng
kapangyarihan
• dahil sa pag-aagawan ng mga tao sa
limitadong pinagkukunang yaman upang
matugunan ang kanilang pangangailangan
• bunga nito nagkakaroon ng pagkakaiba at
hindi pantay na antas ng tao dahil
nakabatay ito sa yaman at kapangyarihan

6. Charles Cooley
• ang lipunan ay binubuo ng tao na may
magkakawing na ugnayan at tungkulin
• nauunawaan at higit na nakikilala ng tao
ang kaniyang sarili sa pamamagitan ng
pakikisalamuha
• may kaayusan ang lipunan sa pamamagitan
ng maayos na interaksiyon ng mga
mamayan

7. Kahit magkaiba ang kahulugan nila ng
Lipunan, makikita na ang mga
sosyologong ito ay nagkakaisa na ang
lipunan ay binubuo ng iba't ibang
institusyon, ugnayan, at kultura.

8. Ang Istrukturang Panlipunan at
Kultura
• ipagpalagay na ang lipunan ay tulad ng
isang barya na may dalawang mukha
• ang isang mukha ay tumutukoy sa mga
Instruktura ng Lipunan at ang isa ay
Kultura
• kahit sila ay magkaiba ng katangian
mahalaga ang mga ito at hindi maaaring
paghiwalayin

9. Mga Elemento ng Istrukturang
Panlipunan
• Institusyon
• Social Groups
• Status (social status)
• Gampanin (roles)

10. INSTITUSYON
• ito ay organisadong sistema ng ugnayan ng
isang lipunan
Pamilya
- isa sa mga institusyong panlipunan, dito
unang nahuhubog ang pagkatao ng isang
nilalang

11. Paaralan (Edukasyon)
- nagdudulot ng karunungan, nagpapaunlad
ng kakayahan, at patuloy na naghuhubog sa
isang tao upang maging kapaki-pakinabang
na mamamayan
Ekonomiya
- pinag-aaralan dito kung paano matutugunan
ang mga pangangailangan ng mga
mamamayan

12. Pamahalaan
- may mga tungkulin ang pamahalaan sa
lipunan, maaaring makakita ka nang
anunsyo ng mga programang
pangkalusugan at pangkalinisan, o tulay na
madaanan o isang kalsada na inaayos itong
lahat ay ilan lamang sa mga tungkulin ng
pamahalaan sa lipunan
Relihiyon
- ang pananampalataya ay bahagi ng relihiyon

13. • May mga isyu at hamong panlipunan
nag-ugat dahil sa kabiguan ng isang
institusyon na maipagkaloob ang mga
inaasahan mula rito.
Halimbawa: mataas ang bilang ng
mga mamamayang walang trabaho, ito
ay maaaring dulot ng kakulangan ng
kaalaman at kakayahan na bunga ng
kabiguan ng paaralan na magkaloob
ng mataas na kalidad na edukasyon

14. maaari rin namang ito ay dahil sa hindi
nagawa ng pamahalaan ang kaniyang
tungkulin na lumikha ng trabaho para
sa kaniyang pamayanan

15. May mga pagkakataon din na ang hidwaan sa
pagitan ng mga institusyon ay
nagdudulot ng mga isyu at hamong
panliunan
Halimbawa: Naging malaking usapin ang
Responsible Parenthood and
Reproductive Health Law (RA 10354) sa
nabanggit na isyu naging magkasalungat
ang pananaw ng pamahalaan at simbahan

16. SOCIAL GROUP
• tumutukoy ito sa dalawa o higit pang
taong may pagkakatulad na katangian
na nagkakaroon ng ugnayan sa bawat
isa at bumubuo ng isang ugnayang
panlipunan

17. Dalawang Uri ng Social Group
Primary Group
Secondary Group

18. Primary Group
• tumutukoy sa malapit at impormal na
ugnayan ng mga indibidwal
• kadalasan ito ay may maliit na bilang
Halimbawa: pamilya at kaibigan

19. Secondary Group
• binubuo ng mga indibidwal na may pormal
na ugnayan sa isa't isa
• karaniwang nakatuon sa pagpatupad sa
isang gawain
Halimbawa: ang ugnayan ng amo at ng
kanyang manggagawa, gayundin ang
ugnayan ng mga manggagawa sa isa't isa

20. Nagkakaroon ng hindi magandang
ugnayan ang mga bumubuo sa isang
social group na nagdudulot ng ilang ISYU
AT HAMONG PANLIPUNAN.
Halimbawa: isang malawakang pagwewelga
ng ilang manggagawa ay isang isyung
panlipunan na dulot ng pagkakaroon ng
hindi magandang ugnayan ng mga
manggagawa at may - ari ng kumpanya

21. STATUS
• tumutukoy sa posisyong kinabibilangan
ng isang indibidwal sa lipunan
• ang ating pagkakakilanlan o identidad ay
naiimpluwensyahan ng ating status

22. Dalawang Uri ng Status
* Ascribed Status
* Achieved Status

23. STATUS
Ascribed Status Achieved Status
Nakatalaga sa isang indi-
bidwal simula nang siya
ay ipinanganak
Hindi ito kontrolado ng
isang indibidwal
Halimbawa: Kasarian
Si Jaja ay ipinanganak na
babae.
Nakatalaga sa isang indibidwal sa
bisa ng kaniyang pagsusumikap
Maaaring mabago ng isang indi-
bidwal ang kaniyang achieved sta-
tus
Halimbawa: Pagiging isang Guro
Si Nho-nho ay naging guro dahil sa
kaniyang pagsusumikap.

24. Maaaring makaapekto ang ascribed status ng
isang indibidwal sa kaniyang achieved status.
Halimbawa: ang isang indibidwal ay ipinanganak
na mahirap, ang pagiging mahirap niya ang
maituturing na ascribed status
-maaaring maging inspirasyon sa kaniyang
hangarin na makatapos ng pag - aaral o kaya
maging isang propesyunal upang makaahon
sa hirap ng buhay
-ang pagiging isang college graduate o
propesyunal ay maituturing na achieved
status

25. May mga isyu at hamong panlipunan na
may kaugnay sa status ng tao sa
lipunan.
Karaniwan, nagkakaroon ng mas
malawak na pagkakataon sa
magandang kalidad ng edukasyon
ang mga taong ipinanganak na
mayaman kung ikukumpara sa mga
mahirap.
Mayroon din namang mga mga
mahihirap na naging tuntungan ang
ganitong kalagayan upang lalong
magsumikap para mabago ang
estado sa buhay.

26. GAMPANIN(ROLES)
• may posisyon ang bawat indibidwal sa
loob ng isang social group, bawat
posisyon ay may kaakibat na gampanin
(roles)
• tumutukoy ang mga gampaning ito sa
mga karapatan, obligasyon, at mga
inaasahan ng lipunan na kaakibat ng
posisyon ng indibidwal

27. Halimbawa: bilang isang mag-aaral
inaasahang gagampanan mo ang mga
tungkulin ng isang mabuting mag-
aaral at inaasahan mo rin na
gagampanan ng iyong guro ang
kaniyang mga tungkulin tulad ng
pagtuturo nang mahusay at
pagbibigay ng pagsusulit sa klase

28. Ang hindi pagganap sa mga inaasahang
gampanin ng isang indibidwal o isang
grupo ay maaaring magdulot ng ilang
isyu at hamong panlipunan
Halimbawa: tungkulin ng mamamayan
na sumunod sa batas ng pagtatapon
ng basura, ang hindi pagsunod sa
batas na ito ay makapagdudulot ng
ilang mga suliraning
pangkapaligiran tulad ng polusyon na
banta sa kalusugan ng mga
mamamayan

29. May mga pagbabago rin sa lipunan na magdudulot
ng pagbabago sa roles ng bawat isa.
Halimbawa: pagkakaroon ng househusband, ito
ay mga asawang lalaki na siyang gumagawa ng
mga gawain sa loob ng tahanan, habang ang
kaniyang asawa babae ang naghahanapbuhay
- maaaring ring asawang lalaki at babae ay
kinakailangang parehong magtrabaho upang
matugunan ang pangangailangan ng pamilya
Makikita sa ganitong sitwasyon ang
pagbabago ng gampanin ng mga
kalalakihan at kababaihan bilang tugon ng
pagbabago

30. KATUTURAN NG
KULTURA

31. KULTURA
• Anderson at Taylor (2007)
- ayon sa kanila ang kultura ay isang
kumplikadong sistema ng ugnayan na
nagbibigay-kahulugan sa paraan ng
pamumuhay sa isang grupong panlipunan o
isang lipunan sa kabuuan
- sa isang lipunan binibigyang-katwiran ng
kultura ang maganda sa hindi, ang tama sa
mali at ang mabuti sa masama

32. Panopio (2007)
- ito ang kabuuang konseptong sangkap sa
pamumuhay ng mga tao, ang batayan ng
kilos at gawi, at ang kabuuang gawain ng
tao
Mooney (2011)
- ang kultura ay tumutukoy sa kahulugan at
paraan ng pamumuhay na naglalarawan
sa isang lipunan
- ang ginagawa natin sa ating pang-araw-araw
na pamumuhay mula paggising hanggang
bago matulog ay bahagi ng ating kultura

33. Dalawang Uri ng Kultura
Materyal Di Materyal
Binubuo ito ng mga gusali,
likhang-sining, kagamitan,
at iba pa bagay na
nakikita at nahahawakan
at gawa o nilikha ng tao
(Pinopio, 2007) ang
mga bagay na ito ay may
kahuluganat mahalaga sa
pag-unawa ng kultura
Kabilang dito ang batas, ideya,
paniniwala, at norms ng isang
grupo ng tao. Hindi tulad ng
materyal na kultura, hindi ito
nahahawakan subalit ito ay
maaaring makita o
maobserbahan.Ito ay bahagi
ng pang-araw-araw na pamu-
muhay ng tao at sistemang
panlipunan
(Mooney, 2011)

34. Kultura
• tumutukoy sa kahulugan at paraan ng
pamumuhay ng mga mamamayan sa
isang lipunan
• naglalarawan ito sa isang lipunan
• nag-iiba ang paglalarawan ng bawat
lipunan batay narin sa kultura nito

35. MGA ELEMENTO NG KULTURA
Paniniwala Pagpapahalaga Norms Simbolo

36. Paniniwala (Beliefs)
• tumutukoy ito sa mga kahulugan at
paliwanag tungkol sa paniniwala at
tinatanggap na totoo
• batayan ng pagpapahalaga ng isang
grupo o lipunan sa kabuuan

37. Nakakaapekto sa mga isyu at hamong
panlipunan ang paniniwala ng isang
indibidwal o pangkat ng tao
Halimbawa: ang isang lipunang
naniniwala sa pagkakapantay-pantay
ng mga tao anoman ang kasarian ay
magbibigay ng mga oportunidad para
sa pag - unlad ng tao anuman ang
kasarian nito

38. Pagpapahalaga (Values)
• ito ay maaaring maihiwalay sa
paniniwala ng isang lipunan
• maituturing itong batayan ng isang
grupo o ng lipunan sa kabuuan kung
ano ang katanggap-tanggap at kung
ano ang hindi
• batayan ito kung ano ang tama at mali,
maganda at kung ano ang nararapat at
hindi nararapat(Mooney 2011)

39. Kapag ang isang sitwasyon o
gawain ay labag sa mga
pagpapahalaga, itinuturing ito na
isyu o hamong panglipunan

40. Norms
• tumutukoy ito sa mga asal, kilos, o
gawi na binuo at nagsisilbing
pamantayan sa isang lipunan
• nagsisilbing batayan ng mga ugali,
aksyon, at pakikitungo ng isang
indibidwal sa lipunang kaniyang
kinabibilagan
• mauuri ang norms sa folkways at
mores

41. Folkways
= ang pangkalahatang batayan ng kilos
ng mga tao sa isang grupo o sa isang
lipunan sa kabuuan
Mores
= tumutukoy sa mas mahigpit na batayan
ng pagkilos

42. • Ang paglabag sa mga mores ay magdudulot
ng mga legal na parusa (Mooney, 2011)
Ang kawalan ng batayan ng pagkilos sa isang
lipunan ay maaaring magdulot ng
kaguluhan
Halimbawa: ang mga batas trapiko ay inilaan
upang magkaroon ng kaayusan at kaligtasan
ang mga tao sa lansangan, batayan ito sa
pagkilos ng mg tao, ang hindi pagsunod sa
mga batas na ito ay may kaukulang
kaparusahan

43. Simbolo (Symbols)
• ang paglalapat ng kahulugan sa isang bagay
ng mga taong gumagamit dito (White, 1949)
• kung walang simbolo, walang magaganap na
komunikasyon at hindi rin magiging posible
ang interaksiyon ng mga tao sa lipunan
Halimbawa: isang gawi ng mga Pilipino
ang pagmamano, ang gawing ito ay
sumisimbolo sa isang paraan ng
pagpapakita ng paggalang ng mga
Pilipino sa mga nakatatanda