Shatalsan baklavar

Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýý øàòàëñàí áàêëàâàð

“Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýý ” õè÷ýýëèéí õºòºëáºð

Ýíýõ¿¿ õºòºëáºð íü ñóðãàëòûí øèíý òºëºâëºãººíèé äàãóó õèéãäñýí.

Óäèðäòãàë
Àíàãààõ óõààíû êîëëåæ òºãñºã÷äºä íèéãìèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí àñóóäëààð íèéãýìä
òóëãàð÷ áóé àñóóäëûã øèéäâýðëýõ ìýäëýã, ÷àäâàð õàíäëàãûã îëãîõîä ýíýõ¿¿
ñóðãàëòûí õºòºëáºð ÷èãëýãäýõèéí çýðýãöýý, ÝÌ-èéã äýìæèõ òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ,
óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, ñóâèëàõ çýðýã òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ ýìíýëýã, òýíä àæèëëàõ äóíä
ìýðãýæòíèé ÷àäàâõûã ñàéæðóóëàõ çîðèëãîòîé.
Ýíýõ¿¿ ñóðãàëòûí õºòºëáºð íü îþóòàí òºâòýé ñóðãàëò ÿâóóëàõàä ÷èãëàãäýõèéí
çýðýãöýý, áèå äààí ñóðàëöàõ èäýâõèéã äýìæèæ, òàñðàëòã¿é ñóðàõ ÷àäâàð
ýçýìø¿¿ëýõýä ÷èãëýãäýíý.
Ýì÷ ýìíýëãèéí àæèë÷èäòàé áàã áîëîí àæèëëàõ àðãàä ñóðàëöñàíààð îþóòíóóä íü
õ¿íòýé õàðüöàõ, ¸ñ ç¿é, áàãààð àæèëëàõ àðãà óð ÷àäâàðàà óëàì õºãæ¿¿ëýõ
áîëíî.
Ñóðãàëòûí õºòºëáºðò çààõ áóñàä ñóðãàõ àðãà ç¿é íü õýâòýý èíòåãðàöèëàëààð
ÀÓ-íèé ñóóðü øèíæëýõ óõààíóóäààð îëæ àâñàí ºìíºõ ìýäëýãèéã áàòàòãàõ, áîñîî
èíòåãðàöèëàëààð áóñàä ýìíýëç¿éí øèíæëýõ óõààíóóäààð ìýäëýãýý ºðãºòãºí
áàòàòãàõ áîëîìæèéã îëãîíî.
Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýý õè÷ýýëèéí ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéã äàðààõ õ¿÷èí ç¿ëèéí
óëìààñ ººð÷ëºõ øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çýæ áàéíà.
Õºòºëáºðèéã øèíý÷ëýõ ¿íäýñëýë:
Îëîí óëñûí áîëîí òºðèéí àâ÷ ÿâóóëæ áàéãàà àíàãààõ óõààíû áîëîâñðîëûí áîäëîãî,
õàíäëàãà, ÷èãëýë
ÀÓ ñóðãóóëèóäûí ñóðãàëòûí õºòºëáºð åðºíõèéäºº ººð÷ëºãäñºí áàéíà. ¿¿íòýé
óÿëäàí îëîí óëñûí ò¿âøèíä ÿâàãäàæ áàéãàà. ÀÓ-íû áîëîâñðîëûí ñàëáàðûí õºãæëèéí
÷èã õàíäëàãûã õàðãàëçàí ¿çýæ õè÷ýýëèéí íýðøèë
ººð÷ëºãäºæ áàéãàà.

Õºòºëáºðèéã áîëîâñðóóëàõàä áàðèìòàëñàí áîäëîãî
Îëîí óëñûí, ººðèéí óëñûí ÀÓ ñóðãóóëèóäûí õàíäëàãà
Ýð¿¿ë ìýíäèéã äýìæèõýä
Îþóòàí òºâòýé, òàñðàëòã¿é áîëîâñðîë ýçýìø¿¿ëýõ
¿éë÷ë¿¿ëýã÷ òºâòýé óð ÷àäâàð, õàíäëàãà ýçýìø¿¿ëýõ áîäëîãî áàðèìòàëñàí

Õºòºëáºðèéí äàâóó òàë
Õè÷ýýëèéí çàëãàìæ õîëáîî óÿëäààã ñàéæðóóëñàí
Îþóòíû áèå äààæ ñóðàëöàõ öàã íýìýãäñýí
Òàñðàëòã¿é ñóðàëöàõ ÷àäâàð àðãà áàðèëûã ýçýìø¿¿ëýõ
Äàäëàãûí õè÷ýýëèéã îþóòàí òºâòýé áîëãîæ áàéãààãààðàà äàâóó òàëòàé

Íýãä¿ãýýð õýñýã
Õºòºëáºðèéí ¿íäñýí õýñýã

1. Ñàëáàð: Àíàãààõ óõààí
Ìýðãýæèë: øàòàëñàí áàêëàâàð
2. Áîëîâñðîëûí çýðýã: áàêàëàâð
3. Ìýðãýæëèéí èíäåêñ:
4. Õè÷ýýëèéí íýð: ñýðãýýí çàñàõ
5. Õè÷ýýëèéí èíäåêñ:
6. Õè÷ýýëèéí ¿íäýñëýë: Ýì÷ëýõýýñ èë¿¿ ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë, óðüä÷èëàí
ñýðãèéëýëòýíä àíõààðäàã ýð¿¿ë ìýíäèéí òîãòîëöîîíû ºíºº ¿åä îþóòíóóäàä êëèíèê
äýõü õóâü õ¿íä ¿ç¿¿ëäýã òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíýýñ ººð ìýäëýã, ÷àäâàð, õàíäëàãûã
ýçýìø¿¿ëýõèéã øààðäàæ áàéíà.
Õè÷ýýëèéí òîäîðõîéëîëò: Ôèçèî /áàéãàëü/, õºäºëãººí ýì÷èëãýýíèé ¿íäñýí
ìýäýãäýõ¿¿í îëãîæ, ºâ÷íººñ óðüäà÷èëàí ñýðãèéëýõ, áèåìàõáîäèéã
÷èéðýãæ¿¿ëýõ, ýðõòýí ñèñòåìèéí ¿éë àæèëëàãààã ñðýãýýõ àæèëáàðóóäû çàñëûã
ñóäàëäàã õè÷ýýë þì.

Õè÷ýýëèéí çîðèëãî:
Ôèçèêèéí áà áàéãàëèéí õ¿÷èí ç¿éëýýð ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ,¿ëäýö, õ¿íäðýëýýñ
ñýðãèéëýõ, ýðõòýí ñèñòåìèéí ¿éë àæèëëàãàà áà õºäºëìºðèéí ÷àäâàð
àëäàëòûã ñýðãýýõ àïïàðàò áàãàæ õýðýãñëèéã ýì÷èëãýýíä õýðýãëýõ ìýäëýã,
÷àäâàð, õàíäëàãûã îëãîíî.

7. Ñóðãàëòûí öàãèéí áàãòààìæ:
¹ Õè÷ýýëèéí Óëèðàë îíîë Áèå äàäëàãà Áèå Á¿ãä êðåäèò
íýð äààëò äààëò

1 Ñýðãýýí çàñàõ 7-ð óëèðàë 16 4 32 8 60 2êð
2 Ñýðãýýí çàñàõ 8-ð óëèðàë 8 2 16 4 30 1êð

8. ñóðãàëò ÿâàãäàõ ãàçàð, àíãè, êàáèíåò
¹ ºðºº òàñàëãààíû çîðèóëàëò Êàáèíåòèéí äóãààð
1. Îíîëûí ñóðãàëò Ñóðãóóëèéí ëåêöèéí ºðºº
2. Äàäëàãà (æèæèã á¿ëýã, óð ÷àäâàð îëãîõ ýìíýëç¿éí) õè÷ýýë Äîòóóð áàéð Á-9 òîîò ºðºº
Íýãäñýí ýìíýëýã
3. Òýíõýìèéí ýðõëýã÷ ÀÓÊ ¹

9. Ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàã÷:
ÀÓÊ-èéí ñóðãàëòûí àëáà
ÀÓÊ-èéí òºãñºëòèéí äàðààõ òýíõèì
ÍÝÌ-èéí áàãø íàð

10. Õè÷ýýë çààõ ¿íäñýí áàãø íàð:
¹ Òóõàéí
Ìýðãýæèë
ñóðãóóëüä Çààõ àðãûí
Îâîã íýð Õ¿éñ Áîëîâñðîëûí çýðýã äýýøë¿¿ëñýí
àæèëëàñàí óð ÷àäâàð
áàéäàë
æèë
1. ß. Áèëýãìàà Ýì Äýýä, ÀÓ-íû ìàãèñòð 2002 îíä îëãîõ2003
10 ñàéí
îíä äýýøë¿¿ëýõ
2. ×óëóóí÷èìýã Ýì Äýýä, ÀÓ-íû áàêàëàâð 1987 îíä îëãîõ 1990
3 ñàéí
îíä äýýøë¿¿ëýõ

11. Ñóðàëöàã÷äûí òîî: øàòàëñàí áàêëàâàð30-60
12. Ñóðãàëòûí êðåäèò: 3
13. õè÷ýýëèéí õóâààðü: äîëîî õîíîã 5 ºäºð
ºäºðò 2 öàãèéí ëåêö
3-4 öàãèéí äàäëàãà
18. ñóðãàëò ýõëýõ áîëîí äóóñàõ ºäºð: 2009.9.1-2010.6.10
19. ñóðãàëòàíä õýðýãëýõ òåíõèê õýðýãñýë, òîíîã òºõººìæ
¹ Ñóðãàëòûí òîíîã òºõººðºìæ Òîî øèðõýã
1. Êîäîñêîï 1
2. Ñëàéä ïðîåêòîð 1
3. Ñàìáàð, ¿çýã 1
4. Òåëåâèçîð 1
5. Ïðèñòàâêà 1
6. Êîìïüþòåð, ïðîöåññîð 1
7. Õóâèëàã÷ 1
8. Ïðîæåêòîð 1
9. Àðãà÷ëàë, òåñòûí ñàí ã.ì
20. ñóðãàëòûí íýãäìýë áàéäàë
Ñóðãàëòûí õºòºëáºð¿¿äèéã èíòåãðàö÷èëñíààð ñýäâ¿¿äèéí äàâõàðäàë
îðõèãäîëûã àðèëãàí, îþóòíû áèå äààëòûã íýìýãä¿¿ëñýí òàñðàëòã¿é ñóðàõ àðãà
áàðèëûã ýçýìø¿¿ëíý. ¯¿íèé òóëä õè÷ýýë¿¿äèéí óÿàäàà õîëáîîã áîñîî áîëîí õýâòýý
øóãàìààð èíòåãðàö÷èëàõ ñòðàòåãèéã áîëîâñðóóëæ áàéíà.

Õýâòýý èíòåãðàö÷èëàë/ºìíºõ ìýäëýã/
Îþóòíóóä õ¿íèé áèåèéí ìîðôîëîãè, ôèçèîëîãè, ïàòàëîãè, áèîëîãè, ýïèäìèîëîãè,
ìýäðýë, ñýòãýö, ãýìòýë ñóäëàë, í¿ä, Í¯ÝÌ, àðüñ ºíãº, ñýðãýýí çàñàõ çýðýã øèíæëýõ
óõààíû áóñàä ñàëáàðóóäòàé óÿëäóóëàí ñóäëàõ áîëíî.

Áîñîîèíòåãðàö÷èëàë/ìýäëýã ºðãºæ¿¿ëýõ/

Äîòîð ñóäëàë, õ¿¿õäèéí ºâ÷èí ñóäëàë, ìýñ çàñàë, õàëäâàðò ºâ÷èí, ìýäðýë,
ñýòãýö, ãýìòýë ñóäëàë, Í¯ÝÌ, àðüñ ºíãº, ñýðãýýí çàñàõ çýðýã øèíæëýõ óõààíû áóñàä
ñàëáàðóóäòàé óÿëäóóëàí ñóäëàõ áîëíî

21. Îþóòíû õ¿ëýýõ ¿¿ðýã

Õè÷ýýëèéí áýëòãýëèéã á¿ðýí õàíãàæ, ñýäýâòýé õîëáîîòîé ìýäýýëëèéã
öóãëóóëàí ìýäëýãèéíõýý õ¿ðýýã áàÿæóóëàõ
Áàãøèéí õÿíàëò, óäèðäàìæèéí äîð áèå äààí ñóðàëöàõ
Ñóðãàëòûí ÿâöàä ìýäëýã òóðøëàãà áóñàäòàé õóâààëöàõ
Õàìò îëîí áà ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èäòýé ýåëäýã çººëºí ñî¸ëòîé õàðèëöàõ àðãà áàðèëûã
ýçýìøèõ
Ëåêöèéí áà äàëàãûí õè÷ýýëä èäýâõè ñàíàà÷ëàãàòàé îðîëöîõ
Òóõàéí õì÷ýýëýýð çààâàë ã¿éöýòãýõ êðåäèò öàãèéí íîðìûã áèåë¿¿ëñýí áàéõ
ºâ÷òºíèé äýðãýä àæèëëàõ çàìààð äàäëàãàæèõ
ýì÷ëýõ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àðãà áàðèë ýçýìøèõ
õóâöàñëàëòàà çîõèöóóëæ áîëîâñîí ñî¸ëòîé çàíã ìºðäëºãº áîëãîõ

22. Áàãøèéí õ¿ëýýõ ¿¿ðýã

Îþóòàí òºâòýé ñóðãàëò ÿâóóëàõ òààòàé íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëýõ
Ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéí äàãóó ëåêö áà äàäëàãûí õè÷ýýëèéã ÷àíàðûí ºíäºð
ò¿âøèíä çààõ
Ñàéí çºâëºìæ ºãºõ çàìààð îþóòíû îðîëöîîã õºõ¿¿ëýí äýìæèõ
Áàãø íàð áèå áèåäýý òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëýõ

Îþóòíû ñóðãàëòûã ñàéæðóóëàõàä äºõºì áîëîõ øèíý àðãà, òóðøëàãûã ¿éë
àæèëëàãààíäàà íýâòð¿¿ëýõ
Õè÷ýýëèéí ÿâöàä îþóòíû îðîëöîî, èäýâõè ñàíàà÷ëàãàíä ¿íýëãýý ºã÷ òýäíèé
õ¿ñýë ñàíàà÷ëàãûã õ¿ëýýí àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõ
Îþóòíûã ýðäýì øèíæèëãýý ñóäàëãààíû àæèë ýðõëýõýä äýìæëýã òóñëàëöàà
¿ç¿¿ëýõ
Ñóðãàëò áà ýìíýëýã ¿éë÷èëãýýíèé àæëûã çºâ õîñëóóëàõ
Ñóäàëãààíû àæèë ýðõýëæ, æèëä íýãýýñ äîîøã¿é èëòãýë òàâèõ ñóäàëãààíû
ºã¿¿ëýë áè÷èæ õýâë¿¿ëýõ
Ñóðãàëòàíä çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé ñóñðàõ áè÷èã, ãàðûí àâëàãà òîâõèìîë
áè÷èõýä áèå÷ëýí îðîëöîõ
Ñóðãàëò áà ýìíýëç¿éí ¿éë àæèëëàãààíû ÿâöàä áèå÷ëýí ¿ëãýðëýæ ìàíëàéëàã÷
õîøóó÷ëàã÷ûí ¿¿ðýãòýé îðîëöîõ

23. Ñóðãàëòûí àëáà, òýíõèìûí ýðõëýã÷äèéí õ¿ëýýõ ¿¿ðýã

Îþóòàí òºâòýé ñóðãàëò ÿâóóëàõ òààòàé íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëýõ
Ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéã õýðýãöýý øààðäëàãàä óÿëäóóëæ øèíý÷ëýõ
Ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéí õýðýãæèëòýíä õÿíàëò òàâèõ

Ëåêö áà äàäëàãûí õè÷ýýëèéí ÿâöàä øààðäëàãàòàé òîíîã òºõººðºìæ
õýðýãñëýëýýð õàíãàæ àøèãëàëòàíä õÿíàëò òàâèõ
Ñóðàõ áè÷èã, ãàðûí àâëàãà, òîâõèìîë áè÷èõ, øèíý÷ëýõèéã äýìæèõ
Áàãø, îþóòàí õóâü õ¿íèé áîëîí ìýðãýæëèéí ¿éë àæèëëàãààãààð ¿íýëýí
ìàíëàéëàõ
Ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéí äàãóó ÿâàãäàæ áàéãàà ëåêö áà äàäëàãà õè÷ýýëèéí
ÿâöàä ¿íýëãýý ºãºõ, äóòàãäëûã àðèëãàõ
Áàãø íàðûí ñóðãàëò áà ìýðãýæëèéí ò¿âøèíã áàéíãà äýýøë¿¿ëýõ
Òýíõèìèéí áàãø íàðûí ñóäàëãààíû àæëûí ÿâöàä òóñëàëöàà äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ,
ã¿éöýòãýëä õÿíàëò òàâèõ
Áàãøëàõ áîëîâñîí õ¿÷èí øèíýýð áýëòãýõ

Õî¸ðäóãààð õýñýã

Àðãà ç¿éí ñòàíäàðò

Õè÷ýýëèéí
¹ Çîðèëò Çààõ àðãà ç¿é ¿ð ä¿í
õýëáýð
1. Ëåêö - Ñýäâèéã - Àñóóäàë äýâø¿¿ëýõ - Îþóòíû ìýäëýãèéí ò¿âøèí
òàíèëöóóëàõ - Õàðèëöàí ÿðèëöàõ òýëýõ
- Åðºíõèé - Àñóóëò àñóóõ - Îþóòíû ñóðàõ èäýâõèéã
ìýäýýëýë ºãºõ - Óõààí óðàëäóóëàõ ºðí¿¿ëýõ
- Óã ñýäâèéã - Ìýòãýëöýýí - Áèå äààí ñóäëàõ àðãàä
ñóäëàõ òàëààð - Ñóóðü ìýäëýãò ñóðãàõ
óäèðäàìæ ºãºõ òóëãóóðëàõ

2. Äàäëàãà - Ëåêöýýð îëóæ - Àñóóäàë øèéäâýðë¿¿ëýõ - Îíîëûã íàðèéâ÷ëàí îéëãîõ
À. Æèæèã àâñàí ìýäëýãýý - Ä¿ðä òîãëîõ - Àñóóäàë øèéäâýðëýõ
á¿ëýã (8-12 áàòàòãàõ - Ìýòãýëöýýí - Ñóðàõ àðãà áàðèë
îþóòàíòàé - Îþóòíû áèå äààí - Ìàðãààí ýçýìøèõ
áàéõ) àæèëëàõ - ªâ÷òºíä ñóóðèëñàí - Áèå äààæ ñóðàõ
÷àäâàðûã - Áàãààð àæèëëàõ - Òàñðàëòã¿é ñóðàëöàõ
íýìýãä¿¿ëýõ
- Áóðóó òàøàà
îéëãîëòûã
èëðóóëæ
çàëðóóëàõ

3. Â. Áèå äààëò - Áèå äààæ - Íîì - Ìýäëýãýý ñàéæðóóëàõ
ñóðàëöàõ - Íýìýëò ãàðûí àâëàãà - ªºðºº äàé÷ëàí ñóðàëöàõ
÷àäâàð îëæ àâàõ - Èíòåðíåò - Òàñðàëòã¿é ñóðàëöàõ
- CD ÷àäâàð îëíî.

Ãóðàâäóãààð õýñýã

¿íýëãýýíèé ñòàíäàðò

¿íýëãýýíèé çîðèëãî:
Îþóòíû ìýäëýã, ÷àäâàð, õàíäëàãûã ¿íýëæ ñóðãàëòàíä ä¿í, øèíæèëãýý õèéæ
ñóðãàëòûã óëàì áîëîâñðîíãóé áîëãîõîä îðøèíî.

¯íýëãýýíèé çîðèëò:
Îþóòíû Ì×Õ-ûã ¿íýëýõ
Ñóðàõ èäýâõèéã ºðí¿¿ëýõ
Ìýäëýãèéí ò¿âøèíã òîãòîîõ
Àõèö ãàðñàí ýñýõýä ä¿ãíýëò õèéõ

¯íýëãýýíèé õýëáýð¿¿ä:
Àñóóìæààð
Ãàðäàí ¿éëäýë
Íýã áà îëîí ñîíãîëòîä ñîðèë
Àìàí øàëãàëò
Àæèëëàí ä¿ãíýõ
ÝÑÑÅ

Øàëãàëòûí òºðë¿¿ä:
Ò¿âøèí òîãòîîõ øàëãàëò
ßâöûí ¿íýëãýý
Óëèðëûí øàëãàëò

Îþóòíû ¿íýëãýý:

Õè÷ýýëèéí ýõýíä, ÿâöàä, òºãñãºëä ¿íýëýõ
Îþóòíû ìýäëýã ÷àäâàð õàíäëàãûã ïðîöåíòòîé áà ¿ñãýí ¿íýëãýýãýýð ¿íýëýõ
90-100 À
80-89 Â
70-79 Ñ
60-69 D
0-59 F

ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýý” õè÷ýëèéí ñýäýâ÷èëñýí òºëºâëºãºº

Åðºíõèé Íèéò
Ä/Ä Õè÷ýýëèéí ñýäýâ Îíîë Äàäëàãà
á¿ëýã öàã
Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé
1. òóõàé îéëãîëò, àíãèëàë, à÷ 2 2 -
I Á¿ëýã
õîëáãîäîë
Óäèðòãàë
Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé ò¿¿õ,
õýñýã
2. öàõèëãààí ã¿éäýë áèåä íºëººëºõ 2 1 1
íü
Òîãòìîë öàõèëãààí ã¿éäëèéí
3. 4 1 3
ãàëüâàí÷ëàë
4. Ýëåêòðîôîðåç ýì÷èëãýý 4 1 3
II Á¿ëýã Õóâüñàõ öàõèëãààí ã¿éäëèéí
5. 4 1 3
Ôèçèî Äàðñîâàí÷ëàõ
/áàéãàëü/ 6. ÓÂ× ýì÷èëãýý 4 1 3
ýì÷èëãýý
7. Ãýðýë ýì÷èëãýý 4 1 3
8. ÓÔÎ ýì÷èëãýý 4 1 3
9. Óñàí çàñàë ýì÷èëãýý 4 1 3
III Á¿ëýã 10. Ðàøààí ýì÷èëãýý 3 1 2
Ðàøààí
ýì÷èëãýý. 11. Øàâàð ýì÷èëãýý 4 1 3
12. Õºäºëãººí ýì÷èëãýýý 2 2 -
ÝÁÒ, Ãèìíàñòèêèéí äàñãàëóóäûã
13. 6 2 4
ýì÷èëãýýíä õýðýãëýõ
×èéðýãæ¿¿ëýëòèéí òóõàé
14. 6 2 4
IV Á¿ëýã îéëãîëò
Õºäºëãººí Äàñãàë õºäºëãººíèé òóõàé æîð,
ýì÷èëãýý 15. çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷íèé ¿åèéí 7 2 5
ÝÁÒ – ûí îíöëîã
16. Èëëýã ýì÷èëãýý 4 2 2
Õºäºëãººíèé ýì÷èëãýýíèé ºâºðìºö
17 8 2 6
òºðë¿¿ä
18 Áèå äààëò 18 6 12
Á¿ãä 90 30 60

Õè÷ýýë ¹1

Ñýäýâ: ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé òóõàé îéëãîëò, àíãèëàë, à÷ õîëáîãäîë

Õè÷ýýëèéí õýëáýð: Îíîë Äàäëàãà

Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé òóõàé îéëãîëò, àøãèëäàã õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä, òºðºë
àíãèëàë, à÷ õîëáîãäîë, ºðãºí õ¿ðýýòýé öîãö àñóóäàë áîëîõ òàëààð äîîðõ ìýäëýã,
Ýçýìøâýë çîõèõ ìýäëýã
Íýðèéí óòãà
Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýý õè÷ýýëèéí òîäîðõîéëîëò, çîðèëãî
Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíä àøèãëàäàã õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä
Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé à÷ õîëáîãäîë
Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé àíãèëàë
Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýý íü íèéãýì, ýìíýëýã, áóñàä, áàéãóóëëàãà, õóâü õ¿íèé
öîãö íýãäìýë àðãà õýìæýý áîëîõ òóõàé
Ýì÷èëãýýíä áàðèìòëàõ çàð÷èì
Òàñàã êàáèíåòèéí çîõèîí áàéãóóëàëò
Ýçýìøâýë çîõèõ ÷àäâàð
Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé àæèë÷èäòàé ýåëäýã õàðüöàõ
Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé òàëààð ýåðýã îéëãîëò àâàõ
Ìýðãýæèëäýý äóð ñîíèðõîëòîé áîëíî
Ýð¿¿ë óðò íàñëàõ õ¿ñýë òýì¿¿ëýë áèé áîëíî
Àãóóëãà /òåçèñ/
Ðåàáëèòàö- ñýðãýýõ, çàñàõ, öàãààòãàõ ãýñýí óòãàòàé ãðåê ¿ã
Õ¿íèé ýð¿¿ë ìýíä, õºäºëìºðèéí áà àæ òºðºõ ÷àäâàðûã ñýðãýýõ, õóâèéí áîëîí
íèéãìèéí àìüäðàëä èäýâõèòýé îðîëöîõ áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëýõýä ÷èãëýãäñýí íèéãýì,
àíàãààõ óõààí, õºäºëìºð ñóðãàí, ñýòãýö ç¿éí öîãöîëáîð ¿éë àæèëëàãààíû íýãäýë þì.
1. íèéãìèéí ðåàá: Òºðººñ àâ÷ ÿâóóëæ áóé íèéòëýã àðãà õýìæýýí¿¿ä
2. Ìýðãýæëèéí ðåàá: Ìýðãýæëèéí ÷àäâàðûã ñýðãýýõ, àõèóëàõ, øèíýýð
ýçýìø¿¿ëýõ ñóðãàëòûí àðãà õýìæýý. /¿éëäâýðëýë-ñóðãàëò, õºäºëìºð-ñóðãàëò,
ñïîðò-ñóðãàëò/
3. Ýìíýëãèéí ðåàá: ªâ÷èí ýìãýãòýé òàõèð äóòóó õ¿ì¿¿ñèéã ýì÷ëýõ òóñãàé
àðãà÷ëàë, òåõíîëîãè á¿õèé ºâºðìºö àðãà õýìæýý
Ñýðãýýí çàñàëò íü áèå ìàõáîäûí õýâèéí ¿éë àæèëëàãàà àëäàãäñàí õ¿ì¿¿ñò íèéãìèéí
àìüäðàëä îðîëöîõ ÷àäâàðàà õºãæ¿¿ëýí äýýøë¿¿ëýõýä íü òóñàëäàã ïðîöåññ þì.
Ñýðãýýí çàñàëò: Îëîí òàëòàé. Æèøýý íü: Õºäºëãººíèé ñààòàëòàé ¿åä õºäºëãººíèéã
çîõèöóóëàõ, áàãàæ òºõººðºìæòýé õàðüöàõ, ä¿ëèé õ¿¿õäýä ãàäààä îð÷èíòîé
õàðüöàõàä íü òóñàëíà.

Ðåàáë/ýì÷èëãýý íü: ÁÌÁ-ûí ¿éë àæèëëàãààã õÿìàðñàí, ªâ÷òýé, òºðºëõèéí
ãàæèãòàé, òàõèð äóòóó õ¿ì¿¿ñèéã
 Áàéãàëèéí õ¿÷èí ç¿éë: íàð, óñ, àãààð, øàâàð, ýëñ, ðàøààí.
 Ôèçèêèéí õ¿÷èí ç¿éë: öàõèëãààí ã¿éäýë, ãýðýë, öàõèëãààí áà ñîðîíçîí îðîí,
ìåõàíèê õýëáýëçýë
 Õ¿íèé íººö áîëîëöîî: ñýòãýëç¿é, õºäºëìºð õºäºëãººí, ¿ã ÿðèà çýðãèéã àøèãëàí
ýì÷èëæ ¿éë àæèëëàãààã ñýðãýýæ, áèå áÿëäàðûã ÷èéðýãæ¿¿ëýõ
çîðèëãîòîé àíàãààõ óõààíû ñàëáàð.

Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé àíãèëàë
 Ôèçèî /áàéãàëü/ ýì÷èëãýý
 Êèíåçèî /õºäºëãººí/ ýì÷èëãýý
 Àðäûí ýìíýëýã
 Ç¿¿ çàñàë
 Áàññåé
 Èîãè
 Áàðî ýì÷èëãýý
Ðåàáëèòàöè ýì÷èëãýýíèé çàð÷èì:
 Ýðò ýõëýõ
 Óðò õóãàöààíä, òàñðàëòã¿é
 Áàãààñ íü äàñãàõ
 Áóñàä ýì÷èëãýýòýé õàâñðàõ
Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýý íü ¿ð ä¿í ñàéòàé, ºðòºã çàðäàë áàãàòàé, ºâ÷íèéã
õ¿íäð¿¿ëýõã¿é, ¿ëäýö àðõèãøèëòààñ ñýðãèéëýõ, ýðõòýí ñèñòåìèéí ¿éë àæèëëàãààã
ñýðãýýõ çýðýã à÷ õîëáîãäîëòîé.

Áèå äààëòàíä ºãºõ äààëãàâàð:
 Ðåôåðàò áè÷èõ
 Õºäºëìºð÷äºä çîðèóëñàí çºâºëãºº áè÷èõ
 Íîì, õýâëýë óíøèæ òîâ÷ëîë õèéõ
 Ñõåì çóðàõ
 Ñóðãàëò ñóðòàë÷èëãàà ÿâóóëàõ
¯íýëãýýíèé æèøèã:
 Àñóóëò
 Ñîðèë
 Ñõåì
 Áîäëîãî
Øàëãàõ àñóóëò:
1.Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíä ÿìàð õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä àøèãëàõ âý?
2.Òà ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé òºë¿¿äýýñ àëèéã íü ñîíèðõîæ áàéíà âý?
3. Ñýðãýýí çàñàëò íü öîãö àðãà õýìæýý áîëîõûí ó÷ðûã òàéëáàðëà
4.Ýìíýëãèéí ðåàáëèòàöûã ÿìàð òºðë¿¿äýä õóâààäàã âý?

Ñîðèë: / Õàâñðàëò/

Àøèãëàõ íîì:
1. Ö. Áàòíîðîâ “ Ýì÷èëãýýíèé áèåèéí òàìèð” ÓÁ.1996îí. /õóóäàñ 3-6/

2. Ä. Öàãààí “Íºõºí ñýðãýýõ ýì÷èëãýý” ÓÁ.2001 îí /3-18/
3. Ò.Ë. Ðóäåíêî “Ôèçèîòåðàïèÿ” Ôåíèêñ 2000 îí /3-20/

Õè÷ýýë ¹ 2.

Ñýäýâ: Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé òîâ÷ ò¿¿õ, öàõèëãààí ã¿éäëèéí áèåä ¿ç¿¿ëýõ
íºëººëºë.


Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýý äýëõèé äàõèíä áîëîí Ìîíãîëä ¿¿ñ÷ õºãæñºí òîâ÷ ò¿¿õ, õ¿íèé
áèå ìàõáîäèä òîãòìîë öàõèëãààí ã¿éäýë íýâòðýí îðîõ, äàìæóóëàõ, ýä ýñèéí äîòîðõ
ôèçèê õèìèéí íèéëìýë óðâàë, ôèçèî ýì÷èëãýýíèé õîðòîé íºëººëºëººñ ñýðãèéëýõ òàëààð
äîîðõ ìýäëýã, ÷àäâàð, õàíäëàãà îëãîíî.
Ýçýìøâýë çîõèõ ìýäëýã:
 Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýý äýëõèé äàõèíä ¿¿ñ÷ õºãæñºí òîâ÷ ò¿¿õ
 Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýý Ìîíãîëä ¿¿ñ÷ õºãæñºí òîâ÷ ò¿¿õ
 Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé ºíººãèéí ÷èã õàíäëàãà
 Òîãòìîë öàõèëãààí ã¿éäýë ÁÌÁ –ä íºëººëºõ íü /ýä ýñèéí äîòîðõ ôèçèê õèìèéí
íèéëìýë óðâàë/
 Ýä ýñèéí öàõèëãààí äàìæóóëàëòú
 Ôèçèî ýì÷èëãýý õèéæ áîëîõã¿é åðºíõèé òîõèîëäîëóóä
 Àþóëã¿é àæèëëàãààíû òóõàé
Ýçýìøâýë çîõèõ ÷àäâàð:
 ¯éë÷ë¿¿ëýã÷èéã ýì÷èëãýýíä õ¿ëýýí àâàõ
 Àþóëã¿é àæèëãààíû ä¿ðìèéã áàðèìòëàõ
 Öàõèëãààí ýì÷èëãýýíèé òàëáàéã çºâ ñîíãîõ
 Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé ò¿¿õýí õºãæëèéí òàëààð ñóðòàë÷èëãàà õèéõ
 Ýì÷èëãýý õèéæ áîëîõã¿é òîõèîëäëûã ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äýä çºâ îéëãóóëàõ
Ýçýìøâýë çîõèõ õàíäëàãà:
 Ýìèéí áóñ ýì÷èëãýýíèé ò¿¿õýí õºãæëººð áàõàðõàõ
 ¯éë÷ë¿¿ëýã÷äýä, ýìíýëãèéí àæèë÷èäòàé ýåëäýã çºâ õàðüöàõ
 ¯éë÷ë¿¿ëýã÷äýä õàëàìæ àíõààðàë òàâèíà

 ¯éëäë¿¿äèéã íÿìáàé öýãöòýé ã¿éöýòãýíý
 Àïïàðàòóóä õîðòîéãîîð íºëººëæ áàéãàà ýñýõýä ººðòºº õÿíàëò òàâèíà.
Àãóóëãà /òåçèñ/Àíàãààõ óõààíû ñàëáàðóóäûí äîòðîî ñ¿¿ëèéí æèëä ýð÷èìòýé
õºãæèæ áàéãàà øèíý çàëóó ñàëáàð þì. Ýðòíèé Àôðèê, Àìåðèê òèþèéíõýí òàìèð
òýíõýý îðëóóëàõ çîðèëãîîð êàêîà, êîôå, ñàìàðòàé öàé óëìààð óðãàìàëóóäûã ò¿¿í
õýðýãëýõ áîëñîí.
Ýì÷èëãýýíèé çîðèëãîîð 100 ãàðóé ýìèéí áîäèñûã àíàãààõ óõààíû ýöýã ãýãääýãä
Ãèïîêðàò Àâèöåííèéí ¿åä õýðýãëýæ áàéæýý. ÀÍÓ-ä íàðíààñ íºëººëºõ ñîðîíçîí äîëãèîí
ñîðîíçîíòîé óóë õàäûã õýðýãëýæ áàéñàí.
XVIII-XIX çóóíä áàéãàëü, ôèçèê òåõíèêèéí øèíæëýõ óõààí õºãæñºíòýé õîëáîîòîéãîîð
ðåàáëèòàöè õóðäàí õºãæñºí.
1730 îíä àíõíû ôèçèê ýì÷èëãýýíèé àïïàðàòûã ôðàíöûí ýì÷ Ãàëüâàí ýì÷èëãýýíä
íýâòð¿¿ëñýí. XX çóóíä ýìíýëãèéí ïðàêòèêò ôèçèê ýì÷èëãýýíèé àïïàðàòóóä íýâòýðñýí.
Ýíýòõýã óëñ óñààð àëèâàà ºâ÷èíèéã ýì÷èëæ ò¿¿íèéãýý ø¿òýí áèøèð÷ èðñýí. Ýðòíèé
Åãèïåò óëñàä Ïèôàãîð /ÌÝª 582-507 îí/ óñàí ýì÷èëãýýíèé òºõººðºìæ çîõèîæ ò¿¿íèéã
ýðòíèé Ãðåêèéí íýðò ýì÷ Ãèïïîêðàò /ÌÝª 460-377/ îí çàâñàðëàí áàÿæóóëæ îëîí òºðëèéí
ºâ÷èí ýì÷èëõýä õýðýãëýæ áàéñàí.
Ãèïîêàðàòûí ¿åä ýìíýëýãèéí ñóðãóóëèóäàä óñàí ýì÷èëãýýíèé òóõàé
çààäàã áàéæýý. Óñàí ýì÷èëãýý XVII çóóíû ýõíèé õàãàñò Ãåðìàí, Ôðàíö, Àíãëèä
íýâòýð÷ ýõýëñýí.
Ìîíãîëä ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýý õºãæñºí íü:
Ìàíàé îðîíä VII-VIII çóóíû ¿åä Îðõîíû òóðêóóä Îòãîíòýíãýðèéí ðàøààíûã àøèãëàæ
áàéñàí òóõàé Òàí óëñûí áè÷èãò äóðäñàí áàéäàã. XIII çóóíû ¿åä áàéãàëèéã øàâàð
ðàøààíûã õýðýãëýæ áàéñàí íü ò¿¿õýí áàðèìòààð íîòëîãäñîí áàéíà. Èëëýã ýì÷èëãýýã
XVI-XVIII çóóíû ¿åýñ õýðýãëýæ èðñýí. Æèøýý íü: Ãýäýñíèé ýâýðõèé, ÿñ õóãàðàõ, ¿å
ìóëòðàõ, áóë÷èí øºðìºñ òàòàõ, òàðõè äîðãèõ çýðýã ç¿éë¿¿ä äýýð èëýý÷ áàðèà÷ íàð
èõ ¿¿ðýã ã¿éöýòãýæ òýäíèéã ø¿òýæ èðñýí.
XV-XIX çóóíû àðäûí ýìíýëãèéí ÷èãëýëýýð õºãæñºí. 1921 îíä àðäûí õóâüñãàë
ÿëõààñ ºìíº ìààðàìáà ýìèéí óðãàìàë ñîíèðõîí ò¿¿ã÷èä, áàðèà÷,èëýý÷, äîì÷ çýðýã õ¿ì¿¿ñ
àðä ò¿ìýíä ýìíýëãèéí òóñëàìæèéã àðäûí ýìíýëãèéí õýëáýðýýð ¿ç¿¿ëæ áàéñàí.
Õóâüñãàëûí äàðàà ìàíàé îðîíä Åâðîï ýìíýëãèéã öîî øèíýýð õºãæ¿¿ëæ àðäûí ýìíýëãèéí
óëàìæëàëò ýìíýëãèéí òóñëàìæèéí õºãæèëèéã çîõèõ øàòàíä ñààòóóëæ áàãòñàí. 1930-
ààä îíîîñ ýìèéí áóñ ýì÷èëãýý ñýðãýí õºãæèæ èðñýí. 1940 îíîîñ øèí÷ëýõ óõààíû
¿íäýñòýéãýýð õºãæèõ áîëîìæ íýýãäñýí. ÇÕÓ-ûí ýì÷ íàðòàé õàìòðàí ðàøààíû íàéðëàãûã
ñóäëàí òîãòîîæ ðàøààí ñóâèëàë ýì÷èëãýý õºãæñºí.
Ìàíàé îðîíä:
1934 îíä Óëààíáààòàð ðàøààí ñóâèëàë óëèðëûí ÷àíàðòàé íýýãäñýí.
1950- ààä îíîîñ õîéø ìàññàæèéã ýì÷èëãýýíä íýâòð¿¿ëñýí.
1956 îíä ìîíãîë ýì÷ íàð õÿòàä óëñàä ç¿¿íèé êóðñ õèéæ ç¿¿ ýì÷èëãýý íýâòýðñýí.
1960 îíîîñ õºäºëìºð ýì÷èëãýý ¿¿ñ÷ õºãæñºí.
1961 îíä óëñûí òºâ ýìíýëãèéí äýðãýä ôèçèê ýì÷èëãýýíèé êàáèíåò íýýãäñýí.
1962îíä 1-ð ýìíýëãèéí äýðãýä ýì÷èëãýýíèé áèåèéí òàìèðûí ºðºº íýýãäñýí.
1973 îíä ªìíºãîâü àéìàãò ýìèéí áóñ ýì÷èëãýýíèé ñåìíàð
1976 îíä Áàÿíõîíãîð àéìàãò ¿íäýñíèé ñèìïîçèäì çîõèîãäîí àíõíû ãàâúÿàò ýì÷ Ñàðàéäàìáà
òºðºí ãàð÷ ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé õýòèéí òºëºâèéã òîäîðõîéëñîí.

1970 îíîîñ õºäºëãººí ýì÷èëãýý ¿¿ñ÷ õºãæñºí. Õ¿¿õäèéí ÷èãëýëýýð äàñãàë õºäºëãººíä
îðóóëàõ óñàíä îðóóëàõ ãýõ ìýò óëàìæëàëò ýì÷èëãýý ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýý õàìòàð÷
ýõýëñýí.
ªíººãèéí ÷èã õàíäëàãà:
Ìàíàé îðîíä àðäûí ýìíýëýã ýð÷èìòýé õºãæèæ áàéíà. Áèå äààñàí óëñûí áà õóâèéí
õýâøëèéí ýìíýëýã òºâ¿¿ä áàéãóóëàãäàæ áàéíà. 1990 îíîîñ ÀÓÈÑ-ä 1993 îíîîñ ìàíàé
ñóðãóóëüä óëàìæëàëò ýì÷èëãýýã çºâõºí ýì÷èëãýý õèéñíýýð õàìààðàõ áèø íèéãýì
õóâü õ¿í ººðººñ øàëòãààëäàã. ßìàð íýãýí ºâ÷íèé óëìààñ ýðõòýí ñèñòåìèéí ¿éë
àæèëãàà õÿìàð÷ àëäàãäñàí òºðºëõèéí ãàæèã, òàõèð äóòóó õ¿ì¿¿ñèéã ýðò ýì÷èëõýä
÷èãë¿¿ëæ áàéíà. Äîðíî äàõèíä áîëîí äýëõèé äàõèíä õèéí áÿñàëãàëûã ñîíèðõîí 100 ãàðóé
îðîíä ñóäëàí õè÷ýýëëýæ õ¿í àì íü òîãòìîë õè÷ýýëëýæ áàéíà
Ôèçèî ýì÷èëãýý õèéæ áîëîõã¿é åðºíõèé òîõèîëäëóóä:
 ªíäºð õàëóóí
 Õîðò õàâäàð
 Ñ¿ðüåýãèéí èäýâõèòýé õýëáýð
 Æèðýìñíèé 2-ð õàãàñ
 ÇÑ, äîò/ø¿¿ðëèéí áóë÷èðõàéí õ¿íä ºâ÷èí
 Ýì÷èëãýý çîõèõã¿é áàéõ
Àþóëã¿é àæèëëàãàíû àðãà òåõíèê:Ôèçèî ýì÷èëãýýíèé ¿åä ºâ÷òºíèéã ò¿ëýõ, ãàë
ò¿éìýð ãàðàõ ýìíýëãèéí àæèë÷èä áîëîí ºâ÷òºíèé áèåä õîðòîé íºëºº ¿ç¿¿ëýõ çýðãýýñ
óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ àþóëã¿é àæèëëàãààíû àðãà òåõíèêèéã áàðèìòëàõ ¸ñòîé. ¯¿íä:
1. Öàõèëãààí àïïàðàòóóä íü øààðäëàãàòàé òàëáàé á¿õèé ºðººíä áàéðëàíà. Íýã
àïïàðàòàíä 9ì2 òàëáàé áóþó 12ì á¿õèé ºðººíä õîðòîé 2 àïïàðàò áàéðëóóëíà.
2. Àïïàðàò á¿ð õºøèã õààëòààð òóñãààðëàãäñàí áàéíà. 2-2.5ì ºíäºð, øàëíààñ 20
ñì-ýýñ èõã¿é çàéòàé áàéíà.
3. Õºøèã õààëòûí çºðëºã 20ñì ëàâ çºðñºí áàéíà.
4. Õîðòîé àïïàðàòóóä íü òóñãàé êàáèíä áóþó ýêðàíæóóëñàí õºøèã õààëòòàé
áàéíà.
5. Áàãàæ àïïàðàòóóäûí á¿ðýí á¿òýí àæèëëãàà íü õýâèéí áàéíà. ªãëºº á¿ð
àæèëëàãààã íü øàëãàíà. Ýä àíãè íü õàãàñ äóòóó àæèëëàãàà íü íàéäâàðòàé
áèø áîë ýì÷èëãýý õèéõã¿é.
6. Àïïàðàò á¿ð ãàçàðäóóëàã÷òàé áàéíà. Öàõèëãààí çàëãàõ çàìä øàëáàðõàé èë
óòàñ áàéæ áîëîõã¿é.
7. Áèåä ìåòàëë ç¿éë áàéæ áîëîõã¿é / Áºãæ, ýýìýã, öàã /
8. ªâ÷òºíºº çºâ áàéðëóóëíà. Ýì÷èëãýýíèé öàã õóãàöààã íàðèéí áàðèìòëàíà.
/êâàðö, øàâàð/ ãýõ ìýò.
9. Àïïàðàòûí õóâèéí õýðãèéã òîãòìîë íàðèéí õºòëºíº.
10. Ìýðãýæëèéí õ¿ì¿¿ñò àïïàðàòûã òîãòìîë õóãàöààíä óëèðàë á¿ðò íü øàëãóóëæ
òåõíèêèéí ¿éë÷èëãýý õèéëãýæ õóâèéí õýðýãò òýìäýãë¿¿ëíý.
11. Øàë íü õóëäààñ áóþó ÷óëóó áàéð ¸ñòîé.
Òåõíèê àþóëã¿é àæèëëàãààíû ä¿ðýì
1. Öàõèëãààíààð àæèëëàäàã á¿õ àïïàðàòàíä ãàçàðäóóëãà õèéõ
2. Ôèçèê ýì÷èëãýýíèé ìîíòàæ äàëä õèéãäñýí áàéíà.
3. 75%-èàñ äîîøã¿é ÷èéãòýé, +30 ãðàäóñààñ äýýø òåìïåðàòóðòàé ºðººíä àïïàðàò
àæèëëóóëàõûã õîðèãëîíî.
4. ªäºð á¿ð àïïàðàòûí ãàçàðäóóëãûã øàëãàæ ýì÷èëãýý õèéíý.
5. Àïïàðàòòàé àæèëëàõ õ¿ì¿¿ñ òåõíèê àþóëã¿é ä¿ðìèéã ñóäàëñàí áàéíà.

6. Ýì÷èëãýý ÿâóóëæ áàéõäàà ººðºº áîëîí ºâ÷òºíä õàìãààëàõ õýðýãñëèéã õèéíý.
7. Àïïàðàòàà àð÷èí öýâýðëýõäýý ã¿éäëýý ñàëãàñàí áàéõààñ ãàäíà ÷èéãòýé
ìàòåðèàëààð àð÷èõûã õîðèãëîíî.
 Ñõåì çóðàõ
 Àñóóëò
 Ñîðèë
 Äàñãàë
 Áîäëîãî
 Ãàðäàí ¿éëäýë
1. Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýý äýõëõèé äàõèíä õýäèéíýýñ ÿàæ ¿¿ñ÷ õºãæñºí âý?
2. Ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé õºãæèë 1921 îíîîñ ÿàãààä ñààòñàí âý?
3. ªíººäºð ìîíãîëä ñýðãýýí çàñàõ ýì÷èëãýýíèé ÷èã õàíäëàãà ÿìàð áàéíà âý?
4. Ôèçèê õèìèéí íèéëìýë óðâàëûã æèøýýãýýð òàéëáàðëà
5. ßìàð ýðõòýí öàõèëãààí ã¿éäëèéã ñàéí äàìæóóëàõ âý?
1. Â.Ì Áîãîëþáîâ, Ã.Í Ïîíîìàðåíêî “Îáùàÿ ôèçèîòåðàïèÿ”
i. Ìîñêâà. 1998 îí /õóóäàñ 39-40/
4. Å.È Ïàñûíêîâ. “Îáùàÿ ôèçèîòåðàïèÿ” Ìîñêâà. 1962 îí /õóóäàñ 20-24

Õè÷ýýë ¹ 3

Ñýäýâ: Òîãòìîë öàõèëãààí ã¿éäëèéí Ãàëüâàí÷ëàõ ýì÷èëãýý.


Ãàëüâàí÷ëàõ ýì÷èëãýýíèé îíöëîã, ¿éë÷èëãýý, ýì÷èëæ áîëîõ ºâ÷èí, àøèãëàõ àïïàðàò,
ýì÷èëãýý õèéõ àðãà òåõíèêèéí òàëààð îþóòíóóäàä äîîðõè ìýäëýã, ÷àäâàð õàíäëàãûã
îëãîíî.

 Ãàëüâàí÷ëàõ ýì÷èëãýýíèé òîäîðõîéëîëò
 Ãàëüâàí÷ëàõ ýì÷èëãýýíèé ¿éë÷èëãýý
 Ýì÷èëæ áîëîõ ºâ÷èí¿¿ä
 Ýì÷èëãýý õèéæ áîëîõã¿é ºâ÷èí¿¿ä
 Ýì÷èëãýýíä õýðýãëäýã àïïàðàòóóä

 Ýëåêòðîä ò¿¿íèéã áàéðëóóëæ áýõëýõ
 Àíîä, êàòîäûí ¿éë÷èëãýýíèé îíöëîã

 Ýëåêòðîä, æèéðýãòýé çºâ õàðüöàõ
 Ïîòîê -1 àïïàðàòààð ýì÷èëãýý õèéõ
 Àíõàí øàòíû ìàÿãò õºòëºõ
 Íýã óäààãèéí áà êóðñ ýì÷èëãýýíèé õóãàöàà, òîîã áàðèìæààëíà.
 Ýì÷èëãýýã çààëòûí äàãóó ÿâóóëàõ
 Ýì÷èëãýýíèé äîçûã àñóóõ òóíãààð òîõèðóóëíà

 Ýì÷èëãýýíä ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èéã áýëòãýæ ñýòãýëç¿éí òààòàé îð÷èíã á¿ðä¿¿ëíý
 ¯éë÷ë¿¿ëýã÷òýé õàëàìæ àíõààðàë òàâèíà
 Ýì÷èëãýýíèé õóãàöààã íàðèéí áàðèìòëàíà

Àãóóëãà /òåçèñ/Òîãòìîë ã¿éäëýýð îðãàíèçìä ¿éë÷ë¿¿ëæ ýì÷ëýõ ýì÷èëãýýíèé àðãûã
ãàëüâàíè ã¿éäëèéí ýì÷èëãýý ãýíý.
Õè÷ýýëèéí àãóóëãà:
1. Ýì÷èëãýýíèéçààëò
1. Ýñðýã çààëò
2. Àïïàðàò òîíîã òºõººðºìæèéã ñóäëàõ
Ã¿éäëèéí øèíæ ÷àíàð: Ãàäíû öàõèëãààí îðíû ¿éë÷ëýëýýð îðãàíèçìûí ýäèéí äîòîð
äàìæóóëëûí ã¿éäýë ¿¿ñäýã. Ýíý ¿åä ýåðýã öýíýã¿¿ä /êàòèîíóóä/ õàñàõ ýëåêòðîä
/êàòîä/ ðóó ñºðºã öýíýã¿¿ä /êàòèîíóóä/ õàñàõ ýëåêòðîä /êàòîä/ ðóó ñºðºã öýíýã¿¿ä
/àíèîíóóä/ íýìýõ ýëåêòðîä /àíîä/ ðóó õºäºëíº. Ýëåêòðîä äýýð èðñýí èîíóóä ººðèéí ãàäíà
òàëûí ýëåêòðîí á¿ðõ¿¿ëèéã ñýðãýýæ õèìèéí ºíäºð èäâýõèòýé àòîì áîëæ õóâèðäàã.
Ýäãýýð àòîìóóä óñòàé õàðèëöàí ¿éë÷ëýýä ýëåêòðîëèçèéí á¿òýýãäýõ¿¿í áóþó õ¿÷èë
ø¿ëò ¿¿ñãýäýã. Æèøýý íü: àíîä äýýð äàâñíû õ¿÷èë /HCI/ , êàòîä äýýð ø¿ëò /NaCI,
KOH/ ¿¿ñäýã.

Îðãàíèçìä: NaCI—Na+CI
Êàòîä äýýð: 2H.O+2Na
Àíîä äýýð:
Ýëåêòðîëèçèéí ýäãýýð á¿òýýãäýõ¿¿íä õèìèéí èäâýõèòýé ó÷èð ýíý
á¿òýýãäýõ¿¿íèé êîíöåíòðàöè èõñýõýä áèåèéí òóõàéí õýñãèéí àðüñûã ò¿ëæ áîëíî.
Èéìýýñ èäýâõèò ýäãýýð íýãäýëèéí ¿éë÷ëýëèéã ñóëðóóëàõûí òóëä óñààð íîðãîñîí
æèéðãýâ÷èéã õýðýãëýäýã.
Æèéðãýâ÷: Æèéðãýâ÷èéí õýëáýð ýëåêòðîäûí õýëáýðòýé àäèë, çóçààí íü 1 ñì-ýýñ
áàãàã¿é õýìæýýòýé áàéäàã. Ýëåêòðîäîîñ á¿õ òàëààðàà 1-2 ñì èë¿¿ áàéõ ¸ñòîé. Êàòîä,

àíîäûí æèéðãýâ÷ òóñ òóñäàà áàéíà. Ýì÷èëãýý õèéñíèé äàðàà 2 æèéðãýâ÷ äààâóóã
òóñ òóñàä íü óñàíä áóöàëãàæ, óãààæ àðèóòãàæ õàòààíà.
Ýëåêòðîä:Ãàëüâàíè ýì÷èëãýý õèéõ ýëåêòðîäûã ãîë òºëºâ 0.3-1 ìì çóçààíòàé òóãàëãà,
õºíãºí öàãààíààð õèéäýã. Òóãàëãàí ýëåêòðîäûí õàæóó èðìýã¿¿ä õóðö áèø ìîõîî æèãä
ãàäàðãóóòàé, õýðýãëýõ ýì÷èëãýýíèé àðãààñ õàìààð÷ ÿíç á¿ðèéí õýëáýðòýé áàéæ
áîëíî.
Ýì÷èëãýýíèé ÿâöàä òóãàëãàí ýëåêòðîä äýýð òóãàëãàíû èñëèéí ºíãºð òîãòäîã íü
õ¿íèé áèåä ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëäýã. Èéìä ñ¿¿ëèéí ¿åä ìåòàëë áèø æèøýýëáýë
í¿¿ðñòºðºã÷èéí ýä á¿õèé ìàòåðèàëààð õèéñýí ýëåêòðîäûã ºðãºí àøèãëàõ áîëñîí áàéíà.
Ýì÷èëãýýíèé çîðèóëàëòààñ õàìààðààä äàðààõ õýëáýðèéí ýëåêòðîäóóäûã àøèãëàäàã.
¯¿íä:
 Ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýì÷èëãýýíä ñàìáàéãààð îðîîñîí áàðèóë õýëáýðèéí òóñãàé
ýëåêòðîä
 Í¿äíèé ºâ÷èíä àÿãàíöàð ìàÿãèéí ýëåêòðîä
 ×èõ õàìàð õîîëîéí ºâ÷íèéã ýì÷èëõýä ñàìáààãààð îðîîñîí íàðèéõàí ýëåêòðîä
õýðýãëýíý.
Ýì÷èëãýýã õèéõäýý ýëåêòðîäûã äàðààõ àðãààð áàéðëóóëíà.
1. Äàãóó àðãààð áóþó ýëåêòðîäóóäûã áèåèéí íýã òàëä áàéðëóóëíà. Ýíý
¿åä ¿éë÷ëýë çàõûí ýä¿¿äýä ãîë òºëºâ íºëººíº.
2. Õºíäëºí àðãààð áóþó ýëåêòðîäóóäûã áèåèéí õî¸ð òàëä áàéðëóóëíà.
Ýíý òîõèîëäîëä ã¿éäýë èë¿¿ ã¿íèé ýäýä ¿éë÷èëíý.
Ýì÷èëãýýíèé ¿éë÷ëýë: ¯ðýâñëèéí ýñðýã ºâ÷èí íàìäààõ, òàéâøðóóëàõ /àíîä/ äýýð
áóë÷èí ñóëðóóëàõ, áîäèñûí ñîëèëöîîã ñàéæðóóëàõ, ø¿¿ðýë íýìýãä¿¿ëýõ íü /êàòîä/
äýýð áàéäàã.
Ýì÷èëãýýíèé çààëò:
1. ßíç á¿ðèéí ãàðàëòàé çàõûí ìýäðýëèéí ºâ÷í¿¿ä /ïëåêàé, ðàäèêóëèò, íåâðèò,
ìýäðýëèéí ºâäºëò/
2. Òºâ ìýäðýëèéí ñèñòåìèéí ºâ÷èí¿¿ä / ñîëÿðèò, ìèãðåíü, òàðõèíû ãýìòýë, òàðõèíû
öóñíû ýðãýëòèéí õÿìðàë/
3. Íåâðàëòåíè /ìýäðýë ñóëüäàë/
4. ÕÁÝ-èéí ºâ÷í¿¿ä /õîäîîä, ãýäýñ, öºñíèé õ¿¿äèéí ¿ðýâñýë, õºäºëãººíèé
àëäàãäàë, õîäîîä ãýäýñíèé øàðõëàà/
5. Öóñíû äàðàëò èõäýõ, áàãàäàõ ºâ÷èí, ç¿ðõíèé áàõ
6. Ø¿äíèé çàðèì ºâ÷íèé ¿åä /ø¿äíèé òóëãóóð ýäèéí ºâ÷èí, õýë ºâäºõ/
7. Í¿äíèé ºâ÷èí /í¿äíèé äàðàëò èõäýõ, êåðàòè, í¿äíèé ñóäàñíû ¿ðýâñýë, í¿äíèé
òîðëîãèéí íºñºº/
8. ßñíû õýëíèé ¿ðýâñýë, õóãàðàë
Ýëåêòðîôîðåç ýì÷èëãýýíèé ñîíãîìîë àðãóóä:
1. Âåðìåëèéí àðãà- ªâ÷òíèéã äîîø õàðóóëàí õýâò¿¿ëæ 300 ñì2 òàëáàéòàé
ýëåêòðîäûã äàëíû õîîðîîíä áàéðëóóëæ áàãàæèéí àëü íýã òóéëòàé õîëáîíî.
Áàãàæèéí íºãºº òóéëòàé õîëáîãäîæ õî¸ð ñàëáàðëàñàí òóñ á¿ð 150 ñì2
òàëáàéòàé ýëåêòðîäûã øèëáýíèé àð õýñýãò áàéðëóóëíà. Ã¿éäëèé õ¿÷ 3-
30ÌÀ, ¿éë÷ëýë ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà 15-30 ìèíóò. Êóðñ ýì÷èëãýý íü 15-20 óäàà.
2. Øåðáàõûí çàõ õýëáýðèéí àðãà: ªâ÷òíèéã äîîø õàðóóëàí õýâò¿¿íý. 800-1200ñì2
òàëáàéòàé çàõ õýëáýðèéí ýëåêòðîäûã ìºðíèé á¿ñë¿¿ð õýñýãò áàéðëóóëæ +
òóéëòàé õîëáîíî. 400-600ñì2 òàëáàéòàé íºãºº ýëåêòðîäûã á¿ñýëõèé, óóöíû

õýñýãò òàâüæ – òóéëòàé õîëáîíî. Ã¿éäëèéí õ¿÷ íü 6-16ÌÀ. ¯ðãýëæëýõ
õóãàöàà 6-16 ìèíóò, êóðñ 15-20 óäàà.
3. Øåðáàõûí øóóäàãíû õýñãèé àðãà: ªâ÷òºíèéã õýâò¿¿ëíý. 300-400ñì2
òàëáàéòàé íýã ýëåêòðîäûã á¿ñýëõèé óóöíû õýñýãò áàéðëóóëæ + òóéëòàé
õîëáîíî. – òóéëòàé õîëáîãäîæ ñàëààëñàí òóñ á¿ð 200 ñì2 òàëáàéòàé õî¸ð
ýëåêòðîäûã ãóÿíû äýýä, ºìíºä õýñýãò áàéðëóóëíà. Ã¿éäëèéí õ¿÷ íü 6-16ÌÀ,
¿ðãýëæëýõ õóãàöàà íü 20-30 ìèíóò, êóðñ 15-20 óäàà.
4. ¯åíèé õýñãèéí ãàëüâàíè ýì÷èëãýý- ªâ÷òíèéã õýâò¿¿ëýõ áóþó ñóóëãàíà. Á¿õ
¿åòýé õýñýãò õºíäëºí áàéðëóóëíà. Ñàâóó ºñãèéä îëîí ãýìòýë ãàðñàí
òîõèîëäîëä 2 áà 4 ìº÷íèé ãàëüâàíè âàíí õýðýãëýíý. Ã¿éäëèéí õ¿÷ 15- 20ÌÀ,
¿ðãýëæëýõ õóãàöàà 20-30ìèíóò. Ýìèé áîäèñûã àëü ÷ ýëåòðîäîîñ îðóóëæ áîëíî.
Òýãø õýìòýé 2 ¿å ãýìòñýí ¿åä ¿å á¿ðèéí ãàäíà äîòîð õýñýðò áàéðëàõ 2 ººð
òóéëòàé õîëáîãäñîí ýëåêòðîäóóäûã õýðýãëýæ áîëíî.
5. Õóóõíàãíû ãàëüâàíè ýì÷èëãýýíèé àðãà: ªâ÷òíèéã õýâò¿¿ëíý. 80-100 ñì2
òàëáàéòàé ýëåêòðîäûã õóóõíàãíû õýñýãò áàéðëóóëæ áàãàæèéí àëü íýã
òóéëòàé õîëáîíî. Òóñ á¿ð 50ñì2 òàëáàéòàé 2 èæèë ýëåêòðîäûã ãýäýñíèé
áàðóóí ç¿¿í ãàäàðãóóä áàéðëóóëæ õîîðîíä íü õîëáîîä íºãºº òóéëòàé çàëãàíà.
Ã¿éäëèéí õ¿÷ íü 0.5-3ÌÀ, ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà íü 10-15ìèíóò, êóðñ íü 10-12
óäàà. Ýìèéí áîäèñûã õóóõíýã äýýð áàéðëóóëñàí ýëåêòðîäîîñ îðóóëíà
 Ðåôåðàòü áè÷èõ
 Àïïàðàòûí çóðàã çóðàõ
 Ýì÷èëãýýã ãàðäàí õèéõ àðãà òåõíèêèéã á¿ðýí ýçýìøèõ
 Õ¿¿õäèéí ñóâèëàë, íºõºí ñýðãýýõèéí ñóâèëàë äåæóð õèéõ
 Àñóóëò
 Ñîðèë
 Äàñãàë
 Áîäëîãî

1. ßàãààä Ãàëâàíèçàö ýì÷èëãýý ãýæ íýðëýõ áîëñîí?
2. Ýì÷èëãýýíä ÿìàð àïïàðàòûã õýðýãëýõ âý?
3. Ýëåêòðîäûã æèéðýãã¿é õýðýãëýâýë ÿàõ âý?
4. Ýëåêòðîäûí ñîíãîìîë áàéðëàëóóäûã íýðëý.
5. Àíîä,êàòîäûí ¿éë÷èëãýýíèé ÿëãààã ÿðèëö.


4. Å.È Ïàñûíêîâ. “Îáùàÿ ôèçèîòåðàïèÿ” Ìîñêâà. 1962 îí /õóóäàñ 24-31/

Õè÷ýýë ¹ 4

Ñýäýâ: Ýëåêòðîôîðåç ýì÷èëãýý.


Ýëåêòðîôîðåç ýì÷èëãýýíèé îíöëîã, ¿éë÷èëãýý, ýì÷èëæ áîëîõ ºâ÷èí, äàâóó òàë,
àøèãëàõ àïïàðàò, ýì÷èëãýý õèéõ àðãà òåõíèêèéí òàëàà îþóòíóóäàä äîîðõ ìýäëýã,

 Ýëåêòðîôîðåç ýì÷èëãýýíèé òîäîðõîéëîëò
 Ýëåêòðîôîðåç ýì÷èëãýýíèé ¿éë÷èëãýý
 Ýì÷èëãýý õèéæ áîëîõã¿é òîõèîëäîëóóä
 Àíîä, êàòîäûí ¿éë÷èëãýýíèé îíöëîã
 Ýëåêòðîôîðåç ýì÷èëãýýíèé äàâóó òàë
 Ýìèéí áîäèñ àðüñààð íýâòðýí îðîõ ìåõàíèçì

 Ïîòîê -1 àïïàðàòààð ýì÷èëãýý õèéõ

 Ýëåêòðîä, æèéðýã, ýìèéí áîäèñòîé çºâ õàðüöàõ
 Ïîòîê – 1, ÀÃÍ -32 àïïàðàòààð ýì÷èëãýý
 Àþóëã¿é àæèëëàãààíû ä¿ðìèéã áàðèìòëàõ
 Ýì÷èéí çààëòûã çºâ óíøèõ
 Ýì÷èëãýýíèé äîçûã àñóóõ òóíãààð òîõèðóóëíà.

Àãóóëãà /òåçèñ/Íàì äàâòàìæòàé òîãòìîë öàõèëãààí ã¿éäëèéí òóñëàìæòàéãààð ýìèéí
áîäèñûã îðãàíèçìä îðóóëæ, ýì÷ëýõ àðãûã ýëåêòðîôîðåç ýì÷èëãýý ãýíý.
Öàõèëãààí ã¿éäëèéí íºëºººãººð ýìèéí áîäèñ öýíýãæèíý. Ýì÷èëãýý íü èæèë
öýíýã¿¿ä ò¿ëõýëöýæ, ýñðýã öýíýã¿¿ä íü òàòàëöàíà ãýñýí çàð÷èì äýýð ¿íäýñëýãäýíý.
Òîãòìîë ã¿éäëèéí òóñëàìæòàéãààð îðãàíèçìä îðóóëñàí ýìèéí áîäèñ àðüñàíä íººö
¿¿ñãýäýã. Ýíý òîõèîëäîëä ýìèéí áîäèñ ðåôëåêñèéí ¿éë÷ëýë ¿ç¿¿ëíý.
1967 îíä äýìèéí áîäèñ öàõèëãààí ã¿éäëèéí íºëººãººð äèññîöèàö áîëäãèéã òîãòîîñîí.
1966 îíä ýì÷ Ëåäþê òóóëàéä òóðøëàãà õèéæ ýìèéí áîäèñ öàõèëãààí ã¿éäëèéí
íºëººãººð áèåä îðäãèéã íîòîëñîí.
Ýìèéí áîäèñ ýäýä íýâòýõ ¿íäñýí çàì íü õºëñíèé áàãà ººõíèé áóë÷èðõàéí ÿëãàðóóëàõ
ñóâãààð, áàãà õýñýã íü ýñ õîîðîíäûí îð÷íîîð íýâòðýõ ã¿éäëèéí óðñãàëààð ÿâàãäàíà.
Èéì ó÷ðààñ ýìèéí áîäèñ íü òîñ õºëñíèé áóë÷èðõàé èõòýé, ýïèäåðìèéí íèìãýí ãàçðààð
àìàðõàí íýâòýð÷ îðäîã. ¯¿íä: Àì õàìðûí õºíäèé, øóëóóí ãýäñýýð ìàø ñàéí íýâòýð÷ îðäîã.
Ìºí í¿¿ð äàëíû õîîðîíä, öýýæ, õýâëèé, øóó, áóãàëãà çýðãýýð ñàéí íýâòýð÷ îðäîã. Ýìèéí
áîäèñûã óóñìàë õýëáýðýýð õýðýãëýíý. Ýìèéí áîäèñûí êîíöåíòðàöè èõ áàéõ íü
ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íä ñàéí íºëºº ¿ç¿¿ëäýãã¿é. Ñóëàâòàð óóñìàëä /0.5%-1.3%/ ñàéí
äèññîöèàöè áîëæ àðüñààð ñàéí íýâòýð÷ îðäîã. Õ¿÷òýé óóñìàëä ºòãºí èîí íü àðüñ
ñàëñòûí í¿õèéí òàãëàäàã.
Ýìèéí áîäèñóóä áàãàõàí ã¿íä íýâòðýýä ¿íäñýíäýý àðüñ, àðüñíû õó÷óóð ýäýä 1-2
õîíîãîîñ 15-20 õîíîã õ¿ðòýë èîíû íººö ¿¿ñãýí õóðèìòëàãääàã. Äàðàà íü ýìèéí áîäèñ ëèíô,
öóñíû ñóäàñ ðóó áàéíãà íýâ÷èæ, á¿õ îðãàíèçìä ò¿ãýýãääýã.
1.Ýì÷èëãýýíèéçààëò
3.Àïïàðàò òîíîã òºõººðºìæèéã ñóäëàõ
Ýëåêòðîôîðåç ýì÷èëãýýíèé äàâóó òàë:
1. Àðüñ ñàëñòûã ãýìòýýõã¿é, ýìèéí áîäèñûã îðãàíèçìä ºâäºëòã¿éãýýð îðóóëæ
ºãäºã. Áèåä ýìèéí áîäèñ öýâðýýð îðäîã.
2. Òîãòìîë ã¿éäëèéí òóñëàìæòàé îðãàíèçìä îðóóëñàí ýìèéí áîäèñ íü àìüäðàë äýýð
ãàæ íºëºº áàðàã ¿ç¿¿ëäýãã¿é. Ó÷èð íü öóñàí äàõü ýìèéí áîäèñûí êîíöåíòðàöè
áàãà áàéäàã áà ã¿éäýë íü ººðºº õýò ìýäðýìæèéã áóóðóóëàõ ¿éë÷ëýë
¿ç¿¿ëäýã.
3. Ýìèéí áîäèñ ãýìòñýí, ºâ÷èëñºí ãàçàð øóóä îðóóëäàã.
4. Ýìèéí áîäèñ áèåä îðîîä ººðèéí ôàðìàêîëîãèéí ¿éë÷èëãýýã ñàéí õàäãàëäàã.
5. Àðüñ, àðüñàí äîîðõè ººõºí ýä, äîòîð ýðõòýíä íººö ¿¿ñ÷ îëîí õîíîãîîð
õàäãàëàãäàíà.
6. Äîç òóí õýìæýý õýòðýí ãýæ áàéõã¿é.
7. Àðüñ ñàëñòûã ãýìòýýäýãã¿é, õî¸ðäîã÷ õàëäâàð îðîõã¿é, ÿìàð÷ íºõöºëä
ýì÷èëãýý õèéõ òîõèðîìæòîé.
Ã¿éäëèéí ¿éë÷ëýëèéí òîõèðîìæòîé ýð÷ëèéã ¿íýëýõ ¿íäñýí øàëãóóð íü ºâòíèé
ìýäðýõ äàðààõ ìýäðýìæ áàéäàã. ¯¿íä:
1. Èðâýãíýõ
2. Õºíãºí õàëàëò
3. Ýëåêòðîä òàâüñàí õýñýãò áàãà çýðãèéí õîðñîõ ãýõ ìýòýýð ìýäðýãäýíý.

Õîðñîëò ýõëýõ íü ã¿éäëèéí íÿãòûã áóóðóóëàõ äîõèî áîëíî. Ã¿éäëèéí õ¿÷èéã äºíãºæ
ìýäðýõ òºäèéä òîõèðóóëíà. Ýì÷èëãýýã õèéõäýý æèéðýãíýýñ òóñàä íü 2 äàâõàð
ìàðëüä ýñâýë ôèëüòðèéíöààñ õýðýãëýæ áîëíî. Ó÷èð íü:
 Ýìèéí áîäèñ áàãà îðíî
 Æèéðýã áîõèðäîõã¿é
 Ýìèéí áîäèñ õîëèëäîõã¿é
Ýìèéí áîäèñ æèéðýã íü òóñ òóñäàà òýìäýãòýé áàéíà.
Àïïàðàò òºõººðºìæ:
 Ïîòîê-1,
 ÀÃÍ-32
 ÀÃÏ-33
 ÑÍÈÌ-1

Ýëåêòðîôîðåç ýì÷èëãýýíèé ñîíãîìîë àðãóóä:
1. Âåðìåëèéí àðãà – ªâ÷òºíèéã äîîø õàðóóëæ õýâò¿¿ëæ 300 ñì/êâ òàëáàéòàé
ýëåêòðîäûã äàëíû õîîðîíä áàéðëóóëæ áàãàæèéí àëü íýã òóéëòàé
õîëáîíî.Áàãàæèéí íºãºº òóéëòàé õîëáîæ 2ñàëáàðëàñàí òóñ á¿ð 150 ñì/êâ
òàëáàéòàé ýëåêòðîäûã øèëáýíèé àð õýñýãò áàéðëóóëíà. Ã¿éäëèéí õ¿÷ 3–30
ÌÀ,¿ðãýëæëýõ õóãàöàà 15–30. Êóðñ ýì÷èëãýý íü 12– 20 óäàà.
2. Øåðáàõûí çàõ õýëáýðèéí àðãà: ªâ÷òºíèéã äîîø õàðóóëàí õýâò¿¿ëíý. 800 –
1200 ñì/êâ òàëáàéòàé çàõ õýëáýðèéí ýëåêòðîäûã ìºðíèé á¿ñë¿¿ð õýñýãò
áàéðëóóëæ íýìýõ òóéëòàé õîëáîíî. 400 – 600 ñì/êâ òàëáàéòàé íºãºº
ýëåêòðîäûã á¿ñýëõèé óóöíû õýñýãò òàâüæ õàñàõ òóéëòàé õîëáîíî. Ã¿éäëèéí
õ¿÷ 6 – 16ìà ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà 6 – 16 óäàà êóðñ ýì÷èëãýý 15 – 20 óäàà.
3. Øåðáàõûí øóóäàãíû õýñãèéí àðãà: ªâ÷òºíèéã õýâò¿¿ëíý. 300 – 400 ñì/êâ
òàëáàéòàé 1 ýëåêòðîäûã á¿ñýëõèéí óóöíû õýñýãò áàéðëóóëæ íýìýõ òóéëòàé
õîëáîíî. Õàñàõ òóéëòàé õîëáîãäîæ ñàëàààëñàí òóñ á¿ð 200 ñì/êâ òàëáàéòàé 2
ýëåêòðîäûã ãóÿíû äýýä ºìíºä õýñýãò áàéðëóóëíà. Ã¿éäëèéí õ¿÷ 6 -16ìà,
¿ðãýëæëýõ õóãàöàà 20–30, êóðñ 15 - 20 óäàà.
Äàâñàãíû ãàëüâàíè áà ýëåêòðîôîðåç ýì÷èëãýý – ªâòºíèéã õýâò¿¿ëíý. Ýëåêòðîäûã
õºíäëºí áàéðëóóëàõ àðãûã õýðýãëýíý. 100 – 150 ñì òàëáàéòàé õî¸ð ýëåêòðîäûã
äàâñàãíû îð÷èì, íºãºº ýëåêòðîäûã óóöàí äýýð áàéðëóóëíà. Äàâñàãíû ñóëðàëûí ¿åä
õýâëèéí ºìíºä õàíàíä êàòîäûã áàéðëóóëíà. Äàâñàã õýò õ¿÷äýëòýé áàéãàà ¿åä àíîäûã
áàéðëóóëíà. Ýíý íü ýëåêòðîäîîñ ýìèéí áîäèñûã îðóóëíà. Ã¿éäëèéí õ¿÷èéã 10 – 15 ÌÀ,
ýì÷èëãýýíèé õóãàöàà 15 – 20 ìèíóò áàéíà. Êóðñ ýì÷èëãýý 10 – 15 óäàà.
Ýìýãòýé÷¿¿äèéí áàãà ààðöãèéí ýðõòíèé ãàëüâàíè áà ýëåêòðîôîðåç
Ýëåêòðîä áàéðëóóëàõ õýä õýäýí õýëáýð áàéäàã.
1. Õýâëèé óóöíû áàéðëàë. 200 – 300 ñì òàëáàéòàé ýëåêòðîäûã õýâëèéí äîîä
õýñýãò áàéðëóóëæ íýã òóéëòàé õîëáîíî. Íºãºº ýëåêòðîäûã óóöíû õýñýãò
áýõýëæ ýñðýã òóéëòàé õîëáîíî. Ýìèéí áîäèñûã õýâëèéí õýñýãò
áàéðëóóëñàí ýëåêòðîäîîñ îðóóëíà.
2. Õýâëèé ¿òðýýíèé áàéðëàë. 200 – 300 ñì òàëáàéòàé ýëåêòðîäûã õýâëèéí
äîîä õýñýãò áàéðëóóëíà. 10ìì çóçààíòàé õºâºíãººð ñàéòàð îðîîñîí ñàâàà

õýëáýðèéí òóñãàé ýëåêòðîäûã ¿òðýýíä îðóóëíà. Ýíý ýëåêòðîäîîñ ýìèéí
áîäèñûã îðóóëíà.
3. Õýâëèé, óóö, ¿òðýýíèé áàéðëàë, 200 – 300ñì òàëáàéòàé ýëåêòðîäûã
óóöàí äýýð áàéðëóóëæ, ìºí àäèë õýìæýýíèé ýëåêòðîäûã õýâëèé äýýð
òàâüíà. 3äàõü ýëåêòðîäûã ¿òðýýíä îðóóëíà. Ýìèéí áîäèñûã ¿òðýýíýýñ
îðóóëíà. Ã¿éäëèéí õ¿÷ 10-15ÌÀ, ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà 15-20 ìèíóò. Êóðñ
ýì÷èëãýý 10-15 óäàà

 Ýìèéí öýíýã¿¿äèéã áè÷èõ

 Àñóóëò
 Ñîðèë
 Äàñãàë
 Áîäëîãî

1. Ýëåêòðîôîðåç ýì÷èëãýý ãýæ þó âý?
3. Íýìýõ öýíýãòýé ýìèéí áîäèñûã ÿìàð òóéëààñ îðóóëàõ âý?
4. Ýëåêòðîäûí ñîíãîìîë áàéðëàëóóäûã íýðëý.
5. Ýëåêòðîôîðåç ýì÷èëãýýíèé äàâóó òàëóóäûã ÿðèëö


Ìîñêâà. 1998 îí /õóóäàñ 62-70/
8. Å.È Ïàñûíêîâ. “Îáùàÿ ôèçèîòåðàïèÿ” Ìîñêâà. 1962 îí /õóóäàñ 36-48/

Õè÷ýýë ¹ 5

Ñýäýâ: Äèîäèíîìî ýì÷èëãýý.


Äèîäèíîìî ýì÷èëãýýíèé îíöëîã, ¿éë÷èëãýý, ýì÷èëæ áîëîõ ºâ÷èí, ýñðýã çààëò, àøèãëàõ
àïïàðàò, ýì÷èëãýý õèéõ àðãà òåõíèêèéí òàëààð îþóòíóóäàä äîîðõè ìýäëýã, ÷àäâàð
õàíäëàãûã îëãîíî.
 Äèîäèíîìî ýì÷èëãýýíèé òîäîðõîéëîëò
 Äèîäèíîìî ýì÷èëãýýíèé ¿éë÷èëãýý
 Ã¿éäëèéí òºðë¿¿ä òýäãýýðèéí ¿éë÷èëãýý
 Ýì÷èëãýý õèéæ áîëîõã¿é òîõèîëäëóóä
 Ýì÷èëãýý õèéõ ñõåì
 ÑÍÈÌ – 1 àïïàðàòààð ýì÷èëãýý õèéõ
 Ýì÷èëãýýíèé ÿâöàä ã¿éäëèéí õýëáýðèéã øèëæ¿¿ëýõ
 Ýìèéí áîäèñûã õÿìãàòàé ñóë òóíãààð õýðýãëýõèéã áàéíãà àíõààðàõ
 ¯éë÷ë¿¿ëýã÷òýé ýåëäýã çºâ õàðüöàõ
Àãóóëãà /òåçèñ/
Àíõ Îðîñûí ýì÷ Áåðíåð äýëõèéí 2-ð äàéíû ¿åä ýì÷èëãýýíä 7 õýëáýðèéí öàõèëãààí
ã¿éäëèéã íýâòð¿¿ëñýí íü îäîî áîëòîë õýðýãëýæ áàéíà.
Õàãàñ ñèíóñ õýëáýðèéí, 50 áà 100 ãö äàâòàìæòàé ¿åëçýëòýé, òîãòìîë öàõèëãààí
ã¿éäëýýð ýì÷èëãýý õèéõ àðãà.
Ã¿éäëèéí õýëáýð á¿ð îíöëîã ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ áºãººä ñóäàñ ºðãºñãºõ ëèìôèéí
óðñãàëûã õóðäàñãàõ, ºâ÷èí íàìäààõ, ¿ðýâñëèéí ïðîöåññûí ýðãýí øèìýãäýëòèéã
ñàéæðóóëàõ çýðýã åðºíõèé ¿éë÷èëãýýòýé.

Ôèçèî ýì÷èëãýýíèé åðºíõèé ýñðýã çààëò äýýð ºëºí áàéõ, ýì÷èëãýýíèé òàëáàéä èäýýò
òóóðàëò, øàðõ áàéõ,õóãàðàë ìóëòðàëûã ýâë¿¿ëýýã¿é,öóñ àëäàëòûí ¿åä ýì÷èëãýý
õèéõã¿é.
Ýì÷èëãýýíä ÑÍÈÌ-1,TUR-1,Áèáóëüñàòîð àïïàðàòóóäûã õýðãýëýíý.
2 òºðëèéí ýëåêäðîäòîé,3 àðãààð áàéðëóóëæ 3 àðãààð áýõýëíý..
Êàòîä íü àíîäîîñ èë¿¿ õ¿÷òýé ¿éë÷èëíý. Òóíã àñóóæ òîõèðóóëíà.
1 óäààãèéí ýì÷èëãýýíèé õóãàöàà ã¿éäëèéí õýëáýð á¿ð äýýð 5-6 ìèíóò. Êóðñ ýì÷èëãýý
õóðö ºâ÷èíä 4-6 óäàà,àðõàã ºâ÷èíä 6-8 óäàà

 Ðåôðàò áè÷èõ
 Ýìèéí öýíýã¿¿äèéã áè÷èõ
 Àñóóëò
 Ñîðèë
 Äàñãàë
 Áîäëîãî

1.Äèîäèíîìî ýì÷èëãýýíèé òîäîðõîéëîëòûã õýëíý ¿¿?
3 .Íýìýõ öýíýãòýé ýìèéí áîäèñûã ÿìàð òóéëààñ îðóóëàõ âý?
4. Äèñêýí ýëåêðîäûã ÿìàð òîõèîëäîëä õýðýãëýõ âý?
5. Äèîäèíîìî ýì÷èëãýýíèé ã¿éäëèéí õýëáýð¿¿äèéã ÿðèëö.

4. Å.È Ïàñûíêîâ. “Îáùàÿ ôèçèîòåðàïèÿ” Ìîñêâà. 1962 îí /õóóäàñ 54/

Õè÷ýýë ¹ 6

Ñýäýâ: Õóâüñàõ öàõèëãààí ã¿éäëèéí Äàðñîíâàí÷ëàõ ýì÷èëãýý..


Äàðñîíâàí÷ëàõ ýì÷èëãýýíèé îíöëîã, ¿éë÷èëãýý, ýì÷èëæ áîëîõ ºâ÷èí, àøèãëàõ àïïàðàò,
ýì÷èëãýý õèéõ àðãà òåõíèêèéí òàëààð îþóòíóóäàä äîîðõè ìýäëýã, ÷àäâàð õàíäëàãûã
îëãîíî.

 Äàðñîíâàí÷ëàõ ýì÷èëãýýíèé òîäîðõîéëîëò
 Äàðñîíâàí÷ëàõ ýì÷èëãýýíèé ¿éë÷èëãýý
 Ýëåêòðîä ò¿¿íèé îíöëîã
 Àïïàðàò ýëåêòðîäòîé çºâ õàðüöàõ
 Øèëýí ýëåêòðîäòîé áîëãîîìæòîé õàðüöàõ
 Èñêðà -1 àïïàðàòààð ýì÷èëãýý õèéõ
 Ýì÷èëãýýíèé òóíã ýì÷èéí çààëòûí äàãóó çºâ òîõèðóóëíà
 Àþóëã¿é àæèëëàãààíû àðãà òåõíèêèéã áàðèìòëàõ

 Ýì÷èëãýýíèé îð÷èíã öýâýð, ýìõ öýãöòýé áàéëãàõ
Àãóóëãà /òåçèñ/Äàðñîíâàëèçàö ýì÷èëãýý ãýæ õóâüñàõ ã¿éäëèéí, ñóë áàãà
èìïóëüñíèé ºíäºð õ¿÷äëèéí äóíä çýðãèéí äàâòàìæòàé ã¿éäëýýð áèåèéí òîäîðõîé íýã
õýñýã ãàçðûã ýì÷ëýõ ýì÷èëãýýã õýëíý. Ýíý ýì÷èëãýý íü àïïàðàòûí ýëåêòðîä õ¿íèé áèå
õî¸ðûí õîîðîíä öàõèëãààí öýíýã ¿¿ñ÷, òýð öýíýãýýð õ¿íèé áèåä ¿éë÷ë¿¿ëæ ýì÷ëýõ
ýì÷èëãýý þì. Ãýõäýý øóóä ãàíö öýíýãò ¿éë÷ëýõã¿é, õàðèí / - / öýíýã ¿¿ñ÷ òýð íü
ýëåêòðîäûí îð÷íû àãààðûí õ¿÷èëòºðºã÷èéí îçîí áîëãîí, òýð îçîí íü ò¿ðãýí õóãàöààíä
çàäàð÷ öýâýð øèíýõýí õ¿÷èëòºðºã÷¿¿äèéã áèé áîëãîæ, àðüñ ñàëñòààð íýâ÷¿¿ëýí
õýñýã ãàçàðò áà óëìààð öààø áèå ìàõáîäîä õ¿÷èëòºðºã÷èéí õýìæýýã èõýñãýæ öóñàíä
îêñåãìîãëîáèíûã èõýñãýæ ¿éë÷èëäýã.
Ìºí çàõûí ìýäðýëèéí ìýäýðõ¿éí òºãñãºë¿¿äýýä ¿éë÷èëæ ñýðýõ ÷àíàðûã
èäâýõæ¿¿ëæ, áè÷èë ýðãýëòèéã ñàéæðóóëàí, áîãèíî õóãàöààíä öóñíû ñóäàñûã
íàðèéñãààä áóöààæ ºðãºñãºæ ãºëãºð áóë÷èíãèéí òîíóñûã áàãàñãàäàã. Ýíý ã¿éäëèéã
àðüñíû áà ñàëñòûí ìýäýðõ¿éí òºãñãºë¿¿äèéã öî÷ðîîõ áà ºâ÷èíã íàìäààõ, ¿ðýâñýë,
áàãàñãàõ, çàãàòíààû ýñðýã ¿éë÷ë¿¿ëæ õýðýãëýíý.

1. Ýì÷èëãýýíèéçààëò
3.Àïïàðàò òîíîã òºõººðºìæèéã ñóäëàõ
Ýì÷èëãýýíèé ãîë ¿éë÷èãýý íü õýñýã ãàçðûí ºâ÷èí íàìäààõ, ñóäàñ ºðãºñãºõ, òýæýýë
íýìýãä¿¿ëýõ, ¿ðýâñëèéí áà çàãàòíààíû ýñðýã ìºí íÿí óñòãàõ ãýõ ìýò ¿éë÷èëãýýòýé.
Õýðýãëýõ çààëòóóä:
Íåâðàëãèé, íåéðîìèîçèò, îñòîõîíäðîç, ìýäýðõ¿éí ìýäðýìæ áóóðñàí áà á¿ð ñóëàðñàí,
âåãàòàòèâ ìýäðýëèéí ñóëüäàà, íîéðã¿éäý, ñóäàñíû ãàðàëòàé õ¿÷òýé ºâäºëò¿¿ä,
íåâðîç, äîîä ìº÷íèé âåíèéí ñóäàñíû ºðãºñë¿¿ä, øóëóóí ãýäýñíèé ¿ðýâñýë áà âåíèéí
ñóäàñíû ºðãºñãºë, ãåìîððîé, àðüñíû çàãàòíàà, ýêçåì, ìýäðýëèéí ãàðàëòàé àðüñíû
¿ðýâñë¿¿ä, ¿ñ óíàõ, ýäãýðýõã¿é øàðõ, ýìýãòýé÷¿¿äèéí ºâ÷í¿¿ä, òàðõè íóãàñíû ãýìòýë
áà öóñ õàðâàëòûí äàðààõ ¿ëäýö ýìãýã¿¿ä, ø¿ä, áóéëíû áà àìíû õºíäèéí ºâ÷í¿¿ä çýðýã
áîëíî.
Õîðèãëîõ çààëòóóä:
Õîðòîé, õîðã¿é õàâäàðóóä, ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷íèé õ¿íä õýëáýð¿¿ä, öóñíû äàðàëò
èõäýõ ºâ÷èí, öóñ àëäàõ òîõèîëäîëóóä öóñíû ºâ÷èí, áààø óíàëò, àðüñíû ºíãºö ìýäðýìæ
àëäàãäñàí ¿åä, õºíäèé ýðõòýíä ýëåêòðîä õèéõ ¿åä ºâäºëòòýé ¿åä çýðýãò òóñ òóñ
õèéõã¿é.
Ýì÷èëãýýíä õýðýãëýõ àïïàðàòóóä:
Èñêðà – 1, Èñêðà –2, çººâðèéí Èìïóëüñ – 1, Êîðîíà – ì àæèëëàõ äàâòàìæ íü 50 – 60 ãÊö.
Àïïàðàòóóä íü 8 øèðõýã õºíäèé øèëýí ýëåêòðîäóóä áàéíà. Ýíý íü ìººã õýëáýðèéí,
òîì, æèæèã, øóëóóí ãýäýñíèé íàðèéí á¿ä¿¿í, ÷èõíèé, ø¿ä, áóéëíû, ¿òðýýíèé íàðèéí
á¿ä¿¿í ãýæ áàéíà.

Ýì÷èëãýýã õèéõäýý ºâ÷òºíã áàéðëóóëñíû äàðàà àïïàðàòàíä ýëåêòðîäóóä áàéíà. Ýíý
íü ìººã õýëáýðèéí, òîì, æèæèã, øóëóóí ãýäýñíèé íàðèéí á¿ä¿¿í ÷èõíèé, ÷èõíèé, ø¿ä,
áóéëíû ¿òðýýíèé íàðèéí á¿ä¿¿í ãýæ áàéíà.
Ýì÷èëãýýã õèéõäýý ºâ÷òºíã áàéðëóóëñíû äàðàà àïïàðàòàíä ýëåêòðîäûã óãñàð÷
áýõëýä, àïïàðàòûã àñààæ ýëåêòðîäîíä á¿äýã ÿãààí ãýðýë ¿¿ñòýë õ¿÷èéã òîõèðóóëæ,
ãàðûíõàà àð òàëä øàëãààä ºâ÷òºíää øóóä áèåä íü õ¿ðãýæ òîéðîã áà øóëóóí
÷èãëýëýýð àðüñíû ãàäàããóóä ãóëãóóëàõ ìàÿãààð õýðýãëýíý. Õºíäèé ýðõòýíä,
Ýëåêòðîäîíäîî âàçåëèí ò¿ðõýýä øóóä øóðãóóëæ õºäºëãººíã¿é áýõëýæ òàâüæ
õýðýãëýíý. Øóëóóí ãýäñýíä 6ñì ã¿í, ¿òðýýíä
8 – 10 ã¿í òàâèíà. Ýì÷èëãýýã õèéõäýý íýã ãàçàð 3-5 ìèíóò, íèéòäýý 10-15 óäàà ÿíç
á¿ðèéí òàëáàéä ºäºð á¿ð õèéíý. Êóðñ ýì÷èëãýý íü 10-15 óäàà 1-2 ñàðûí äàðàà äàòàí
ýì÷èëãýý õèéæ áîëíî.
Äàðñîíâàëèçàöè ýì÷èëãýýíèé àðãóóä
Òîëãîéí ¿ñòýé õýñýãò õèéõ äàðñîíâàëèçàöè ýì÷èëãýýíèé àðãà.
Òîëãîéí ¿ñòýé õýñýãò äóõíààñ äàãç õ¿ðòýë çººëºí ñàìíàõ ìàÿãààð áîãèíî ¿ñòýé áîë
íààø öààø õºäºëãºæ ãóëãóóëàí õèéõ áºãºº, õóéõàíä íü õ¿ðãýæ õèéâýë ñàéí áàéäàã.
Ã¿éäëèéí õ¿÷èí ÷àäàë íü áàãà áàéíà. ªäºð á¿ð áà ºíæººä õèéíý. Êóðñ ýì÷èëãýý íü 20-
30 óäàà.
Í¿äíèé çîâõèíû õýñýãò õèéõ äàðñîíâàëèçàöè ýì÷èëãýýíèé àðãà.
ªâ÷òºíã àëü áîëîõ òóõòàé áàéðëàëààð áàéðëóóëæ òîëãîéã õºäºëãººíã¿é áîëãîîä
öèëèíäð þìóó êîíóñ ýëåêòðîäîîð í¿äèéã àíèóëæ çîâõèíû ýðãýí òîéðîíä íü àðüñàíä íü
õ¿ðãýæ áàãà òóíãààð 1 ìèíóò õèéãýýä äàðàà íü òóíã ààæèì èõýñãýæ íèéòäýý 5 ìèíóò
õèéíý. ªäºð á¿ð ºíæººä õèéõ áºãººä êóðñ ýì÷èëãýý íü 15 óäàà.
Í¿¿ðíèé õýñýãò õèéõ äàðñîíâàëèçàöè ýì÷èëãýýíèé àðãà.
Ìººã õýëáýðèéí ýëåêòðîäûã í¿¿ðíèé õýñýãò õ¿ðãýæ äóãóéðóóëàí òîéðóóëàõ
õºäºëãººíººð äóõíààñ õàìàð ðóó óðóóë, ýð¿¿ ð¿¿ áà ºíæººä 5-10 ìèíóòààð áàãà, äóíä,
èõ òóíãààð ºâ÷íèé áàéäàëä òîõèðóóëàí õèéíý. Êóðñ ýì÷èëãýý íü 15- 30 óäàà.
Õÿðçàíãèéí õýñýãò õèéõ äàðñîíâàëèçàöè ýì÷èëãýýíèé àðãà.
ªâ÷òºíã òîõèðîìæòîé áàéðëàëààð áàéðëóóëæ, ìººãºí ýëåêòðîäîîð äóíä áà èõ
òóíãààð ºäºð á¿ð áà ºíæººä 5 ìèíóòààð õèéíý. Êóðñ ýì÷èëãýý íü 15-20 óäàà.

 Àñóóëò
 Ñîðèë
 Äàñãàë
 Áîäëîãî

1. Äàðñîíâàí÷ëàõ ýì÷èëãýý ãýæ þó âý?

3. ¯éë÷èëãýýíèé ãîë ìåõàíèçì ãýæ þó âý?
4. Ýëåêòðîäûã òºðë¿¿äèéã íýðëý.
5. Ýì÷ëýõ ºâ÷íèé òàëààð ÿðèëö.


10. Ä. Öàãààí “Íºõºí ñýðãýýõ ýì÷èëãýý” ÓÁ.2001 îí /32/
12. Å.È Ïàñûíêîâ. “Îáùàÿ ôèçèîòåðàïèÿ” Ìîñêâà. 1962 îí /105-109/

Õè÷ýýë ¹ 7

Ñýäýâ:Çàé òàëáàéí ÓÂ×, ýì÷èëãýý

ÓÂ×, áè÷èë äîëãèîí ýì÷èëãýýíèé îíöëîã, ¿éë÷èëãýý, ýì÷èëæ áîëîõ ºâ÷èí, àøèãëàõ
àïïàðàò, ýì÷èëãýý õèéõ àðãà òåõíèêèéí òàëààð îþóòíóóäàä äîîðõè ìýäëýã, ÷àäâàð
õàíäëàãûã îëãîíî.

 ÓÂ× ýì÷èëãýýíèé òîäîðõîéëîëò
 Áè÷èë äîëãèîí ýì÷èëãýýíèé òîäîðõîéëîëò

 ÓÂ× ýì÷èëãýýíèé áèîôèçèêèéí îíöëîãóóä
 ÓÂ× ýì÷èëãýýíèé ¿éë÷èëãýý
 Ýì÷èëãýýíä õýðýãëäýã àïïàðàò
 Ýì÷èëãýýíèé òóíã òîõèðóóëàõ
 Àïïàðàò êîíäåíñàòîðûí õàâòãàé, äîçìåòðòýé çºâ õàðüöàõ
 ÓÂ× - 30, ÓÂ× - 66 àïïàðàòààð ýì÷èëãýý õèéõ
 Àþóëã¿é àæèëëàãààíû àðãà òåõíèêèéã áàðèìòëàõ
 Ýì÷èëãýýíèé òóíã çºâ òîõèðóóëíà

 Ýì÷èëãýýíèé îð÷èíã öýâýð, ýìõ öýãöòýé áàéëãàõ
 Àïïàðàòûí õîðòîé íºëººëëººñ áèåý õàìãààëàõûã ýðìýëçýõ

Àãóóëãà /òåçèñ/ÓÂ× ýì÷èëãýý íü õýò ºíäºð äàâòàìæòàé õóâüñàõ öàõèëãààí çàé
òàëáàéãààð ýì÷èëãýý õèéõ àðãà þì. ÓÂ× ýì÷èëãýý íü 1930 îíä Àâñòðè, Ãåðìàí îðîíä
íýâòýð÷ ýõýëñýí. ÓÂ× ýì÷èëãýý íü àíõ ðàäèî òåõíèêò íýâòýðñíèéã íü àíàãààõ óõààí
õýðýãëýñýí. Ýíý íü áèîôèçèêèéí õýä õýäýí îíöëîã øèíæ ÷àíàðòàé.
27.12+.0.16ìãö äàâòàìæòàé, 11.05ì äîëãèîíû óðòòàé
40.68+0.02ìãö äàâòàìæòàé, 7.37ì äîëãèîíû óðòòàé õýëáýëçë¿¿äèéã àøèãëàäàã.

Àïïàðàòûí ãàðàëòûí ÷àäëààð íü:
Áàãà ÷àäëûí (5-30âò)
Äóíä ÷àäëûí (30-80âò)
Èõ ÷àäëûí (100-350âò) õ¿ðòýë ãýæ àíãèëäàã.
1. Ò¿ëýõ ýþóëòàé ó÷ðààñ êîíäåíñàòîðèéí õàâòãàéã õ¿íèé áèåíýýñ òîäîðõîé çàéíä
áàéðëóóëíà. Òýð çàéã íü çàçîð ãýõ áºãººä 0.5-4ñì áàéðëóóëäàã.
2. Õ¿íèé áèåýñ õîëäîõ òóñàì ñàðíèëò, òàðõàëò èõýñäýã. ¯¿ãýýð íü çàçîðûã
òîõèðóóëäàã.

3. Þìûã íýâòëýõ ÷àíàðòàé ó÷ðààñ ýì÷èëãýýã õóóðàé õóâöàñ, áîîëò, ãºëòãºíèé
öààíààñ ýì÷èëãýýã õèéæ áîëíî.
4. Öàõèëãààí òàëáàéí íÿãò ñèéðýã íü êîíäåíñàòîðèéí õàâòãàéí áàéðëààëààñ
õàìààðíà.
5. ªíäºðë¿¿ëæ áàéðëóóëñàí ¿åä, õàðàëäàà áàéðëàëûí ¿åä õàâòãàéí îéðîëöîî
Ò¿ëýõ àþóëààñ ñýðãèéëýõ àðãà áîë õóóðàé äààâóó öààñ ýâõýæ êîíäåíñàòîðèéí
äîð íü òàâüæ áîëíî.
ÓÂ× ýì÷èëãýýíèé ¿éë÷èëãýý
1. Áàêòåðèîñàòàòèê ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëíý.
2. Õàâàí áóóðóóëíà.
3. Ýì÷èëãýýíèé òàëáàéä ýìèéí ôàãîöèòîçèéã ñàéæðóóëíà.
4. ªâ÷èí íàìäààíà.
5. Ýñèéí äîòîðõè êàëüöèéã íýìýãä¿¿ëæ ¿ðýâñëèéí ýñðýã ¿éë÷èëíý.
6. Õÿëãàñàí ñóäñóóäûã ºðãºñãºæ öóñàí õàíãàìæèéã ñàéæðóóëíà.
7. Áóë÷èíãèéí òîíóñûã ñóëðóóëíà.
8. Õîîë áîëîâñðóóëàõ ýðõòýíèé ø¿¿ðýë ÿëãàðóóëàõ ¿éë àæèëëàãààã
íýìýãä¿¿ëíý.
Ýì÷èëãýýíèé çààëò:
1. Àðüñ áàé àðüñíû õàëèìûí ºâ÷í¿¿ä — õàòèã, ìóíäàñ, òýæýýë õîìñäëûí øàðõëàà,
èäýýò øàðõ, áóãëàà, õýñýã ãàçðûí ò¿ëýãäýë, õºëäºëò, õºõíèé ¿ðýâñýë.
2. Äîòîð ýðõòíèé õóðö õóðöàâòàð ¿ðýâñýëò ºâ÷í¿¿ä — óóøèã, õîäîîä, ýëýã, øýýñ
áýëãèéí ºâ÷èí.
3. ßñ áóë÷èíãèéí ñèñòåìèéí ºâ÷í¿¿ä — îñòåîõîíäðîç, ÿñíû õóãàðàë óæèã,
îñòåîìèò, ìèîçèò, àðòðèò, ïîëèàðòðèò
4. Ìýäðýëèéí ñèñòåìèéí ºâ÷í¿¿ä — òàðõèíû ¿ðýâñýë, ìåíèíãèòèéí öî÷ìîã áà
ñýäðýëèéí ¿å, ãýìòýë áà ¿ðýâñëèéí ãàðàëòàé íåâðàëè, ïîëèíåâðèò, íåâðèò,
ðåéíîãèéí ºâ÷èí.
5. Àìüñãàëûí çàìûí ºâ÷èí — íàðìàéí öî÷ìîã áà àðõàã ¿ðýâñýë, óóøèãíû àðõàã öî÷ìîã
óæèã ¿ðýâñýë, ñ¿ðüåýãèéí ãàðàëòàé áîëîí ø¿¿äýñò ïëåâðèò¿¿ä, ãóóðñàí
õîîëîéí áàãòðàà, óóøèãíû áóãëàà.
6. Ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷èí. — öóñíû äàðàëò èõäýëèèéí 1,2-ð ¿å, ñóäàñ õàòóóð÷
áèò¿¿ðýõèéí ýõýí ¿å, áºãëºðºõ, ýíäîàðòåðèòûí ¿õæèë.
7. í¿ä, ÷èõ, õàìàð, õîîëîé, ø¿ä àìíû õºíäèéí ¿ðýâñýëò ºâ÷í¿¿ä.
Õîðèãëîõ çààëò:
 Ôèçèê ýì÷èëãýýíèé åðºíõèé çààëò
 Õîðò õàâäàð, äàðàëò áàãàñàõ ºâ÷èí, öóñíû ñèñòåìèéí ºâ÷èí, ç¿ðõíèé
áàõ, ç¿ðõíèé èøåìè, ýõíèé ¿åäýý áàéãàà òàðõèíû ñóäàñíû ãýìòýë, 3
ñàðòàéãààñ õîéø æèðýìñýí, íîéð áóë÷èðõàéí ºâ÷èí, ÷èõðèéí øèæèí,
öóñíû ýðãýëòèéí äóòìàãøëûí ¿å.

Áàãàæ òºõººðºìæ:
ÓÂ×-30, ÓÂ×-66, Ýêðàí-1

Ýì÷èëãýý õèéõ àðãà òåõíèê:
Ýì÷èëãýý õèéõ êîíäåíñàòîðèéí õàâòãàé òîì, æèæèã îëîí ÿíç áàéäàã. Äîçûã
äîçìåòðýýð òîõèðóóëæ á¿äýã ãýðýë àñ÷ áàéãààã áàãà äîç áà ñóë äîç ãýíý. Ìàø ºíäºð
àñ÷ áàéãààã èõ äîç ãýíý.
ÓÂ× õóãàöàà íü áàãà íàñíû õ¿¿õäýä 3-5 ìèíóò /íÿðàé/, ñóðãóóëèéí íàñíû õ¿¿õäýä
5-8 ìèíóò, íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 10-15 ìèíóò.
Êóðñ ýì÷èëãýýíèé òîî ºâ÷íèé áàéäëààñ õàìààð÷ õóðöàâòàð õóðö ºâ÷èí 4-6 óäàà,
ºðõàã ºðâ÷èíä 8-12 óäàà, äàâòàí ýì÷èëãýýã 2-3 ñàðûí äàðàà õèéíý.

 Àñóóëò
 Ñîðèë
 Äàñãàë
 Áîäëîãî
1. ÓÂ× ýì÷èëãýý ãýæ þó âý?
3. ÓÂ×, ÑÌÄ, ÄÌÄ ýì÷èëãýý ÿìàð ÿëãààòàé âý?
4. ÓÂ× ýì÷èëãýý ÿìàð ÿìàð äîçòîé âý? ßàæ òîõèðóóëàõ âý?
5. Ýì÷ëýõ ºâ÷íèé òàëààð ÿðèëö.


i. Ìîñêâà. 1998 îí /õóóäàñ 168-172, 139- 146/
3. Ò.Ë. Ðóäåíêî “Ôèçèîòåðàïèÿ” Ôåíèêñ 2000 îí /147-151, 170-177/
4. Å.È Ïàñûíêîâ. “Îáùàÿ ôèçèîòåðàïèÿ” Ìîñêâà. 1962 îí /63-104/

Shatalsan baklavar

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Was ist angesagt? (13)

Andere mochten auch

Andere mochten auch (16)

Mehr von Copy Mn

Mehr von Copy Mn (20)

Shatalsan baklavar