SlideShare uma empresa Scribd logo
1 de 49
Baixar para ler offline
Painel VI - Geografias
   da sustentabilidade



      sustentável
      insustentabilidade...



Rui Dias
Sou geólogo...




                 milhões & milhões...
grandes
    números...
1 milhão...




              20 kg
a influência das acções
desprezáveis...
51 mil milhões de
hectares




                    parece muito mas...
11,4 mil milhões de
hectares




                      apenas 1/4...
a população...




 2 de Outubro de 2010   6 872 milhões...
área disponível...




                     ± 1,65 hectares / habitante...
6 mil milhões em 2000...
                                          5 mil milhões em 1985
                               4 mil milhões em 1973
                    3 mil milhões em 1960
         2 mil milhões em 1930
mil milhões em 1830
a área
  disponível diminui...          2010
                                  1,65 hectares/habitante

                               2000
                                1,8 hectares/habitante


                           1950
                            3,0 hectares/habitante


                     1900
                       5,6 hectares/habitante
com a agravante...
donde vem...
...
qual o
significado ???
  1948 - Ghawar (o maior campo do mundo), Arábia Saudita
             5 milhões de barris / dia
             100 mil milhões no total
  2007 - campo de Tupi (bacia de Santos - pré-sal)
             8 mil milhões no total
  2008 - campo de Júpiter (bacia de Santos - pré-sal)
             8 mil milhões no total
                            TOTAL DO PRÉ-SAL DO BRASIL
                                   70 a 80 mil milhões no total
  2006 - poço Tiber (golfo do México)
              4 a 6 mil milhões
                              TOTAL DO GOLFO DO MÉXICO
                                    3 a 15 mil milhões no total
logo…
Ghawar, o gigante…
    14 anos de consumo dos Estados Unidos
   3 anos e 3 meses do consumo global…

Total do pré-sal do Brasil…
     11 anos e três meses de consumo dos Estados Unidos
     2 anos e 6 meses do consumo global…

Total do Golfo do México…
     2 anos e 1 mês de consumo dos Estados Unidos
     6 meses do consumo global…
que futuro queremos???
esmagador 1...




  a cada 12 anos mais 1 000 milhões de habitantes...
esmagador 2...




    vamos dar a cada um 1 lâmpada de 60 W...
esmagador 3...
a 200 gramas por lâmpada mais embalagem...
                                 20 000 toneladas...




           15 000 automóveis...
esmagador 4...


vamos acender as lâmpadas...
4 horas por dia...               10 000
                               Megawatts...


                            20 novas centrais
                           de 500 Megawatts...
por outro lado...




    O Sol e o
    Vento são
    renováveis...
                    mas...
a visão optimista...
                        Central fotovoltaica de
                     Moura... a maior do Mundo
 114 hectares      350 000 painéis...
                potência 62 MW...       energia 88 GWh


 40/45 MW
            2008



        mas...
a visão realista...

    número de clientes em
     milhares por região
      (5 988 000 total)


  EDP (consumos 2006)...
a visão realista...
   EDP comercializou 43 783 GWh em 2005
     0,2% (497 centrais iguais às de Moura)...

2006:
   Alentejo - 21,5 centrais "maiores do
      Mundo"
   Lisboa - 75,1 centrais "maiores do
       Mundo"
   Portugal - 20% da área do distrito de
      Lisboa 166,25 milhões de painéis...

                  e só para os consumos eléctricos...
e as eólicas...
 Alto Minho...
 o maior da Europa...
  120 torres...
     energia 667 GWh...
2006:
   Alentejo - 3 parques
      eólicos "maiores
      da Europa"
   Portugal - 63 parques
      eólicos e 7 560
      torres...
e não só a energia...
aquífero de
Ogallala...



         zona semi-árida...
         grandes planícies (milho, trigo e soja)
                "cesto do pão" da América.


          irrigação extensiva a partir das águas
          subterrâneas (começou em 1911, mas entre as
          décadas de 30 e 50 do século passado o
          processo de extracção da água foi extensivo...)
aquífero de
Ogallala...
...
a água novamente...




110 000 litros de água por
       1 dm3 de alumínio...
e ainda...
11 000 litros de
água
hambúrguer de
120 g ...
49 200 000 litros de água por 1 tonelada de carne
2 000 a 5 000 litros de água
      por 1 quilo de arroz...




4 000 000 a 10 000 000 litros de água
   por 2 000 quilos de arroz...
5 000 litros de água por 1 quilo de queijo
4 000 litros de água por 1 litro de leite
5 000 litros de água
para cultivar 250
gramas de algodão
para fazer uma
T-shirt...
150 000 litros de água por 1 tonelada de aço...
380 000 litros de água
      por 1 automóvel (sem pneus)...
114 000 litros de água por 4 pneus...
2/3 das cidades chinesas têm
escassez de água potável...

700 milhões de pessoas bebem
água poluída na China...

mais de 1 000 milhões de pessoas
não têm acesso a água potável...

5 milhões de mortos por ano
devido a beberem água poluída...

em cada 4 segundos 1 pessoa
adoece por beber água poluída...
e não é só no 3º Mundo...
  6 Maio de 2008 chegada do
     Sichem Defender vindo de
     Tarragona

  19 000 m3 de água ...
     consumo diário de 170 000
  pessoas...

   Barcelona e arredores:
         5 500 000 habitantes...
o que a História nos ensina..


                                                  Índios Anasazi
                 Maias




              Islândia          Ilha de Páscoa
                                            Mesopotâmia



                  Egipto
                                do apogeu ao colapso local…
e a Europa???




                o consumo dos recursos
                passou a ser global…
embora…




     …com
     utilização
     local!!!
pegada ecológica
em Portugal...
 4,5 hectares por habitante
 em 2004
                              2,5 Terras...
1996...
  - Estados Unidos - 12,5 hectares/habitante
  - Austrália - 8,9 hectares/habitante
  - Suécia - 8,2 hectares/habitantes
  - França - 7,3 hectares/habitante
  - Bélgica e Luxemburgo - 6,6 hectares/habitante
  - Holanda e Reino Unido - 6,3 hectares/habitante
  - Alemanha - 6 hectares/habitante
  - Itália - 5,7 hectares/habitante
  - Espanha - 5,5 hectares/habitante
  - Portugal - 5,1 hectares/habitante
  - Etiópia - 0,8 hectares/habitante
  ~ Bangladesh - 0,6 hectare/habitante
numa Sociedade de
 consumos globais…




…serão os colapsos globais???
Desenvolvimento
Sustentável…




                  … ou Retrocesso
                  Sustentado ???
"Temos nas nossas mãos o
terrível poder de recusar"

                  Miguel Torga
mas seremos capazes ???

Mais conteúdo relacionado

Destaque

Painel II - Uma Educação Global
Painel II - Uma Educação GlobalPainel II - Uma Educação Global
Painel II - Uma Educação GlobalCIDAADS
 
Francisco nº7 7ºd provérbios
Francisco nº7 7ºd provérbiosFrancisco nº7 7ºd provérbios
Francisco nº7 7ºd provérbiosescrevermais
 
Roll and blues productions
Roll and blues productionsRoll and blues productions
Roll and blues productionsJulian Lopez
 
Caramembuat website sederhana
Caramembuat website sederhanaCaramembuat website sederhana
Caramembuat website sederhanaHamdani Nurdin
 
Resumen psu geometria parte 2
Resumen psu geometria parte 2Resumen psu geometria parte 2
Resumen psu geometria parte 2henry_try
 
De la hoz julieth
De la hoz juliethDe la hoz julieth
De la hoz juliethfabergarcia
 
Trabajo de ingles geral paz[1]
Trabajo de ingles geral paz[1]Trabajo de ingles geral paz[1]
Trabajo de ingles geral paz[1]fabergarcia
 
Cartografía y Censos 2011: Antes, Durante y Después
Cartografía y Censos 2011: Antes, Durante y DespuésCartografía y Censos 2011: Antes, Durante y Después
Cartografía y Censos 2011: Antes, Durante y DespuésEsri
 
5η διάλεξη Γραμμικής Άλγβερας
5η διάλεξη Γραμμικής Άλγβερας5η διάλεξη Γραμμικής Άλγβερας
5η διάλεξη Γραμμικής ΆλγβεραςManolis Vavalis
 
Chuong 03 he_thong_file
Chuong 03 he_thong_fileChuong 03 he_thong_file
Chuong 03 he_thong_filenguyenghia831
 
От бизнес-систем к информационным системам: переход шаг за шагом
От бизнес-систем к информационным системам: переход шаг за шагомОт бизнес-систем к информационным системам: переход шаг за шагом
От бизнес-систем к информационным системам: переход шаг за шагомLuxoftTraining
 
Painel I - Escola e EDS: uma via para a
Painel I - Escola e EDS: uma via para a Painel I - Escola e EDS: uma via para a
Painel I - Escola e EDS: uma via para a CIDAADS
 
Zodíaco das Redes Sociais
Zodíaco das Redes SociaisZodíaco das Redes Sociais
Zodíaco das Redes SociaisRae MP
 
みるみらができるまで2
みるみらができるまで2みるみらができるまで2
みるみらができるまで2tetu_fs
 

Destaque (20)

A GERAÇÃO DOS ANOS DOURADOS
A GERAÇÃO DOS ANOS DOURADOSA GERAÇÃO DOS ANOS DOURADOS
A GERAÇÃO DOS ANOS DOURADOS
 
Painel II - Uma Educação Global
Painel II - Uma Educação GlobalPainel II - Uma Educação Global
Painel II - Uma Educação Global
 
Portafolio
PortafolioPortafolio
Portafolio
 
Francisco nº7 7ºd provérbios
Francisco nº7 7ºd provérbiosFrancisco nº7 7ºd provérbios
Francisco nº7 7ºd provérbios
 
Why are all the taxi
Why are all the taxiWhy are all the taxi
Why are all the taxi
 
Cambio climático
Cambio climáticoCambio climático
Cambio climático
 
Roll and blues productions
Roll and blues productionsRoll and blues productions
Roll and blues productions
 
Caramembuat website sederhana
Caramembuat website sederhanaCaramembuat website sederhana
Caramembuat website sederhana
 
Resumen psu geometria parte 2
Resumen psu geometria parte 2Resumen psu geometria parte 2
Resumen psu geometria parte 2
 
British humor
British humorBritish humor
British humor
 
De la hoz julieth
De la hoz juliethDe la hoz julieth
De la hoz julieth
 
Trabajo de ingles geral paz[1]
Trabajo de ingles geral paz[1]Trabajo de ingles geral paz[1]
Trabajo de ingles geral paz[1]
 
Business Bhaskar 15.10.2010
Business Bhaskar 15.10.2010Business Bhaskar 15.10.2010
Business Bhaskar 15.10.2010
 
Cartografía y Censos 2011: Antes, Durante y Después
Cartografía y Censos 2011: Antes, Durante y DespuésCartografía y Censos 2011: Antes, Durante y Después
Cartografía y Censos 2011: Antes, Durante y Después
 
5η διάλεξη Γραμμικής Άλγβερας
5η διάλεξη Γραμμικής Άλγβερας5η διάλεξη Γραμμικής Άλγβερας
5η διάλεξη Γραμμικής Άλγβερας
 
Chuong 03 he_thong_file
Chuong 03 he_thong_fileChuong 03 he_thong_file
Chuong 03 he_thong_file
 
От бизнес-систем к информационным системам: переход шаг за шагом
От бизнес-систем к информационным системам: переход шаг за шагомОт бизнес-систем к информационным системам: переход шаг за шагом
От бизнес-систем к информационным системам: переход шаг за шагом
 
Painel I - Escola e EDS: uma via para a
Painel I - Escola e EDS: uma via para a Painel I - Escola e EDS: uma via para a
Painel I - Escola e EDS: uma via para a
 
Zodíaco das Redes Sociais
Zodíaco das Redes SociaisZodíaco das Redes Sociais
Zodíaco das Redes Sociais
 
みるみらができるまで2
みるみらができるまで2みるみらができるまで2
みるみらができるまで2
 

Semelhante a Painel6 - Sustentável insustentabilidade .... - Rui Dias (Centro de Ciência Viva de Estremoz)

Educação e desenvolvimento sustentável no século xxi
Educação e desenvolvimento sustentável no século xxiEducação e desenvolvimento sustentável no século xxi
Educação e desenvolvimento sustentável no século xxiFernando Alcoforado
 
Bovinos e Planeta – amigos, inimigos, ou convivência pacífica?
Bovinos e Planeta – amigos, inimigos, ou convivência pacífica?Bovinos e Planeta – amigos, inimigos, ou convivência pacífica?
Bovinos e Planeta – amigos, inimigos, ou convivência pacífica?NFT Alliance
 
Livro energia no mundo e no brasil
Livro energia no mundo e no brasilLivro energia no mundo e no brasil
Livro energia no mundo e no brasilFernando Alcoforado
 
Agronegócio x meio ambiente: barreira ou oportunidade?
Agronegócio x meio ambiente: barreira ou oportunidade?Agronegócio x meio ambiente: barreira ou oportunidade?
Agronegócio x meio ambiente: barreira ou oportunidade?BeefPoint
 
Recursos Energéticos, fontes de energia e meio ambiente
Recursos Energéticos, fontes de energia e meio ambienteRecursos Energéticos, fontes de energia e meio ambiente
Recursos Energéticos, fontes de energia e meio ambienteKleimberg
 
Os recursos económicos e as inovações tecnológicas
Os recursos económicos e as inovações tecnológicasOs recursos económicos e as inovações tecnológicas
Os recursos económicos e as inovações tecnológicasFernandoMarques
 
Interrogando o futuro da energia
Interrogando o futuro da energiaInterrogando o futuro da energia
Interrogando o futuro da energiaLeonam Guimarães
 
O que esconde o bagaço da cana?
O que esconde o bagaço da cana?O que esconde o bagaço da cana?
O que esconde o bagaço da cana?CNPEM
 
TEDxFloripa - Rui Muller - Transformando gases poluidores em matéria limpa
TEDxFloripa - Rui Muller - Transformando gases poluidores em matéria limpaTEDxFloripa - Rui Muller - Transformando gases poluidores em matéria limpa
TEDxFloripa - Rui Muller - Transformando gases poluidores em matéria limpaMonkeyBusiness
 
Encontro sobre Produtividade, inovação e qualidade - Parte 2 – Sustentabilida...
Encontro sobre Produtividade, inovação e qualidade - Parte 2 – Sustentabilida...Encontro sobre Produtividade, inovação e qualidade - Parte 2 – Sustentabilida...
Encontro sobre Produtividade, inovação e qualidade - Parte 2 – Sustentabilida...Rio Info
 
Desertos verdes%26polosdecelulose umquadrodeinsustentabilidade
Desertos verdes%26polosdecelulose umquadrodeinsustentabilidadeDesertos verdes%26polosdecelulose umquadrodeinsustentabilidade
Desertos verdes%26polosdecelulose umquadrodeinsustentabilidadeCentro De Ambientais
 
Geografia do Brasil - Fontes de energia - Prof. Marco Aurelio Gondim [www.gon...
Geografia do Brasil - Fontes de energia - Prof. Marco Aurelio Gondim [www.gon...Geografia do Brasil - Fontes de energia - Prof. Marco Aurelio Gondim [www.gon...
Geografia do Brasil - Fontes de energia - Prof. Marco Aurelio Gondim [www.gon...Marco Aurélio Gondim
 
O que o seu celular tem a ver com a África, o Congo e a guerra?
O que o seu celular tem a ver com a África, o Congo e a guerra?O que o seu celular tem a ver com a África, o Congo e a guerra?
O que o seu celular tem a ver com a África, o Congo e a guerra?Diógenes de Oliveira
 

Semelhante a Painel6 - Sustentável insustentabilidade .... - Rui Dias (Centro de Ciência Viva de Estremoz) (20)

Impacto Do Ser Humano
Impacto Do Ser HumanoImpacto Do Ser Humano
Impacto Do Ser Humano
 
Ambientalismo
AmbientalismoAmbientalismo
Ambientalismo
 
Educação e desenvolvimento sustentável no século xxi
Educação e desenvolvimento sustentável no século xxiEducação e desenvolvimento sustentável no século xxi
Educação e desenvolvimento sustentável no século xxi
 
Bovinos e Planeta – amigos, inimigos, ou convivência pacífica?
Bovinos e Planeta – amigos, inimigos, ou convivência pacífica?Bovinos e Planeta – amigos, inimigos, ou convivência pacífica?
Bovinos e Planeta – amigos, inimigos, ou convivência pacífica?
 
Realidades o Coltan
Realidades   o ColtanRealidades   o Coltan
Realidades o Coltan
 
Realidades o coltan
Realidades   o coltanRealidades   o coltan
Realidades o coltan
 
Livro energia no mundo e no brasil
Livro energia no mundo e no brasilLivro energia no mundo e no brasil
Livro energia no mundo e no brasil
 
Agronegócio x meio ambiente: barreira ou oportunidade?
Agronegócio x meio ambiente: barreira ou oportunidade?Agronegócio x meio ambiente: barreira ou oportunidade?
Agronegócio x meio ambiente: barreira ou oportunidade?
 
Recursos Energéticos, fontes de energia e meio ambiente
Recursos Energéticos, fontes de energia e meio ambienteRecursos Energéticos, fontes de energia e meio ambiente
Recursos Energéticos, fontes de energia e meio ambiente
 
Os recursos económicos e as inovações tecnológicas
Os recursos económicos e as inovações tecnológicasOs recursos económicos e as inovações tecnológicas
Os recursos económicos e as inovações tecnológicas
 
Interrogando o futuro da energia
Interrogando o futuro da energiaInterrogando o futuro da energia
Interrogando o futuro da energia
 
Geografia Agrária
Geografia Agrária Geografia Agrária
Geografia Agrária
 
Uso da água
Uso da águaUso da água
Uso da água
 
O que esconde o bagaço da cana?
O que esconde o bagaço da cana?O que esconde o bagaço da cana?
O que esconde o bagaço da cana?
 
TEDxFloripa - Rui Muller - Transformando gases poluidores em matéria limpa
TEDxFloripa - Rui Muller - Transformando gases poluidores em matéria limpaTEDxFloripa - Rui Muller - Transformando gases poluidores em matéria limpa
TEDxFloripa - Rui Muller - Transformando gases poluidores em matéria limpa
 
Encontro sobre Produtividade, inovação e qualidade - Parte 2 – Sustentabilida...
Encontro sobre Produtividade, inovação e qualidade - Parte 2 – Sustentabilida...Encontro sobre Produtividade, inovação e qualidade - Parte 2 – Sustentabilida...
Encontro sobre Produtividade, inovação e qualidade - Parte 2 – Sustentabilida...
 
Curiosidades
CuriosidadesCuriosidades
Curiosidades
 
Desertos verdes%26polosdecelulose umquadrodeinsustentabilidade
Desertos verdes%26polosdecelulose umquadrodeinsustentabilidadeDesertos verdes%26polosdecelulose umquadrodeinsustentabilidade
Desertos verdes%26polosdecelulose umquadrodeinsustentabilidade
 
Geografia do Brasil - Fontes de energia - Prof. Marco Aurelio Gondim [www.gon...
Geografia do Brasil - Fontes de energia - Prof. Marco Aurelio Gondim [www.gon...Geografia do Brasil - Fontes de energia - Prof. Marco Aurelio Gondim [www.gon...
Geografia do Brasil - Fontes de energia - Prof. Marco Aurelio Gondim [www.gon...
 
O que o seu celular tem a ver com a África, o Congo e a guerra?
O que o seu celular tem a ver com a África, o Congo e a guerra?O que o seu celular tem a ver com a África, o Congo e a guerra?
O que o seu celular tem a ver com a África, o Congo e a guerra?
 

Mais de CIDAADS

Uma Pedagogia para o Desenvolvimento Sustentável
Uma Pedagogia para o Desenvolvimento SustentávelUma Pedagogia para o Desenvolvimento Sustentável
Uma Pedagogia para o Desenvolvimento SustentávelCIDAADS
 
Governação dos recursos hídricos e ética ambiental – desafios para uma nova c...
Governação dos recursos hídricos e ética ambiental – desafios para uma nova c...Governação dos recursos hídricos e ética ambiental – desafios para uma nova c...
Governação dos recursos hídricos e ética ambiental – desafios para uma nova c...CIDAADS
 
Investigação em EDS - Patrícia Sá
Investigação em EDS - Patrícia SáInvestigação em EDS - Patrícia Sá
Investigação em EDS - Patrícia SáCIDAADS
 
TAS - Turismo e Artesanato de Sever - Mário Tavares
TAS - Turismo e Artesanato de Sever - Mário Tavares TAS - Turismo e Artesanato de Sever - Mário Tavares
TAS - Turismo e Artesanato de Sever - Mário Tavares CIDAADS
 
Década EDS 2014+. Uma visão de futuro - Manuel Carvalho Gomes
Década EDS 2014+. Uma visão de futuro - Manuel Carvalho GomesDécada EDS 2014+. Uma visão de futuro - Manuel Carvalho Gomes
Década EDS 2014+. Uma visão de futuro - Manuel Carvalho GomesCIDAADS
 
Graca dias
Graca diasGraca dias
Graca diasCIDAADS
 
Normalização e certificação de Biocombustíveis sólidos - Cláudia Mendes
Normalização e certificação de Biocombustíveis sólidos - Cláudia MendesNormalização e certificação de Biocombustíveis sólidos - Cláudia Mendes
Normalização e certificação de Biocombustíveis sólidos - Cláudia MendesCIDAADS
 
Da ecologia à sustentabilidade na contratação pública: o contributo das Novas...
Da ecologia à sustentabilidade na contratação pública: o contributo das Novas...Da ecologia à sustentabilidade na contratação pública: o contributo das Novas...
Da ecologia à sustentabilidade na contratação pública: o contributo das Novas...CIDAADS
 
RespirAR com qualidade: estratégias para um ambiente urbano sustentável - Ana...
RespirAR com qualidade: estratégias para um ambiente urbano sustentável - Ana...RespirAR com qualidade: estratégias para um ambiente urbano sustentável - Ana...
RespirAR com qualidade: estratégias para um ambiente urbano sustentável - Ana...CIDAADS
 
Painel V - Cidadania e Projetos EDS: Samuel Lopes e Daniela Gapo - Chat Analó...
Painel V - Cidadania e Projetos EDS: Samuel Lopes e Daniela Gapo - Chat Analó...Painel V - Cidadania e Projetos EDS: Samuel Lopes e Daniela Gapo - Chat Analó...
Painel V - Cidadania e Projetos EDS: Samuel Lopes e Daniela Gapo - Chat Analó...CIDAADS
 
Painel IV - A água e a energia: Programa GEA Terra Mãe – Concurso escolar “A ...
Painel IV - A água e a energia: Programa GEA Terra Mãe – Concurso escolar “A ...Painel IV - A água e a energia: Programa GEA Terra Mãe – Concurso escolar “A ...
Painel IV - A água e a energia: Programa GEA Terra Mãe – Concurso escolar “A ...CIDAADS
 
Painel IV - A água e a energia: Eficiência Energética: projeto Escola+ – Dian...
Painel IV - A água e a energia: Eficiência Energética: projeto Escola+ – Dian...Painel IV - A água e a energia: Eficiência Energética: projeto Escola+ – Dian...
Painel IV - A água e a energia: Eficiência Energética: projeto Escola+ – Dian...CIDAADS
 
Painel IV - A água e a energia: Água: desafios para a sustentabilidade energé...
Painel IV - A água e a energia: Água: desafios para a sustentabilidade energé...Painel IV - A água e a energia: Água: desafios para a sustentabilidade energé...
Painel IV - A água e a energia: Água: desafios para a sustentabilidade energé...CIDAADS
 
Painel IV - A água e a energia: O mar numa plataforma de sustentabilidade - A...
Painel IV - A água e a energia: O mar numa plataforma de sustentabilidade - A...Painel IV - A água e a energia: O mar numa plataforma de sustentabilidade - A...
Painel IV - A água e a energia: O mar numa plataforma de sustentabilidade - A...CIDAADS
 
Painel III – Diversidades em EDS: Rede de Escolas da UNESCO – João Gomes (Col...
Painel III – Diversidades em EDS: Rede de Escolas da UNESCO – João Gomes (Col...Painel III – Diversidades em EDS: Rede de Escolas da UNESCO – João Gomes (Col...
Painel III – Diversidades em EDS: Rede de Escolas da UNESCO – João Gomes (Col...CIDAADS
 
Painel III – Diversidades em EDS: Ética, território e turismo – Norberto Sant...
Painel III – Diversidades em EDS: Ética, território e turismo – Norberto Sant...Painel III – Diversidades em EDS: Ética, território e turismo – Norberto Sant...
Painel III – Diversidades em EDS: Ética, território e turismo – Norberto Sant...CIDAADS
 
Painel II – A participação na cidadania e a boa governança: Década EDS, Sim! ...
Painel II – A participação na cidadania e a boa governança: Década EDS, Sim! ...Painel II – A participação na cidadania e a boa governança: Década EDS, Sim! ...
Painel II – A participação na cidadania e a boa governança: Década EDS, Sim! ...CIDAADS
 
Painel II – A participação na cidadania e a boa governança: Referenciais de E...
Painel II – A participação na cidadania e a boa governança: Referenciais de E...Painel II – A participação na cidadania e a boa governança: Referenciais de E...
Painel II – A participação na cidadania e a boa governança: Referenciais de E...CIDAADS
 
Painel II – A participação na cidadania e a boa governança: Nos trilhos da ED...
Painel II – A participação na cidadania e a boa governança: Nos trilhos da ED...Painel II – A participação na cidadania e a boa governança: Nos trilhos da ED...
Painel II – A participação na cidadania e a boa governança: Nos trilhos da ED...CIDAADS
 
Painel I – Plataforma Década EDS 2014+: Lançamento da Plataforma Década EDS 2...
Painel I – Plataforma Década EDS 2014+: Lançamento da Plataforma Década EDS 2...Painel I – Plataforma Década EDS 2014+: Lançamento da Plataforma Década EDS 2...
Painel I – Plataforma Década EDS 2014+: Lançamento da Plataforma Década EDS 2...CIDAADS
 

Mais de CIDAADS (20)

Uma Pedagogia para o Desenvolvimento Sustentável
Uma Pedagogia para o Desenvolvimento SustentávelUma Pedagogia para o Desenvolvimento Sustentável
Uma Pedagogia para o Desenvolvimento Sustentável
 
Governação dos recursos hídricos e ética ambiental – desafios para uma nova c...
Governação dos recursos hídricos e ética ambiental – desafios para uma nova c...Governação dos recursos hídricos e ética ambiental – desafios para uma nova c...
Governação dos recursos hídricos e ética ambiental – desafios para uma nova c...
 
Investigação em EDS - Patrícia Sá
Investigação em EDS - Patrícia SáInvestigação em EDS - Patrícia Sá
Investigação em EDS - Patrícia Sá
 
TAS - Turismo e Artesanato de Sever - Mário Tavares
TAS - Turismo e Artesanato de Sever - Mário Tavares TAS - Turismo e Artesanato de Sever - Mário Tavares
TAS - Turismo e Artesanato de Sever - Mário Tavares
 
Década EDS 2014+. Uma visão de futuro - Manuel Carvalho Gomes
Década EDS 2014+. Uma visão de futuro - Manuel Carvalho GomesDécada EDS 2014+. Uma visão de futuro - Manuel Carvalho Gomes
Década EDS 2014+. Uma visão de futuro - Manuel Carvalho Gomes
 
Graca dias
Graca diasGraca dias
Graca dias
 
Normalização e certificação de Biocombustíveis sólidos - Cláudia Mendes
Normalização e certificação de Biocombustíveis sólidos - Cláudia MendesNormalização e certificação de Biocombustíveis sólidos - Cláudia Mendes
Normalização e certificação de Biocombustíveis sólidos - Cláudia Mendes
 
Da ecologia à sustentabilidade na contratação pública: o contributo das Novas...
Da ecologia à sustentabilidade na contratação pública: o contributo das Novas...Da ecologia à sustentabilidade na contratação pública: o contributo das Novas...
Da ecologia à sustentabilidade na contratação pública: o contributo das Novas...
 
RespirAR com qualidade: estratégias para um ambiente urbano sustentável - Ana...
RespirAR com qualidade: estratégias para um ambiente urbano sustentável - Ana...RespirAR com qualidade: estratégias para um ambiente urbano sustentável - Ana...
RespirAR com qualidade: estratégias para um ambiente urbano sustentável - Ana...
 
Painel V - Cidadania e Projetos EDS: Samuel Lopes e Daniela Gapo - Chat Analó...
Painel V - Cidadania e Projetos EDS: Samuel Lopes e Daniela Gapo - Chat Analó...Painel V - Cidadania e Projetos EDS: Samuel Lopes e Daniela Gapo - Chat Analó...
Painel V - Cidadania e Projetos EDS: Samuel Lopes e Daniela Gapo - Chat Analó...
 
Painel IV - A água e a energia: Programa GEA Terra Mãe – Concurso escolar “A ...
Painel IV - A água e a energia: Programa GEA Terra Mãe – Concurso escolar “A ...Painel IV - A água e a energia: Programa GEA Terra Mãe – Concurso escolar “A ...
Painel IV - A água e a energia: Programa GEA Terra Mãe – Concurso escolar “A ...
 
Painel IV - A água e a energia: Eficiência Energética: projeto Escola+ – Dian...
Painel IV - A água e a energia: Eficiência Energética: projeto Escola+ – Dian...Painel IV - A água e a energia: Eficiência Energética: projeto Escola+ – Dian...
Painel IV - A água e a energia: Eficiência Energética: projeto Escola+ – Dian...
 
Painel IV - A água e a energia: Água: desafios para a sustentabilidade energé...
Painel IV - A água e a energia: Água: desafios para a sustentabilidade energé...Painel IV - A água e a energia: Água: desafios para a sustentabilidade energé...
Painel IV - A água e a energia: Água: desafios para a sustentabilidade energé...
 
Painel IV - A água e a energia: O mar numa plataforma de sustentabilidade - A...
Painel IV - A água e a energia: O mar numa plataforma de sustentabilidade - A...Painel IV - A água e a energia: O mar numa plataforma de sustentabilidade - A...
Painel IV - A água e a energia: O mar numa plataforma de sustentabilidade - A...
 
Painel III – Diversidades em EDS: Rede de Escolas da UNESCO – João Gomes (Col...
Painel III – Diversidades em EDS: Rede de Escolas da UNESCO – João Gomes (Col...Painel III – Diversidades em EDS: Rede de Escolas da UNESCO – João Gomes (Col...
Painel III – Diversidades em EDS: Rede de Escolas da UNESCO – João Gomes (Col...
 
Painel III – Diversidades em EDS: Ética, território e turismo – Norberto Sant...
Painel III – Diversidades em EDS: Ética, território e turismo – Norberto Sant...Painel III – Diversidades em EDS: Ética, território e turismo – Norberto Sant...
Painel III – Diversidades em EDS: Ética, território e turismo – Norberto Sant...
 
Painel II – A participação na cidadania e a boa governança: Década EDS, Sim! ...
Painel II – A participação na cidadania e a boa governança: Década EDS, Sim! ...Painel II – A participação na cidadania e a boa governança: Década EDS, Sim! ...
Painel II – A participação na cidadania e a boa governança: Década EDS, Sim! ...
 
Painel II – A participação na cidadania e a boa governança: Referenciais de E...
Painel II – A participação na cidadania e a boa governança: Referenciais de E...Painel II – A participação na cidadania e a boa governança: Referenciais de E...
Painel II – A participação na cidadania e a boa governança: Referenciais de E...
 
Painel II – A participação na cidadania e a boa governança: Nos trilhos da ED...
Painel II – A participação na cidadania e a boa governança: Nos trilhos da ED...Painel II – A participação na cidadania e a boa governança: Nos trilhos da ED...
Painel II – A participação na cidadania e a boa governança: Nos trilhos da ED...
 
Painel I – Plataforma Década EDS 2014+: Lançamento da Plataforma Década EDS 2...
Painel I – Plataforma Década EDS 2014+: Lançamento da Plataforma Década EDS 2...Painel I – Plataforma Década EDS 2014+: Lançamento da Plataforma Década EDS 2...
Painel I – Plataforma Década EDS 2014+: Lançamento da Plataforma Década EDS 2...
 

Painel6 - Sustentável insustentabilidade .... - Rui Dias (Centro de Ciência Viva de Estremoz)

  • 1. Painel VI - Geografias da sustentabilidade sustentável insustentabilidade... Rui Dias
  • 2. Sou geólogo... milhões & milhões...
  • 3. grandes números...
  • 4. 1 milhão... 20 kg
  • 5. a influência das acções desprezáveis...
  • 6. 51 mil milhões de hectares parece muito mas...
  • 7. 11,4 mil milhões de hectares apenas 1/4...
  • 8. a população... 2 de Outubro de 2010 6 872 milhões...
  • 9. área disponível... ± 1,65 hectares / habitante...
  • 10. 6 mil milhões em 2000... 5 mil milhões em 1985 4 mil milhões em 1973 3 mil milhões em 1960 2 mil milhões em 1930 mil milhões em 1830
  • 11. a área disponível diminui... 2010 1,65 hectares/habitante 2000 1,8 hectares/habitante 1950 3,0 hectares/habitante 1900 5,6 hectares/habitante
  • 14. ...
  • 15. qual o significado ??? 1948 - Ghawar (o maior campo do mundo), Arábia Saudita 5 milhões de barris / dia 100 mil milhões no total 2007 - campo de Tupi (bacia de Santos - pré-sal) 8 mil milhões no total 2008 - campo de Júpiter (bacia de Santos - pré-sal) 8 mil milhões no total TOTAL DO PRÉ-SAL DO BRASIL 70 a 80 mil milhões no total 2006 - poço Tiber (golfo do México) 4 a 6 mil milhões TOTAL DO GOLFO DO MÉXICO 3 a 15 mil milhões no total
  • 16. logo… Ghawar, o gigante… 14 anos de consumo dos Estados Unidos 3 anos e 3 meses do consumo global… Total do pré-sal do Brasil… 11 anos e três meses de consumo dos Estados Unidos 2 anos e 6 meses do consumo global… Total do Golfo do México… 2 anos e 1 mês de consumo dos Estados Unidos 6 meses do consumo global…
  • 18. esmagador 1... a cada 12 anos mais 1 000 milhões de habitantes...
  • 19. esmagador 2... vamos dar a cada um 1 lâmpada de 60 W...
  • 20. esmagador 3... a 200 gramas por lâmpada mais embalagem... 20 000 toneladas... 15 000 automóveis...
  • 21. esmagador 4... vamos acender as lâmpadas... 4 horas por dia... 10 000 Megawatts... 20 novas centrais de 500 Megawatts...
  • 22. por outro lado... O Sol e o Vento são renováveis... mas...
  • 23. a visão optimista... Central fotovoltaica de Moura... a maior do Mundo 114 hectares 350 000 painéis... potência 62 MW... energia 88 GWh 40/45 MW 2008 mas...
  • 24. a visão realista... número de clientes em milhares por região (5 988 000 total) EDP (consumos 2006)...
  • 25. a visão realista... EDP comercializou 43 783 GWh em 2005 0,2% (497 centrais iguais às de Moura)... 2006: Alentejo - 21,5 centrais "maiores do Mundo" Lisboa - 75,1 centrais "maiores do Mundo" Portugal - 20% da área do distrito de Lisboa 166,25 milhões de painéis... e só para os consumos eléctricos...
  • 26. e as eólicas... Alto Minho... o maior da Europa... 120 torres... energia 667 GWh... 2006: Alentejo - 3 parques eólicos "maiores da Europa" Portugal - 63 parques eólicos e 7 560 torres...
  • 27. e não só a energia... aquífero de Ogallala... zona semi-árida... grandes planícies (milho, trigo e soja) "cesto do pão" da América. irrigação extensiva a partir das águas subterrâneas (começou em 1911, mas entre as décadas de 30 e 50 do século passado o processo de extracção da água foi extensivo...)
  • 29. ...
  • 30. a água novamente... 110 000 litros de água por 1 dm3 de alumínio...
  • 31. e ainda... 11 000 litros de água hambúrguer de 120 g ...
  • 32. 49 200 000 litros de água por 1 tonelada de carne
  • 33. 2 000 a 5 000 litros de água por 1 quilo de arroz... 4 000 000 a 10 000 000 litros de água por 2 000 quilos de arroz...
  • 34. 5 000 litros de água por 1 quilo de queijo 4 000 litros de água por 1 litro de leite
  • 35. 5 000 litros de água para cultivar 250 gramas de algodão para fazer uma T-shirt...
  • 36. 150 000 litros de água por 1 tonelada de aço...
  • 37. 380 000 litros de água por 1 automóvel (sem pneus)...
  • 38. 114 000 litros de água por 4 pneus...
  • 39. 2/3 das cidades chinesas têm escassez de água potável... 700 milhões de pessoas bebem água poluída na China... mais de 1 000 milhões de pessoas não têm acesso a água potável... 5 milhões de mortos por ano devido a beberem água poluída... em cada 4 segundos 1 pessoa adoece por beber água poluída...
  • 40. e não é só no 3º Mundo... 6 Maio de 2008 chegada do Sichem Defender vindo de Tarragona 19 000 m3 de água ... consumo diário de 170 000 pessoas... Barcelona e arredores: 5 500 000 habitantes...
  • 41. o que a História nos ensina.. Índios Anasazi Maias Islândia Ilha de Páscoa Mesopotâmia Egipto do apogeu ao colapso local…
  • 42. e a Europa??? o consumo dos recursos passou a ser global…
  • 43. embora… …com utilização local!!!
  • 44. pegada ecológica em Portugal... 4,5 hectares por habitante em 2004 2,5 Terras...
  • 45. 1996... - Estados Unidos - 12,5 hectares/habitante - Austrália - 8,9 hectares/habitante - Suécia - 8,2 hectares/habitantes - França - 7,3 hectares/habitante - Bélgica e Luxemburgo - 6,6 hectares/habitante - Holanda e Reino Unido - 6,3 hectares/habitante - Alemanha - 6 hectares/habitante - Itália - 5,7 hectares/habitante - Espanha - 5,5 hectares/habitante - Portugal - 5,1 hectares/habitante - Etiópia - 0,8 hectares/habitante ~ Bangladesh - 0,6 hectare/habitante
  • 46. numa Sociedade de consumos globais… …serão os colapsos globais???
  • 47. Desenvolvimento Sustentável… … ou Retrocesso Sustentado ???
  • 48. "Temos nas nossas mãos o terrível poder de recusar" Miguel Torga