SlideShare a Scribd company logo
1 of 263
LITTERATURA LATINA PROSPECTUS GENERALIS LINGUARUM CLASICARUM DEPARTAMENTUM RAMON OSINAGA
Litteratura Latina ,[object Object],[object Object],[object Object]
Litteratura Latina ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Litteratura Latina ,[object Object],[object Object],[object Object]
Olerkia ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Prosa ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
LITTERATURA LATINA ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
I .3. OLERKI EPIKOA: CARMINA CONVIVALIA CARMINA TRIUMPHALIA NENIAE ENNIO:  Annales  VIRGILIO :  Eneida  LUKANO :  Bellum Civile  /  Pharsalia   PAPINIO ESTACIO:  Tebaida  VALERIO FLACO:  Argonautica  SILIO ITALICO:   Punica  CLAUDIO CLAUDIANO:  Gigantomaquia  ;    Proserpinae raptum
I.4. OLERKI LIRIKOA: CATULO LUTRACIO CATULO VELERIO EDITUO POETAE NOVI LICINIO CALVO HELVIO CINNA FURIO BIBACULO VIRGILIO :  Bukolikak  HORACIO :  Epodoak  ;  Odak  CALPURNIO SICULO PAPINIO ESTACIO ANNIANO FALISCO AUSONIO RUTILIO NAMACIANO
I .5. ELEGIA: TIBULO PROPERCIO OVIDIO :   Amores  ;  Heroidas  ;  Ars Amandi  ;    Remedia amoris  ;  Tristia  ;  Epistulae ex Ponto  ( Pontikak ) I .6. SATIRA: LUCILIO VARRON HORACIO PERSIO JUVENAL I.7. EPIGRAMA:  MARTZIAL I.8. FABULA:  FEDRO
I.9. OLERKI  DIDAKTIKOA: LUCRECIO :  De rerum natura  VIRGILIO :  Georgikak  OVIDIO :  Metamorfosiak  ;  Fastoak  . GRATIO FALISCO:  Cynegeticon  OLIMPIO NEMESIANO:  Cynegetica  VARRON ATACINO:  Chorografia  COLUMELA:  De agricultura  . RUFO FESTO AVIENO:  De ora maritima  ARATO:  Fenomenoak  ;  Pronostikoak  MANILIO:  Astronomica  . COMODIANO:  Instrucciones  ;  Carmen apologeticum  PRUDENCIO:  Contra symmachum  ;  Psychomia
II. PROSA II.1. HISTORIA:  ANALISTAK: FABIO PICTOR ;  CINCIO ALIMENTO ;  CORNELIO  ESCIPION ;  GAYO ACILIO ;  POSTUMIO ALBINO. CATON CESAR :  De Bello Gallico  ;  De Bello Civili  NEPOTE :  De viris illustribus  ;  Chronica  SALUSTIO :  Historiae  ;  Catilina  ;  Bellum Iugurthinum  TITO LIVIO :  Ab urbe condita  VELEYO PATERCULO VALERIO MAXIMO QUINTO CURCIO TACITO :  Agricola  ;  Germania  ;  Historiae  ;  Annales  . SUETONIO :  De vita Caesarum  . FLORO JUSTINO AMIANO MARCELINO:
II.2. ELOKUENTZIA: APIUS CLAUDIUS CAECUS QUINTO FABIO MAXIMO QUINTO CECILIO METELO LUCIO EMILIO PAULO MARCO PORCIO CATON ESCIPION EMILIANO ETA INGURUKOAK CICERON DISKURTSOAK :  In C. Verrem ;  Pro lege manlia,  De imperio  Cn. Pompei ;  In L. Catilinam ;  Pro Archia poeta ;  Pro Marcello ; Pro Logario ;  In M. Antonium  Philipicae ( Filipikak) IDAZLAN ERRETORIKOAK :  Brutus ;  De oratore  ;  SENEKA QUINTILIANO :   Institutiones oratoriae
II.3. EPISTOLOGRAFIA: DEFINIZIOA ;  KARTA MOTAK ;  FORMULAK CICERON HORACIO :  Odak OVIDIO :  Heroidak  ;  Pontikak SENEKA :  PLINIO GAZTEA: FRONTON AUSONIO SIMAKO
II.4. FILOSOFIA: FILOSOFIA ERROMAN PITAGORISMOA PLATONISMOA ESTOICISMOA EPICUREISMOA CICERON :  Academikak ;  De republica ;  De legibus ;  De  finibus bonorum et  malorum ;  Tusculanae disputationes ; De officiis ;  De senectute ;  De natura  deorum ;  De  divinatione ;  De fato . LUCRECIO : SENECA :  Consolationes: Ad marciam de consolatione ;  Ad helviam de consolatione ;  Ad polybium de  consola- tione ;  De ira ;  De brevitate vitae ; De clementia  ;  De constantia sapientis ; De vita beata ;  De otio ;  De tranquilitate animi ; De providentia ;  De beneficiis ;  naturales quaestiones ;  Ad lucilium
II. 5.  ELEBERRIA: PETRONIO :  Satiricon APULEYO :  Urrezko   astoa .
II.6. IDAZLE TEKNIKOAK: NEKAZARITZA: CATON:  De agricultura VARRON:  De re rustica COLUMELA :  De re rustica PALADIO:  Opus agriculturae ARKITEKTURA: VITRUVIO:   De architectura FRONTINO:  De aquae ductu urbis  Romae MEDIZINA: CELSO :  De medicina VEGECIO:  Mulomedicina chironis GASTRONOMIA: APICIO:  Re re coquinaria GEOGRAFIA: POMPONIO MELA:  Chorographia NATUR  ZIENTZIAK: PLINIO ZAHARRA:  Naturalis   historia
ZUZENBIDETZA: JURISPRUDENTZIAREN JATORRIA JURISPRUDENTZIAREN  GARAPENA JURISPRUDENTZIAREN  ARO KLASIKOA GENERO LITERARIOAK AUTORE GARRANTZITSUENAK: M. ANTISTIO LABEON C. ATEYO CAPETON P. JUVENCIO CELSO L. SALVIO JULIANO SEXTO PONPONIO GAYO EMILIO PAPINIANO JULIO PAULO DOMICIO ULPIANO JURISPRUDENTZIA  ARO POSKLASIKOAN
Litteratura Latina ,[object Object],[object Object],[object Object]
Litteratura Latina ,[object Object],[object Object]
Analistak : “Annales” zirelakoak idazten zituzten autoreak dira. Urteko  gertaerak  eta “ pasadizoak ” kontatzen zituzten. Epigrama : Olerki txikia zeinak zerozer  satirikoa  adierazten duen. Epika :  Heroiak  eta aintzineko gaiak tratatzen dituen generoa da. Epistolografia :  Eskutitzak  idazteko  artea. Fabula :  Ipuia  berstotan idatzia, satiriko edota moral kustua, “moraleja”-ren bat eramaten dute. Historialariak :  Historiari  buruz idazten diren idazleak dira.
Hitzlaritza - Oratoria :  Diskurtsoak  ondo egite- ko artea. Idazle teknikoak :  Teknika  (sukaldaritza, arki- tektura, astronomia, geografia…) ezberdinei  buruz idazten zutenak. Juristak :  Zuzenbidetzari  buruz idazten zuten. Lirika : Olerki oso  subjetiboa  non sartzen  diren gai ezberdinak, normalean amodioa,  desenkantoa… Literatura : Hizkuntza baten  ekoizpena  idaztia,  hitzeginda…
Olerki didaktikoa :  Irakasteko  asmoarekin Idazten den olerkia da. Olerki elegiakoa : Liriko ekoizpen barruan,  bereziki perstonaren  subjetibismoa  agertzen den olerkia da.  Satira : Olerki mota non  kritika  oso zorrotzak  Agertzen diren. Etimologikoki nahasketa.
Litteratura Latina ,[object Object],[object Object]
Litteratura latina ,[object Object],[object Object],[object Object]
Litteratura Latina ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
 
Literatura aurrekoa  (… - K.a. III.) ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
 
[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
        . . . <ae>qui animi compotem esse,           ne quid fraudis stuprique ferocia pariat.          amicum cum vides, obliscere miserias.           inimicus si es commentus nec libens  aeque.  Apius Claudius Caecus, Sententiarum Fragmenta
Arkaiko aroa  ( K.a. III – K.a. 81) ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
EX INCERTIS FABVLIS       Vopiscus de Numeriano  'ipsi denique comici plerumque sic milites inducunt, ut eos faciant uetera dicta usurpare. Nam et lepus tute es et pulpamentum quaeris'  (Ter. Eun. III 1, 36)  'Liuii Andronici dictum est, multaque alia quae Plautus Caeciliusque posuerunt.'  Livius Andronicus
Gneus Nevius  (K.a. 264 – 194)  HISTORIA ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
LIBER I   Nouem Iouis concordes filiae sorores  eodemque anno [519 a.u.c. 235 a.Ch.n.] Cn.   N aeuius poeta fabulas apud populum dedit,  quem M. Varro in libro de poetis  p rimo stipendia  fecisse ait bello Poenico primo   idque ipsum  N aeuium dicere  i n eo carmine, quod de eodem  bello scripsit.  Scopas atque uerbenas sagmina sumpserunt.  Manius Valerius c onsul partem exerciti in  e xpeditionem  d ucit. CN. NAEVI BELLI POENICI FRAGMENTA
Quintus Ennius (K. a. 239-169)  HISTORIA ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Annalium Liber I (Ilia Aoneae filia sororem adloquitur) Excita cum tremulis anus attulit artubus lumen, Talia commemorat lacrimans, exterrita somno: 'Eurudica prognata pater quam noster amavit, Vires vitaque corpus meum nunc deserit omne. Nam me visus homo pulcher per amoena salicta Et ripas raptare locosque novos: ita sola Postilla germana soror, errare videbar ... Q. ENNII FRAGMENTA    
(De consulatu Cethegi et Tuditani)   Additur orator Cornelius saviloquenti Ore Cethegus Marcus Tuditano conlega Marci filius . . . is dictust ollis popularibus olim, Qui tum vivebant homines atque aevum agitabant, Flos delibatus populi suadaeque medulla. Quintus Ennius   Annalium Liber IX
Titus Marcius Plautus  (K.a. 254-174)  ANTZERKIA ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
ARGVMENTVM I In faciem versus Amphitruonis Iuppiter,  dum bellum gereret cum Telobois hostibus,  Alcmenam uxorem cepit usurariam.  Mercurius formam Sosiae servi gerit  absentis: his Alcmena decipitur dolis.  postquam rediere veri Amphitruo et Sosia,  uterque deluduntur in mirum modum.  hinc iurgium, tumultus uxori et viro,  donec cum tonitru voce missa ex aethere  adulterum se Iuppiter confessus est. Plautus .  Anphitruo .  Argumentum   I
[object Object],[object Object]
[object Object],[object Object]
Publius Terentius Afer  (K.a. 174 –  159)  ANTZERKIA ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Charinus . Quid ais, Byrria? Daturne illa  Pamphilo nuptum? Byrria . Sic est. Charinus . Qui scis? Byrria . Apud forum modo e Davo audivi. Charinus . Vae Misero mihi! Ut animus in spe in timore usque antehac attentus fuit, / ita, postquam adempta spes  est, lassus, cura confefectus stupet. Publius Terentius Afer .  Andria II, I
SATIRA ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
C. Lucilio (K.a. 180- 102)  SATIRA ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Marcus Porcius Cato (Censor) (K.a. 234 – 149)  HISTORIA ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
1. Si deus est animus, nobis ut carmina dicunt,  h ic tibi praecipue sit pura mente colendus.    2. Plus vigila semper nec somno deditus esto;  n am diuturna quies vitiis alimenta ministrat.    3. Virtutem primam esse puto compescere linguam:  p roximus ille deo est, qui scit ratione tacere.    4. Sperne repugnando tibi tu contrarius esse:  conveniet nulli, qui secum dissidet ipse.  Cato .  Disticha   Catonis . Liber I
Urrezko Aroa  (K.a. 81 – 14) ,[object Object],[object Object]
 
Urrezko Aroa: Zesarren Aroa (K.a. 81 – 44) ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Titus Lucretius Carus (K.a. 98 – 55)  OLERKI DIDAKTIKOA ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
   Aeneadum genetrix, hominum divomque voluptas, alma Venus, caeli subter labentia signa quae mare navigerum, quae terras frugiferentis concelebras, per te quoniam genus omne animantum concipitur visitque exortum lumina solis: te, dea, te fugiunt venti, te nubila caeli adventumque tuum, tibi suavis daedala tellus summittit flores, tibi rident aequora ponti placatumque nitet diffuso lumine caelum. Titus Lucretius Carus   De rerum natura. Liber Primus 0-10
   Eneastarren ama , gizakien eta jainkoen gozotasun,  Venus elikatzaile, ortziko zeinu lerrakorraren azpian, itsaso ontzitsua eta lehor fruitutsua harrapatzen ditu- zuna!  Bizidunen izate oro zuri esker sortzen eta  eguzki printzak begiestara altxatzen denez gero:  zure aurrean eta zure eleran haizeak ihesi doaz,  lur artatsuak  azpian  lore leunak zabaltzen dizkizu,  itsas lautadek irribarre dagizute eta ortzi bareak  argi hedatuan dizdiz. Titus Lucretius Carus   De rerum natura. Liber Primus 0-10
Caius Valerius Catulus (K.a. 87 – 54)  AMODIOZKO OLERKIA ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Vivamus, mea Lesbia, atque amemus, rumoresque senum severiorum omnes unius aestimemus assis. soles occidere et redire possunt: nobis, cum semel occidit brevis lux, nox est perpetua una dormienda. da mi basia mille, deinde centum, dein mille altera, dein secunda centum, deinde usque altera mille, deinde centum. dein, cum milia multa fecerimus, conturbabimus illa, ne sciamus, aut ne quis malus invidere possit, cum tantum sciat esse basiorum. Caius Valerius Catulus .  Carmina V
Bizi gaitezen, ene Lesbia, maitatuz eta agure garratzen erran-merranak, denak  jo itzazu hutsaren pare. Eguzkia badoa, badator; Guk gau batez betiere lo, argi labur hau galduz gero, gura ez badugu ere. Eman musuak, mila, ehunka; berriz mila eta beste  ehun; berriro mila-ehundaz; milaka musu berritze ! milaka asko egin ondoren,  nahas ditzagun, ezuste, inor bekaitz ez dadin, musuak direla eta hainbeste.  Caius Valerius Catulus .  Carmina V Itzulpena: J.G. Etxebarria EXCERPTA 2.09.1986
Vivamos, Lesbia mía, y amémonos, y los rumores de los viejos severos  y estimémoslos todos en un solo as. Los soles pueden morir y renacer.  nosotros , cuando apenas haya declinado nuestra breve luz,  tendremos que vivir  una sola noche perpetua. Dame mil besos, luego cien, luego otros mil, nuego por segunda vez, cien,  luego otros mil más, luego cien. Después, cuando hayamos sumado muchos miles, los embrollaremos para no saber o para que ningún malvado pueda envidiarnos cuando sepa  que son tantos nuestros besos. Caius Valerius Catulus .  Carmina V
[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
M.Terentius Varro (K.a. 116 -27)  DANETATIK / SATIRA   ,[object Object],[object Object],[object Object]
I. Otium si essem consecutus, Fundania, commodius  tibi haec scriberem, quae nunc, ut potero, exponam  cogitans esse properandum, quod, ut dicitur, si est  homo bulla, eo magis senex. Annus enim octogesi - mus admonet me ut sarcinas conligam, antequam  proficiscar e vita. Quare, quoniam emisti fundum,  quem bene colendo fructuosum cum facere velis,  meque ut id mihi habeam curare roges, experiar;  et non solum, ut ipse quoad vivam, quid fieri oporteat  ut te moneam, sed etiam post mortem.  dum viveret,  prodessent hominibus, sed etiam quae cum perisset  ipsa, et id etiam ignotissimis quoque hominibus;  ...   M .  T erenti us   V arro   R erum  R usticarum  D e agri cultura
Caius Julius Caesar (K.a. 101 – 44)  HISTORIA ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Germani, cum suos  interfici viderent, armis  abiectis, se ex castris eiecerunt; et, cum ad  confluentem  Mosae et Rheni pervenissent,  magnonumero interfecto, reliqui se in flumen  praecipitaverunt, atque ibi, timore, lassitudine,  vi fluminis oppressi, perierunt. Caesar,  De Bello Civili II Selektibitatea 03-04 Uztaila
Cornelius Nepos (K.a. 99 – 44)  HISTORIA ,[object Object],[object Object],[object Object]
[1] Miltiades, Cimonis filius, Antheniensis, cum et an-  tiquitate generis et gloria maiorum et sua modestia unus omnium maxime floreret eaque  esset aetate ut non iam solum de eo bene sperare, sed etiam confidere cives possent sui talem eum futurum qualem cognitum iudicarunt, accidit ut Athenienses Chersonesum colonos vellent mittere.  Cuius generis cum magnus numerus esset et multi eius demigrationis peterent societatem, ex iis delecti Delphos deliberatum missi sunt quo potissimum duce uterentur.  Cornelius Nepos   De Viris Illustribus. Miltiades
[1] Miltiades, Zimonen seme, ateniarra, leinuaren jatorriagatik, aurretiazkoen loriagatik eta bere moderazioagatik jadanik guztien gainetik nabarmentzen zen eta, herrikideek bere pertsonari buruz itxaropen onak izateko garaia  eta  ezagutu zuten bezala gerotasuean izango zelakoan adinera heldu zenean, ateniarrek kolonoak Keronesona bidaltzea proposatu zutela gertatu zen. Hauen kopurua hainbestekoa izanik, eta expedizio honetan askok joan nahirik, hauen artean batzuk aukeratu zituzten Delfosera joateko Orakuluari zein gidari izendatu behar zuten galdetzera.  Cornelius Nepos   De Viris Illustribus. Miltiades
[1] Miltiades, hijo de Cimón, ateniense, tanto por el rancio abolengo de su estirpe y la gloria de sus ante-pasados cuanto por su propia moderación sobresalía ya muy por encima de todos y, cuando llegó a una edad tal que sus conciudadanos podían no solo abrigar buenas esperanzas en torno a su persona, sino también confiar en que en el futuro habría de seguir siendo tal y cual le habían conocido, ocurrió entonces que los ateniesnes se propusieron  enviar colonos al Queroneso. Al ser muy grande el número de éstos y deseando muchos alistarse en esta expedición, se eligieron de entre ellos algunos para enviarlos a Delfos  a consultar el oráculo sobre que jefe deberían elegir.  Trad.: Manuel Segura Moreno Cornelius Nepos   De Viris Illustribus. Miltiades
Caius Sallustius Crispus (K.a. 86 – 35)  HISTORIA ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
1. Falso queritur de natura sua genus, humanum, quor imbecilla atque aevi brevis forte potius quam virtute regatur. 2. Nam contra reputando neque maius aliud neque praestabilius invenias, magisque naturae industriam hominum quam vim aut tempus deesse. 3. Sed dux atque imperator vitae mortalium animus est. Qui ubi ad gloriam virtutis via grassatur, abunde pollens potensque et clarus est, neque fortuna eget, quippe probitatem, industriam, aliasque artis bonas neque dare neque eripere cuiquam potest. 4....  Caius Sallustius Crispus .  Bellum Iugurthinum I,1, 1-3
1.Arrazoirik gabe du gizakiak bere izaeraren arrenkura, ahula eta iraupen laburrekoa izanik zoriak gidatzen duelakoan norbere zintzotasunak baino gehiago. 2. Ondo hausnartuz gero aitzitik, ez dela ezer hura baino handiagorik ez ederragorik, eta gehiago duela izaera honek gizonaren arta gabezia, indar edo denbora gabezia baino aurkituko duzu. 3. Gogoa da ordea giza bizitzaren gidari eta nagusi. Gogo onek.  Zintzotasunaren bideti, ospera abiatzen denean, eragin eta indar ugari baita omena ere izaten ditu eta ez zoriaren beharrik, zoriak ezin baitio onori eman ez kendu gizatasuna, lanzaletasuna ez beste antze ongarririk.4....  Caius Sallustius Crispus .  Bellum Iugurthinum I,1, 1-3
1.El género humano se queja sin razón de su naturaleza, de que siendo débil y de duración corta sea regida por el azar más bien que por el mérito. 2. Pues, de lo contrario, pénsandolo bien no encontrarías otra cosa ni más grande ni más excelente, y que la actividad más que la fuerza o el tiempo falta a la naturaleza de los hombres. 3. Pero el espíritu es el guía y el jefe de la vida de los mortales. El cual cuando se encamina a la gloria por la vía de la virtud, es muy fuerte y poderoso e ilustre y no tiene necesidad de la fortuna, porque ésta no puede ni dar ni quitar a alguien la probidad, la actividad y las demás prácticas buenas.  Caius Sallustius Crispus .  Bellum Iugurthinum I,1, 1-3
Marcus Tullius Cicero (K.a. 106 – 43)  FILO – ELOK – ESKUT. ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
[object Object],[object Object],[object Object]
Quo usque tandem abutere, Catilina patientia nostra?; quam diu etiam furor iste tuus nos eludet?; quem ad finem sese effrenata iactabit audatia? Nihine te  nocturnum praesidium Palati, nihil urbis vigiliae, nihil  concursus bonorum omnium, nihil hic munitissimus  habendi senatus locus, nihil horum ora vultusque  moverunt?  Patere tua consilia non sentis, constrictam iam horum omnium scientia teneri coniurationem tuam non vides? Quid proxima, quid superiore nocte egeris,  ubi fueris, quos convocaveris, quid consili ceperis  quem nostrum ignorarre arbitraris?... Marcus Tullius Cicero  In Catilinam oratio prima Bello 200
Noiz arte Katilina abusatuko duzu gure pazientziaz? Zenbat denboran zure hasarre horrek burla egingo  digu? Noraino zure bukaezin ausarkeria mugituko da?  Palatinoko gaueko zaintzak ezer ere ez, hiriko zainda- riek ezer ere ez, herriaren bildurrak ezer ere ez, onen egoleak ezer ere ez, Senatua biltzeko leku sendo-sendo  honek ezer ere ez, hauen aurpegiek ezer ere ez zaituzte  kolokan ipintzen? Zure planak agerian daudela ez  zara konturatzen?Zure matxinada guzti hauen eza- Gutzak itota duela? Gutariko nork ez du ezagutzen Zer egin zenuen aurreko gauan, zer aurrekoan, non  Egon zinen, zeintzuk konbikatu zenituen, zein erabakia  hartu zenuen?  Marcus Tullius Cicero  In Catilinam oratio prima
¿Hasta cuándo Catilina abusarás de nuestra paciencia? ¿Cuánto tiempo todavía ese furor tuyo no burlará?  ¿Haste qué limite tu audacia desenfrenada se agitará? ¿Nada acaso la guardia nocturna del Palatino, nada los  centinelas de la ciudad, nada el temor del pueblo, nada la afluencia de todos los buenos, nada este lugar forti- ficadísimo de reunir al Senado, nada los rostros y sem- blantes de éstos te han hecho vacilar? ¿No adviertes que tus designios están descubiertos? ¿No ves que tu Conspiración está ya sofocada por el conocimiento de  todos éstos? ¿Quién de nosotros crees que ignora qué hiciste en la noche próxima, qué en la anterior, dónde  estuviste, a quiénes convocaste, qué decisión tomaste?  Marcus Tullius Cicero  In Catilinam oratio prima
[object Object]
Quem vero extet et de quo sit memoriae proditum  eloquentem fuisse et ita esse habitum, primus est M. Cornelius Cethegus, cuius eloquentiae est auctor et  idoneus quidem mea sententia Q. Ennius, praesertim cum et ipse eum audiverit et scribat de mortuo; ex quo nulla suscipio est amicitiae causa esse mentitum.  Marcus Tullius Cicero ,  Brutus, XV, 57 Bello 190.
[object Object],[object Object]
[1] Cum multae res in philosophia nequaquam  satis adhuc explicatae sint, tum perdifficilis, Brute,  quod tu minime ignoras, et perobscura quaestio  est de natura deorum, quae et ad cognitionem  animi pulcherrima est et ad moderandam religionem  necessaria. De qua [cum] tam variae sint doctissi- morum hominum tamque discrepantes sententiae,  magno argumento esse debeat [ea] causa, princi- pium philosophiae ad h* scientiam, prudenterque Academici a rebus incertis adsensionem cohibuisse.  M. Tullius Cicero   De Natura Deorum.  Ad M. Brutum. Liber  Primus
[object Object],[object Object],[object Object]
[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
[object Object],[object Object]
Tenuisti provinciam per annos decem non tibi a senatu sed a te ipso per vim et per factionem  datos; praeteriit tempus non legis sed libidinis tuae,  fac tamen legis; ut succedatur decernitur; impedis  et ais “habe meam rationem”. Habe tu nostram.  Exercitum tu habeas diutius quam populus iussi  invito senatu?  Marcus Tullius Cicero.  Epistulae, VII, 6, 2 Bello 10
[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
 
Urrezko Aroa Augustoren aroa  (K.a 44 – K.a. 14) ,[object Object],[object Object]
[object Object],[object Object],[object Object]
Publius Virgilius Varro (K.a 70 - 19)  OLERKIA DIDAK - EPIKA   ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Virgilioren obra nagusiak ,[object Object],[object Object],[object Object]
Bukolikak  - Eclogae ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Formosum pastor Corydon ardebat Alexim,  delicias domini; nec quid speraret habebat; tantum inter densas, umbrosa cacumina, fagos tdsidue veniebat: ibi haec incondita solus montibus et silvis studiom iactabat inani: “ O crudelis Alexi, nihil, mea carmina curas? nil nostri miserere? Mori me denique cogis? nunc etiam pecudes umbras et frigora captant; nunc viridis etiam occultant spineta lacertos... Publius Virgilius Varro  Eclogae   II Bello 138 (Itzulita)
Publius Virgilius Varro  Eclogae   II Bello 138 (Itzulita)
Georgikak ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Alternis idem tonsas cessare novalis et segnem patiere situ durescere campum; aut ibi flava seres mutato sidere farra, unde prius laetum siliqua quassante legumen aut tenuis fetus viciae tristisque lupini sustuleris fragilis calamos silvamque sonantem.  Urit enim lini campum seges, urit avenae, urunt Lethaeo perfusa papavera somno: sed tamen alternis facilis labor, arida tantum ne saturare fimo pingui pudeat sola neve effetos cinerem inmundum iactare per agros.  Publius Vergilius Varro.  Georgicon. I, 71-81 Bello 252
Aldizka, lugorri moztuak atseden eta landa alferra egonean gogortzen sufrituko dituzu; edo, izar-multzoa aldatu denean, gari horailak ereingo dituzu lehenago leka arrakalaridun barazki ugari hartu zenuen lekuan edo ilarraren fruitu txikaik edo hostatxa tristearen kanabera hauskorrak  eta baso zaratatsua. Izan ere, lihoiaren aleak erre egiten du landa, erre egiten du oloarenak, erre egiten dute lethear loguran bustitako lo-belarrek, txandaka-koekin ordea erraza da lana, lotsarik ez ba da lur lehorrak simaur lodiak asetzeko  edo soro agortuetatik errauts zikina botatzeko. Publius Vergilius Varro.  Georgicon. I, 71-81 Bello 252
. Publius Vergilius Varro.  Georgicon. I, 71-81 Bello 252
Eneida ,[object Object],[object Object],[object Object]
Respicit  Aeneas subito et sub rupe sinistra moenia lata videt triplici circumdata muro, quae rapidus flammis ambit torrenibus armis, Tartareus Phlegethon, torquetque sonantia saxa. Porta adversa ingens solidoque adamante culumnae, vis ut nulla virum, non ipsi excindere bello caelicolae valeant; stat ferrea turris ad auras, Tisiphoneque sedens palla succinta cruenta vestibulum exsomnis servat noctesque diesque. Publius Virgilius Varro  Eneida VI, 548-556  Bello 220
Eneasek bat batean atzera begiratzen du eta ezkerrean arkaitz baten maldan egundoko eraikuntza hirukoitz muru batek inguraturik. Tartaroko Fregetonte ibaiak zarataz eramaten duen suarekin inguratzen du. Parean ate erraldoi bat dago, gizonek eta zeru biztanleek beren erasoaz apur ezin ditzaketen ohialez, adamante  gogorrezko zutabekin. Burdinezko dorre bat aizeetara altxatzen da. Tesifone eserita, odoltsu kapa batek inguraturik gauez eta egunerz beilatzen du. Publius Virgilius Varro  Eneida VI, 548-556  Echave-Susaeta C.G. y R.
Mira Eneas de pronto hacia atrás y ve al pie de una roca, a mano izquierda, un enorme recinto envuelto en triple muro. Lo ciñe en borbollones de llamas el Fregetonte del Tártaro, cuya rauda corriente va rodando peñascos resonantes. En frente hay una puerta gigantesca con columnas de sólido adamante, telas que ni los hombres ni los mismos habitantes celestes lograrían descuajar con su embate. Una torre de hierro se alza firme a los aires. Tesífone sentada allí, ceñida de sanguinoso manto guarda la entrada en vela noche y dia. Publius Virgilius Varro  Eneida VI, 548-556  Javier Echave-Susaeta C.G. y R.
Quintus Horatius Flaccus (K.a. 65 - 8)  SATIRA-DIDAKTIKA-EPISTO   ,[object Object],[object Object]
Horazioren obrak ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
A.  Epodoak ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Ibis Liburnis inter alta navium, amice, propugnacula, paratus omne Caesaris periculum subire, Maecenas, tuo: quid nos, quibus te vita sit superstite iucunda, si contra, gravis? utrumne iussi persequemur otium non dulce, ni tecum simul, an hunc laborem mente laturi, decet qua ferre non mollis viros? feremus et te vel per Alpium iuga… Q. Horatius Flaccus  Epodi   I
B.  Satirak ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
1.1 Qui fit, Maecenas, ut nemo, quam sibi sortem  seu ratio dederit seu fors obiecerit, illa  contentus vivat, laudet diversa sequentis?  'o fortunati mercatores' gravis annis  miles ait, multo iam fractus membra labore;  contra mercator navim iactantibus Austris:  'militia est potior. quid enim? concurritur: horae  momento cita mors venit aut victoria laeta.'  agricolam laudat iuris legumque peritus,  sub galli cantum consultor ubi ostia pulsat;  ille, datis vadibus qui rure extractus in urbem est,  solos felicis viventis clamat in urbe.  Q. Horatius Flaccus  Sermones 1,1
C.  Odak  ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Phoebe silvarumque potens Diana,  lucidum caeli decus, o colendi  semper et culti, date quae precamur  tempore sacro,  quo Sibyllini monuere versus  virgines lectas puerosque castos  dis, quibus septem placuere colles,  dicere carmen.  Alme Sol, curru nitido diem qui  promis et celas aliusque et idem  nasceris, possis nihil urbe Roma  visere maius.  Q. Horatius Flaccus  Carmen Saeculare   Bello 217
D.  Epistolae ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Prima dicte mihi, summa dicende Camena,  spectatum satis et donatum iam rude quaeris,  Maecenas, iterum antiquo me includere ludo?  Non eadem est aetas, non mens. Veianius armis  Herculis ad postem fixis latet abditus agro,  ne populum extrema totiens exoret harena.  Est mihi purgatum crebro qui personet aurem:  'Solue senescentem mature sanus equum, ne  peccet ad extremum ridendus et ilia ducat.'  Nunc itaque et uersus et cetera ludicra pono,  quid uerum atque decens, curo et rogo et omnis in hoc sum;  condo et compono quae mox depromere possim.  Q. Horatius Flaccus  Epistulae   Liber Primus I
Publius Ovidius Naso ( K.a. 43 – K.o. 17)  AMODIO – DIDAK OLERKIA ,[object Object],[object Object],[object Object]
Ovidioren Erromako lanak ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Amores I Arma gravi numero violentaque bella parabam  edere, materia conveniente modis.  par erat inferior versus risisse Cupido  dicitur atque unum surripuisse pedem.  'Quis tibi, saeve puer, dedit hoc in carmina iuris?  Pieridum vates, non tua turba sumus.  quid, si praeripiat flavae Venus arma Minervae,  ventilet accensas flava Minerva faces?  quis probet in silvis Cererem regnare iugosis,  lege pharetratae Virginis arva coli?  crinibus insignem quis acuta cuspide Phoebum  instruat, Aoniam Marte movente lyram?  sunt tibi magna, puer, nimiumque potentia regna;  cur opus adfectas, ambitiose, novum?
Amores I Armezko eta gerrate gogorrezko erritmo nagusiaz idaztera  nihoan, gaia erritmoari egokitzeko asmotan. Beheko bertsoa goikoaren bezalakoa zen, baina Kupidok barreari ekin zion eta  oin bat kendu zion, kontatzen duten arabera. “Nork eman dizu, ume krudela, olerkariaren  gainean honako eskubidea? olarkariak ez gara zure jarraitzaileak, Pierideenak baizik.  Venusek Minerva illegorriari armak kenduz gero, edo Minerbak  zuzi piztuak kitzikatuz gero zer gertatuko zen? Ceres malkar ohianetakoerregina  izatea, eta Landak ALGABA dun neskatxaren  aginduz  landatzea nork onartuko zuen? Febo, ospetsua bere ileagatik, lantza zorrotz batekin nork  parekatuko zuen, Martek aldiz Aoniaren lira jotzen duen  bitartean?  Handia da umea, zure subirutasuna, eta poteretsu Zergatik ez duzu irrikatzen ekimen berri bat? Vicente Cristobal López C.G. y R.
Amores I Me disponía yo a escribir en ritmo solemne hechos de armas  y guerras violentas, de modo que el tema se ajustara al mismo  metro. El verso de abajo era igual que el de arriba, pero Cupido  se echó a reir y le sustrajo un pie según cuentan. “¿Quién te ha  dado, niño cruel, tal derecho sobre la poesía? Los poetas no  somos seguidores tuyos, sino de las Piérides. ¿Qué ocurriría  si Venus quitase a la rubia Minerva sus armas, o si Minerva  atizara las antorchas encendidas? ¿Quién admitiría que Ceres fuera la reina de los bosques escabrosos y que los Campos se cultivasen por orden de la doncella que lleva la algaba?  ¿Quién equipararía a Febo, ilustre por su melena, con una  afilada lanza, mientras que Marte, a  cambio tañe la lira de  Aonia? Grande es,  níño, tu soberanía, y poderosa en extremo:  ¿Porqué en tu ambición, aspiras a una nueva empresa?. Vicente Cristobal López C.G. y R.
[object Object],[object Object]
Ars   amandi ,  Liber Primus   Siquis in hoc artem populo non novit amandi,  Hoc legat et lecto carmine doctus amet.  Arte citae veloque rates remoque moventur,  Arte leves currus: arte regendus amor.  Curribus Automedon lentisque erat aptus habenis,  Tiphys in Haemonia puppe magister erat:  Me Venus artificem tenero praefecit Amori;  Tiphys et Automedon dicar Amoris ego.  Ille quidem ferus est et qui mihi saepe repugnet:  Sed puer est, aetas mollis et apta regi.
Ars   amandi ,  Liber Primus   Norbait badago lur honetan amodioaren arteak ezagutzen ez dituena, liburu hau irakur dezan eta, poemaren irakurketak irakatsirik hitz egin dezan.  Belen edo arraunen artez mugitzen dira itzasontzi azkarrak, artez burdi arina. Arte honek Amodioa gobernatu behar du.  Automedontek burdien malgu estekak maneiatzen zituen;  Tifis bere itsasontziaren patroi bikaina zen; ni Venusek berak amodio bigunarena egile aurreratua egin nau. Ni Amodioaren Tifis eta  Automedonte deituko naute. Bera da heziezina, eta batzutan aurre egiten  dit; baina umea da, obedientziaren bigun eta aproposeko baldintza.
Ars   amandi ,  Liber Primus   Si hay alguién en esta tierra que no conozca las artes del amor, lea este libro y, una vez instruido por la lectura del poema hable. A vela o a remo, con arte se ponen en movimiento  las ágiles naves, con arte el carro ligero. Con arte debe Amor ser gobernado. Automedonte manejaba a la perfección las riendas flexibles de los carros; era Tífis el patrón perfecto de su nave hemonia; a mí la propia Venus me ha hecho artífice aventajado del tierno amor. A mí me llamarán el Tífis y el Automedonte del Amor. Él es, desde luego, indómito y, a veces, me planta cara; pero es un niño, condición blanda y propicia de la obediencia.  José Ignacio Ciruelo
Metamorfosis ,  Liber   Primus In nova fert animus mutatas dicere formas  corpora; di, coeptis (nam vos mutastis et illas)  adspirate meis primaque ab origine mundi  ad mea perpetuum deducite tempora carmen!  Ante mare et terras et quod tegit omnia caelum  unus erat toto naturae vultus in orbe,  quem dixere chaos: rudis indigestaque moles  nec quicquam nisi pondus iners congestaque eodem  non bene iunctarum discordia semina rerum.
Metamorfosis ,  Liber   Primus Inspirazioak gorputz berrietan bilakaturiko formetaz  hitzegitera bultzatzen nau. O jainkoak-bilakaketa hauek zuen lana izan baiziren- nire saiaketa erraztu ezazue  eta  nire kantua gida ezazua gelditu gabe munduaren  hasieratik nire garaira arte.  Itsasoa baino lehenago, lurrarena, eta dana estaltzen  duen zeruarena, naturak mundu osoan itxura bera  nahastuta zeukan. Kaos deitu zuten; formarik gabeko  eta ordenik gabeko molea, pisu geldoa besterik ez,  enbrioi ezberdin txarto nahasturiko masa bat.
Metamorfosis ,  Liber   Primus La inspiración me impulsa a hablar de formas trans- formadas en cuerpos nuevos. Oh dioses –puesto que  estas transformaciones también fueron obra vuestra- favoreced mi intento y conducid mi canto sin interrup- ción desde el origen del mundo hasta mi propio tiempo. Antes del mar, de la tierra, y del cielo que todo lo cubre,  la naturaleza tenía en todo el universo un mismo as- pecto indistinto al que llamaron Caos; una mole infor- me y desordenada, no más que un peso inerte, una  masa de embriones dispares de cosas mal mezcladas.
Herbesteratze lanak ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Fausti ,  Liber   primus Tempora cum causis Latium digesta per annum  lapsaque sub terras ortaque signa canam.  excipe pacato, Caesar Germanice, voltu  hoc opus et timidae derige navis iter,  officioque, levem non aversatus honorem,  en tibi devoto numine dexter ades.  sacra recognosces annalibus eruta priscis  et quo sit merito quaeque notata dies.  invenies illic et festa domestica vobis;  saepe tibi pater est, saepe legendus avus,  quaeque ferunt illi, pictos signantia fastos,  tu quoque cum Druso praemia fratre feres.
Tristia,  Liber Primus Parue - nec inuideo - sine me, liber, ibis in urbem:  ei mihi, quod domino non licet ire tuo!  uade, sed incultus, qualem decet exulis esse;  infelix habitum temporis huius habe.  nec te purpureo uelent uaccinia fuco -  non est conueniens luctibus ille color -  nec titulus minio, nec cedro charta notetur,  candida nec nigra cornua fronte geras.  felices ornent haec instrumenta libellos:
Tristia,  Liber Primus Liburuxka txiki hori -eta ez zaitut mespresatzen horre- gatik-  ni gabe Erromara joango zara ¡nire erru!,  zure  jabeari ez zaion permititzen tokira. Joan zaitez, baina edergarririk gabe, erbesteraturikoari dagokion bezala:  zorigaiztoko momentu honi dagokion jantzia eraman  ezazu. Arandanoek bere gorrixka koloreaz inguru ez zaitzaten;  kolore hori eta tristuraren koloreak adoz ez baidoaz; zure izenburua minioaz ez dedila margo, zure papiroz- ko orriak zedro olioaz apain ez daitezen ere,  eta ez  eraman disko txuriak azal beltzean. Apaingarri hoiek geldi daitezen liburu zoriuntzuentzat.
Tristia,  Liber Primus Pequeño librito –y no te desprecio por ello-, sin mí irás a la ciudad de Roma ¡ay de mí!, adonde a tu dueño no le está permitido ir. Ve, pero sin adornos, cual conviene a un desterrado: viste, infeliz, el atuendo adecuado a esta desdichada circunstancia. Que no te envuelvan los arándanos con su color rojizo, ya que ese color no se avniene muy bien con  los colores de la tristeza; ni se escriba tu título con minio, ni se embellezcan tus hojas de papiro con aceite de cedro, ni lleves blancos discos en una negra portada. Queden esos adornos para los libtitos felices.
Epistulae ex Ponto   LIBER PRIMUS  I. BRVTO  Naso Tomitanae iam non nouus incola terrae  hoc tibi de Getico litore mittit opus.  Si uacat, hospitio peregrinos, Brute, libellos  excipe dumque aliquo, quolibet abde modo.  Publica non audent intra monimenta uenire,  ne suus hoc illis clauserit auctor iter.  A, quotiens dixi: 'Certe nil turpe docetis,  ite, patet castis uersibus ille locus.'  Non tamen accedunt, sed, ut aspicis ipse, latere  sub lare priuato tutius esse putant.  Quaeris ubi hos possis nullo componere laeso?  Qua steterant Artes, pars uacat illa tibi.
Beste lan batzuk ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
HALIEVTICA  accepit mundus legem: dedit arma per omnes  admonuitque sui: vitulus sic namque minatur,  qui nondum gerit in tenera iam cornua fronte;  sic dammae fugiunt, pugnant virtute leones  et morsu canis et caudae sic scorpius ictu,  concussisque levis pennis sic evolat ales.  omnibus ignotae mortis timor, omnibus hostem  praesidiumque datum sentire et noscere teli  vimque modumque sui. sic et scarus arte sub undis  si n [...]  decidit adsumptamque dolo tandem pavet escam,  non audet radiis obnixa occurrere fronte,  aversus crebro vimen sed verbere caudae  laxans subsequitur tutumque evadit in aequor.
Ibis  Tempus ad hoc, lustris bis iam mihi quinque peractis,  Omne fuit Musae carmen inerme meae;  Nullaque, quae possit, scriptis tot milibus, extat  Littera Nasonis sanguinolenta legi:  Nec quemquam nostri nisi me laesere libelli,  Artificis periit cum caput Arte sua.  Unus (et hoc ipsum est iniuria magna) perennem  Candoris titulum non sinit esse mei.  Quisquis is est (nam nomen adhuc utcumque tacebo),  Cogit inassuetas sumere tela manus.
Medicamina Faciei Feminae  Discite, quae faciem commendet cura, puellae,  Et quo sit vobis forma tuenda modo.  Cultus humum sterilem Cerealia pendere iussit  Munera, mordaces interiere rubi.  Cultus et in pomis succos emendat acerbos,  Fissaque adoptivas accipit arbor opes.  Culta placent. auro sublima tecta linuntur,  Nigra sub imposito marmore terra latet:  Vellera saepe eadem Tyrio medicantur aeno:  Sectile deliciis India praebet ebur.  Forsitan antiquae Tatio sub rege Sabinae  Maluerint, quam se, rura paterna coli:
Remedia Amoris  Legerat huius Amor titulum nomenque libelli:  'Bella mihi, video, bella parantur' ait.  'Parce tuum vatem sceleris damnare, Cupido,  Tradita qui toties te duce signa tuli.  Non ego Tydides, a quo tua saucia mater  In liquidum rediit aethera Martis equis.  Saepe tepent alii iuvenes: ego semper amavi,  Et si, quid faciam, nunc quoque, quaeris, amo.  Quin etiam docui, qua posses arte parari,  Et quod nunc ratio est, impetus ante fuit.  Nec te, blande puer, nec nostras prodimus artes,  Nec nova praeteritum Musa retexit opus.  Siquis amat quod amare iuvat, feliciter ardens  Gaudeat, et vento naviget ille suo.
Remedia Amoris  Amodioak  liburuxka hone  izen burua irakurri zuenean Ezan zuen:” Gerratea, dakusat, grerrate bat prestatzen ari Absente, Cupido, de acusar de un delito a tu poeta, a mí, que Tantas veces enarbolé las banderas que tú, como caudillo, me Habías confesado. No soy yo el hijo de Tideo, por quien tu  Madre regresó herida al cielo etéreo, conducida por los caba- Llos de Marte. Con frecuencia conzen la tibieza los demás  hombres, yo siempre he amado, y si me preguntas incluso qué Hago ahora, estoy amando.(Más aún, enseñé a qué estucias Podías recurrir y lo que ahora es mesura fue antes pasión). Ni a tí, niño suave, ni a nuestras artes os hemos traicionado ni La nueva Musa obstaculiza la obra anterior. Si un amante, feliz  en el amor, se abrasa a gusto, que goce y que navegue a su Aire.  José Ignacio Ciruelo
Remedia Amoris  Cuando Amor hubo leído el título  y el encabezamiento de este librito, dijo: “La guerra, lo veo, me preparan una guerra. Absente, Cupido, de acusar de un delito a tu poeta, a mí, que Tantas veces enarbolé las banderas que tú, como caudillo, me habías confesado. No soy yo el hijo de Tideo, por quien tu  madre regresó herida al cielo etéreo, conducida por los caba- llos de Marte. Con frecuencia conzen la tibieza los demás  hombres, yo siempre he amado, y si me preguntas incluso qué hago ahora, estoy amando.(Más aún, enseñé a qué estucias podías recurrir y lo que ahora es mesura fue antes pasión). ni a tí, niño suave, ni a nuestras artes os hemos traicionado ni la nueva Musa obstaculiza la obra anterior. Si un amante, feliz  en el amor, se abrasa a gusto, que goce y que navegue a su aire.  José Ignacio Ciruelo
Titus Livius (K.a. 59 – K.o. 19)  HISTORIA ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Paucis interiectis diebus Sex. Tarquinius inscio Collatino cum comite uno Collatiam venit. Ubi exceptus benigne ab ignaris consilii cum post cenam in hospitale cubiculum deductus esset, amore ardens, postquam satis tuta circa sopitique omnes videbantur, stricto gladio ad dormientem Lucretiam venit sinistraque manu mulieris pectore oppresso “Tace, Lucretia” inquit; “Sex. Tarquinius sum; ferrum in manu est; moriere, si emiseris vocem”  Titus Livius  Ab urbe condita I, LVIII; LIX (1-2) Bello 89
Zilarrezko Aroa (K.a. 14 – K.o. 11) ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
 
Erretorikoak ,[object Object],[object Object],[object Object]
Lucius Anneus Seneca (Vetus) (K.a. 55 – K.o. 41)  ELOKUENTZIA ,[object Object],[object Object],[object Object]
Seneca Novato, Senecae, Melae filiis salutem[1] Exigitis rem magis iucundam mihi quam facilem; iubetis enim quid de his declamatoribus sentiam, qui in aetatem meam inciderunt, indicare et si qua memoriae meae nondum elapsa sunt ab illis dicta colligere, ut, quamvis notitiae vestrae subducti sint, tamen non credatis tantum de illis sed et iudicetis.  Est, fateor, iucundum mihi redire in antiqua studia melioresque ad annos respicere et vobis querentibus, quod tantae opinionis viros audire non potueritis, detrahere temporum iniuriam.  L. ANNAEI SENECAE MAIORIS  CONTROVERSIARVM LIBER PRIMVS
[1] . . . sinunt. cuicumque rei magnitudinem natura dederat, dedit et modum. nihil infinitum est nisi Oceanus. Aiunt fertiles in Oceano iacere terras ultraque Oceanum rursus alia litora, alium nasci orbem, nec usquam rerum naturam desinere sed semper inde, ubi desisse videatur, novam exsurgere. facile ista finguntur, quia Oceanus navigari non potest. Satis sit hactenus Alexandro vicisse, qua mundo lucere satis est. intra has terras caelum Hercules meruit. Stat immotum mare et quasi deficientis in suo fine naturae pigra moles; novae ac terribiles figurae, magna etiam Oceano portenta, quae profunda ista vastitas nutrit;  ... L. ANNAEI SENECAE MAIORIS  SUASORIARUM LIBER  I
Marcus Fabius Quintilianus ( K.o. 36 – 95)  ELOKUENTZIA ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Quidam litteris instituendos qui minores septem annis essent non putaverunt, quod illa primum aetas et intellectum disciplinarum capere et laborem pati posset. In qua sententia Hesiodum esse plurimi tradunt qui ante grammaticum Aristophanem fuerunt (nam im primus  υποθηκας , in quo libro scriptum hoc invenitur, negavit esse huius poetae); sed alii quoque auctores, inter quos Eratosthenes, idem praeceperunt. Melius autem qui nullum tempus vacare cura volunt, ut Chysippus. Marcus Fabius Quintilianus  Institutio OratoriaI, I, 15…  Bello 180
Lucius Anneus Seneca  ( Philosophus )  (K.a. 4 – K.o. 65) ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Senekaren lanak Tragediak ,[object Object],[object Object]
Senekaren lanak Filosofiako trataduak ,[object Object],[object Object],[object Object]
[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
[object Object],[object Object],[object Object]
[object Object],[object Object],[object Object]
[object Object],[object Object],[object Object]
[object Object],[object Object]
... akordio zabalez gomendatzen dizkigute bizioak. Aparteko ezer osasuntsutan saiatuko ez bagina ere, erretiroa berez izango dugu probetxugarri; hobeak izango gara banaka. Ez al zaigu bada zilegi, gizonik zintzoenekin bildu, eta haien artean eredu bat hautatzea, honi bizitza egokitzekotan? Eta hau, astialdian ez bada, ez dugu sekulan lortuko. Astian bakarrik eskura daiteke inoiz gogoko izan genuen hura, herriaren laguntzaz, gure erabaki oraindik ahula zapuztuko duenik inor tarteka ez dadinean; orduan urrats berdinez eta tenore berean aurrera egin dezake bizitzak, guk asmo hain ezberdinetan birrintzen dugun bizitza honek. L. Annaeus Seneca   De Otio  I,I
Hippolytvs:  Ite, umbrosas cingite siluas  summaque montis iuga Cecropii!  celeri planta lustrate uagi  quae saxoso loca Parnetho  subiecta iacent,  quae Thriasiis uallibus amnis  rapida currens uerberat unda;  scandite colles semper canos  niue Riphaea.  Hac, hac alii qua nemus alta  texitur alno, qua prata patent  quae rorifera mulcens aura
Zephirus uernas euocat herbas,  ubi per graciles breuis Ilisos  labitur agros piger et steriles  amne maligno radit harenas.  Vos qua Marathon tramite laeuo  saltus aperit,  qua comitatae gregibus paruis  nocturna petunt pabula fetae;  uos qua tepidis subditus austris  frigora mollit durus Acharneus. L. Anneus Seneca  Phedra
Hipolito:  ¡Id, rodead las umbrosas selvas, descendientes de Cécrope, y las cumbres más altas de los montes!Con pie veloz andad sin rumbo fijo Los parajes que yacen a los pies Del rocoso Parnés, los ue en los valles Triasios Azota en su carrera un río De aguas torrenciales; escalad las colinas Siempre canosas con su nieve rifea. Por acá unos, por acá los otros Por donde un bosque teje el alto aliso Por donde yacen prados que el zéfiro acaricia Con un soplo cargado de rocío
y hace salir las las hierbas de la primavera  /labrantíos donde el suave Iliso a través de unos pobres  resbala perezoso y estériles arenas va rayando con mezquino caudal.  / izquierdo Vosotros, id por donde el Maratón, por el sendero abre el desfiladero por donde, acompañadas del rebaño menor van a buscar  / donde nocturnos pasos las recién paridas; vosotros id por por estar a los tibios austros sometido,  templa sus fríos en penoso Acarna.  L. Anneus Seneca  Phedra
Marcus Anneus Lucanus (39 – 65)  HISTORIA –OLERKI DIDAKTIKO ,[object Object],[object Object]
liber I  (1-7) Bella per Emathios plus quam ciuilia campos  iusque datum sceleri canimus, populumque potentem  in sua uictrici conuersum uiscera dextra  cognatasque acies, et rupto foedere regni  certatum totis concussi uiribus orbis  in commune nefas, infestisque obuia signis  signa, pares aquilas et pila minantia pilis.  Marcus Annaeus Lucanus   P harsalia
Satira Persio, Martzial eta Juvenal ,[object Object],[object Object],[object Object]
Aulus Persius Flacus (34 – 62)  SATIRA ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
PROLOGVS   Nec fonte labra prolui caballino nec in bicipiti somniasse Parnaso memini, ut repente sic poeta prodirem. Heliconidasque pallidamque Pirenen illis remitto quorum imagines lambunt hederae sequaces; ipse semipaganus ad sacra uatum carmen adfero nostrum. quis expediuit psittaco suum 'chaere' picamque docuit nostra uerba conari? magister artis ingenique largitor uenter, negatas artifex sequi uoces. quod si dolosi spes refulserit nummi, coruos poetas et poetridas picas cantare credas Pegaseium nectar. A. Persius Flaccus  Saturae
PROLOGO  Ni he empapado mis labios en la fuente de Rodín, ni recuerdo haber soñado en el Parnaso  de doble cumbre para así de golpe salir poeta. Y las Helicónidas y la pálida Pirene se las cedo a aquellos cuyos bustos lamen las yedras trepadoras; yo, un semiprofano, traigo mi poesía  a los rituales de los vates. ¿Quién le adiestró al papagayo su « buenos días » y enseñó a la urraca a remedar  nuestras palabras? el maestro del arte y disipador del talento, el vientre,  hábil conseguidor de voces negadas por la naturaleza. Pero, si brilla la esperanza de una moneda tramposa, se creería que los poetas cuervos y las urracas poetisas cantan el néctar de Pegaso. A. Persius Flaccus  Saturae
Marcus Valerius Martial (40 – 103) ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Oplomachus, nunc es, fueras ophtalmicus ante. Fecisti medicus quod facis oplomachus VIII. 74 Orain gudari arma astunez, begi-sendalari lehen. Soldautza eta sendalaritzan berdin dakizu egiten Marcus Valerius Martial  Epigrammata
Oplomachus, nunc es, fueras ophtalmicus ante. Fecisti medicus quod facis oplomachus VIII. 74 Ahora soldado con pesadas armas,  antes curandero de ojos. Soldado  y curandero de ojos los dos sabes igual. Marcus Valerius Martial  Epigrammata
Lotus nobiscum est, hilaris cenavit, et idem Inventus mane est mortuus andragoras. Tam subitae mortis causam, Faustine, requiris  In somnis medicum viderat Hermocratem. VI.53 Bainua hartu gurekin, pozik jan zuen afaritxoa eta goizean hilik arkitu andragoras gizajoa. Faustin, zein ote hain bat-bateko heriotzaren zioa? Ikusi zuen eta, ametsetan, Hermokrate medikua. Marcus Valerius Martial  Epigrammata
Lotus nobiscum est, hilaris cenavit, et idem Inventus mane est mortuus andragoras. Tam subitae mortis causam, Faustine, requiris  In somnis medicum viderat Hermocratem. VI.53 Se bañó con nosotros, contento Cenó algo Y Por la mañana lo encontramos muerto Pobre Andragoras. Faustino, cuál tan derrepente Es la razón de la muerte. Faustin, zein ote hain bat-bateko Vió en sueños  Al médico Hermokrates. Marcus Valerius Martial  Epigrammata
Decimus Junius Juvenal (58 – 138)  ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
SATVRA I  Semper ego auditor tantum? numquamne reponam  uexatus totiens rauci Theseide Cordi?  inpune ergo mihi recitauerit ille togatas,  hic elegos? inpune diem consumpserit ingens  Telephus aut summi plena iam margine libri  scriptus et in tergo necdum finitus Orestes?  nota magis nulli domus est sua quam mihi lucus  Martis et Aeoliis uicinum rupibus antrum  Vulcani; quid agant uenti, quas torqueat umbras  Aeacus, unde alius furtiuae deuehat aurum  pelliculae, quantas iaculetur Monychus ornos,  Frontonis platani conuolsaque marmora clamant  semper et adsiduo ruptae lectore columnae.   Decimus Iunius Iuvenal  Saturae
Fabula: Gaius Iulius Phedro (15 – 50) ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
I. 4 - Canis per Fluvium Carnem Ferens   Amittit merito proprium qui alienum adpetit. Canis, per fluvium carnem cum ferret, natans lympharum in speculo vidit simulacrum suum, aliamque praedam ab altero ferri putans eripere voluit; verum decepta aviditas et quem tenebat ore dimisit cibum, nec quem petebat adeo potuit tangere. Gaius Iulius Phedro  Fabulae
Petronius Arbiter ( ? – 65)  ELEBERRIA ,[object Object],[object Object]
Haec dicente eo gallus gallinaceus cantavit. Qua voce confusus Trimalchio vinum sub mensa iussit effundi lucernamque etiam mero spargi. Immo anulum traiecit in dexteram manum et: “Non sine causa”, inquit,” hic bucinus signum dedit: nam aut incendium  oportet fiat, aut aliquis in vicinia animam abiciet. Longe a nobis! Itaque quisquis hunc indicem attulerit, corollarium accipiet”. Petronius Arbiter  Satyrico LXXXIV Bello 108
Gaius Suetonius Tranquilus  (75 – 160)  HISTORIA-BIOGRAFIA ,[object Object],[object Object],[object Object]
( 1 )  Germanicus, C. Caesaris pater, Drusi et minoris  Antoniae filius, a Tiberio patruo adoptatus, quaestu - ram quinquennio ante quam per leges liceret et post  eam consulatum statim gessit, missusque ad exerci - tum in Germaniam, excessu Augusti nuntiato, le - giones uniuersas imperatorem Tiberium pertinacissi - me recusantis et sibi summam rei p. deferentis incer - tum pietate an constantia maiore compescuit atque  hoste mox deuicto triumphauit. Consul deinde iterum  creatus ac prius quam honorem iniret ... Suetonius Traquilius  Caligulae   vita
( 1 )  Germaniko, D.Cesarren aita, eta Druso eta Antoniar ahizpen txikiaren seme, bere osabak Tiberiok adoptatu zuen,  kuestorea izan zen legezko edadea izan baino lehen; jarraian kontsula izan zen, gero Germaniara bidalia izan zenk ejerzituen agintea hartzeko, Augustoren heriotza jakinean Tiberio onartzen ez zuten legioak , hala nola, menperatu zituen, gero, etsaia gainditurik, triunfoaren ohoreak jaso zituen. Berriro Kontsul izendaturik kargua hartu baino lehen... Suetonius Traquilius  Caligulae   vita
( 1 )  Germánico, padre de D.César, e hijo de Druso y de la menor de las dos Antonias, fue doptado por su tío paterno Tiberio; desempeñó la cuestura cinco años antes de la edad legal, y, a renglón seguido, el consulado; luego, enviado a Germania para asumir el mando de los ejércitos, al conocerse la  muerte de Augusto, redujo a la obediencia, no sabria decir si con mayor piedad filial o entereza, a todas las legiones que obstinadamente se negaban a reconocer a Tiberio como emperador y le ofrecían el poder supremo; y luego, vencido el enemigo, obtuvo los honores del triunfo. Nombrado a continuación cónsul por segunda vez y antes de tomar posesión del cargo...  Mariano Bassols de Climent  Suetonius Traquilius  Caligulae   vita
Publius Cornelius Tacitus  (57 – 117)  HISTORIA ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
[1] Urbem Romam a principio reges habuere; liberta - tem et consulatum L. Brutus instituit. dictaturae ad  tempus sumebantur; neque decemviralis potestas  ultra biennium, neque tribunorum militum consulare  ius diu valuit. non Cinnae, non Sullae longa dominatio;  et Pompei Crassique potentia cito in Caesarem, Lepidi  atque Antonii arma in Augustum cessere, qui cuncta  discordiis civilibus fessa nomine principis sub imperium  accepit. sed veteris populi Romani prospera vel adve - rsa  claris scriptoribus memorata sunt; temporibusque  Augu s ti   dicendis non defuere decora ingenia, donec gliscente adulatione deterrerentur.  P. Cornel us  Tacit us   Annalium   Liber   Primus
[1] Initium mihi operis Servius Galba iterum  Titus Vinius consules erunt. nam post conditam  urbem octingentos et viginti prioris aevi annos  multi auctores rettulerunt, dum res populi Rom - ani memorabantur pari eloquentia ac libertate:  postquam bellatum apud Actium atque omnem  potentiam ad unum conferri pacis interfuit, mag - na illa ingenia cessere; simul veritas pluribus  modis infracta, primum inscitia rei publicae ut  alienae, mox libidine adsentandi aut rursus odio  adversus dominantis: ... Publius Cornelius  Tacitus  Historiae  -  liber   I
Kuprezko Aroa 117 - 456 ,[object Object],[object Object],[object Object]
 
Lucius Apuleyo (130 – 180)  ELEBERRIA ,[object Object],[object Object],[object Object]
[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
[ 1] At ego tibi sermone isto Milesio varias fabu- las conseram auresque tuas benivolas lepido  susurro permulceam - modo si papyrum Aegyp- tiam argutia Nilotici calami inscriptam non spre- veris inspicere - , figuras fortunasque hominum  in alias imagines conversas et in se rursus mu- tuo nexu refectas ut mireris.  Exordior. &quot;Quis ille?&quot; Paucis accipe. Hymettos  Attica et Isthmos Ephyrea et Taenaros Spar- tiatica, glebae felices aeternum libris felicioribus  conditae, mea vetus prosapia est; ibi linguam  Atthidem primis pueritiae stipendiis merui.  APULEIUS  Metamorphoses: Liber I
[ 1] Lector, quiero hilvanar para tí, en esta charla Milesia, una serie de variadas historias y acariciar tu oído benévolo con un grato murmullo; dígnate tan solo  recorrer con tu mirada este papiro egipcio escri- to con la fina caña del Nilo y podrás admirar a criatu- ras humanas que cambian de forma y condición, y,  Viceversa, que posteriormente recobran su primitivo estado.  Empiezo. ¿Quién te habla? Mu brevemente entérate. el ático Himeto, el itsmo de Efirea y el espartano Té- nalo, tierras felices, celebradas para siempre por una  litaratura todavía feliz, son la antigua cuna de mi raza.  APULEIUS  Metamorphoses: Liber I  L. Rubio Fdez.
Kristau idazleak ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Quintus Septimius Tertulianus 160 – 225  KRISTAUTASUNA ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Si non licet vobis, Romani imperii antistites, in aperto  et edito, in ipso fere vertice civitatis praesidentibus  ad iudicandum palam dispicere et coram examinare  quid sit liquido in causa Christianorum, si ad hanc  solam speciem auctoritas vestra de iustitiae diligen- tia in publico aut timet aut erubescit inquirere, si de- nique, quod proxime accidit, domesticis iudiciis nimis  operata infestatio sectae huius obstruit defensioni,  liceat veritati vel occulta via tacitarum litterarum  ad aures vestras pervenire.  Tertullianus  Apologeticus  I
Aurelius Prudentius Clemens Zaragoza 348  KRISTAUTASUNA ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Senex fidelis prima credendi uia  Abram, beati seminis serus pater,  adiecta cuius nomen auxit syllaba,  Abram parenti dictus, Abraham Deo,  senile pignus qui dicauit uictimae,  docens ad aram cum litare quis uelit,  quod dulce cordi, quod pium, quod unicum  deo libenter offerendum credito,  pugnare nosmet cum profanis gentibus  suasit, suumque suasor exemplum dedit,  nec ante prolem coniugalem gignere  deo placentem, matre uirtute editam,  quam strage multa bellicosus spiritus  portenta cordis seruientis uicerit.  Prudenti  Pychomachia Praefatio
Beste batzuk ,[object Object],[object Object],[object Object]
Audivit dominus orationes tuas, Donate carissime,  quas in conspectu eius per omnes horas fratrum  nostrorum, qui gloriosa confessione sempiternam  sibi coronam pro fidei meritis quaesierunt. 2 Ecce,  deletis omnibus adversariis, restituta per orbem  tranquillitate, profligata nuper ecclesia rursum  exurgit et maiore gloria templum dei, quod ab impiis  fuerat eversum, misericordia domini fabricatur.  3 Excitavit enim deus principes qui tyran norum  nefaria et cruenta imperia resciderunt humano generi  providerunt, ut iam quasi discus so tristissimi temporis  nubilo mentes omnium pax iucunda et serena laetificet.  Lactantius  De Mortibus Persecutorum I
San Ambrosio  340 – 397   KRISTAUTASUNA ,[object Object],[object Object],[object Object]
Aeterne rerum conditor,  Noctem diemque qui regis,  Et temporum das tempora,  Ut alleves fastidium,  Praeco diei jam sonat,  Noctis profundae pervigil,  Nocturna lux viantibus,  A nocte noctem segregans.  Hoc excitatus Lucifer,  Solvit polum caligine,  Hoc omnis errorum chorus,  Viam nocendi deserit.  Hoc nauta vires colligit,  Pontique mitescunt freta,  Hoc ipsa petra Ecclesiae  Canente, culpam diluit… Ambrosius  Hymni I
San Jeronimo  331 – 420   KRISTAUTASUNA ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
1:1 apocalypsis Iesu Christi quam dedit illi Deus palam facere servis suis quae oportet fieri cito et significavit mittens per an- gelum suum servo suo Iohanni 1:2 qui testimonium perhibuit  verbo Dei et testimonium Iesu Christi quaecumque vidit 1:3  beatus qui legit et qui audiunt verba prophetiae et servant ea  quae in ea scripta sunt tempus enim prope est 1:4 Iohannes  septem ecclesiis quae sunt in Asia gratia vobis et pax ab eo qui est et qui erat et qui venturus est et a septem spiritibus  qui in conspectu throni eius sunt 1:5 et ab Iesu Christo qui  est testis fidelis primogenitus mortuorum et princeps regum terrae qui dilexit nos et lavit nos a peccatis nostris in sanguine  suo 1:6 et fecit nostrum regnum sacerdotes Deo et Patri suo  ipsi gloria et imperium in saecula saeculorum amen  Hieronimus  Biblia Sacra Vulgata Apocalypsis beati  Ioannis apostoli
San Agustin  354 – 430   KRISTAUTASUNA ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Magnus es, domine, et laudabilis valde: magna virtus  tua, et sapientiae tuae non est numerus. et laudare te  vult homo, aliqua portio creaturae tuae, et homo circ- umferens mortalitem suam, circumferens testimonium  peccati sui et testimonium, quia superbis resistis: et  tamen laudare te vult homo, aliqua portio creaturae  tuae.tu excitas, ut laudare te delectet, quia fecisti nos  ad te et inquietem est cor nostrum, donec requiescat  in te. da mihi, domine, scire et intellegere, utrum sit  prius invocare te an laudare te, et scire te prius sit an  invocare te. sed quis te invocat nesciens te?  aliud enim pro alio potest invocare nesciens. an potius invocaris, ut sciaris?  Augustinus  Confessiones LIBER PRIMUS Caput I
[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc tempo- rum cursu, cum inter impios peregrinatur ex fide ui- uens, siue in illa stabilitate sedis aeternae, quam  nunc expectat per patientiam, quoadusque iustitia  conuertatur in iudicium, deinceps adeptura per ex- cellentiam uictoria ultima et pace perfecta, hoc  opere instituto et mea ad te promissione debito  defeendere aduersus eos, qui conditori eius deos  suos praeferunt, fili carissime Marcelline, suscepi,  magnum opus et arduum, sed Deus adiutor  noster est.  Augustinus  De Civitate Dei LIBER I
San Isidoro de Sevilla  570 – 636   KRISTAUTASUNA   ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
DE DISCIPLINA ET ARTE. [1] Disciplina a discendo  nomen accepit: unde et scientia dici potest. Nam  scire dictum a discere, quia nemo nostrum scit, nisi  qui discit. Aliter dicta disciplina, quia discitur plena.  [2] Ars vero dicta est, quod artis praeceptis regulis- que consistat. Alii dicunt a Graecis hoc tractum esse  vocabulum APO TES ARETES, id est a virtute, quam  scientiam vocaverunt. [3] Inter artem et disciplinam  Plato et Aristoteles hanc differentiam esse voluerunt,  dicentes artem esse in his quae se et aliter habere  possunt; disciplina vero est, quae de his agit quae  aliter evenire non possunt.  Isidorus Hispalensis  De etymologiarum liber I
Idazle teknikoak ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Est interdum praestare mercaturis rem quaerere, nisi  tam periculosum sit, et item foenerari, si tam hones- tum. Maiores nostri sic habuerunt et ita in legibus po- siverunt: furem dupli condemnari, foeneratorem qua- drupli. Quanto peiorem civem existimarint foenerato- rem quam furem, hinc licet existimare. Et virum bo- num quom laudabant, ita laudabant: bonum agrico- lam bonumque colonum; amplissime laudari existi- mabatur qui ita laudabatur. Mercatorem autem stre- nuum studiosumque rei quaerendae existimo, verum,  ut supra dixi, periculosum et calamitosum. At ex agri- colis et viri fortissimi et milites strenuissimi gignuntur,  maximeque pius quaestus stabilissimusque consequ- itur minimeque invidiosus, minimeque male cogitantes  sunt qui in eo studio occupati sunt.  M. PORCI CATONIS CENSORIS  DE AGRI CVLTVRA PRAEFATIO
Otium si essem consecutus, Fundania, commodius  tibi haec scriberem, quae nunc, ut potero, exponam  cogitans esse properandum, quod, ut dicitur, si est  homo bulla, eo magis senex. Annus enim octogesi- mus admonet me ut sarcinas conligam, antequam  proficiscar e vita. Quare, quoniam emisti fundum,  quem bene colendo fructuosum cum facere velis,  meque ut id mihi habeam curare roges, experiar;  et non solum, ut ipse quoad vivam, quid fieri opor- teat ut te moneam, sed etiam post mortem. Neque  patiar Sibyllam non solum cecinisse quae, dum  viveret, prodessent hominibus, sed etiam quae cum  perisset ipsa, et id etiam ignotissimis quoque homi- nibus; ad cuius libros tot annis post publice solemus  redire,…  M. TERENTIUS VARRO  RERUM RUSTICARUM  DE AGRI CULTURA LIBER PRIMUS I
AD P. SILVINUM PRAEFATIO  Saepenumero civitatis nostrae principes audio culpan- tes modo agrorum infecunditatem, modo caeli per – multa iam tempora noxiam frugibus intemperiem,  quosdam etiam praedictas querimonias velut ratione  certa mitigantes, quod existiment ubertate nimia prioris  aevi defatigatum et effetum solum nequire pristina be- nignitate praebere mortalibus alimenta. Quas ego  causas, Publi Silvine, procul a veritate abesse certum  habeo, quod neque fas sit existimare rerum naturam,  quam primus ille mundi genitor perpetua fecunditate  donavit, quasi quodam morbo sterilitate affectam; ne- que prudentis credere tellurem, quae divinam et ae- ternam iuventam sortita, communis omnium parens  dicta sit, velut hominem consenuisse. L. Iunius Moderatus Columella   De Re Rustica  LIBER PRIMUS
[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
[1] Cum divina tua mens et numen, imperator Caesar,  Imperio potiretur orbis terrarum invictaque virtute  cunctis hostibus stratis triumpho victoriaque tua cives  gloriarentur et gentes omnes subactae tuum spec- tarent nutum populusque Romanus et senatus libe- ratus timore amplissimis tuis cogitationibus consiliis- que gubernaretur, non audebam, tantis occupatio- nibus, de  architectura scripta et magnis cogitatio- nibus explicata edere, metuens, ne non apto  tempore interpellans subirem tui animi offensionem.  Vitruvius Pollio  De Architectura Liber I  Praefatio
[ 1] Zure inteligentzia eta borondate jainkotiarra, Zesar,  Inperioaren konkistan arduratzen zen bitartean eta,  zure adore makurgaitzaren indarrez etsai guztiak  mendean hartu ondoren, herritarrek zure garaipenaren  gloriarekin bat egiten zuten bitartean, eta barbaro  guztiak zure aginduetara jarrita zeudenean, eta Erro- mako herria eta senatua, beldur guztietatik libre, zure pentsakizun eta aholku zabal-ospetsuen esanetara go- bernatzen hasita zeudenean, orduan, zure ardura guztiak  ikusiz ez nintzen ausartu arkitekturaz idatzitakoak eta  gogoeta neketsuen jasotakoak argitara ateratzen,  beldur nintzelako, une desegokia izanik, ez ote  nuen zure gogoaren hasarrea piztuko.  Vitruvius Pollio  De Architectura Liber I  Praefatio
Cum omnis res ab imperatore delegata intentiorem  exigat curam, et me seu naturalis sollicitudo seu fi- des sedula non ad diligentiam modo verum ad amo- rem quoque commissae rei instigent sitque nunc mi- hi ab Nerva Augusto, nescio diligentiore an aman- tiore rei publicae imperatore, aquarum iniunctum  officium ad usum, tum ad salubritatem atque etiam  securitatem urbis pertinens, administratum per prin- cipes semper civitatis nostrae viros, primum ac po- tissimum existimo, sicut in ceteris negotiis institueram,  nosse quod suscepi.  Frontinus  De aquis urbis Romae LIBER PRIMUS
[object Object],[object Object],[object Object]
[object Object]
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina
Litteratura Latina

More Related Content

Similar to Litteratura Latina

Artea eta kultura Industri Iraultzaren garaian
Artea eta kultura Industri Iraultzaren garaianArtea eta kultura Industri Iraultzaren garaian
Artea eta kultura Industri Iraultzaren garaianMARIJE AGUILLO
 
11. erroma
11. erroma11. erroma
11. erromaJonKas
 
Gizartea absolutismoaren garaian
Gizartea absolutismoaren garaianGizartea absolutismoaren garaian
Gizartea absolutismoaren garaianGizarteZientziak4A
 
C:\Fakepath\1 M 17 Gaia Erromatarren Historia Rg
C:\Fakepath\1  M   17  Gaia   Erromatarren Historia   RgC:\Fakepath\1  M   17  Gaia   Erromatarren Historia   Rg
C:\Fakepath\1 M 17 Gaia Erromatarren Historia RgIES F.J.Z. BHI
 
Gerraurreko euskal literatura
Gerraurreko euskal literaturaGerraurreko euskal literatura
Gerraurreko euskal literaturaMaite Goñi
 
Erroma, Hirigintza Eta Obra Publikoak
Erroma, Hirigintza Eta Obra PublikoakErroma, Hirigintza Eta Obra Publikoak
Erroma, Hirigintza Eta Obra PublikoakRamon Osinaga
 
Aro modernoa
Aro modernoaAro modernoa
Aro modernoaODISEAB5
 
arkitektura neoklasikoa
arkitektura neoklasikoaarkitektura neoklasikoa
arkitektura neoklasikoaXabis Iruña
 
Pinotxoren abenturak[1]
Pinotxoren abenturak[1]Pinotxoren abenturak[1]
Pinotxoren abenturak[1]i_etxenike
 
Erdiaroa
ErdiaroaErdiaroa
Erdiaroa5maila
 
Historia aroka 6.a
Historia aroka 6.aHistoria aroka 6.a
Historia aroka 6.aotxamagnolia
 
Pertsonai ekimentsuak
Pertsonai ekimentsuakPertsonai ekimentsuak
Pertsonai ekimentsuakbenatbadiola
 
Pertsonai Ekimentsuak
Pertsonai EkimentsuakPertsonai Ekimentsuak
Pertsonai Ekimentsuakbenatbadiola
 
C:\Fakepath\1 M 6 Gaia 1 Erroma 2007 08
C:\Fakepath\1  M   6  Gaia   1   Erroma   2007 08C:\Fakepath\1  M   6  Gaia   1   Erroma   2007 08
C:\Fakepath\1 M 6 Gaia 1 Erroma 2007 08IES F.J.Z. BHI
 
BATXI - Egipto _ ariketak1 - iruzkinekin
BATXI - Egipto _  ariketak1 - iruzkinekinBATXI - Egipto _  ariketak1 - iruzkinekin
BATXI - Egipto _ ariketak1 - iruzkinekinnanu373
 
Gerraosteko euskal literatura:ilunpeetatik sortzen
Gerraosteko euskal literatura:ilunpeetatik sortzenGerraosteko euskal literatura:ilunpeetatik sortzen
Gerraosteko euskal literatura:ilunpeetatik sortzenMaite Goñi
 
C:\Fakepath\1 M 6 Gaia 2 Erroma 2007 08
C:\Fakepath\1  M   6  Gaia   2   Erroma   2007 08C:\Fakepath\1  M   6  Gaia   2   Erroma   2007 08
C:\Fakepath\1 M 6 Gaia 2 Erroma 2007 08IES F.J.Z. BHI
 
Erramun baxok-quebec-2010-10-27
Erramun baxok-quebec-2010-10-27Erramun baxok-quebec-2010-10-27
Erramun baxok-quebec-2010-10-27Joxe
 

Similar to Litteratura Latina (20)

Artea eta kultura Industri Iraultzaren garaian
Artea eta kultura Industri Iraultzaren garaianArtea eta kultura Industri Iraultzaren garaian
Artea eta kultura Industri Iraultzaren garaian
 
Artea eta kultura
Artea eta kulturaArtea eta kultura
Artea eta kultura
 
11. erroma
11. erroma11. erroma
11. erroma
 
Gizartea absolutismoaren garaian
Gizartea absolutismoaren garaianGizartea absolutismoaren garaian
Gizartea absolutismoaren garaian
 
C:\Fakepath\1 M 17 Gaia Erromatarren Historia Rg
C:\Fakepath\1  M   17  Gaia   Erromatarren Historia   RgC:\Fakepath\1  M   17  Gaia   Erromatarren Historia   Rg
C:\Fakepath\1 M 17 Gaia Erromatarren Historia Rg
 
Gerraurreko euskal literatura
Gerraurreko euskal literaturaGerraurreko euskal literatura
Gerraurreko euskal literatura
 
Erroma, Hirigintza Eta Obra Publikoak
Erroma, Hirigintza Eta Obra PublikoakErroma, Hirigintza Eta Obra Publikoak
Erroma, Hirigintza Eta Obra Publikoak
 
Aro modernoa
Aro modernoaAro modernoa
Aro modernoa
 
Hispania Romana
Hispania RomanaHispania Romana
Hispania Romana
 
arkitektura neoklasikoa
arkitektura neoklasikoaarkitektura neoklasikoa
arkitektura neoklasikoa
 
Pinotxoren abenturak[1]
Pinotxoren abenturak[1]Pinotxoren abenturak[1]
Pinotxoren abenturak[1]
 
Erdiaroa
ErdiaroaErdiaroa
Erdiaroa
 
Historia aroka 6.a
Historia aroka 6.aHistoria aroka 6.a
Historia aroka 6.a
 
Pertsonai ekimentsuak
Pertsonai ekimentsuakPertsonai ekimentsuak
Pertsonai ekimentsuak
 
Pertsonai Ekimentsuak
Pertsonai EkimentsuakPertsonai Ekimentsuak
Pertsonai Ekimentsuak
 
C:\Fakepath\1 M 6 Gaia 1 Erroma 2007 08
C:\Fakepath\1  M   6  Gaia   1   Erroma   2007 08C:\Fakepath\1  M   6  Gaia   1   Erroma   2007 08
C:\Fakepath\1 M 6 Gaia 1 Erroma 2007 08
 
BATXI - Egipto _ ariketak1 - iruzkinekin
BATXI - Egipto _  ariketak1 - iruzkinekinBATXI - Egipto _  ariketak1 - iruzkinekin
BATXI - Egipto _ ariketak1 - iruzkinekin
 
Gerraosteko euskal literatura:ilunpeetatik sortzen
Gerraosteko euskal literatura:ilunpeetatik sortzenGerraosteko euskal literatura:ilunpeetatik sortzen
Gerraosteko euskal literatura:ilunpeetatik sortzen
 
C:\Fakepath\1 M 6 Gaia 2 Erroma 2007 08
C:\Fakepath\1  M   6  Gaia   2   Erroma   2007 08C:\Fakepath\1  M   6  Gaia   2   Erroma   2007 08
C:\Fakepath\1 M 6 Gaia 2 Erroma 2007 08
 
Erramun baxok-quebec-2010-10-27
Erramun baxok-quebec-2010-10-27Erramun baxok-quebec-2010-10-27
Erramun baxok-quebec-2010-10-27
 

More from Ramon Osinaga

L I N G U A G R A E C A I I ( Aditzak)
L I N G U A  G R A E C A  I I ( Aditzak)L I N G U A  G R A E C A  I I ( Aditzak)
L I N G U A G R A E C A I I ( Aditzak)Ramon Osinaga
 
L I N G U A G R A E C A I ( Morfologia)
L I N G U A  G R A E C A  I ( Morfologia)L I N G U A  G R A E C A  I ( Morfologia)
L I N G U A G R A E C A I ( Morfologia)Ramon Osinaga
 
Lingua Latina Facilis Euskaraz
Lingua Latina Facilis EuskarazLingua Latina Facilis Euskaraz
Lingua Latina Facilis EuskarazRamon Osinaga
 
Breve Historia de Roma
Breve Historia de RomaBreve Historia de Roma
Breve Historia de RomaRamon Osinaga
 
Vocabularium Campi Lexici
Vocabularium Campi LexiciVocabularium Campi Lexici
Vocabularium Campi LexiciRamon Osinaga
 
Étimos Griegos Traducidos
Étimos Griegos TraducidosÉtimos Griegos Traducidos
Étimos Griegos TraducidosRamon Osinaga
 
Lingua Graeca III( Aldaezinak)
Lingua Graeca III( Aldaezinak)Lingua Graeca III( Aldaezinak)
Lingua Graeca III( Aldaezinak)Ramon Osinaga
 
Euskal eta latindar deklinabideak
Euskal eta latindar deklinabideakEuskal eta latindar deklinabideak
Euskal eta latindar deklinabideakRamon Osinaga
 
Normas De Etimologia
Normas De EtimologiaNormas De Etimologia
Normas De EtimologiaRamon Osinaga
 
Lengua Latina Facil C T
Lengua Latina Facil C TLengua Latina Facil C T
Lengua Latina Facil C TRamon Osinaga
 

More from Ramon Osinaga (12)

L I N G U A G R A E C A I I ( Aditzak)
L I N G U A  G R A E C A  I I ( Aditzak)L I N G U A  G R A E C A  I I ( Aditzak)
L I N G U A G R A E C A I I ( Aditzak)
 
L I N G U A G R A E C A I ( Morfologia)
L I N G U A  G R A E C A  I ( Morfologia)L I N G U A  G R A E C A  I ( Morfologia)
L I N G U A G R A E C A I ( Morfologia)
 
Lingua Latina Facilis Euskaraz
Lingua Latina Facilis EuskarazLingua Latina Facilis Euskaraz
Lingua Latina Facilis Euskaraz
 
Breve Historia de Roma
Breve Historia de RomaBreve Historia de Roma
Breve Historia de Roma
 
Verba[1]
Verba[1]Verba[1]
Verba[1]
 
Vocabularium Campi Lexici
Vocabularium Campi LexiciVocabularium Campi Lexici
Vocabularium Campi Lexici
 
Étimos Griegos Traducidos
Étimos Griegos TraducidosÉtimos Griegos Traducidos
Étimos Griegos Traducidos
 
Lingua Graeca III( Aldaezinak)
Lingua Graeca III( Aldaezinak)Lingua Graeca III( Aldaezinak)
Lingua Graeca III( Aldaezinak)
 
Euskal eta latindar deklinabideak
Euskal eta latindar deklinabideakEuskal eta latindar deklinabideak
Euskal eta latindar deklinabideak
 
Normas De Etimologia
Normas De EtimologiaNormas De Etimologia
Normas De Etimologia
 
Lengua Latina Facil C T
Lengua Latina Facil C TLengua Latina Facil C T
Lengua Latina Facil C T
 
Aditzak E B
Aditzak E BAditzak E B
Aditzak E B
 

Litteratura Latina

  • 1. LITTERATURA LATINA PROSPECTUS GENERALIS LINGUARUM CLASICARUM DEPARTAMENTUM RAMON OSINAGA
  • 2.
  • 3.
  • 4.
  • 5.
  • 6.
  • 7.
  • 8. I .3. OLERKI EPIKOA: CARMINA CONVIVALIA CARMINA TRIUMPHALIA NENIAE ENNIO: Annales VIRGILIO : Eneida LUKANO : Bellum Civile / Pharsalia PAPINIO ESTACIO: Tebaida VALERIO FLACO: Argonautica SILIO ITALICO: Punica CLAUDIO CLAUDIANO: Gigantomaquia ; Proserpinae raptum
  • 9. I.4. OLERKI LIRIKOA: CATULO LUTRACIO CATULO VELERIO EDITUO POETAE NOVI LICINIO CALVO HELVIO CINNA FURIO BIBACULO VIRGILIO : Bukolikak HORACIO : Epodoak ; Odak CALPURNIO SICULO PAPINIO ESTACIO ANNIANO FALISCO AUSONIO RUTILIO NAMACIANO
  • 10. I .5. ELEGIA: TIBULO PROPERCIO OVIDIO : Amores ; Heroidas ; Ars Amandi ; Remedia amoris ; Tristia ; Epistulae ex Ponto ( Pontikak ) I .6. SATIRA: LUCILIO VARRON HORACIO PERSIO JUVENAL I.7. EPIGRAMA: MARTZIAL I.8. FABULA: FEDRO
  • 11. I.9. OLERKI DIDAKTIKOA: LUCRECIO : De rerum natura VIRGILIO : Georgikak OVIDIO : Metamorfosiak ; Fastoak . GRATIO FALISCO: Cynegeticon OLIMPIO NEMESIANO: Cynegetica VARRON ATACINO: Chorografia COLUMELA: De agricultura . RUFO FESTO AVIENO: De ora maritima ARATO: Fenomenoak ; Pronostikoak MANILIO: Astronomica . COMODIANO: Instrucciones ; Carmen apologeticum PRUDENCIO: Contra symmachum ; Psychomia
  • 12. II. PROSA II.1. HISTORIA: ANALISTAK: FABIO PICTOR ; CINCIO ALIMENTO ; CORNELIO ESCIPION ; GAYO ACILIO ; POSTUMIO ALBINO. CATON CESAR : De Bello Gallico ; De Bello Civili NEPOTE : De viris illustribus ; Chronica SALUSTIO : Historiae ; Catilina ; Bellum Iugurthinum TITO LIVIO : Ab urbe condita VELEYO PATERCULO VALERIO MAXIMO QUINTO CURCIO TACITO : Agricola ; Germania ; Historiae ; Annales . SUETONIO : De vita Caesarum . FLORO JUSTINO AMIANO MARCELINO:
  • 13. II.2. ELOKUENTZIA: APIUS CLAUDIUS CAECUS QUINTO FABIO MAXIMO QUINTO CECILIO METELO LUCIO EMILIO PAULO MARCO PORCIO CATON ESCIPION EMILIANO ETA INGURUKOAK CICERON DISKURTSOAK : In C. Verrem ; Pro lege manlia, De imperio Cn. Pompei ; In L. Catilinam ; Pro Archia poeta ; Pro Marcello ; Pro Logario ; In M. Antonium Philipicae ( Filipikak) IDAZLAN ERRETORIKOAK : Brutus ; De oratore ; SENEKA QUINTILIANO : Institutiones oratoriae
  • 14. II.3. EPISTOLOGRAFIA: DEFINIZIOA ; KARTA MOTAK ; FORMULAK CICERON HORACIO : Odak OVIDIO : Heroidak ; Pontikak SENEKA : PLINIO GAZTEA: FRONTON AUSONIO SIMAKO
  • 15. II.4. FILOSOFIA: FILOSOFIA ERROMAN PITAGORISMOA PLATONISMOA ESTOICISMOA EPICUREISMOA CICERON : Academikak ; De republica ; De legibus ; De finibus bonorum et malorum ; Tusculanae disputationes ; De officiis ; De senectute ; De natura deorum ; De divinatione ; De fato . LUCRECIO : SENECA : Consolationes: Ad marciam de consolatione ; Ad helviam de consolatione ; Ad polybium de consola- tione ; De ira ; De brevitate vitae ; De clementia ; De constantia sapientis ; De vita beata ; De otio ; De tranquilitate animi ; De providentia ; De beneficiis ; naturales quaestiones ; Ad lucilium
  • 16. II. 5. ELEBERRIA: PETRONIO : Satiricon APULEYO : Urrezko astoa .
  • 17. II.6. IDAZLE TEKNIKOAK: NEKAZARITZA: CATON: De agricultura VARRON: De re rustica COLUMELA : De re rustica PALADIO: Opus agriculturae ARKITEKTURA: VITRUVIO: De architectura FRONTINO: De aquae ductu urbis Romae MEDIZINA: CELSO : De medicina VEGECIO: Mulomedicina chironis GASTRONOMIA: APICIO: Re re coquinaria GEOGRAFIA: POMPONIO MELA: Chorographia NATUR ZIENTZIAK: PLINIO ZAHARRA: Naturalis historia
  • 18. ZUZENBIDETZA: JURISPRUDENTZIAREN JATORRIA JURISPRUDENTZIAREN GARAPENA JURISPRUDENTZIAREN ARO KLASIKOA GENERO LITERARIOAK AUTORE GARRANTZITSUENAK: M. ANTISTIO LABEON C. ATEYO CAPETON P. JUVENCIO CELSO L. SALVIO JULIANO SEXTO PONPONIO GAYO EMILIO PAPINIANO JULIO PAULO DOMICIO ULPIANO JURISPRUDENTZIA ARO POSKLASIKOAN
  • 19.
  • 20.
  • 21. Analistak : “Annales” zirelakoak idazten zituzten autoreak dira. Urteko gertaerak eta “ pasadizoak ” kontatzen zituzten. Epigrama : Olerki txikia zeinak zerozer satirikoa adierazten duen. Epika : Heroiak eta aintzineko gaiak tratatzen dituen generoa da. Epistolografia : Eskutitzak idazteko artea. Fabula : Ipuia berstotan idatzia, satiriko edota moral kustua, “moraleja”-ren bat eramaten dute. Historialariak : Historiari buruz idazten diren idazleak dira.
  • 22. Hitzlaritza - Oratoria : Diskurtsoak ondo egite- ko artea. Idazle teknikoak : Teknika (sukaldaritza, arki- tektura, astronomia, geografia…) ezberdinei buruz idazten zutenak. Juristak : Zuzenbidetzari buruz idazten zuten. Lirika : Olerki oso subjetiboa non sartzen diren gai ezberdinak, normalean amodioa, desenkantoa… Literatura : Hizkuntza baten ekoizpena idaztia, hitzeginda…
  • 23. Olerki didaktikoa : Irakasteko asmoarekin Idazten den olerkia da. Olerki elegiakoa : Liriko ekoizpen barruan, bereziki perstonaren subjetibismoa agertzen den olerkia da. Satira : Olerki mota non kritika oso zorrotzak Agertzen diren. Etimologikoki nahasketa.
  • 24.
  • 25.
  • 26.
  • 27.  
  • 28.
  • 29.  
  • 30.
  • 31.
  • 32.
  • 33.         . . . <ae>qui animi compotem esse,           ne quid fraudis stuprique ferocia pariat.          amicum cum vides, obliscere miserias.           inimicus si es commentus nec libens aeque. Apius Claudius Caecus, Sententiarum Fragmenta
  • 34.
  • 35. EX INCERTIS FABVLIS       Vopiscus de Numeriano 'ipsi denique comici plerumque sic milites inducunt, ut eos faciant uetera dicta usurpare. Nam et lepus tute es et pulpamentum quaeris' (Ter. Eun. III 1, 36) 'Liuii Andronici dictum est, multaque alia quae Plautus Caeciliusque posuerunt.' Livius Andronicus
  • 36.
  • 37. LIBER I Nouem Iouis concordes filiae sorores eodemque anno [519 a.u.c. 235 a.Ch.n.] Cn. N aeuius poeta fabulas apud populum dedit, quem M. Varro in libro de poetis p rimo stipendia fecisse ait bello Poenico primo idque ipsum N aeuium dicere i n eo carmine, quod de eodem bello scripsit. Scopas atque uerbenas sagmina sumpserunt. Manius Valerius c onsul partem exerciti in e xpeditionem d ucit. CN. NAEVI BELLI POENICI FRAGMENTA
  • 38.
  • 39. Annalium Liber I (Ilia Aoneae filia sororem adloquitur) Excita cum tremulis anus attulit artubus lumen, Talia commemorat lacrimans, exterrita somno: 'Eurudica prognata pater quam noster amavit, Vires vitaque corpus meum nunc deserit omne. Nam me visus homo pulcher per amoena salicta Et ripas raptare locosque novos: ita sola Postilla germana soror, errare videbar ... Q. ENNII FRAGMENTA  
  • 40. (De consulatu Cethegi et Tuditani)   Additur orator Cornelius saviloquenti Ore Cethegus Marcus Tuditano conlega Marci filius . . . is dictust ollis popularibus olim, Qui tum vivebant homines atque aevum agitabant, Flos delibatus populi suadaeque medulla. Quintus Ennius Annalium Liber IX
  • 41.
  • 42. ARGVMENTVM I In faciem versus Amphitruonis Iuppiter, dum bellum gereret cum Telobois hostibus, Alcmenam uxorem cepit usurariam. Mercurius formam Sosiae servi gerit absentis: his Alcmena decipitur dolis. postquam rediere veri Amphitruo et Sosia, uterque deluduntur in mirum modum. hinc iurgium, tumultus uxori et viro, donec cum tonitru voce missa ex aethere adulterum se Iuppiter confessus est. Plautus . Anphitruo . Argumentum I
  • 43.
  • 44.
  • 45.
  • 46. Charinus . Quid ais, Byrria? Daturne illa Pamphilo nuptum? Byrria . Sic est. Charinus . Qui scis? Byrria . Apud forum modo e Davo audivi. Charinus . Vae Misero mihi! Ut animus in spe in timore usque antehac attentus fuit, / ita, postquam adempta spes est, lassus, cura confefectus stupet. Publius Terentius Afer . Andria II, I
  • 47.
  • 48.
  • 49.
  • 50. 1. Si deus est animus, nobis ut carmina dicunt, h ic tibi praecipue sit pura mente colendus.   2. Plus vigila semper nec somno deditus esto; n am diuturna quies vitiis alimenta ministrat.   3. Virtutem primam esse puto compescere linguam: p roximus ille deo est, qui scit ratione tacere.   4. Sperne repugnando tibi tu contrarius esse: conveniet nulli, qui secum dissidet ipse. Cato . Disticha Catonis . Liber I
  • 51.
  • 52.  
  • 53.
  • 54.
  • 55.    Aeneadum genetrix, hominum divomque voluptas, alma Venus, caeli subter labentia signa quae mare navigerum, quae terras frugiferentis concelebras, per te quoniam genus omne animantum concipitur visitque exortum lumina solis: te, dea, te fugiunt venti, te nubila caeli adventumque tuum, tibi suavis daedala tellus summittit flores, tibi rident aequora ponti placatumque nitet diffuso lumine caelum. Titus Lucretius Carus De rerum natura. Liber Primus 0-10
  • 56.    Eneastarren ama , gizakien eta jainkoen gozotasun, Venus elikatzaile, ortziko zeinu lerrakorraren azpian, itsaso ontzitsua eta lehor fruitutsua harrapatzen ditu- zuna! Bizidunen izate oro zuri esker sortzen eta eguzki printzak begiestara altxatzen denez gero: zure aurrean eta zure eleran haizeak ihesi doaz, lur artatsuak azpian lore leunak zabaltzen dizkizu, itsas lautadek irribarre dagizute eta ortzi bareak argi hedatuan dizdiz. Titus Lucretius Carus De rerum natura. Liber Primus 0-10
  • 57.
  • 58. Vivamus, mea Lesbia, atque amemus, rumoresque senum severiorum omnes unius aestimemus assis. soles occidere et redire possunt: nobis, cum semel occidit brevis lux, nox est perpetua una dormienda. da mi basia mille, deinde centum, dein mille altera, dein secunda centum, deinde usque altera mille, deinde centum. dein, cum milia multa fecerimus, conturbabimus illa, ne sciamus, aut ne quis malus invidere possit, cum tantum sciat esse basiorum. Caius Valerius Catulus . Carmina V
  • 59. Bizi gaitezen, ene Lesbia, maitatuz eta agure garratzen erran-merranak, denak jo itzazu hutsaren pare. Eguzkia badoa, badator; Guk gau batez betiere lo, argi labur hau galduz gero, gura ez badugu ere. Eman musuak, mila, ehunka; berriz mila eta beste ehun; berriro mila-ehundaz; milaka musu berritze ! milaka asko egin ondoren, nahas ditzagun, ezuste, inor bekaitz ez dadin, musuak direla eta hainbeste. Caius Valerius Catulus . Carmina V Itzulpena: J.G. Etxebarria EXCERPTA 2.09.1986
  • 60. Vivamos, Lesbia mía, y amémonos, y los rumores de los viejos severos y estimémoslos todos en un solo as. Los soles pueden morir y renacer. nosotros , cuando apenas haya declinado nuestra breve luz, tendremos que vivir una sola noche perpetua. Dame mil besos, luego cien, luego otros mil, nuego por segunda vez, cien, luego otros mil más, luego cien. Después, cuando hayamos sumado muchos miles, los embrollaremos para no saber o para que ningún malvado pueda envidiarnos cuando sepa que son tantos nuestros besos. Caius Valerius Catulus . Carmina V
  • 61.
  • 62.
  • 63.
  • 64.
  • 65. I. Otium si essem consecutus, Fundania, commodius tibi haec scriberem, quae nunc, ut potero, exponam cogitans esse properandum, quod, ut dicitur, si est homo bulla, eo magis senex. Annus enim octogesi - mus admonet me ut sarcinas conligam, antequam proficiscar e vita. Quare, quoniam emisti fundum, quem bene colendo fructuosum cum facere velis, meque ut id mihi habeam curare roges, experiar; et non solum, ut ipse quoad vivam, quid fieri oporteat ut te moneam, sed etiam post mortem. dum viveret, prodessent hominibus, sed etiam quae cum perisset ipsa, et id etiam ignotissimis quoque hominibus; ... M . T erenti us V arro R erum R usticarum D e agri cultura
  • 66.
  • 67. Germani, cum suos interfici viderent, armis abiectis, se ex castris eiecerunt; et, cum ad confluentem Mosae et Rheni pervenissent, magnonumero interfecto, reliqui se in flumen praecipitaverunt, atque ibi, timore, lassitudine, vi fluminis oppressi, perierunt. Caesar, De Bello Civili II Selektibitatea 03-04 Uztaila
  • 68.
  • 69. [1] Miltiades, Cimonis filius, Antheniensis, cum et an- tiquitate generis et gloria maiorum et sua modestia unus omnium maxime floreret eaque esset aetate ut non iam solum de eo bene sperare, sed etiam confidere cives possent sui talem eum futurum qualem cognitum iudicarunt, accidit ut Athenienses Chersonesum colonos vellent mittere. Cuius generis cum magnus numerus esset et multi eius demigrationis peterent societatem, ex iis delecti Delphos deliberatum missi sunt quo potissimum duce uterentur. Cornelius Nepos De Viris Illustribus. Miltiades
  • 70. [1] Miltiades, Zimonen seme, ateniarra, leinuaren jatorriagatik, aurretiazkoen loriagatik eta bere moderazioagatik jadanik guztien gainetik nabarmentzen zen eta, herrikideek bere pertsonari buruz itxaropen onak izateko garaia eta ezagutu zuten bezala gerotasuean izango zelakoan adinera heldu zenean, ateniarrek kolonoak Keronesona bidaltzea proposatu zutela gertatu zen. Hauen kopurua hainbestekoa izanik, eta expedizio honetan askok joan nahirik, hauen artean batzuk aukeratu zituzten Delfosera joateko Orakuluari zein gidari izendatu behar zuten galdetzera. Cornelius Nepos De Viris Illustribus. Miltiades
  • 71. [1] Miltiades, hijo de Cimón, ateniense, tanto por el rancio abolengo de su estirpe y la gloria de sus ante-pasados cuanto por su propia moderación sobresalía ya muy por encima de todos y, cuando llegó a una edad tal que sus conciudadanos podían no solo abrigar buenas esperanzas en torno a su persona, sino también confiar en que en el futuro habría de seguir siendo tal y cual le habían conocido, ocurrió entonces que los ateniesnes se propusieron enviar colonos al Queroneso. Al ser muy grande el número de éstos y deseando muchos alistarse en esta expedición, se eligieron de entre ellos algunos para enviarlos a Delfos a consultar el oráculo sobre que jefe deberían elegir. Trad.: Manuel Segura Moreno Cornelius Nepos De Viris Illustribus. Miltiades
  • 72.
  • 73. 1. Falso queritur de natura sua genus, humanum, quor imbecilla atque aevi brevis forte potius quam virtute regatur. 2. Nam contra reputando neque maius aliud neque praestabilius invenias, magisque naturae industriam hominum quam vim aut tempus deesse. 3. Sed dux atque imperator vitae mortalium animus est. Qui ubi ad gloriam virtutis via grassatur, abunde pollens potensque et clarus est, neque fortuna eget, quippe probitatem, industriam, aliasque artis bonas neque dare neque eripere cuiquam potest. 4.... Caius Sallustius Crispus . Bellum Iugurthinum I,1, 1-3
  • 74. 1.Arrazoirik gabe du gizakiak bere izaeraren arrenkura, ahula eta iraupen laburrekoa izanik zoriak gidatzen duelakoan norbere zintzotasunak baino gehiago. 2. Ondo hausnartuz gero aitzitik, ez dela ezer hura baino handiagorik ez ederragorik, eta gehiago duela izaera honek gizonaren arta gabezia, indar edo denbora gabezia baino aurkituko duzu. 3. Gogoa da ordea giza bizitzaren gidari eta nagusi. Gogo onek. Zintzotasunaren bideti, ospera abiatzen denean, eragin eta indar ugari baita omena ere izaten ditu eta ez zoriaren beharrik, zoriak ezin baitio onori eman ez kendu gizatasuna, lanzaletasuna ez beste antze ongarririk.4.... Caius Sallustius Crispus . Bellum Iugurthinum I,1, 1-3
  • 75. 1.El género humano se queja sin razón de su naturaleza, de que siendo débil y de duración corta sea regida por el azar más bien que por el mérito. 2. Pues, de lo contrario, pénsandolo bien no encontrarías otra cosa ni más grande ni más excelente, y que la actividad más que la fuerza o el tiempo falta a la naturaleza de los hombres. 3. Pero el espíritu es el guía y el jefe de la vida de los mortales. El cual cuando se encamina a la gloria por la vía de la virtud, es muy fuerte y poderoso e ilustre y no tiene necesidad de la fortuna, porque ésta no puede ni dar ni quitar a alguien la probidad, la actividad y las demás prácticas buenas. Caius Sallustius Crispus . Bellum Iugurthinum I,1, 1-3
  • 76.
  • 77.
  • 78. Quo usque tandem abutere, Catilina patientia nostra?; quam diu etiam furor iste tuus nos eludet?; quem ad finem sese effrenata iactabit audatia? Nihine te nocturnum praesidium Palati, nihil urbis vigiliae, nihil concursus bonorum omnium, nihil hic munitissimus habendi senatus locus, nihil horum ora vultusque moverunt? Patere tua consilia non sentis, constrictam iam horum omnium scientia teneri coniurationem tuam non vides? Quid proxima, quid superiore nocte egeris, ubi fueris, quos convocaveris, quid consili ceperis quem nostrum ignorarre arbitraris?... Marcus Tullius Cicero In Catilinam oratio prima Bello 200
  • 79. Noiz arte Katilina abusatuko duzu gure pazientziaz? Zenbat denboran zure hasarre horrek burla egingo digu? Noraino zure bukaezin ausarkeria mugituko da? Palatinoko gaueko zaintzak ezer ere ez, hiriko zainda- riek ezer ere ez, herriaren bildurrak ezer ere ez, onen egoleak ezer ere ez, Senatua biltzeko leku sendo-sendo honek ezer ere ez, hauen aurpegiek ezer ere ez zaituzte kolokan ipintzen? Zure planak agerian daudela ez zara konturatzen?Zure matxinada guzti hauen eza- Gutzak itota duela? Gutariko nork ez du ezagutzen Zer egin zenuen aurreko gauan, zer aurrekoan, non Egon zinen, zeintzuk konbikatu zenituen, zein erabakia hartu zenuen? Marcus Tullius Cicero In Catilinam oratio prima
  • 80. ¿Hasta cuándo Catilina abusarás de nuestra paciencia? ¿Cuánto tiempo todavía ese furor tuyo no burlará? ¿Haste qué limite tu audacia desenfrenada se agitará? ¿Nada acaso la guardia nocturna del Palatino, nada los centinelas de la ciudad, nada el temor del pueblo, nada la afluencia de todos los buenos, nada este lugar forti- ficadísimo de reunir al Senado, nada los rostros y sem- blantes de éstos te han hecho vacilar? ¿No adviertes que tus designios están descubiertos? ¿No ves que tu Conspiración está ya sofocada por el conocimiento de todos éstos? ¿Quién de nosotros crees que ignora qué hiciste en la noche próxima, qué en la anterior, dónde estuviste, a quiénes convocaste, qué decisión tomaste? Marcus Tullius Cicero In Catilinam oratio prima
  • 81.
  • 82. Quem vero extet et de quo sit memoriae proditum eloquentem fuisse et ita esse habitum, primus est M. Cornelius Cethegus, cuius eloquentiae est auctor et idoneus quidem mea sententia Q. Ennius, praesertim cum et ipse eum audiverit et scribat de mortuo; ex quo nulla suscipio est amicitiae causa esse mentitum. Marcus Tullius Cicero , Brutus, XV, 57 Bello 190.
  • 83.
  • 84. [1] Cum multae res in philosophia nequaquam satis adhuc explicatae sint, tum perdifficilis, Brute, quod tu minime ignoras, et perobscura quaestio est de natura deorum, quae et ad cognitionem animi pulcherrima est et ad moderandam religionem necessaria. De qua [cum] tam variae sint doctissi- morum hominum tamque discrepantes sententiae, magno argumento esse debeat [ea] causa, princi- pium philosophiae ad h* scientiam, prudenterque Academici a rebus incertis adsensionem cohibuisse. M. Tullius Cicero De Natura Deorum. Ad M. Brutum. Liber Primus
  • 85.
  • 86.
  • 87.
  • 88.
  • 89. Tenuisti provinciam per annos decem non tibi a senatu sed a te ipso per vim et per factionem datos; praeteriit tempus non legis sed libidinis tuae, fac tamen legis; ut succedatur decernitur; impedis et ais “habe meam rationem”. Habe tu nostram. Exercitum tu habeas diutius quam populus iussi invito senatu? Marcus Tullius Cicero. Epistulae, VII, 6, 2 Bello 10
  • 90.
  • 91.  
  • 92.
  • 93.
  • 94.
  • 95.
  • 96.
  • 97. Formosum pastor Corydon ardebat Alexim, delicias domini; nec quid speraret habebat; tantum inter densas, umbrosa cacumina, fagos tdsidue veniebat: ibi haec incondita solus montibus et silvis studiom iactabat inani: “ O crudelis Alexi, nihil, mea carmina curas? nil nostri miserere? Mori me denique cogis? nunc etiam pecudes umbras et frigora captant; nunc viridis etiam occultant spineta lacertos... Publius Virgilius Varro Eclogae II Bello 138 (Itzulita)
  • 98. Publius Virgilius Varro Eclogae II Bello 138 (Itzulita)
  • 99.
  • 100. Alternis idem tonsas cessare novalis et segnem patiere situ durescere campum; aut ibi flava seres mutato sidere farra, unde prius laetum siliqua quassante legumen aut tenuis fetus viciae tristisque lupini sustuleris fragilis calamos silvamque sonantem. Urit enim lini campum seges, urit avenae, urunt Lethaeo perfusa papavera somno: sed tamen alternis facilis labor, arida tantum ne saturare fimo pingui pudeat sola neve effetos cinerem inmundum iactare per agros. Publius Vergilius Varro. Georgicon. I, 71-81 Bello 252
  • 101. Aldizka, lugorri moztuak atseden eta landa alferra egonean gogortzen sufrituko dituzu; edo, izar-multzoa aldatu denean, gari horailak ereingo dituzu lehenago leka arrakalaridun barazki ugari hartu zenuen lekuan edo ilarraren fruitu txikaik edo hostatxa tristearen kanabera hauskorrak eta baso zaratatsua. Izan ere, lihoiaren aleak erre egiten du landa, erre egiten du oloarenak, erre egiten dute lethear loguran bustitako lo-belarrek, txandaka-koekin ordea erraza da lana, lotsarik ez ba da lur lehorrak simaur lodiak asetzeko edo soro agortuetatik errauts zikina botatzeko. Publius Vergilius Varro. Georgicon. I, 71-81 Bello 252
  • 102. . Publius Vergilius Varro. Georgicon. I, 71-81 Bello 252
  • 103.
  • 104. Respicit Aeneas subito et sub rupe sinistra moenia lata videt triplici circumdata muro, quae rapidus flammis ambit torrenibus armis, Tartareus Phlegethon, torquetque sonantia saxa. Porta adversa ingens solidoque adamante culumnae, vis ut nulla virum, non ipsi excindere bello caelicolae valeant; stat ferrea turris ad auras, Tisiphoneque sedens palla succinta cruenta vestibulum exsomnis servat noctesque diesque. Publius Virgilius Varro Eneida VI, 548-556 Bello 220
  • 105. Eneasek bat batean atzera begiratzen du eta ezkerrean arkaitz baten maldan egundoko eraikuntza hirukoitz muru batek inguraturik. Tartaroko Fregetonte ibaiak zarataz eramaten duen suarekin inguratzen du. Parean ate erraldoi bat dago, gizonek eta zeru biztanleek beren erasoaz apur ezin ditzaketen ohialez, adamante gogorrezko zutabekin. Burdinezko dorre bat aizeetara altxatzen da. Tesifone eserita, odoltsu kapa batek inguraturik gauez eta egunerz beilatzen du. Publius Virgilius Varro Eneida VI, 548-556 Echave-Susaeta C.G. y R.
  • 106. Mira Eneas de pronto hacia atrás y ve al pie de una roca, a mano izquierda, un enorme recinto envuelto en triple muro. Lo ciñe en borbollones de llamas el Fregetonte del Tártaro, cuya rauda corriente va rodando peñascos resonantes. En frente hay una puerta gigantesca con columnas de sólido adamante, telas que ni los hombres ni los mismos habitantes celestes lograrían descuajar con su embate. Una torre de hierro se alza firme a los aires. Tesífone sentada allí, ceñida de sanguinoso manto guarda la entrada en vela noche y dia. Publius Virgilius Varro Eneida VI, 548-556 Javier Echave-Susaeta C.G. y R.
  • 107.
  • 108.
  • 109.
  • 110. Ibis Liburnis inter alta navium, amice, propugnacula, paratus omne Caesaris periculum subire, Maecenas, tuo: quid nos, quibus te vita sit superstite iucunda, si contra, gravis? utrumne iussi persequemur otium non dulce, ni tecum simul, an hunc laborem mente laturi, decet qua ferre non mollis viros? feremus et te vel per Alpium iuga… Q. Horatius Flaccus Epodi I
  • 111.
  • 112. 1.1 Qui fit, Maecenas, ut nemo, quam sibi sortem seu ratio dederit seu fors obiecerit, illa contentus vivat, laudet diversa sequentis? 'o fortunati mercatores' gravis annis miles ait, multo iam fractus membra labore; contra mercator navim iactantibus Austris: 'militia est potior. quid enim? concurritur: horae momento cita mors venit aut victoria laeta.' agricolam laudat iuris legumque peritus, sub galli cantum consultor ubi ostia pulsat; ille, datis vadibus qui rure extractus in urbem est, solos felicis viventis clamat in urbe. Q. Horatius Flaccus Sermones 1,1
  • 113.
  • 114. Phoebe silvarumque potens Diana, lucidum caeli decus, o colendi semper et culti, date quae precamur tempore sacro, quo Sibyllini monuere versus virgines lectas puerosque castos dis, quibus septem placuere colles, dicere carmen. Alme Sol, curru nitido diem qui promis et celas aliusque et idem nasceris, possis nihil urbe Roma visere maius. Q. Horatius Flaccus Carmen Saeculare Bello 217
  • 115.
  • 116. Prima dicte mihi, summa dicende Camena, spectatum satis et donatum iam rude quaeris, Maecenas, iterum antiquo me includere ludo? Non eadem est aetas, non mens. Veianius armis Herculis ad postem fixis latet abditus agro, ne populum extrema totiens exoret harena. Est mihi purgatum crebro qui personet aurem: 'Solue senescentem mature sanus equum, ne peccet ad extremum ridendus et ilia ducat.' Nunc itaque et uersus et cetera ludicra pono, quid uerum atque decens, curo et rogo et omnis in hoc sum; condo et compono quae mox depromere possim. Q. Horatius Flaccus Epistulae Liber Primus I
  • 117.
  • 118.
  • 119. Amores I Arma gravi numero violentaque bella parabam edere, materia conveniente modis. par erat inferior versus risisse Cupido dicitur atque unum surripuisse pedem. 'Quis tibi, saeve puer, dedit hoc in carmina iuris? Pieridum vates, non tua turba sumus. quid, si praeripiat flavae Venus arma Minervae, ventilet accensas flava Minerva faces? quis probet in silvis Cererem regnare iugosis, lege pharetratae Virginis arva coli? crinibus insignem quis acuta cuspide Phoebum instruat, Aoniam Marte movente lyram? sunt tibi magna, puer, nimiumque potentia regna; cur opus adfectas, ambitiose, novum?
  • 120. Amores I Armezko eta gerrate gogorrezko erritmo nagusiaz idaztera nihoan, gaia erritmoari egokitzeko asmotan. Beheko bertsoa goikoaren bezalakoa zen, baina Kupidok barreari ekin zion eta oin bat kendu zion, kontatzen duten arabera. “Nork eman dizu, ume krudela, olerkariaren gainean honako eskubidea? olarkariak ez gara zure jarraitzaileak, Pierideenak baizik. Venusek Minerva illegorriari armak kenduz gero, edo Minerbak zuzi piztuak kitzikatuz gero zer gertatuko zen? Ceres malkar ohianetakoerregina izatea, eta Landak ALGABA dun neskatxaren aginduz landatzea nork onartuko zuen? Febo, ospetsua bere ileagatik, lantza zorrotz batekin nork parekatuko zuen, Martek aldiz Aoniaren lira jotzen duen bitartean? Handia da umea, zure subirutasuna, eta poteretsu Zergatik ez duzu irrikatzen ekimen berri bat? Vicente Cristobal López C.G. y R.
  • 121. Amores I Me disponía yo a escribir en ritmo solemne hechos de armas y guerras violentas, de modo que el tema se ajustara al mismo metro. El verso de abajo era igual que el de arriba, pero Cupido se echó a reir y le sustrajo un pie según cuentan. “¿Quién te ha dado, niño cruel, tal derecho sobre la poesía? Los poetas no somos seguidores tuyos, sino de las Piérides. ¿Qué ocurriría si Venus quitase a la rubia Minerva sus armas, o si Minerva atizara las antorchas encendidas? ¿Quién admitiría que Ceres fuera la reina de los bosques escabrosos y que los Campos se cultivasen por orden de la doncella que lleva la algaba? ¿Quién equipararía a Febo, ilustre por su melena, con una afilada lanza, mientras que Marte, a cambio tañe la lira de Aonia? Grande es, níño, tu soberanía, y poderosa en extremo: ¿Porqué en tu ambición, aspiras a una nueva empresa?. Vicente Cristobal López C.G. y R.
  • 122.
  • 123. Ars amandi , Liber Primus Siquis in hoc artem populo non novit amandi, Hoc legat et lecto carmine doctus amet. Arte citae veloque rates remoque moventur, Arte leves currus: arte regendus amor. Curribus Automedon lentisque erat aptus habenis, Tiphys in Haemonia puppe magister erat: Me Venus artificem tenero praefecit Amori; Tiphys et Automedon dicar Amoris ego. Ille quidem ferus est et qui mihi saepe repugnet: Sed puer est, aetas mollis et apta regi.
  • 124. Ars amandi , Liber Primus Norbait badago lur honetan amodioaren arteak ezagutzen ez dituena, liburu hau irakur dezan eta, poemaren irakurketak irakatsirik hitz egin dezan. Belen edo arraunen artez mugitzen dira itzasontzi azkarrak, artez burdi arina. Arte honek Amodioa gobernatu behar du. Automedontek burdien malgu estekak maneiatzen zituen; Tifis bere itsasontziaren patroi bikaina zen; ni Venusek berak amodio bigunarena egile aurreratua egin nau. Ni Amodioaren Tifis eta Automedonte deituko naute. Bera da heziezina, eta batzutan aurre egiten dit; baina umea da, obedientziaren bigun eta aproposeko baldintza.
  • 125. Ars amandi , Liber Primus Si hay alguién en esta tierra que no conozca las artes del amor, lea este libro y, una vez instruido por la lectura del poema hable. A vela o a remo, con arte se ponen en movimiento las ágiles naves, con arte el carro ligero. Con arte debe Amor ser gobernado. Automedonte manejaba a la perfección las riendas flexibles de los carros; era Tífis el patrón perfecto de su nave hemonia; a mí la propia Venus me ha hecho artífice aventajado del tierno amor. A mí me llamarán el Tífis y el Automedonte del Amor. Él es, desde luego, indómito y, a veces, me planta cara; pero es un niño, condición blanda y propicia de la obediencia. José Ignacio Ciruelo
  • 126. Metamorfosis , Liber Primus In nova fert animus mutatas dicere formas corpora; di, coeptis (nam vos mutastis et illas) adspirate meis primaque ab origine mundi ad mea perpetuum deducite tempora carmen! Ante mare et terras et quod tegit omnia caelum unus erat toto naturae vultus in orbe, quem dixere chaos: rudis indigestaque moles nec quicquam nisi pondus iners congestaque eodem non bene iunctarum discordia semina rerum.
  • 127. Metamorfosis , Liber Primus Inspirazioak gorputz berrietan bilakaturiko formetaz hitzegitera bultzatzen nau. O jainkoak-bilakaketa hauek zuen lana izan baiziren- nire saiaketa erraztu ezazue eta nire kantua gida ezazua gelditu gabe munduaren hasieratik nire garaira arte. Itsasoa baino lehenago, lurrarena, eta dana estaltzen duen zeruarena, naturak mundu osoan itxura bera nahastuta zeukan. Kaos deitu zuten; formarik gabeko eta ordenik gabeko molea, pisu geldoa besterik ez, enbrioi ezberdin txarto nahasturiko masa bat.
  • 128. Metamorfosis , Liber Primus La inspiración me impulsa a hablar de formas trans- formadas en cuerpos nuevos. Oh dioses –puesto que estas transformaciones también fueron obra vuestra- favoreced mi intento y conducid mi canto sin interrup- ción desde el origen del mundo hasta mi propio tiempo. Antes del mar, de la tierra, y del cielo que todo lo cubre, la naturaleza tenía en todo el universo un mismo as- pecto indistinto al que llamaron Caos; una mole infor- me y desordenada, no más que un peso inerte, una masa de embriones dispares de cosas mal mezcladas.
  • 129.
  • 130. Fausti , Liber primus Tempora cum causis Latium digesta per annum lapsaque sub terras ortaque signa canam. excipe pacato, Caesar Germanice, voltu hoc opus et timidae derige navis iter, officioque, levem non aversatus honorem, en tibi devoto numine dexter ades. sacra recognosces annalibus eruta priscis et quo sit merito quaeque notata dies. invenies illic et festa domestica vobis; saepe tibi pater est, saepe legendus avus, quaeque ferunt illi, pictos signantia fastos, tu quoque cum Druso praemia fratre feres.
  • 131. Tristia, Liber Primus Parue - nec inuideo - sine me, liber, ibis in urbem: ei mihi, quod domino non licet ire tuo! uade, sed incultus, qualem decet exulis esse; infelix habitum temporis huius habe. nec te purpureo uelent uaccinia fuco - non est conueniens luctibus ille color - nec titulus minio, nec cedro charta notetur, candida nec nigra cornua fronte geras. felices ornent haec instrumenta libellos:
  • 132. Tristia, Liber Primus Liburuxka txiki hori -eta ez zaitut mespresatzen horre- gatik- ni gabe Erromara joango zara ¡nire erru!, zure jabeari ez zaion permititzen tokira. Joan zaitez, baina edergarririk gabe, erbesteraturikoari dagokion bezala: zorigaiztoko momentu honi dagokion jantzia eraman ezazu. Arandanoek bere gorrixka koloreaz inguru ez zaitzaten; kolore hori eta tristuraren koloreak adoz ez baidoaz; zure izenburua minioaz ez dedila margo, zure papiroz- ko orriak zedro olioaz apain ez daitezen ere, eta ez eraman disko txuriak azal beltzean. Apaingarri hoiek geldi daitezen liburu zoriuntzuentzat.
  • 133. Tristia, Liber Primus Pequeño librito –y no te desprecio por ello-, sin mí irás a la ciudad de Roma ¡ay de mí!, adonde a tu dueño no le está permitido ir. Ve, pero sin adornos, cual conviene a un desterrado: viste, infeliz, el atuendo adecuado a esta desdichada circunstancia. Que no te envuelvan los arándanos con su color rojizo, ya que ese color no se avniene muy bien con los colores de la tristeza; ni se escriba tu título con minio, ni se embellezcan tus hojas de papiro con aceite de cedro, ni lleves blancos discos en una negra portada. Queden esos adornos para los libtitos felices.
  • 134. Epistulae ex Ponto LIBER PRIMUS I. BRVTO Naso Tomitanae iam non nouus incola terrae hoc tibi de Getico litore mittit opus. Si uacat, hospitio peregrinos, Brute, libellos excipe dumque aliquo, quolibet abde modo. Publica non audent intra monimenta uenire, ne suus hoc illis clauserit auctor iter. A, quotiens dixi: 'Certe nil turpe docetis, ite, patet castis uersibus ille locus.' Non tamen accedunt, sed, ut aspicis ipse, latere sub lare priuato tutius esse putant. Quaeris ubi hos possis nullo componere laeso? Qua steterant Artes, pars uacat illa tibi.
  • 135.
  • 136. HALIEVTICA accepit mundus legem: dedit arma per omnes admonuitque sui: vitulus sic namque minatur, qui nondum gerit in tenera iam cornua fronte; sic dammae fugiunt, pugnant virtute leones et morsu canis et caudae sic scorpius ictu, concussisque levis pennis sic evolat ales. omnibus ignotae mortis timor, omnibus hostem praesidiumque datum sentire et noscere teli vimque modumque sui. sic et scarus arte sub undis si n [...] decidit adsumptamque dolo tandem pavet escam, non audet radiis obnixa occurrere fronte, aversus crebro vimen sed verbere caudae laxans subsequitur tutumque evadit in aequor.
  • 137. Ibis Tempus ad hoc, lustris bis iam mihi quinque peractis, Omne fuit Musae carmen inerme meae; Nullaque, quae possit, scriptis tot milibus, extat Littera Nasonis sanguinolenta legi: Nec quemquam nostri nisi me laesere libelli, Artificis periit cum caput Arte sua. Unus (et hoc ipsum est iniuria magna) perennem Candoris titulum non sinit esse mei. Quisquis is est (nam nomen adhuc utcumque tacebo), Cogit inassuetas sumere tela manus.
  • 138. Medicamina Faciei Feminae Discite, quae faciem commendet cura, puellae, Et quo sit vobis forma tuenda modo. Cultus humum sterilem Cerealia pendere iussit Munera, mordaces interiere rubi. Cultus et in pomis succos emendat acerbos, Fissaque adoptivas accipit arbor opes. Culta placent. auro sublima tecta linuntur, Nigra sub imposito marmore terra latet: Vellera saepe eadem Tyrio medicantur aeno: Sectile deliciis India praebet ebur. Forsitan antiquae Tatio sub rege Sabinae Maluerint, quam se, rura paterna coli:
  • 139. Remedia Amoris Legerat huius Amor titulum nomenque libelli: 'Bella mihi, video, bella parantur' ait. 'Parce tuum vatem sceleris damnare, Cupido, Tradita qui toties te duce signa tuli. Non ego Tydides, a quo tua saucia mater In liquidum rediit aethera Martis equis. Saepe tepent alii iuvenes: ego semper amavi, Et si, quid faciam, nunc quoque, quaeris, amo. Quin etiam docui, qua posses arte parari, Et quod nunc ratio est, impetus ante fuit. Nec te, blande puer, nec nostras prodimus artes, Nec nova praeteritum Musa retexit opus. Siquis amat quod amare iuvat, feliciter ardens Gaudeat, et vento naviget ille suo.
  • 140. Remedia Amoris Amodioak liburuxka hone izen burua irakurri zuenean Ezan zuen:” Gerratea, dakusat, grerrate bat prestatzen ari Absente, Cupido, de acusar de un delito a tu poeta, a mí, que Tantas veces enarbolé las banderas que tú, como caudillo, me Habías confesado. No soy yo el hijo de Tideo, por quien tu Madre regresó herida al cielo etéreo, conducida por los caba- Llos de Marte. Con frecuencia conzen la tibieza los demás hombres, yo siempre he amado, y si me preguntas incluso qué Hago ahora, estoy amando.(Más aún, enseñé a qué estucias Podías recurrir y lo que ahora es mesura fue antes pasión). Ni a tí, niño suave, ni a nuestras artes os hemos traicionado ni La nueva Musa obstaculiza la obra anterior. Si un amante, feliz en el amor, se abrasa a gusto, que goce y que navegue a su Aire. José Ignacio Ciruelo
  • 141. Remedia Amoris Cuando Amor hubo leído el título y el encabezamiento de este librito, dijo: “La guerra, lo veo, me preparan una guerra. Absente, Cupido, de acusar de un delito a tu poeta, a mí, que Tantas veces enarbolé las banderas que tú, como caudillo, me habías confesado. No soy yo el hijo de Tideo, por quien tu madre regresó herida al cielo etéreo, conducida por los caba- llos de Marte. Con frecuencia conzen la tibieza los demás hombres, yo siempre he amado, y si me preguntas incluso qué hago ahora, estoy amando.(Más aún, enseñé a qué estucias podías recurrir y lo que ahora es mesura fue antes pasión). ni a tí, niño suave, ni a nuestras artes os hemos traicionado ni la nueva Musa obstaculiza la obra anterior. Si un amante, feliz en el amor, se abrasa a gusto, que goce y que navegue a su aire. José Ignacio Ciruelo
  • 142.
  • 143. Paucis interiectis diebus Sex. Tarquinius inscio Collatino cum comite uno Collatiam venit. Ubi exceptus benigne ab ignaris consilii cum post cenam in hospitale cubiculum deductus esset, amore ardens, postquam satis tuta circa sopitique omnes videbantur, stricto gladio ad dormientem Lucretiam venit sinistraque manu mulieris pectore oppresso “Tace, Lucretia” inquit; “Sex. Tarquinius sum; ferrum in manu est; moriere, si emiseris vocem” Titus Livius Ab urbe condita I, LVIII; LIX (1-2) Bello 89
  • 144.
  • 145.  
  • 146.
  • 147.
  • 148. Seneca Novato, Senecae, Melae filiis salutem[1] Exigitis rem magis iucundam mihi quam facilem; iubetis enim quid de his declamatoribus sentiam, qui in aetatem meam inciderunt, indicare et si qua memoriae meae nondum elapsa sunt ab illis dicta colligere, ut, quamvis notitiae vestrae subducti sint, tamen non credatis tantum de illis sed et iudicetis. Est, fateor, iucundum mihi redire in antiqua studia melioresque ad annos respicere et vobis querentibus, quod tantae opinionis viros audire non potueritis, detrahere temporum iniuriam. L. ANNAEI SENECAE MAIORIS CONTROVERSIARVM LIBER PRIMVS
  • 149. [1] . . . sinunt. cuicumque rei magnitudinem natura dederat, dedit et modum. nihil infinitum est nisi Oceanus. Aiunt fertiles in Oceano iacere terras ultraque Oceanum rursus alia litora, alium nasci orbem, nec usquam rerum naturam desinere sed semper inde, ubi desisse videatur, novam exsurgere. facile ista finguntur, quia Oceanus navigari non potest. Satis sit hactenus Alexandro vicisse, qua mundo lucere satis est. intra has terras caelum Hercules meruit. Stat immotum mare et quasi deficientis in suo fine naturae pigra moles; novae ac terribiles figurae, magna etiam Oceano portenta, quae profunda ista vastitas nutrit; ... L. ANNAEI SENECAE MAIORIS SUASORIARUM LIBER I
  • 150.
  • 151. Quidam litteris instituendos qui minores septem annis essent non putaverunt, quod illa primum aetas et intellectum disciplinarum capere et laborem pati posset. In qua sententia Hesiodum esse plurimi tradunt qui ante grammaticum Aristophanem fuerunt (nam im primus υποθηκας , in quo libro scriptum hoc invenitur, negavit esse huius poetae); sed alii quoque auctores, inter quos Eratosthenes, idem praeceperunt. Melius autem qui nullum tempus vacare cura volunt, ut Chysippus. Marcus Fabius Quintilianus Institutio OratoriaI, I, 15… Bello 180
  • 152.
  • 153.
  • 154.
  • 155.
  • 156.
  • 157.
  • 158.
  • 159.
  • 160. ... akordio zabalez gomendatzen dizkigute bizioak. Aparteko ezer osasuntsutan saiatuko ez bagina ere, erretiroa berez izango dugu probetxugarri; hobeak izango gara banaka. Ez al zaigu bada zilegi, gizonik zintzoenekin bildu, eta haien artean eredu bat hautatzea, honi bizitza egokitzekotan? Eta hau, astialdian ez bada, ez dugu sekulan lortuko. Astian bakarrik eskura daiteke inoiz gogoko izan genuen hura, herriaren laguntzaz, gure erabaki oraindik ahula zapuztuko duenik inor tarteka ez dadinean; orduan urrats berdinez eta tenore berean aurrera egin dezake bizitzak, guk asmo hain ezberdinetan birrintzen dugun bizitza honek. L. Annaeus Seneca De Otio I,I
  • 161. Hippolytvs: Ite, umbrosas cingite siluas summaque montis iuga Cecropii! celeri planta lustrate uagi quae saxoso loca Parnetho subiecta iacent, quae Thriasiis uallibus amnis rapida currens uerberat unda; scandite colles semper canos niue Riphaea. Hac, hac alii qua nemus alta texitur alno, qua prata patent quae rorifera mulcens aura
  • 162. Zephirus uernas euocat herbas, ubi per graciles breuis Ilisos labitur agros piger et steriles amne maligno radit harenas. Vos qua Marathon tramite laeuo saltus aperit, qua comitatae gregibus paruis nocturna petunt pabula fetae; uos qua tepidis subditus austris frigora mollit durus Acharneus. L. Anneus Seneca Phedra
  • 163. Hipolito: ¡Id, rodead las umbrosas selvas, descendientes de Cécrope, y las cumbres más altas de los montes!Con pie veloz andad sin rumbo fijo Los parajes que yacen a los pies Del rocoso Parnés, los ue en los valles Triasios Azota en su carrera un río De aguas torrenciales; escalad las colinas Siempre canosas con su nieve rifea. Por acá unos, por acá los otros Por donde un bosque teje el alto aliso Por donde yacen prados que el zéfiro acaricia Con un soplo cargado de rocío
  • 164. y hace salir las las hierbas de la primavera /labrantíos donde el suave Iliso a través de unos pobres resbala perezoso y estériles arenas va rayando con mezquino caudal. / izquierdo Vosotros, id por donde el Maratón, por el sendero abre el desfiladero por donde, acompañadas del rebaño menor van a buscar / donde nocturnos pasos las recién paridas; vosotros id por por estar a los tibios austros sometido, templa sus fríos en penoso Acarna. L. Anneus Seneca Phedra
  • 165.
  • 166. liber I (1-7) Bella per Emathios plus quam ciuilia campos iusque datum sceleri canimus, populumque potentem in sua uictrici conuersum uiscera dextra cognatasque acies, et rupto foedere regni certatum totis concussi uiribus orbis in commune nefas, infestisque obuia signis signa, pares aquilas et pila minantia pilis. Marcus Annaeus Lucanus P harsalia
  • 167.
  • 168.
  • 169. PROLOGVS   Nec fonte labra prolui caballino nec in bicipiti somniasse Parnaso memini, ut repente sic poeta prodirem. Heliconidasque pallidamque Pirenen illis remitto quorum imagines lambunt hederae sequaces; ipse semipaganus ad sacra uatum carmen adfero nostrum. quis expediuit psittaco suum 'chaere' picamque docuit nostra uerba conari? magister artis ingenique largitor uenter, negatas artifex sequi uoces. quod si dolosi spes refulserit nummi, coruos poetas et poetridas picas cantare credas Pegaseium nectar. A. Persius Flaccus Saturae
  • 170. PROLOGO Ni he empapado mis labios en la fuente de Rodín, ni recuerdo haber soñado en el Parnaso de doble cumbre para así de golpe salir poeta. Y las Helicónidas y la pálida Pirene se las cedo a aquellos cuyos bustos lamen las yedras trepadoras; yo, un semiprofano, traigo mi poesía a los rituales de los vates. ¿Quién le adiestró al papagayo su « buenos días » y enseñó a la urraca a remedar nuestras palabras? el maestro del arte y disipador del talento, el vientre, hábil conseguidor de voces negadas por la naturaleza. Pero, si brilla la esperanza de una moneda tramposa, se creería que los poetas cuervos y las urracas poetisas cantan el néctar de Pegaso. A. Persius Flaccus Saturae
  • 171.
  • 172.
  • 173. Oplomachus, nunc es, fueras ophtalmicus ante. Fecisti medicus quod facis oplomachus VIII. 74 Orain gudari arma astunez, begi-sendalari lehen. Soldautza eta sendalaritzan berdin dakizu egiten Marcus Valerius Martial Epigrammata
  • 174. Oplomachus, nunc es, fueras ophtalmicus ante. Fecisti medicus quod facis oplomachus VIII. 74 Ahora soldado con pesadas armas, antes curandero de ojos. Soldado y curandero de ojos los dos sabes igual. Marcus Valerius Martial Epigrammata
  • 175. Lotus nobiscum est, hilaris cenavit, et idem Inventus mane est mortuus andragoras. Tam subitae mortis causam, Faustine, requiris In somnis medicum viderat Hermocratem. VI.53 Bainua hartu gurekin, pozik jan zuen afaritxoa eta goizean hilik arkitu andragoras gizajoa. Faustin, zein ote hain bat-bateko heriotzaren zioa? Ikusi zuen eta, ametsetan, Hermokrate medikua. Marcus Valerius Martial Epigrammata
  • 176. Lotus nobiscum est, hilaris cenavit, et idem Inventus mane est mortuus andragoras. Tam subitae mortis causam, Faustine, requiris In somnis medicum viderat Hermocratem. VI.53 Se bañó con nosotros, contento Cenó algo Y Por la mañana lo encontramos muerto Pobre Andragoras. Faustino, cuál tan derrepente Es la razón de la muerte. Faustin, zein ote hain bat-bateko Vió en sueños Al médico Hermokrates. Marcus Valerius Martial Epigrammata
  • 177.
  • 178. SATVRA I Semper ego auditor tantum? numquamne reponam uexatus totiens rauci Theseide Cordi? inpune ergo mihi recitauerit ille togatas, hic elegos? inpune diem consumpserit ingens Telephus aut summi plena iam margine libri scriptus et in tergo necdum finitus Orestes? nota magis nulli domus est sua quam mihi lucus Martis et Aeoliis uicinum rupibus antrum Vulcani; quid agant uenti, quas torqueat umbras Aeacus, unde alius furtiuae deuehat aurum pelliculae, quantas iaculetur Monychus ornos, Frontonis platani conuolsaque marmora clamant semper et adsiduo ruptae lectore columnae. Decimus Iunius Iuvenal Saturae
  • 179.
  • 180. I. 4 - Canis per Fluvium Carnem Ferens   Amittit merito proprium qui alienum adpetit. Canis, per fluvium carnem cum ferret, natans lympharum in speculo vidit simulacrum suum, aliamque praedam ab altero ferri putans eripere voluit; verum decepta aviditas et quem tenebat ore dimisit cibum, nec quem petebat adeo potuit tangere. Gaius Iulius Phedro Fabulae
  • 181.
  • 182. Haec dicente eo gallus gallinaceus cantavit. Qua voce confusus Trimalchio vinum sub mensa iussit effundi lucernamque etiam mero spargi. Immo anulum traiecit in dexteram manum et: “Non sine causa”, inquit,” hic bucinus signum dedit: nam aut incendium oportet fiat, aut aliquis in vicinia animam abiciet. Longe a nobis! Itaque quisquis hunc indicem attulerit, corollarium accipiet”. Petronius Arbiter Satyrico LXXXIV Bello 108
  • 183.
  • 184. ( 1 ) Germanicus, C. Caesaris pater, Drusi et minoris Antoniae filius, a Tiberio patruo adoptatus, quaestu - ram quinquennio ante quam per leges liceret et post eam consulatum statim gessit, missusque ad exerci - tum in Germaniam, excessu Augusti nuntiato, le - giones uniuersas imperatorem Tiberium pertinacissi - me recusantis et sibi summam rei p. deferentis incer - tum pietate an constantia maiore compescuit atque hoste mox deuicto triumphauit. Consul deinde iterum creatus ac prius quam honorem iniret ... Suetonius Traquilius Caligulae vita
  • 185. ( 1 ) Germaniko, D.Cesarren aita, eta Druso eta Antoniar ahizpen txikiaren seme, bere osabak Tiberiok adoptatu zuen, kuestorea izan zen legezko edadea izan baino lehen; jarraian kontsula izan zen, gero Germaniara bidalia izan zenk ejerzituen agintea hartzeko, Augustoren heriotza jakinean Tiberio onartzen ez zuten legioak , hala nola, menperatu zituen, gero, etsaia gainditurik, triunfoaren ohoreak jaso zituen. Berriro Kontsul izendaturik kargua hartu baino lehen... Suetonius Traquilius Caligulae vita
  • 186. ( 1 ) Germánico, padre de D.César, e hijo de Druso y de la menor de las dos Antonias, fue doptado por su tío paterno Tiberio; desempeñó la cuestura cinco años antes de la edad legal, y, a renglón seguido, el consulado; luego, enviado a Germania para asumir el mando de los ejércitos, al conocerse la muerte de Augusto, redujo a la obediencia, no sabria decir si con mayor piedad filial o entereza, a todas las legiones que obstinadamente se negaban a reconocer a Tiberio como emperador y le ofrecían el poder supremo; y luego, vencido el enemigo, obtuvo los honores del triunfo. Nombrado a continuación cónsul por segunda vez y antes de tomar posesión del cargo... Mariano Bassols de Climent Suetonius Traquilius Caligulae vita
  • 187.
  • 188.
  • 189. [1] Urbem Romam a principio reges habuere; liberta - tem et consulatum L. Brutus instituit. dictaturae ad tempus sumebantur; neque decemviralis potestas ultra biennium, neque tribunorum militum consulare ius diu valuit. non Cinnae, non Sullae longa dominatio; et Pompei Crassique potentia cito in Caesarem, Lepidi atque Antonii arma in Augustum cessere, qui cuncta discordiis civilibus fessa nomine principis sub imperium accepit. sed veteris populi Romani prospera vel adve - rsa claris scriptoribus memorata sunt; temporibusque Augu s ti dicendis non defuere decora ingenia, donec gliscente adulatione deterrerentur. P. Cornel us Tacit us Annalium Liber Primus
  • 190. [1] Initium mihi operis Servius Galba iterum Titus Vinius consules erunt. nam post conditam urbem octingentos et viginti prioris aevi annos multi auctores rettulerunt, dum res populi Rom - ani memorabantur pari eloquentia ac libertate: postquam bellatum apud Actium atque omnem potentiam ad unum conferri pacis interfuit, mag - na illa ingenia cessere; simul veritas pluribus modis infracta, primum inscitia rei publicae ut alienae, mox libidine adsentandi aut rursus odio adversus dominantis: ... Publius Cornelius Tacitus Historiae - liber I
  • 191.
  • 192.  
  • 193.
  • 194.
  • 195. [ 1] At ego tibi sermone isto Milesio varias fabu- las conseram auresque tuas benivolas lepido susurro permulceam - modo si papyrum Aegyp- tiam argutia Nilotici calami inscriptam non spre- veris inspicere - , figuras fortunasque hominum in alias imagines conversas et in se rursus mu- tuo nexu refectas ut mireris. Exordior. &quot;Quis ille?&quot; Paucis accipe. Hymettos Attica et Isthmos Ephyrea et Taenaros Spar- tiatica, glebae felices aeternum libris felicioribus conditae, mea vetus prosapia est; ibi linguam Atthidem primis pueritiae stipendiis merui. APULEIUS Metamorphoses: Liber I
  • 196. [ 1] Lector, quiero hilvanar para tí, en esta charla Milesia, una serie de variadas historias y acariciar tu oído benévolo con un grato murmullo; dígnate tan solo recorrer con tu mirada este papiro egipcio escri- to con la fina caña del Nilo y podrás admirar a criatu- ras humanas que cambian de forma y condición, y, Viceversa, que posteriormente recobran su primitivo estado. Empiezo. ¿Quién te habla? Mu brevemente entérate. el ático Himeto, el itsmo de Efirea y el espartano Té- nalo, tierras felices, celebradas para siempre por una litaratura todavía feliz, son la antigua cuna de mi raza. APULEIUS Metamorphoses: Liber I L. Rubio Fdez.
  • 197.
  • 198.
  • 199. Si non licet vobis, Romani imperii antistites, in aperto et edito, in ipso fere vertice civitatis praesidentibus ad iudicandum palam dispicere et coram examinare quid sit liquido in causa Christianorum, si ad hanc solam speciem auctoritas vestra de iustitiae diligen- tia in publico aut timet aut erubescit inquirere, si de- nique, quod proxime accidit, domesticis iudiciis nimis operata infestatio sectae huius obstruit defensioni, liceat veritati vel occulta via tacitarum litterarum ad aures vestras pervenire. Tertullianus Apologeticus I
  • 200.
  • 201. Senex fidelis prima credendi uia Abram, beati seminis serus pater, adiecta cuius nomen auxit syllaba, Abram parenti dictus, Abraham Deo, senile pignus qui dicauit uictimae, docens ad aram cum litare quis uelit, quod dulce cordi, quod pium, quod unicum deo libenter offerendum credito, pugnare nosmet cum profanis gentibus suasit, suumque suasor exemplum dedit, nec ante prolem coniugalem gignere deo placentem, matre uirtute editam, quam strage multa bellicosus spiritus portenta cordis seruientis uicerit. Prudenti Pychomachia Praefatio
  • 202.
  • 203. Audivit dominus orationes tuas, Donate carissime, quas in conspectu eius per omnes horas fratrum nostrorum, qui gloriosa confessione sempiternam sibi coronam pro fidei meritis quaesierunt. 2 Ecce, deletis omnibus adversariis, restituta per orbem tranquillitate, profligata nuper ecclesia rursum exurgit et maiore gloria templum dei, quod ab impiis fuerat eversum, misericordia domini fabricatur. 3 Excitavit enim deus principes qui tyran norum nefaria et cruenta imperia resciderunt humano generi providerunt, ut iam quasi discus so tristissimi temporis nubilo mentes omnium pax iucunda et serena laetificet. Lactantius De Mortibus Persecutorum I
  • 204.
  • 205. Aeterne rerum conditor, Noctem diemque qui regis, Et temporum das tempora, Ut alleves fastidium, Praeco diei jam sonat, Noctis profundae pervigil, Nocturna lux viantibus, A nocte noctem segregans. Hoc excitatus Lucifer, Solvit polum caligine, Hoc omnis errorum chorus, Viam nocendi deserit. Hoc nauta vires colligit, Pontique mitescunt freta, Hoc ipsa petra Ecclesiae Canente, culpam diluit… Ambrosius Hymni I
  • 206.
  • 207. 1:1 apocalypsis Iesu Christi quam dedit illi Deus palam facere servis suis quae oportet fieri cito et significavit mittens per an- gelum suum servo suo Iohanni 1:2 qui testimonium perhibuit verbo Dei et testimonium Iesu Christi quaecumque vidit 1:3 beatus qui legit et qui audiunt verba prophetiae et servant ea quae in ea scripta sunt tempus enim prope est 1:4 Iohannes septem ecclesiis quae sunt in Asia gratia vobis et pax ab eo qui est et qui erat et qui venturus est et a septem spiritibus qui in conspectu throni eius sunt 1:5 et ab Iesu Christo qui est testis fidelis primogenitus mortuorum et princeps regum terrae qui dilexit nos et lavit nos a peccatis nostris in sanguine suo 1:6 et fecit nostrum regnum sacerdotes Deo et Patri suo ipsi gloria et imperium in saecula saeculorum amen Hieronimus Biblia Sacra Vulgata Apocalypsis beati Ioannis apostoli
  • 208.
  • 209. Magnus es, domine, et laudabilis valde: magna virtus tua, et sapientiae tuae non est numerus. et laudare te vult homo, aliqua portio creaturae tuae, et homo circ- umferens mortalitem suam, circumferens testimonium peccati sui et testimonium, quia superbis resistis: et tamen laudare te vult homo, aliqua portio creaturae tuae.tu excitas, ut laudare te delectet, quia fecisti nos ad te et inquietem est cor nostrum, donec requiescat in te. da mihi, domine, scire et intellegere, utrum sit prius invocare te an laudare te, et scire te prius sit an invocare te. sed quis te invocat nesciens te? aliud enim pro alio potest invocare nesciens. an potius invocaris, ut sciaris? Augustinus Confessiones LIBER PRIMUS Caput I
  • 210. [Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc tempo- rum cursu, cum inter impios peregrinatur ex fide ui- uens, siue in illa stabilitate sedis aeternae, quam nunc expectat per patientiam, quoadusque iustitia conuertatur in iudicium, deinceps adeptura per ex- cellentiam uictoria ultima et pace perfecta, hoc opere instituto et mea ad te promissione debito defeendere aduersus eos, qui conditori eius deos suos praeferunt, fili carissime Marcelline, suscepi, magnum opus et arduum, sed Deus adiutor noster est. Augustinus De Civitate Dei LIBER I
  • 211.
  • 212. DE DISCIPLINA ET ARTE. [1] Disciplina a discendo nomen accepit: unde et scientia dici potest. Nam scire dictum a discere, quia nemo nostrum scit, nisi qui discit. Aliter dicta disciplina, quia discitur plena. [2] Ars vero dicta est, quod artis praeceptis regulis- que consistat. Alii dicunt a Graecis hoc tractum esse vocabulum APO TES ARETES, id est a virtute, quam scientiam vocaverunt. [3] Inter artem et disciplinam Plato et Aristoteles hanc differentiam esse voluerunt, dicentes artem esse in his quae se et aliter habere possunt; disciplina vero est, quae de his agit quae aliter evenire non possunt. Isidorus Hispalensis De etymologiarum liber I
  • 213.
  • 214. Est interdum praestare mercaturis rem quaerere, nisi tam periculosum sit, et item foenerari, si tam hones- tum. Maiores nostri sic habuerunt et ita in legibus po- siverunt: furem dupli condemnari, foeneratorem qua- drupli. Quanto peiorem civem existimarint foenerato- rem quam furem, hinc licet existimare. Et virum bo- num quom laudabant, ita laudabant: bonum agrico- lam bonumque colonum; amplissime laudari existi- mabatur qui ita laudabatur. Mercatorem autem stre- nuum studiosumque rei quaerendae existimo, verum, ut supra dixi, periculosum et calamitosum. At ex agri- colis et viri fortissimi et milites strenuissimi gignuntur, maximeque pius quaestus stabilissimusque consequ- itur minimeque invidiosus, minimeque male cogitantes sunt qui in eo studio occupati sunt. M. PORCI CATONIS CENSORIS DE AGRI CVLTVRA PRAEFATIO
  • 215. Otium si essem consecutus, Fundania, commodius tibi haec scriberem, quae nunc, ut potero, exponam cogitans esse properandum, quod, ut dicitur, si est homo bulla, eo magis senex. Annus enim octogesi- mus admonet me ut sarcinas conligam, antequam proficiscar e vita. Quare, quoniam emisti fundum, quem bene colendo fructuosum cum facere velis, meque ut id mihi habeam curare roges, experiar; et non solum, ut ipse quoad vivam, quid fieri opor- teat ut te moneam, sed etiam post mortem. Neque patiar Sibyllam non solum cecinisse quae, dum viveret, prodessent hominibus, sed etiam quae cum perisset ipsa, et id etiam ignotissimis quoque homi- nibus; ad cuius libros tot annis post publice solemus redire,… M. TERENTIUS VARRO RERUM RUSTICARUM DE AGRI CULTURA LIBER PRIMUS I
  • 216. AD P. SILVINUM PRAEFATIO Saepenumero civitatis nostrae principes audio culpan- tes modo agrorum infecunditatem, modo caeli per – multa iam tempora noxiam frugibus intemperiem, quosdam etiam praedictas querimonias velut ratione certa mitigantes, quod existiment ubertate nimia prioris aevi defatigatum et effetum solum nequire pristina be- nignitate praebere mortalibus alimenta. Quas ego causas, Publi Silvine, procul a veritate abesse certum habeo, quod neque fas sit existimare rerum naturam, quam primus ille mundi genitor perpetua fecunditate donavit, quasi quodam morbo sterilitate affectam; ne- que prudentis credere tellurem, quae divinam et ae- ternam iuventam sortita, communis omnium parens dicta sit, velut hominem consenuisse. L. Iunius Moderatus Columella De Re Rustica LIBER PRIMUS
  • 217.
  • 218. [1] Cum divina tua mens et numen, imperator Caesar, Imperio potiretur orbis terrarum invictaque virtute cunctis hostibus stratis triumpho victoriaque tua cives gloriarentur et gentes omnes subactae tuum spec- tarent nutum populusque Romanus et senatus libe- ratus timore amplissimis tuis cogitationibus consiliis- que gubernaretur, non audebam, tantis occupatio- nibus, de architectura scripta et magnis cogitatio- nibus explicata edere, metuens, ne non apto tempore interpellans subirem tui animi offensionem. Vitruvius Pollio De Architectura Liber I Praefatio
  • 219. [ 1] Zure inteligentzia eta borondate jainkotiarra, Zesar, Inperioaren konkistan arduratzen zen bitartean eta, zure adore makurgaitzaren indarrez etsai guztiak mendean hartu ondoren, herritarrek zure garaipenaren gloriarekin bat egiten zuten bitartean, eta barbaro guztiak zure aginduetara jarrita zeudenean, eta Erro- mako herria eta senatua, beldur guztietatik libre, zure pentsakizun eta aholku zabal-ospetsuen esanetara go- bernatzen hasita zeudenean, orduan, zure ardura guztiak ikusiz ez nintzen ausartu arkitekturaz idatzitakoak eta gogoeta neketsuen jasotakoak argitara ateratzen, beldur nintzelako, une desegokia izanik, ez ote nuen zure gogoaren hasarrea piztuko. Vitruvius Pollio De Architectura Liber I Praefatio
  • 220. Cum omnis res ab imperatore delegata intentiorem exigat curam, et me seu naturalis sollicitudo seu fi- des sedula non ad diligentiam modo verum ad amo- rem quoque commissae rei instigent sitque nunc mi- hi ab Nerva Augusto, nescio diligentiore an aman- tiore rei publicae imperatore, aquarum iniunctum officium ad usum, tum ad salubritatem atque etiam securitatem urbis pertinens, administratum per prin- cipes semper civitatis nostrae viros, primum ac po- tissimum existimo, sicut in ceteris negotiis institueram, nosse quod suscepi. Frontinus De aquis urbis Romae LIBER PRIMUS
  • 221.
  • 222.