1.
oktober 1999 jaargang 10 nr. 53
booosting stichting
industrieel
bouwen
nederland
bijeenkomst 2 november 1999
,
Aankondiging Amsterdamse middag met Limelight van 12.00 tot 18.00 uur
op dinsdag 2 november 1999
Innovat1~v~
Limelight ontwikkelt innovatieve zonweringsprodukten die
afwijken van het traditionele marktaanbod .
Sinds de oprichting in 1995 stelt Limelight
zich ten doel een volwaardige aanvulling op
het ontwerp van de architect te bieden.
Samen met de architect ontwikkelt
Limelight veelzijdige oplossingen die -reeds
de ontwerpfase gepland- integraal deel
uitmaken van de architectuur. Zo ontstaat
een positieve combinatie van techniek en
creatie: functioneel en origineel.
O een screen in de 'pillendoos': binnenzon-
wering voor de trapeziumvormige ramen
onder het dak .
• een aluminium scherm bij de vijver: voor
de expositieruimte ontwierp Limelight een
aluminium 'daglicht-labyrint' dat werd
uitgevoerd in twee extrusieprofielen, die de
gevel vloeiend volgen.
8 cederhouten, kantelbare schermen voor
het te renoveren gedeelte.
.J

2.
r " " 2
@]
b" Een greep uit andere interessante projecten:
D eze Booostlngpresentatle start op novem er In
" V an G ogh museum, waar L"ImeI" hh aar · Kantoor HSSP, Hoogovens Ymuiden (Henk Klunder architecten)
,
h et meuwe Ig t
orgamsatle en wer kw"" aan u zaI presenteren" • Provinciehuis Noord-Brabant
"" I)ze
Aansluitend bezoeken we het Borneo-eiland, waa/ Henk Klunder architecten, AluAward 1995)
"
LImeI"Igh a l Jonge ontwerpers een • Daglichrtegulatiesysteem Kröller-Muller museum te Orterlo
t met een aant "
" tlgtal 21 e-eeuwse grach tenpan den heert (Quist Wintemum!)
twIn " c
gerea j Iseerd " V oor een van d eze pan d en he · Privacyschermen appartementencomplex Delfts Blauw te Delft
" " eert
LlIneI"Ig h t d e geve Ib ekt ed Ing verzorgd "
" " (deArchitecten Ge)
" Iend e mi"ddag met db" kans h et · Geve/ bekleding parkeerdek Malieroren VNO/NCW te Den Haag
Een afw Isse e uiten
venlleuw d e Van G ogh museum te bezoe ken en (Benthem
" Crouwe!)
• U niversity Surrey te G uildford UK (Grimshaw)
daarna lekker uit te waaien op de eilanden"
PRO G R AM MAP R OG RAM MA P ROG RAM MAP ROG RAM MA
12:00 Ontvangst in het Van Goghmuseum Amsterdam
12:15 De Oprichting, de Opbouwen de Ontwikkelingen van Limelight
door JooP Donkersloot, directeur
13:00 Rondje Van Goghmuseum
14:00 Boottocht naar Borneo-eiland
14:30 Jan Klomp, architect van Heren 5 architecten over Borneo-eiland
15:00 Rondje Borneo-eiland
16:00 Tegenlezing door prof. dr. ir Nico Hendriks, directeur van BDA
16:15 Discussietijd
17:00 Borrel en terugvaart naar het Van Goghmuseum
± 18:00 Slot U bent van harte welkom!
Geïnteresseerd in deelname? Inschrijving via deze antwoordkaart.
.J

3.
I .••.•.•!• • • 0 n t wik k e 1 n9 I ~
Ou Beau
N a een aantal stukj es over de achtergronden van productontwikkeling, dit keer een kijkj e in de
keuken. Een illustratie van hoe je strategisch een (toekomstige) markt identificeert en daar concreet
met een ontwikkeling op kunt inspelen. D e trend van duurzaam bouwen (dubo) biedt kansen.
H'et proble e. m
iEen bestaand ' c~co a n~:;-n doo 'snee
rijtj eshui{(excl. fundering en(gevels) levert
al gauw rO 85 ton bouwpl'l op. Gelrorr
'n
;net een soortelijlygewicht van 1500 kg/hl'
is dit ca. 55 m 3 • an dit soort oningen e l
ook fUtgeb uwen dreiged er velen onver-
huurbaar te worden. H e slopen van bijv.
100.000 won 0gen leveçt al 5.000.000 m'
puin~ : een b rgvan ;"00 x 100 550 m' .
"ke nd
~
l)aar de esraande v oorraad, ca.
/ -011 e Ol rJ L
.500.000 wOJ1lngen, IS het probleem al
gigantisch veel groter. D l e idin g past in het s peciaa l
e E
ontwikkeld e profi el '"
'"
+'
Ee n mogel i j ke oplo ss ing '"
èi
In de bestaande bouw kunnen veel casco's een verlengde levensduur krijgen door woningen te strippen ~
o
en het oude casco te voo rzien van een fl exibel (afbouw-) pal<ket. W aarschijnlijk is di t niet goedkoper -ê
dan nieuwbouw maar het beperkt wel de afvalstroom. Z o' n fl exibel afbouwpal<ket moet dan wel 3
::s
zorgen dat de nieuwe woning weer aantrekkelijk wordt, qua leefruimte en uitstraling (Du Beau) en '"
z
met betrekking to t onder meer thermische isolarie en geluidsisolatie.
In sam enwerking met AFL te H eerlen ben ik recent gestart met de onrv,Iikkeling van een inbouw-
systeem gericht op het realiseren van een 'doos- in-doos-constructie' in bestaande casco's. H et lost alle
problemen als hierboven genoemd op en bovendien is hierin de verwarming geïntegreerd. Dit wordt
bereikt door toepassing van een zgn. 'lage temperatuur verwarming' (zeg maa r een vloervelwarming,
maar dan ook in wand en plafond). Een voordeel is dat een dergelijk systeem gemal<kelijk en rendabel
kan worden aangesloten op duu rzam e energiebronnen als een warmtepomp of zonne-energie en dat
het systeem in de zomer ten behoeve van koeling kan worden ingezet. H et risico van leiding-
beschadiging bij het ophangen van een schilderij is opgevangen door een speciaal ontwikkeld profiel
waardoor de leiding dieper in de wand kan komen te liggen en de warm te toch naar binnen wordt
geleid. (zie schets).
H et product is nog maar net in ontwikkeling en er wordt naar een proefproj ect gezocht. Er is octrooi
op aangevraagd . U ne développement DUBOoosting.
Jos Lichtenberg, Voor-ûtter Booosting / Directeur A + Bureau 'lOOf bouwproductontwikkeling

4.
uit deze internationale
sport zowel binnen als buiten iS I ~e'tJe()en~I1l':n
berg tot een opvallende
geplaatste betonnen platen.
van een speciale bekistingtech'llt:I<.' Y z
·oo,
? in fo
Ingenieursbureau Zonneveld
NAAM
I I
BEDRIJF
I I
ADRES
POSTCODE WOONPlAATS
TELEFOON
o Komt op dinsdag 2 november 1999 van 12.00 ot 18.00 uur Ma Llmelight
te Amsterdam met personen. Booosting
o Komt op zondag 14 november 1999 van 11.30 tOt 15.00 uur naar Postbus 596
de:ze Raad valt Adviessessie van Eric Vreedenbmgh en Marcel Vroom
te Den Bosch met personen. (AVA)
2600 AN Delft
o Komt op woensdag 8 december 1999 van 15.00 tOt 18.30 uur naar
de BDA Groep te Gorinchem met personen.
o Wil graag aansluiten op het Internet-netwerk van Booosting (A VA)
(www.OOO.nl/booosting) Dit geldt Alleen voor Aangeslotenen van Booosting.
o Ontvangt graag informatie over participatie bij Booosting.
o Bestelt het boek 'Booosting in bedrijf' (I 992) Participanten: f 25,00 )
o Bestelt de reader ' 10 jaar Booosting' (1998) ( Niet-participantm: f 39,50
L ...I

5.
• (AVA) ,
, Aankond; g; ng voor de 2e Raad van Adv; essess; e' op ," zondag Di novè'Înbe'y, ,
, 1999 van 11.30 tot 15.00 uu~ t,~_kD>en ! ~~~.Eb,;,;,,,~:3:i:.?lb',.,,~',,,;
De inspiratiebronnen van
Eric Vreedenburgh en Ma ree 1 Vroom
I n het kader van het! O-jarig bestaan van Booosting is een serie bij zondere zittingen gestart, waa rin
de leden van de Raad van Advies centraal staan, D e vorm is aan de uirverkorenen zelf D e gedachte
is dat hierdoo r de relatie met de achterban wordt versterkt en de bijdragen een impuls vo rmen voo r
actie en beraad bij Booosting zelf Jan W estra gaf op 26 april in het jubileumj aar de aftrap, Di t keer
kunt u meer te weten komen over de inspiratiebronnen van Eric Vreeden burgh en Marcel Vi'oom,
In zeer afwisselende blokken van een kwartier zull en Eric en Marcel u tonen
wat hen bezig houdt. Eric is als architect geboeid door het thema ontwerp en
evolutie, 'O ntwerpen is als het formuleren van spelregels waarbinnen een spel
gespeeld kan worden, D e meeste spelen bezitten vaste spelregels die het kader
van het spel vormen, D eze regels zijn per spel verschillend en kunnen tijdens
het spelen niet veranderd worden, Als wij een ontwerpproces opvatten als een
spel, dan is di t veel eerder een 'zelfveranderend spel' waar tijdens het spelen
de regels kunnen evolueren, Toeval moet in dergel ijke processen niet langer
gezien worden als een hinderlijke verstoring van het uitgestippelde traject,
maar juist aangemoedigd worden als een bron van creativiteit' ,
Marcel is industrieel ontwerper en gefascineerd door vergeten producten, "
'Kennis van wat anderen bedacht hebben, is voor mij een belangrijke~,
in s p~ratiebro n om nieuwe prod ucttechno logieën te bedenken: nieuwe roe-
pass l11gen te vl11d en voor bestaa nde techmeken en meuwe techm eken te .'
introduceren in bestaande toepassingsgebieden.' Vergeten ofliever 'for-getting' houdt in
dat veel kennis uit het verleden voor het grijpen ligt en uitstekend is te hergebru iken J -_-.:!~
als inzet voor nieuwe ontwikkelingen, Ma rcel ziet de ontwerper als bruggen- f"'--"-:'--~­
bouwer tussen verl eden en toekomst: 'Elk ontwerp heeft de smaak van de ! ,-: CC,-
toekomst in zich' , Maa r de traditionele rol van de ontwerper is volgens hem
aa n het veranderen, D e hedendaagse ontwerper staat in het midden van de
vier dimensies materie, gebruiker, kennis en tijd,
PRO G RAM M A -
'-----'--'-
p=-
11:30 Ontvangst
H et wordt vast en zeker een vrolijk en Ideurrijk spel ,~
12:00 Start deel I
dat de heren individueel en 111 samenspraak zullen C
13:00 Lunch
spelen, Oog, OOI , neus en tong zullen tijdens deze veel-~ - -:- -:;"---/7~ /2:-C:/
~~_
13:30 Vervolg deel 11 7:l7/'0-"'./JL--
be Ioven d e mi'dd ag mets tek i B oven d len IS d e ' :lj~-~
' Olt (Omen, '
14:30 Borrel
locatie weer bijzonder: de kantoren en fa briek van interieurbouwer Van der
15:00 Einde
Plas Meubel en Projekt te Den Bosch, naar o ntwerp van Eric Vreedenburgh.
L Geïnteresseerd in deelname? In via de antwoordkaart. .J

6.
• ,
.ii"4MMH. 8 december 1999
Zonnepanelen als
D e specialismen van de BDA G roep zijn gevels
en daken met de disciplines adviseren, keuren en
kennisoverdracht. H et adviseren betreft de
com plete buitenschil van een gebouw zowel in
co nstructief én bouwfYs isch opzicht als wat
berreEr waterdichtheid, esthetica en duurzaam
bouwen. De kennisoverdracht vi ndt plaats via
artikelen, diverse handboeken, SBR-brochures en
via de afdeling opleidingen.
Een bij zo nder vakgebied IS het testen en
daadwerkelij k integreren van PhoroVoltage-
systemen (PY) in daken, zoals zonnecellen of
-panelen voor opwekking van elektriciteit.
Omdat dit nog een vrij nieuw vakgebied is, zijn
er nogal wat problemen in de uitvoeringsfase te
ovelwinnen. BDA heeft veel ervaring op het
gebied van testen van de diverse PV-systemen in
haar eigen laboratorium en op de bouwplaats.
O p 8 december stellen de adviseurs van BDA AMaqu ett e van de ene r gi e- bal answonin g van
Gevels en D aken u hiervan graag op de hoogte. Remu te A er sfoort. w
m aarin in he t dak PV -
pa nelen zijn geinteg r ee rd
PRO G RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM MA
15:00 Ontvangst
15:15 Introductie BDA Groep door prof i,. NA. Hendl-iks, directeur BDA Groep
15:30 Daken veranderen. We gaan er op leven. We maken ze mooier en halen er energie uit.
Dat kost wat meer. Maar mag dat ook een keer?
door A.F. van den Hout, directeur BDA Groep
16:00 Ervaringen van BDA met de integratie van PV-systemen
door ir N. van de Pol. medewerker BDA Geveladvies
16:30 Rondleiding langs de testfaciliteiten van PV-systemen
17:00 Tegenlezing
17:15 Discussie
17:30 Uitgebreide borrel van gr oep kan w rken
e
18:30 Einde U bent van harte welkom. van -40°C t ot +80 0 C
L Geïnteresseerd in deelname? Inschrijvin via de antwoordkaart. .J

7.
• ,
Verslag van de bijeenkomst bij De Meeuw ti Oirschot
op di nsdag 18 mei 1999
Over ontketen en ontsieren
over ratio en emotie
'De cirkel is rond' introduceert Jouke Post. De Meeuw maakt
kantoorruimten met betonnen vloeren en Post's XX-office heeft een
zandvloer. De Meeuw is nog steeds aan het 'ont-keten' en wil vooral
mooie gevels maken, terwijl Post de voorkeur geeft aan open,
technische gevels en juist wil ontsieren. 'We bijten ons in de eigen
staart'.
'"
3'
::s Van component naar compositie
o
.0
<l!
Lex Meuldijk, commercieel directeur van De Meeuw vraagt zich steeds af wat 'de markt' wil. Hij zou
'"
<-
o
het graag zo hebben als bij een Duits project waarbij de architect een plan maakte, een systeem zocht
o
+-'
C
(want hij wilde niet traditioneel bouwen), De Meeuw vond en samen met hen kwam tot een mooie
<0
toepassing met een aparte zonwering. De architect trad ook als bouwbureau op. Hij heeft veel behoefte
""
+-'
o aan contact met vormgevers, maar stuit steeds op veel weerstand en vormgevingsproblemen. De
+-'
C architect voelt zich nu eenmaal snel beknot in zijn ontwerpvrijheid. Het systeem heeft nog steeds een
<l!
'"
<0 imagoprobleem.
3'
o Oooh, wist de ontwerper nu maar van het nieuwe systeem dat Neonis
"-
"- Indusu'ial Design heeft ontwikkeld. Het biedt een keuze biedt uit ruim
C
<0
:> 500 basiscomponenten waarmee de ontwerper zich kan uitleven. Wist
hij maar dat dit nieuwe systeem geschikt is voor alle gevelelementen en
is uitgewerkt in vier concepten: traditioneel kantoor, ziekenhuis, school
<l!
en bedrijfsverzamelgebouw. Het systeem heeft nieuwe maten: binnen
Cl
de panelen van 3 x 6 meter een basis van 60 x 60 cm,waarin alle bouwknooppunten zijn opgelost en
er gelijkwaardige oplossingen zijn gemaakt voor verschillende functie-onderdelen. Standaard in
combinatie met klantspecifieke wensen; van component naar compositie.
Industrieel, Flexibel en Demontabel IFD
De Meeuw is IFD-voorbeeld no. 1. IFD-bouwen heeft alleen kans van slagen als
alle bouwpartners vertrouwen in elkaar hebben. De Meeuw heeft dit bereikt door
langdurige samenwerking met vaste bouwpartners. Hierdoor wordt op
aansturingsniveau veel tijd gewonnen, dit komt een snelle leverantie ten goede. De
bouw van een groot project van bijvoorbeeld 6000 m2 duurt slechts een half jaar.
IFD-bouwen heeft volgens De Meeuw ongekende mogelijkheden en veel
voordelen: minder sloopafVal, 80% hergebruik, gunstiger arbeidsomstandigheden
en vooral een kortere doorlooptijd van het gehele bouwproces.
'" Detai 1 zonweri ng
L .J

8.
rÊ'" "0
,
c: '-
Q)
Ni euwe pl anontw i kkel i ngen
'"
> +-'
+-' De heer H Verploegh van KPMG Metrum Rotterdam doet een aantal spanningsvelden uit de doeken.
0
"'0:
c: Uit hun onderzoek 'Dynamiek in beleid en samenleving. Veranderende eisen aan planontwikkeling
Q)
+-' +-'
Q)
N
en bouwproces' blijkt, dat er grote verschillen zijn in wensen over de plaats waar gewerkt en gehuisvest
E :>
'"
'-
wordt. Er is veel leegstand in de bestaande voorraad, maar er zijn ook veel terreinen tijdelijk
Q)
> .Cl beschikbaar. Deze kunnen geschikt en rendabel zijn voor de toepassing van tijdelijke huisvesting, voor
Q)
U
"0 0: een periode van bijvoorbeeld vijf tot tien jaar. De Meeuw heeft daar wel oren naar.
«
'- ....J
0 LU
0 f-
> (/)
De emotie van de pipowage n
'0 c:
0 '"
> Eric Vreedenburgh van Archipel Ontwerpers
.Cl
E c: houdt een 'oudelwetse' tegenlezing. Hij vindt dat
~ Q)
"0
+-'
Q)
'-
bij De Meeuw het industrieel bouwen
'" +-'
professioneel is doorgevoerd. Toch knaagt er iets
'"
+-'
Cl.
0
'" bij hem. Het gesloten rationele systeem heeft
c: -'>I.
'"
E
Q)
leven en openheid nodig. Vreedenburgh wil ruis
u
c:
-'=
c: u
Q)
toevoegen om de emotie en ervaring van mensen
0 +-'
'-
+-'
samen te brengen met de rationele kant van het
u c:
Q)
Q) industriële systeem. Hij daagt ons uit: 'Hoe kun
~ '"
c:
Q) je een doelgericht industrieel productieproces
'" E
relateren aan een leefbare omgeving?'. -'<
'"
".
'"
Er ontstaat eindelijk weer eens een levendige discussie. We citeren: !... '"
0
'"
...., '"
'Industrieel verkoopt niet. Mensen houden van 'pipowagens', die roepen '" :J:
c:
emoties op, dat doet het systeem niet'. Een ander: 'Vaste maten zijn de '"
Q)
!... '"
dood in de pot van een architect'. En dan: 'Met het nieuwe maatsysteem 0 +-'
""
""~
..... Q)
is een nieuwe grammatica ontwikkeld, maar het woordenboek voor de c: .Cl Q)
Q)
architect ontbreekt'. '" N
>
+-' '-
Q)
'" +-'
'"
Q)
Lex Meuldijk snapt er niets van. In zijn onaflaatbare zoektocht naar de c: -'= Q)
f-
ontwerper ventileert hij keer op keer de ontwerpvrijheid van zijn systeem. ·0
Hij probeert tot slot nog wat vooroordelen weg te werken, want het
0
-'>I.
U
'"
c:
:::l
systeem is in veel situaties toe te passen. Als de architect anders luistert naar U a:;
Q) +-'
de opdrachtgever en weet wat de gewenste functie is voor het gebouw, valt -'=
+-'
'"
c:
0
0
er bovendien veel geld te besparen voor de opdrachtgever en is het systeem '- +-'
Q)
> c:
Q)
een goed(koop) alternatief voor baksteen. 0 +-'
3:
Q)
4=
De Boostingleden ontdekken verrast dat De Meeuw probeert Q)
c:
los te komen van vaste regels. Cl
Dat er, afhankelijk van beschikbare tijd en financiële middelen
véél meer bijzondere architectonische ingrepen mogelijk zijn
in vorm, details en materiaal. We zijn niet voor niks geweest.
Het kantoor van de toekomst is een boerderij met touch-
screens.
Jo/.anda Steenhouwer, secretariaat Booosting
'" Ir Helga V.d. Bosch. architect bij De Meeuw (rechts)
L.Ir Gretta Broersen. industrieel ontwerper bij Neonis
.J

9.
Bamboe als bouwmateriaal
voor peuters
geheel is eenvoudig uit elkaar te halen en eventuéel ergens àRders weer op te bouwen.
Constructief bamboe
In plaats van inheems hout is bamboe voor het skelet gebruikt. Voordat het bamboe kon worden
toegepast onderzochtARCONIKO ofhet geschikt was als constructiemateriaal voor een speelobject.
Bamboe wordt in Nederland weliswaar gebruikt als decoratiemateriaal, constructief is het zelden
toegepast. Bamboe heeft immers de neiging te splijten, waarbij grote scheuren de sterkte reduceren.
Kinderen lopen dan bovendien het risico zich te verwonden aan de gevaarlijke splinters.
Bamboe splijt vooral bij een lage luchtvochtigheid. Met name als deze onder de 50% duikt neemt de
splijtkans toe door spanningen tussen de binnen- en buitenzijde van de stam. In Nederland is de
luchtvochtigheid vooral in de wintermaanden laag en in newMetropolis kan de luchtvochtigheid
ondanks de klimaatinstallatie dalen tot 30%.
Om te onderzoeken hoe het splijten kan worden voorkomen heeft: ARCONIKO verschillende
behandelingswijzen getest. Uiteindelijk leverde een combinatie van maatregelen de beste resultaten.
Allereerst werden de stokken streng
geselecteerd. Oude, dikwandige en droge
stokken geven de minste kans op splijten.
Vervolgens werden de geselecteerde stokken
gedroogd bij een luchtvochtigheid van 25%.
Na het drogen werden de gespleten stokken
verwijderd. Van de overgebleven stokken
werden de uiteinden omwonden met tape en
touwen na voltooiing van het skelet werd al
het bamboe behandeld met olie.
• doorsnede standaard knoop

10.
.iUi·i·h"ilo_'--___n_i_e_u_w_s__--'
Omdat geen enkele aannemer zich waagde aan de bamboeconstructie heeft het kunstenaarscollectief
Fleximac het bamboehuis gebouwd. Eerst zijn er van de knooppunten proefmodellen gemaakt. Omdat
doorboringen het materiaal verzwakken, paste Fleximac traditionele bindtechnieken toe voor de
knooppunten. Bij zwaar belaste knooppunten zijn bovendien houten verstevingingspennen in de
bamboestokken geslagen
Al twee jaar beproeven dagelijks vele kinderen het bamboehuis. D e constructie deint licht mee met
elkè beweging, maar bezwijkt nooit.
? info
Arconiko Architecten
Frido van Nieuwamerongen
T 010 - 412 3181
-----------------------
aluminium technologie
Bouw nieuw
en informatiecentrum gestart
In de Nieuwsbrief van januari 1998 (pag. 14) is een artikel
opgenomen van het winnende ontwerp van architect
Micha de Haas voor het nieuwe aluminium technologie-
en informatiecentrum van het Aluminium Centrum (AC).
Inmiddels heeft het bestuur van het AC het groene licht
gegeven voor de realisatie van het markante ontwerp.
Micha de Haas is geïnspireerd door het Hollandse popu-
lierenlandschap. Met de plaatsing van het gebouw op circa
350 aluminium palen, ontstaat een 'aluminium bos'.
Door de vele patio's krijgt het gebouw een grote mate van
transparantie.
De zo met het landschap vetweven architectuur vroeg om
een bijzondere locatie: het gebouw staat op een groene
talud en gedeeltelijk in het water in een modern bedrijven-
park in Houten.
De basis wordt gevormd door een innovatieve aluminium
draagconstructie die is geïntegreerd met de dak- en gevel-
constructie. De industriële productietechnologie resulteert in een hoogwaardige toelevering op de
bouwplaats en een eenvoudige en efficiënte assemblage op locatie. Een goed IFD-voorbeeld.
Eind september is gestart met het grondwerk, medio 2000 zal het nieuwe pand gereed zijn.
Van harte proficiat met tk genomen beslissing!

11.
_M"·W.'d. ____ ....: =-n.:......:_ _---'
a:..,9'-.e - d a
Activiteiten 1999
dinsdag 2 november Limelight te Amsterdam (zie pagina 01-02)
zondag 14 november 2 e Raad van Advies-sessie (zie pagina 05)
met Et'ic Vreedenburgh en Marcel Vroom te Den Bosch (AVA)
woensdag 8 december BDA-Groep te Gorinchem (zie pagina 06)
(AVA) staat voor Alleen Voor Aa ngeslotenen
•• • •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
In mei 1988 is de Stichting Industrieel Bouwen Nederland,
booosting
stichting
Booosting, opgeri cht vanuit een gecombineerd ini tiatief van
industrie, ontwerpers en architecten. De voornaamste doelstelling
industrieel van Booosting is het bevorderen van het ontwerpen, ontwikkelen, onderzoeken en
bouwen toepassen van industrieel te vervaardigen bouwproducten en gebouwdelen, ter verhoging
nederland van de kwaliteit van de gebouwde omgeving. Op de antwoordkaa rt kunt u aangeven of
•••••••••• u geïnteresseerd bent in meer informatie over de activiteiten van Booosting.
: ... Booostin9 colofon
Delftechpark 22 Postbus 596 2600 AN Delft
telefoon 0152702770 telefax 0152702771 E-mail booosting@ooo.nl
homepage http://www.OOO.nl/booosting
Contactpersoon: Jolantkt. Steenhouwer
bereikbaar: di en wo van 9.00 tot 17.00 uur en op do van 9.00 tot 13.00 uur
Redactie: Jolanda Steenhouwer
Vormgeving: Pap'icia Brouwer Design
Druk: D rukkerij Hans Truijen
Met dank aan: JooP Donkersloot, Atto Harsta, Rob Hoogendijk,
Albert van den Hout, Pieter de Mos, Frido van Nieuwam erongen,
.. Eelke Pouwer, Eric Vreedenburgh, Marcel Vroom en Jan van der Windt
Voorzitter
Vice Voorzitter
Jos Lichtenberg
Els Zijlstra
Buro A+
Materia
Secretaris Jan van der Woord TU Delft
Penningmeester Johan Riezebos CVK Kalkzandsteen
Lid Eduard Böhtlingk Architectenbureau Böhtlingk
Lid H m mBoomsma Axys Innovations
Lid N ico N oort Koninklijke Hoogovens
L ...I

12.
• ,
_~J.""W,iii._ pa rt i ei pa nten
Nieuwe participanten I
Limburg Kozijnen Contactpe rsoon : i r Remco Bra ve
dir ecte ur Ope r ati onel e Za ken
Limburg Kozijnen is in 1998 ontsraan uil' de fu sie russen VLT
LIMBURG
K 0 Z J N E N Kozijnen en H eerlen Kozijnen . H er bedrijf heefr n u bijna 200
werknemers en maakr deel uil' van de Rugby G roep.
Dr Nole nslaan 109 D e kernacrivireir is de productie van machinaal rimmelwerk van
Postbus 258 kozijnen, ramen, deuren en binnenspouwbladen voor groorschalige
6130 AG Sitta rd nieuwbouw- en renovarieproj ecren in N ederland en Duirsland.
T 046 - 4595 459 Limburg Kozijnen is ook gespecialiseerd in de levering van afgelakre en
F 046 - 452 3401 beglaasde kozijnen en gevelsluirende elemenren.
E @l i mbu rg koz ij nen . n 1 Producronrwikkeling speelr een essentiële rol in de bedrijfsvoering van
alle parrners van de Rugbygroep . Producronrwikkel ing vindr zowel
plaarsr binnen de bedrijven afzonderlijk, als in groepsverband.
Reden om aan re sluiten bij Booosring is voor Limburg Kozijnen de wederzijdse uil'visseli ng van
ideeën en nieuwe bouwonrwikkelingen.
I Hoesch Bouwsystemen Nederland Arconiko Architecten
A + Bureau voor Holec Laagspanning Bullhorst Architecten en Stedenbouwers
Bouwproduktontwikkeling Hunter Douglas CEPEZED
ABT Adviesbureau voor Bouwtechniek Koninklijke Hoogovens EGM Architecten
Aldus ontwerp+ontwikkeling+onderzoek Koninklijke Saint-Roch Veromco Hubert-Jan Henket Architecten
BlesgraafBureau voor Bouwen &- milieu j.j. Krens Maurer Engineering
BDA Groep Krupe Bomatex Architecture and Media
CD20 Bouwsystemen Limburg Kozijnen José Osorio Lobato
Corsmit Raadgevend Ingenieursbureau Limelight ir Daan Peters
D3BN Den Haag MBI Beton • RPHS architecten
ing. Karel H. Dekker De Meeuw Oirschot Jan Timmers
dgmr raadgevende ingenieurs Octatube Space Structures 7]ïèn Design
Façade Consu/ting & Engineering Oskomera Tuns + Horsting Architecten
GeNie Consult Pieterman Hardglas Verburg Hoogendijk Architecten
Goudstikker - de VriesIA CN Plastica Plaat Van Waes, Buro voor Architektuur
Hiensch Engineering Polyblock XX architecten
Kettlitz Adviezen Polynorm Atelier Zeinstra, van der Pol
Leylandi Consultancy Rewa Budel I • H:'
Materia RCSystem axys innovations
RGD, Directie Ontwerp &- Techniek Reynolds Architectuursystemen Koning Industrial Design
T. G.M. Technisch Rockwool Neonis Industrial Design
Gevelbouwmanagement Somfj Nederland Robin Hood Produkties
H. de Wit Consultancy • SBM Nederland TNO Industrie
Ingenieursbureau Zonneveld Trespa International "
ot I :. ; ," Ubbink Nederland Aedes, vereniging van woningcorporaties
Alliance Europe Unicom Nederland ENCJ
Ballast Nedam IGB, Utrecht Wentzei &- Zoon Sb!, Staalbouw Instituut
Bik Bouwprodukten Wolvega Panelen St. Aluminium Centrum
BRS Staalwerken Zoon/jens Beton VKG
Bruynzeel Keukens en Kasten ,
Van Campen Bendings Archi-Konsult Hogeschool Enschede
CVK Kalkzandsteen Archipel Ontwerpers Hogeschool Brabant
H. Van Dam Fabriek van Plaatwerken Architectenbureau Böhtlingk TU Delft. vakgroep Bouwtechnologie
Enitor Het Architecten Consort TU Eindhoven. faculteit Bouwkunde .J

13.
• ,
mOOOi mi jns i nzi ens
mGGGi :schooon
Moooi minimaal waardoor maximaal moooi. N iet alleen
mooi om te zien; door het gebo uw te gebruiken,>wordt dit
gevoel nog meer versterkt.
Het bezoek aan het thermaalbad in Vals (Zwitserland) van
de Zwitserse architect Peter Z umthor is een spannende en
adembenemende architectonische ontdekkingstocht. D e
ingetogen sfeer heeft mij ervan weerho ud en om niet
voortd urend luidkeels te jubelen.
Een natuurstenen juwelen doosj e, dat door de absolute
eenvoud in vorm en materiaal betoverend is. Glas, steen en
beton in co mbinatie met water en licht zijn de ingrediënten
waarmee de ruimte en sferen geschapen worden. Een intiem
doolhof van waterbaden die dan weer heel gesloten, dan
weer meer open zijn. Binnen en buiten vloeien door het
water, het licht en het natuursteen in elkaar over. De met
glas afgedekte dilataties (6 cm) russen de betonnen dak-
platen zorgen voor een afWisselend grid van lij nen zonlicht.
Het grijsgtoene natuursteen (Valser kwarrsiet) wordt enkele
heuvels verderop gedolven, tot platte stroken gezaagd en
vetvolgens via een streng modulair maatsysteem gestapeld.
De architectuur van het thermaalbad staat in schril contrast
met de veelheid aan materialen en vormen die veel
architecten nodig vinden om gebouwen 'interessant of
mooi' te maken. Deze Hollywoodarchitectuur moet het
hebben van de snelle indruk die bij een nadere beschouwing
even snel vetvliegr. De kracht van Z umrhors thermaalbad zit
in de harmonieuze eenvoud. Na een aantal uren in het
gebouw doorgebracht te h ebben neemt de bewondering
alleen m aar toe.
De architect en zijn product vallen hoogstwaarschijnlijk
buiten de Booosting doelgroep. Er is werkel ijk niets
industrieels aan te bekennen. Integendeel, Z umthor staat
bekend om zijn hang naar eerlijke, natuurlijke materialen (hout, steen) die op een ambachtelijke
manier bewerkt worden tot gebouwen. Toch of misschien juist wel daarom vind ik dit één van de
mooiste en spannendste bouwwerken die ik de laatste tijd heb bezocht. Een zinnenprikkelende
aanrader, waarvoor de komende vakantie zeker 500 km om gereden mag worden.
aldus: Atto Ha1"st~ Aldus ontwerp+ontwikkeling+onderzoek :...I
L .J
11

14.
• ,
Nieuwe participanten I I
Kettlitz Adviezen C ac t persoon : ir Otto Kettli t z
ont
directeur
Ketditz Adviezen is een adviesbureau en erkend opleidingsinstituut
gespecialiseerd in (metalen) gevels en daken.
Otto Ketditz richt zich met name op informatieoverdracht door het
geven van adviezen, voordrachten en scholing. Zo is in samenwerking
Ind ustrieweg l63c met DWS de cursus 'Metalen gevels en daken - theorie en praktijk'
3044 AS Rot t erda m ontwikkeld. Bovendien worden veel publicaties op het gebied van
T 010 - 437 4460 veiligheid in de bouw uitgegeven; Otto Kenlitz is samensteller en
F 010 - 437 4233 coördinator van het 'Handboek voor duurzame metalen gevels en daken'.
E kett l itz@wxs . nl Door jarenlange ervaring heeft Ketditz Adviezen veel kennis opgebouwd
van industriële (gevel)-bouwproducten . Reden om aan te sluiten bij
Booosting is de wens om een vruchtbare wisselwerking tot stand te brengen van de bij de
aangeslo ten leden beschikbare kennis, visies en inzichten in de bouwwereld.
Booosting nieuws
Praktijkvereniging BouT
De studenten van praktjjkvereniging BouT van woensdag 3 november
de Technische Universiteit te Delft, faculteit Bedrijvendag. Presentaties van verschillende
Bouwkunde, werkverband Bouwtechnologie architecten-, constructie-, installatie-technische
vieren van maandag 1 tot en met vrijdag 5 bureaus en organisaties gericht op product-
november 1999 haar eerste lustrum. ontwikkeling.
maandag 1 november donderdag 4 november
Na een spetterende opening's middags lezingen Dagexcursie naar Neeltje Jans.
over het Zoet- en Zout-Waterpaviljoen op vrijdag 5 november
Neeltje Jans en de Stormvloedkering in de Alumni-dag. Workshop waarbij studenten,
N ieuwe Watelweg, door o.a. Kas Oosterhuis, afgestudeerde bouwtechnologen en docenten
architect van het Zo utwaterpaviljoen, con- samen aan een kunstwerk werken. Een lezing van
structeur Jan van der Windt (Ingenieursburo Fom Verheijen. En een ondetwijsdiscussie over de
Zonneveld) en de installatietechnicus de heer De inhoud en positie van de Bouwtechnologie.
Waard van ABT.
dinsdag 2 november De lustrumweek wordt afgesloten met een koud
Hoog-en-Droog- Workshop. In teamverband buffet en een feest. Het merendeel van de
wordt een brug gebouwd van kartonnen kokers activiteiten zal plaatsvinden op de TU Delft,
en touw met een overspanning van ca. 5 meter. faculteit Bouwkunde.
)RA K TIJ K V E R EN I GI NG
? info
BouT Lustrumcommissie
T 015 - 278 1292 / E bout@bk.tudelft.nl

15.
• ,
Techno centra
Inhet kader van investeringen ter versterking van de Interp rise (organisatie van ontmoetingen tussen
kennisinfrastructuur heeft het Ministerie van MKB-ondernemingen met als doel samenwerkings-
O ndelw ijs, C ultuur en Wetenschappen f 40 verbanden), Language and Business Culture
miljoen beschikbaar gesteld voor het opzetten van Familiarisation (cursussen voor groepen van
een vijftiental Technocentra. Een technocentrum is Europese en/of Aziatische ondernemingen ter
een samenwerkingsverband tussen het bedrij fs leven, verkrij ging van internationale ondernemings- en
ondelw ijsinstellingen en regionale overheden. De taalvaardigheden) en Technical Assistance (voor-
technocentra hebben tOt doel de bestaande en bereiding van bedrij ven uit Azië op economische
nieuwe technologische mogelijkheden in de regio samenwerking). De bijdrage is maximaal 50% van de
beter toegankelijk te maken door versterking en kosten. Voor elk onderdeel gelden specifieke criteria
vernieuwing van de ken nisinfrastructuu r op het die zijn opgenomen in de aanvraagformulieren die
terrein van het technisch beroepso nderwijs. De kunnen worden aangevraagd bij het Asia-Invest
belangrijkste taak hierin is het tekort van technici in Secretariaat in Brussel. Projectvoorstellen kunnen tot
technische sectoren van de arbeidsmarkt te uiterlijk 3 1 december a.S. worden ingediend.
verminderen. D e technocentra hebben een Een ander programma is gericht op de organisatie
bemiddelende en organisatorische functie. Door de van internationale kopersbijeenkomsten (IBEX). H et
sa menwerking moet een verbetering van de doel van dit programma is om door goedvoorbereide
aansluiting van onderwijs/scholing en arbeidsmarkt ontmoetingen tussen grotere ondernemingen en
tot stand komen, moet versnelling van de circulatie, MKB's co-makership contacten tot stand te brengen.
verspreiding en toepassing van kennis gerealiseerd Voor bijeenkomsten die georganiseerd worden
worden en moet hoogwaardige en moderne tussen september 2000 en juni 2001 kunnen tot 1
apparatuur gezamenlijk benut gaan worden. oktober a.s projectvoorstellen ingediend worden.
De technocentra zullen gevestigd worden in D e Europese Commissie draagt 25% van de kosten
Emmen, Apeldoorn, Zaanstad, Almere, H engelo, van de organisatie. D e subsidie bedraagt maximaal
Amsterdam, Utrecht, Ede, Den H aag, Rotterdam, 100.000 EURO. Er zijn twee oproepen gedaan tot
N ijmegen, Vlissingen, Eindhoven en Sittard. het indienen van projectvoorstellen. Een betrof
bijeenkomsten in Europa. D e tweede betrof
Int e rn at ion a l e s am e nw e rk i ng bijeenkomsten in Letland, Polen of Hongarije. Voor
De Europese Unie voert een aantal programma's die beide oproepen kan detailinformatie worden
subsidie verstrekken voor activiteiten die inter- aangevraagd bij IBEX secretariaat bij D GXXIII in
nationale samenwerking tussen bedrijven begeleiden Brussel.
en tot stand brengen. Een van deze programma's is
Asia-Invest. H et onderdeel Business Priming Fund
geeft ondersteuning aan groepen van Europese en/of
Aziatische bedrijven met het doel ze voor te bereiden ?
op samenwerking. Voor een viertal activiteiten Voor meer informatie
kunnen projectvoorstellen worden ingediend: kunt u contact opnemen
Market Place M onitoring (onderzoek Aziatische met Po uwer & Stevers
markten voor groepen Europese bedrijven) , Asia- 010 - 452 11 22.
.J
15

16.
Dobber de vogel-observatiepost
Reeds eerder plaatsten we het nieuws van de opzienbarende plaatsing van de ronde stalen
vogelkijkhut naar het ontwerp van Verburg Hoogendijk architecten uit Amsterdam. Inmiddels is de
drijvende observatiepost volop in gebruik.
Ki j k:
~
Dobber de vogel-observatiepost is
geplaatst in het Zwanenwater in
Noord-Holland. De hut is te
bereiken via een 70 meter lang
plankier, gelegen tussen het riet.
T
De binnenring met informatie-
borden en de ankerpaal. Hierdoor
kan de observatiepost zich aan-
passen aan mogelijk wisselende
waterhoogten .
•
De buitenschil met kijkspleten (op verschillende hoogtes)
voor het waarnemen van de bijzondere vogelstand in het
gebied.
Zie ook: nieuwsbriefno.50 van maart 1999