1.
februari 1999 jaargang 10 nr. 49
booosting stichting
industrieel
bouwen
nederland
bijeenkomst 24 februari 1999
,
...-----I g- <ti
::r::
Q
.,
s::
....,
:::l
Tien jaar geleden introduceerde Mick Eekhoutde Quamo-knoop, een nieuwe vinding o
..s::
....
<I)
op het gebied van kozijnloze beglazingssytemen. In de loop der jaren heeft dit systeem o
o
>
:::l
.0
:::l
ontwikkelingen doorgemaakt van doorboren (d.m.v. boutver-bindingen), via halfdoor- .,
0>
""- boren tot het verlijmen van de Quamo op glas. De aanvankelijk gelaste knoop is s::
.,
s::
N ontwikkeld tot een esthetisch gegoten knoop van roestvaststaal in diverse toepassingen .
<ti
...J
<ti ....
o
0, o
....,
s::
<ti
""-
0>
<ti .,
<ti
::r:: .,
>
Q
.,
s:: 0>
~
Qj
..s::
V)
....
o
o
....,
s::
<ti
""-
....
'"
o
o
..s::
""-
<ti
'"
e
:::l
....
....,
<ti
L.

2.
!,
"
,I
'I
iJ
~
I: I
I!
"
I
,:i
i

3.
1.••.•.•,••• 0 n t wik k e 1 n9 m
Bouwmarketing?
In het verlengde van het eerste artikel over bouwmarketi ng in relatie tot ' het nieuwe product' (zie
nieuwsbrief 47 van september 1998) wil ik nog wat kwijt over investeren in productontwikkeling.
Op bed rij fsschaal blijkt het investeren in productontwikkeling altijd weer een moeilijke stap . Je
investeert immers in het onbekende. N iet investeren is echter ook niet goed en uitstellen is met name
in een veranderende omgeving gevaarl ijk.
In bedrijven neemt de financiële afdel ing een steeds belangrijker positie in. Hierdoor is er een sterke
neiging om op de kosten te sturen en deze af te stemmen op de inkomsten. N u wil ik niet beweren
dat bedrijfskosten onbelangrij k zijn, maar er lij kt een soort aversie te zijn ontstaan voor ondernemers-
risico. De drang om te exploreren lij kt te ontbreken, en dat telwijl veel successen in het verleden juist
aan pionierend gedrag zijn te danken.
De consequenties van risicomijdend gedrag en dus onvoldoende investeren in innovatie, zijn voor de
totale bed rij fstak groot geweest. Het feit dat gebouwen/woningen als product veel sneller in prijs zijn
gestegen dan industriële producten is voor een groot deel hieraan te wijten. H et gebouw c.q. de woning
moet hierdoor nu als het ware concurreren met andere bestedi ngen. Er is echter niemand die het zo
ervaart omdat het altijd onduidelijk zal zijn hoe de markt er uitgezien zo u hebben op basis van een
andere strategie, maar toch ...
In deze stelling wordt steun gevonden bij de ideeën van onder meer c.K. Pral1alad, adviseur bij onder
meer Philips, Kodak, AT&T en General Electric. Hij velwijt veel bedrij ven ' noemer-management'.
Hij doelt op het streven naar het minimaliseren van het noemerdeel van de breuk 'inkomsten/kosten'
in plaats van te streven naar het maximaliseren van de inkomsten. In een interview in de Vo lkskrant
stelt hij onder meer: 'Indien je als manager geen st1"l1tegie en innovatieve producten kunt ontwikkelen, zit
er niets anders op dan de kosten te drukken door maar weer eens memen te ontsi4an. Dit leidt tot 'corporate
anorexia' en uiteindelijk tot de dood Draai je werkwijze om en wees geen volgel; maar bepaal zelfde regels
van het spel. Bepaal eerst de kemcompetenties, bedenk de producten die je daarmee kunt maken, vorm de
businessunits en ga de afZetmarkten bewerken. '
Het gaat nu goed met de eco nomie en bedrijven maken weer winst. Sommige bedrijven gaan over
tot hamsteren om de volgende winter weer te overleven, maar hoe lang hou je dat vol, en wat gedaan
als de winter extra streng en lang blijkt te zijn )
Het zal duidelijk zijn dat ik niet veel op heb met nooomer management.
Mijn devies: ' Pas op je teller!'
TE LLE R INKOMSTE N
NOOOMER KOSTEN
Jos Lichtenberg, Bestuurslid Booosting, directeur A+ Bo uwi nnovatie

4.
De Nederlandse bo uw is in vergel ijking met het buitenland over het algemeen efficiën t. Met name
de toeleverende industrie is in het algemeen ook zeer wi nstgevend. Bovendien hebben we een schat
aan techni sche kennis over bijvoorbeeld kostenbesparende techn ieken, goede prijs/kwal iteit-
verhoudingen, energiebesparing, Duurzaam Bouwen, en ga zo maar door. Maar wat doen we met al
die kenn is?
In alle onrwikkelingslanden, maar ook in exporrma rkten is behoefte aa n ni euwe, econo mische en
duurzame bouwconcepten. Er is in de wereld een zeer grote vraag naar betaalbare (wo ning- en
utiliteits-) bouw. Fi nanciering is echter vaak het knelpunt.
Om de kansen van Nederland in kaart te brengen is het noodzakelijk de diverse markten en landen
te inventariseren. Van uit de Nederlandse overheid worden hiertoe samenwerkingsverbanden
gestimuleerd. Buro A+, Buro voor bouwprod ucto nrwikkeling uit Kelpen voert over d it onderwerp
overleg met het M inisterie van Economische Zaken, Directoraat-Generaal Industrie en D iensten. Het
projectmanagement en de uitvoering van de identificatiemissies kunnen door hen wo rden uitgevoerd.
Heeft u interesse in nieuwe marktkansen l
Buro A+, Jos Lichtenberg of Ger van der Zanden. Telefoon 0495 - 652380 .
NAAI1
lIEDRIJF
I I I
ADRES
I I WOONPLAATS
POSTCODE
TELEFOON
o Komt op voensd g 24 februari 1999 van 5.30 tot 19.00 uu naar
Octatube Space Structures in Delft met personen. Booosting
o Wil graag aansluiten op het Internet-netwerk van Booosting Postbus 10197
(WWW.OOO .NLlBOOOSTlNG) D it geldt Alleen voor Aangeslotenen
va n Booosting. 3004 AD Rotterdam
o Ontvangt graag informatie over participatie bij Booosting.
o Bestelt het boek 'Booosting in bedrijf (1992) Pfl/'ticiPflmen: f 25,00 )
(
o Bestelt de readet ' 10 jaar Booosting' (1998) Niet-participanten: f 39,50
L ...I

5.
• ,
V s lag van de bije enk om bij Koninklijke Saint - Ro ch V
er st eromco in
Auv el ai s op woen sdag 18 nov ember 1998
Boooming Business
Twintig man vertrok 18 november jl. in alle vroegte naar het
schilderachtige Waalse land. naar één van de indu s trieën die de
regio nog rijk is: de gla s fabrieken van Koninklijke Saint-Roch
Veromco in Auvelais.
Koninklij ke Saint-Roch Veromco is sinds 1993
het Nederlandse verkoo pkantoo r van een
wereldwijd concern Saint-Gobain, dat sinds
1665 opereert en inmiddels ruim 600 glas-
ondernemingen heeft. Vlakglas maakt hiervan
13% uit, en in Auvelais sraat hiervan de grootste
productielijn. Een traditi oneel bedrijf dat
probeert innovatief te denken. Maar liefst f 5,6
milj ard, zo'n 20% va n de omzet wo rdt
geïnvesteerd in nieuwe ontwikkel ingen, zoals
bijvoorbeeld in twee nieuwe Aoatglaslijnen die
vorige zomer zijn geïnstalleerd .
D aa r zijn we voor gekom en: de Aoatglas-
methode. D eze werkt als volgt: het glas drijft op
een tinbad van zo'n 10 cm dikte. H et glas is zo'n
5 mm dik en vloeit parallel uit over het tin. Het
is perfect doorzichtig. D e glasdikte wordt
bepaald door met rollen en tanden aan het glas
te trekken of te duwen. D e m aximale dikte van Aoatglas is 20 mmo Indien de dikte onjuist is valt dit
glas met een oorverdovend e klap ui t de productiel ijn en wo rd t gerecycled.
De productie is een voorraadp roductie. De verschillende kleuren glas, groen, brons, grij s worden in
periodes en per verschillende dikre geprod uceerd.
In de fa brieken van Auvelais zijn de allernieuwste coatingtechnieken mogelijk. D oor toepassing van
coatings in een opbouw van meerdere verschillende, zeer dunn e lagen is men in staat om
bijvoorbeeld transparant én anti-reAecterernd glas te maken. M aar ook Low-E-glas in 5 lagen en
zonwerend glas in 9 lagen. H et coaten op gehard glas is zeer geavancee rd en vereiste een
cultuuromslag bij het personeel. In een vacuümruimte worden metalen als nikkel, tin , titaan of zilver
aangebracht op gelaagd glas doo r 'magnetisch te sputteren'. Zo wo rdt een ionen-verbinding op het
glas 'gebombardeerd'.
L .J

6.
r ,
Ontwi kkel i ngen
De roekomsr zir in acrieve beglazingen als
elecrfochroom, rhermochroom en gasochroom.
In ri en min uren verandert de ruir traploos van
glashelder naar donker en V.v. Dir komr ror
srand op basis van respectievelijk positieve en
negatieve lading, remperaruur en gas. N ieuw is
hi erbij de verlaging van de LTA-waarde van
47% naa r 9% en de ZTA-waarde van 0,38
naar 0, 17 %.
Mark eti ng
De m arketingafdelin g werkr in her Comité
Nottveatlx Produits samen met producrie,
verkoop en R&D . Een continue kwaliteits-
co nrrol e, veel overleg met ontwerper en
eindgeb ruiker houdr h er comité alert op
veranderinge n in vragen uit de m arkt en
maakr producrontwikkelingen mogel ijk. Door
deze wisselwerking is m en in sraar om drie
nieuwe producren, of varianten op besraa nde
producren per jaar re lanceren.
Verrassend is de openhartige uid eg over het
verloop van een nieuwe producrontwikkeling.
Aan de hand van de drie O's worden
verschillende ontwikkelingen geplaatst in een
rijdschema waaru ir blijkr dar een trajecr van
idee rot lancering al gauw twee jaar vergr.
N ieuwste ontwikkel ingen zij n er bijv. op her
geb ied va n randverbindingen m er verbererde
geïsoleerde afsrandshouders, vierseizoenen-glas
met een ZTA-waa rde van 40% en een LTA-
waarde van 70% én een lage U-waarde, en
producrontwikkelingen In co mbinatie m er
interieurontwikkelingen.
Dar de auro-indusrrie vaalc een srimularo r is
voor de bouwindusrrie wordt weer al te
duidelijk na het fabrieksbezoek aan Sm/rit
2000 waar overwegend robors zorg dragen
voor de producrie van auroruiten .
L .J

7.
r •
Al met al een boeiende uitleg. Met dank aan de heer Maarten van Eijk, Commercieel Manger
Nederland, Saskia Van CapeLleveen, Marketing-manager en Piet Woesthof,Technisch Manager.
Boooming
Henk van Laarhoven geeft als scheidend bestuurslid een laatste acte de présence met zijn tegenlezing
'Hoe transparant is de bouw?'. Hij schetst dat economisch gewin een slechte motivatie voor
productontwikkeling is. Dat irritatie juist goed kan zijn om tot nieuwe ontwikkelingen te komen en
dat de glaswereld veel helderder zou moeten zijn over haar mogelijkheden naar de ontwerper toe. 'Wat
kan en mag nu precies wel of niet met glas?' De goede werking van een marketingafdeling als bij Saint-
Roch spreekt hem bijzonder aan omdat het nieuwe kanzen voor productontwikkeling biedt. Het idee
dat marketing alleen over verkopen en geld verd ienen gaat en creativiteit in de weg staat is volstrekt
achterhaald: 'Veel goede ideeën die binnen Booosting geboren zijn, zouden verder gekomen zijn als
men zich meer had bezig gehouden met hoe je een goed idee verkoopt, dan hoe je een goed idee
bedenkt. En men veel meer had nagedacht over marketing. Hij stelt voor Booosting te wijzigen in
Boooming, waarbij hij de 'ST' vervangt door een 'M' van marketing: 'Na het booosten van business,
wordt de business boooming'.
Jolanda Steenhouwer, Secretariaat Booosting
L ..J

8.
Bestuurswisseling
Per januari 1999 zijn in het bestuur van Booosting de volgende
personen van plaats gewisseld:
Er ic Vr ee denburgh
Eric Vreedenburgh, vice-voorzitter, Henk van Laarhoven, algemeen
bestuurslid en Jaap Koning, algemeen bestuurslid, maken na jaren
Els Zijlstra
enrhousiaste betrokkenheid bij productontwikkeling en industrieel
bouwen plaats voor Els Zijlstra, Nico Noorten Harm Boomsma.
Els Zijlstra is directeur van Materia, adviesbureau voor materialen en
producten in Rotterdam en vertegenwoordigt de categorie Advies- en
constructiebureaus.
Nico Noort is in dienst van Koninklijke Hoogovens te Ijmuiden als
producl111anager bij de businessunit HSSP (Hoogovens Steel Strip mill
Products) en is representanr van de categorie Bouw- en productie-
bedrijven.
Jaap Kon; ng
Axys innovations uit Capelle aan den Yssel is een industrieel ontwerp-
bureau voor bouwproducten, Harm Boomsma voert hier de algemene leiding. Hij
treedt uiteraard op namens de categorie Industrieel Ontwerpbureaus.
De nieuwkomers vervullen allen een algemene bestuursfunctie.
-----------------------
Oproep
Harm Boomsma
Internet-link
Booosting wil graag het internet-netwerk
http://www.OOO.nl/booosting uitbreiden.
Indien u als aangeslotene een link wenst naa~ uw
organisatie, wilt u dan zo vriendel ijk zijn het
adres van uw homepage door te geven aan het
secretariaat. Dit kan via de antwoordkaart of per
E-mail: paarch@WXs.nl.
-----------
Nominatie
Bij de opening van de Internationale Bouwbeurs op 8 februari 1999 zal de winnaar van de 5 e
Nederlandse Bouwprijs bekend worden gemaakt. Project :XX, van Post Ter Avest Architecten en
Wereldhave is één van de genomineerden. De prestigieuze prijs is een initiatief van de Stichting Het
Nederlandse Bouwbeeld, d ie de kwaliteit van de bouw in Nederland wil bevorderen.

9.
• ,
Verslag van de bijeenkoms t met Wentzel & Zoon bij Rheinzink in Datteln
op donderdag 10 december 1998
De basis van Booosting
Wie het in zi jn hoofd had gehaald om weer om 7.30 uur in Eindhoven
te ver za melen, om dit keer naar de Titaanzinkfabrieken van
Rheinzink in Datteln af te reizen weet ik even niet meer. Volgens
mij was ik het zelf. Gelukkig was het meer dan de moeite waard:
praktijkproblemen, openheid, voors/tegens en twee kerstlunches.
Hier een impressie.
Een korte uideg en een uitgebreid fabrieksbezoek maakten
duidelijk dat de productie van zink minder schadelijk is dan
voorheen, de oude puntbronnen zijn gesaneerd. Er wordt
steeds meer onrworpen in zink, maar het is voor de
onrwerper nog altijd niet duidelijk wat wel en niet kan of
mag. Wel is duidelijk dat de discussie over zink en milieu
nog zeer actueel is en dat je zonder zink dood gaat, want zink
is een essentieel element. Z ink is geen zwaar metaal. Z ink is
voor 90% recyclebaar. Z ink is onderhoudsvrij , flexibel en
duurzaam. Z ink heeft een natuurlijke uitstraling. Zink is
populair, alhoewel in Duitsland meer dan in Nederland.
Dat zink specifieke uiterlijke eigenschappen heeft waar
geen alternatief voor is, zien we bij de rwee projecten die we
bezoeken. Ook hier betreft het buitenroepassingen in dak en
gevel, binnen-toepassingen zijn nog niet veel aan de orde.
De 11/2 uur durende discussie onder leiding van 'rietman'
Rene van der Loos, milieu-adviseur van h et NJBE
(Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie)
werd als zeer positief ervaren door alle aanwezigen .
Opvallend was dat in de discussie weinig tijd aan het
onrwerpen in zink werd besteed. Wellicht omdat er ook
nauwelijks onrwerpers aanwezig waren. Een raakvlak tussen
milieu c.q. milieu-eisen en onrwerpen c.q. gebouweisen is er
nauwelijks. Van der Loos weerde zich kranig: hij wilde
voorkomen dat milieu als regelgeving een beperkende
onrwerpfactor wordt. De discussie leek meer te gaan over het
feit dat de keuzevrijheid van materialen bij de architect ligt,
dan over de milieubelasting die zink teweeg brengt. Terwijl
de tegenlezer toch gekomen was om hierover advies te geven.
L .J

10.
,
Voor Alexander Klotz (gastheer en hoofd advies-
en ontwerpafdeling bij Wenrzel & Zoon) en zijn
Duitse collega's was het een eye-opener om te
zien hoe het poldermodel van Booosting
functioneert: voor en tegen in één hok om
begrip en inzicht te krijgen in het probleem van
de ander, dat ook deels zijn probleem is. Een
producent weet wat het potentieel van zijn
product is, maar heeft geen idee hóe en bij wie je
moet beginnen om dat potentieel om te zetten in
juist datgene wat een architect of ontwerper
zoekt.
"'~ roevensysteem
De basis van Booosting is gelegen in open onderling contact russen verschillende bouwpartijen teneinde
nieuwe producten te ontwerpen. Bouwproductontwikkeling vraagt echter veel meer dan een
bevlogen ontwerper die leuke nieuwe dingen bedenkt. Hét instrument om technologische knowhow
om te zetten in nieuwe producten is voor producenten van basismaterialen als glas, staal, zink ete.:
Industriële Marketing. We keren het ontwikkelingsproces om en beginnen bij de industrie: waar wil
de innovatie naar toe, en wat heb ik nodig om dat te produceren?
Booosting als sparringpartner van een product/systeem-leverancier om er achter te komen hoe hun
markt in elkaar zit. Als bewijs dat productontwikkeling noodzakelijk is om een grotere markt te
bereiken.
Booosting zou zelf in haar zoektocht naar.
nieuwe producten meer contact moeten hebben
met de marketingafdeJing van een bedrijf, als een
uitstekend platform om haar divers ideeën te
testen.
Samen om de tafel. Meer dan nuttig. Wat dacht
u van een vervolg met een looop?
Jo!.anda Steenhouwer,
met dank aan Henk van Laarhoven
<lil E.F.l., Bad Oyenhausen (0), Frank O. Gehry .J

11.
Activiteiten 1999
woensdag 24 februari Octatube Space Structures te Delft (zie pagina 01-02)
donderdag 15 april RC System te Lichtervelde (België)
( 9 e P 1 a n din )
maart Steelstudy Houses
mei CVK Kalkzandsteen te Hilversum
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
In mei 1988 is de Stichting Industrieel Bouwen N ederland,
booosting
s tichting
Booosting, opgericht vanuit een gecombineerd initiatief van
industrie, ontwerpers en architecten. De voornaamste doelstelling
i ndustr ieel van Booosting is het bevorderen van het ontwerpen, ontwikkelen, onderzoeken en
bouwen toepassen van industrieel te vervaardigen bouwproducten en gebouwdelen, ter verhoging
neder l and van de kwaliteit van de gebouwde omgeving. Op de antwoordkaart kunt u aangeven of
•••••••••• u geïnteresseerd bent in meer informatie over de activiteiten van Booosting.
: ... Booosting co l ofon
Hoogmadestraat 57 postbus 10197 3004 AD Rotterdam
telefoon 010 4156304 telefax 010 415 7409 E-mail paarch@wxs.nl
homepage http://www.OOO.nl/booosting
Contactpersoon: Jolanda Steenhouwe/;
bereikbaar: di en wo van 9.00 tot 17.00 uur en op do van 9.00 tot 13.00 uur
Redactie: Jolanda Steenhouwer
Vormgeving: Patricia Bl'Ouwer Design
Druk: Drukkerij Hans T ruijen
Met dank aan: Mick Eekhout, Henk van Laarhoven, Jos Lichtenberg,
Pieter de Mos, Eelke Pouwer, Jan Westra en Jan van der Woord
.. Voorzitter
Secretaris
Jouke Post
Jan van der Woord
Post Ter Avest Architecten
TU Delft
Penningmeester Johan Riezebos CVK Kalkzandsteen
Lid Harm Boomsma Axys Innovations
Lid Jos Lichtenberg BuroA+
Lid Nico Noort Koninklijke Hoogovens
Lid Els Zijlstt'a Materia
L ...J

12.
• ,
Nieuwe participanten
Archi-Konsult Co ntact persoon: i r Hein van Mer kom, b . i .
Ar chitect
N tbe rghmoe r en 5
oor Archi-Konsult is de naamgeving van het architektenadviesburo
Post bu s 3539 ir H ein van Merkom, b.i.
4800 D Breda
M Archi-Konsult is een kleinschalig architektenburo dat het totale
T 076 -5410 . 220 diensrverlenende pakket van de normale architektenwerkzaam-
F 076-5425 . 439 heden verzo rgt. Gewerkt wordt o.a. met ArchiCad.
E mer kom@arch i -konsult . nl Als adviesburo fun geert Archi-Konsult als den ktank bij
initiatieven van producrontwikkeling en als sparringpartner bij
de producto ntwikkeling van derden. Van Merkom verstrekt een grote variatie van onafhankelijke
adviezen bij plan- en/of producto ntwikkeling op ontwerp-, bouw- en uirvoeringstechnisch gebied. De
aandacht wordt met name gericht op door iedereen toepasbare producten en niet zozeer aan
specialistische producten.
H ein van Merkom voelt zich als ontwerper nauw betrokken bij de bouwtechnische realisatie van
bouwwerken. San1en met ruime ondetwijs- en advieselvaring aan de toeleveringsindustrie in de bouw,
is aansluiten bij Booosting hierop een logisch gevolg. ....
'1 I : ' . Hoesch Bouwsystemen Nederland EGM Architecten
A + Bureau voor Holec Laagspanning Hubert-Jan Henket Architecten
BouwprodukhJntwikkeling Hunter Douglas Maurer Engineering
ABTAdviesbureau voor Bouwtechniek Koninklijke Hoogovens Architecture and Media
A&c Architecten en Consultants Koninklijke Saint-Roch Veromco Josi Osorio LobahJ
BlesgraafBureau voor Bouwen 6- milieu J.J. Krens ir Daan Peters
BDA Groep • Krupe Bomatex Post Ter Avest Architecten
CD20 Bouwsystemen Limburg Kozijnen Jan Timmers
Corsmit RAadgevend Ingenieursbureau De Meeuw Oirschot nlèn Design
D3BN Den Haag Octatube Space Structures tuns + Horsting Architekten
ing. Karel H. Dekker Pieterman Hardglas Verburg Hoogeiu/ijk Architekten
• dgmr raadgevende ingenieurs Plastica Plaat Van Waes, Buro voor Architektuur
Façade Consulting 6- Engineering Polybfqck Atelier Zeinstra, van der Pol
GeNie Consult Polynorm
Goudstikker - de Vries/ACN RewaBudel axys innovations
Hiensch Engineering RCSystem VanBerfqStudio s
Leylandi Consultancy Reynolds Architectuursystemen Koning Industrial Design
Materia Rockwool Landmark Design 6- Technofqgy
RGD, Directie Ontwerp 6- Techniek Somfy Nederland Neonis Industrial Design
T. G.M. Technisch Trespa International Robin Hood Produkties
Gevelbouwmanagement Ubbink Nederland TNO Industrie
H. de Wit Consultancy Unicom Nederland :" I"
Ingenieursbureau Zonneveld Wentzei 6- Zoon Ae ,vereniging van woningcorporaties
"U ~. : I' Wolvega Panelen ENCI
Alliance Europe Zoontjens BehJn Sbl Sraalbouw Instituut
Ballast Nedam IGB, Utrecht St. Aluminium Centrum
Bik Bouwprodukten Archi-Konsult !KG
BRS Sraalwerken Archipel Ontwerpers • I '
Bruynzeel Keukens en Kasten Architectenbureau Böhtlingk Hogeschool Enscheae
Van Campen Bendings Het Architecten Conson Hogeschool Brabant
CVK Kalkzandsteen Jan Brouwer Associares TU Delft, vakgroep Bouwtechnofqgie
H. Van Dam Fabriek van Plaatwerken Bullhorst Architecten en Stedenbouwers TU Eindhoven, fticulteit Bouwkuizde
Enitor CEPEZED
L. .J

13.
• ,
mOOOi mijns inziens
mOOOi Het Observatorium
Het is een grote houten vlonder van zo' n tien bij veertien meter, een meter boven het maaiveld. Met
daarop drie gebouwtjes, die elk aan de buitenrand van de vlonder grenzen. De kleinste is een open
zitplek. De middelgrote natte cel is afsluitbaar en biedt een keukenblok, wasbak, chemisch toilet,
voorraadkast en een buitenboorddouche, water zit in flessen, tanks of zakken. De grootste cel is
rechthoekig en heeft enkele zit-, slaapblokken en twee deuren.
Alle ruimten zijn opgebouwd uit open, houten kasten die willekeurig naar buiten of naar binnen
geopend. Er zijn kasten met één of meerdere planken. Het Obsetvatorium staat op een oliebuizen-
straat midden in de polder tussen de suikerbieten en aardappelen.
H et geheel was een project van drie jonge Rotterdamse kunstenaars in het kader van AIR
Southbound, Architecture International Rotterdam. Het thema was verstedel ijking van de zuidflank
van de Randstad, specifiek gericht op het ten zuiden van Rotterdam gelegen eiland Hoeksche Waard.
Een jaar eerder was een dergelijk project in New York
opgezet met als uitgangs punt 'the gentfe art of
dwelling in seclusion~' een nacht in afLO ndering. Ik
koos voor drie nachten en etvoer dat de variatie in
buiten-en binnenkant van de kasten heel symbolisch
was: het observeren van de omgeving vers us het
observeren van je zelf. Maar ook het geobsetveerd
worden, want de omwonenden zagen het vreemde
complex, inclusief gast als een kunstwerk dat van
naderbij bekeken moest wo rden. En dat beviel me
geenszins: pottenkijkers op mijn hof. Een plek van
kijken en bekeken worden.
Ik etvoer de sterke invloed van gebouw en omgeving
op mezelf. Ruimte in de omgeving schept als het ware
een mogelijkheid voor het scheppen van ruimte in
jezelf. D ie ruimte is hier onder de rook van
Rotterdam toch ook relatief beperkt. In feite staat H et
Obsetvatorium midden in een enorme ring van
dorpj es met een diameter van ruim 1112 kilometer.
H et geluid draagt enorm ver over het land: het
verkeer op de ring, vliegtuigjes die het land
besproeien. De conti nuïteit daatvan geeft een
rustgevende achtergrondbrom. Drie dagen buiten, 72
uur alleen boven op de aardappelen. Je wordt door
elkaar geschud. Het gaat stromen, van binnen naar buiten en weer terug.
Een meer dan moooi plekje, dat aanvankelijk oor de duur van drie maanden is gebouwd. Maar op veler
verzoek hebben de bedenkers ideeën voor het bouwen van een permanent Observatorium op dezelfde
plek. Kent u iemand? W il t u zelf ter observatie naar het knollenland ? Ik geef u het telefoonnummer:
010 -276 05 02. Een bi zonder initiatie.
L .J
m

14.
_~J.m.~i"",_ in de prijzen
Kho Lian s 1998 voor Mick Eekhout
M ek Eekhout heeft de Kho Liang Ie-prijs 1998
ontvangen voor zijn ontwerp van de glazen
museumzaal in het Prinsen hofmuseum in Delft.
D e jury vond de architectuur gewichtloos lijken
en meende dat het geheel op ondubbelzinnige
wijze leidt tot industriële producten die binnen
een nieuw schaalgebied werkbaar zijn en ervaar-
baar worden. Hierdoor ontstaat nieuwe ruimte
voor architecronische detaillering. Eekhout
tekende en produceerde het ontwerp uit eigen
hand. Hij ontwierp een stalen draagconstructie
(buizen) met een ultralichte secundaire
constructie van rvs, waarop met gel ijmde knooppunten dubbelglas in het dak en de wand geplaatst
is. Het geheel heeft afmetingen van 17 m (B) x 25 m (L) x 11 m (H).
De ruimtelijke constructies, met name het gespannen glas, zoals door Eekhout c.s. ontwikkeld worden
en steeds verder worden uitgediept, vo rmen een prachtige combinatie van archi tectonische en
industriële vormgeving. Hiermee wordt het begrip productarchitectuur een steeds belangrijker facto r
in het vakgebied van het industrieel ontwerpen.
s 1998 voor Booostin eslotenen
wint van Rotterdam
Arehl'teeten't:l-~~~~l'dam heeft de Nation ale Staalprij s 1998 in de categorie C
e nl?;s~ll€<~m;trt~~~~~~~€Q.voo r het ontwerp van de loopbrug van Amsterdam-
tsq~ke: nd1?;~~~a.agl~~-.Q.a.ast de imposante Amsterdam-ArenA van de
aJI<~kKIlmilwerK " ,,,"""-",, ,,,....... eleli:"'''l1S" LlcIllHage ime buis heeft een ruimtelijke
D e Erasmusbrug in RotterdaJTI werd in deze catego rie genomineerd.

15.
. ,
Hergebruik
van Afvalstoffen
In 1996 is de laatste indieningsmogelijkheid geweest bedragen. Om in aanmerking te komen voor
voor subsidie-aanvragen verbandhoudend met subsidie moeten de projectkosten meer bedragen dan
preventie en hergebruik van afval. In november f 75.000 en dient het project voor 1 juli 2000
1998 is een nieuwe indieningsronde opengesteld afgerond te worden.
waarvoor een budget van ruim f 4 miljoen be- Projecrvoorstellen moeten worden gezonden naar
schikbaar is. Het doel is om eerder opgedane kennis Novem, secror Milieu te Utrecht.
en ontwikkelde producten, apparaten, systemen en
technieken op het gebied van inzameling en EMA- regel i ng
hergebruik van afvalstoffen, in de praktijk te testen en De subsidieregeling Energie- en Milieu-advies-
te demonstreren op economische, organisatorische en regeling (E&M) is opgevolgd door de subsidie-
technologische geschiktheid. regeling Energie-efficiency- en Milieu-adviezen
Schoner Produceren (EMA). De EMA-regeling
Er ZlJn vier biedt de mogelijkheid om voor drie soorten advies
aandachtsgebieden: subsidie te ontvangen. Een energie-efficiency-advies,
• Retoursystemen voor producten gericht op een milieu-advies of een gecombineerd energie-
terugname door de producent met als doel milieu-advies. De nieuwe regeling wijkt op een
materiaalgebruik in hetzelfde product of dezelfde aantal punten af van de vorige regeling. Voortaan
keten. kunnen alleen ondernemingen een aanvraag
o Gescheiden inzameling van (kunststof-)verpak- indienen met niet meer dan 250 werknemers. De
kingsmateriaal afkomstig uit de kantoor-, winkel-, EMA-regeling wordt niet meer uitgevoerd door
diensten- of industriesector. De inzameling moet Novem, maar door Senter. Het subsidiepercenrage is
gericht zijn op het verkrijgen van monostromen verhoogd van 44% naar 50%. Daarentegen is het
waardoor materiaalhergebruik mogelijk is. subsidiemaximum verlaagd van f 10.000 naar
o Gescheiden inzameling van niet-procesgebonden f 7.500 voor enkelvoudige adviezen en van f 30.000
bedrijfsafval afkomstig uit de kantoor-, winkel-, naar f 15.000 voor gecombineerde adviezen.
diensten- of industriesector. Ook hier geldt
materiaalhergebruik als doelstelling.
o Materiaalhergebruik van kunststof verpakkings-
afval door verbetering van bewerkings- en (her-)
verwerkingstechnieken; verbreding van de toe-
passing van door bewerking of verwerking
verkregen secundaire grondstoffen; het verbeteren
van eigenschappen van secundaire kunstsroffen. ?
Voor meer informatie
Projecten die voor subsidie in aanmerking komen kunt u contact opnemen
zijn praktijkexperimenten en demonstratieprojecten. met Pouwer & Stevers
Per project kan de subsidie maximaal f 250.000 010 - 452 11 22.
L .J

16.
Booosting
Mooie vuil verwerker
In categorie A (Gebouwen met een stalen of
hybride draagconstructie) is een eervolle
vermelding toegekend aan Jan Brouwer
Associates voor het ontwerp van het
Vuiloverslagstation BiIlCkhorst in Den Haag.
De jury schreef: 'Jan Brouwer bewijst dat het
ook anders kan met een opvallend goed en zorgvuldig gedetailleerd gebouw dat, hoewel tijdelijk van
aard, toch bijzonder volwassen oogt. Met een blik in de toekomst is een goed gebruik gemaakt van
de mogelijkheid tot uitbreiding, hergebruik of het recyclen van de gebruikte materialen'. Vooral de
buitenkant van het overslagstation laat zien dat ook een vuilvetwerkingsproces mooi kan zijn.
Eerste ruimteli kwaliteits s Zuid-Holland
~ ~------------------------~~
'"
'" Vereniging Dorp, Stad & Land heeft ter gelegenheid van
V)
haar 70-jarig bestaan de Eerste ruimtelijke kwaliteitsprijs
'"
'"
~ ffi Zuid-Holland 1998 ingesteld. Het doel van de vereniging is
'S: ~
:! het bevorderen van schoonheid van dorp, stad & land in 78
~ ~ gemeenten van Zuid-Holland. De winnaar in de categorie
~ ~ bedrijfsgebouwen en kantoren was Eduard Böhtlingk, van het
: I----------------...! ~ gelijknamige architectenbureau. De Drukkerij te Maasland
kwam naar voren om 'het bijzondere van het gewone' . Onopgesmukt en helder, met een waardevolle
bijdrage aan de positieve beleving van een bedrijfsterrein.'
Aan Jaap de Voogd van Tj'ién Design, werd een eervolle ....
<t-
vermelding in de categorie nieuwbouw in bestaande omgeving Q)
Cl
uitgereikt voor het appartementencomplex Museumhof te
Delft. Het is ontworpen met Rappange & Partners en toonde een
verrassende spanning in de combinatie tussen oud en nieuw.
Innovation Tro
De opgave voor de Somty Innovation Trophy 1998 van Somty
Nederland was een gevel systeem voor de utiliteitsbouw, uitgaande
van twee blank glazen gevels waarbij een mechanische daglicht- en
zonnewarmteregulering werd toegepast.
Bureau Aldus Ontwerp, Ontwikkeling en Onderzoek (originele naam)
uit Utrecht ontving de eerste prijs voor Stretching Screen. Hierbij
wordt in plaats van glas een flexibel binnenscreen toegepast. Door de
elastieke schering van het materiaal (het lijkt op lingeriestof) wordt
een grotere of kleinere transparantie bereikt. Eind maart organiseert
Somty Nederland een symposium waarin de Innovation Trophy
1998 centraal staat. Info: Rob Tuinstra, 023 - 5614344.
VAN HARTE PROFICIAT!