โดย คุณฆนรุจ มิ่งเมธาพร
การพัฒนาการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนและการท่องเที่ยวดยยุมชุน
โครงการอบรมหลักสูตรแหล่งท่องเที่ยวเชิง
เกษตรและการจัดการ

การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน

การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน
แผนพัฒนาเศรษฐกิจฉบับแรกจนถึงฉบับที่ 7 และ 8 เน้นการ
พัฒนาในเรื่องของเศรษฐกิจเป็นหลัก
ตั้งแต่ในปี พ.ศ. 2553 จึงมีการพูดถึงการพัฒนาทั้งด้านสังคม
เศรษฐกิจ และสิ่งแวดล้อมให้พัฒนาไปพร้อมๆ กัน
มีเพียงไม่ถึง 5% ของประเทศทั่วโลกที่เน้นเรื่องนี้อย่างจริงใจ
เพราะในที่สุดแล้ว การวัดความเจริญของประเทศ คือการวัดที่
GDP หรือ ค่าความร่ารวยของประเทศ

การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน
การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน ถูกนามา
พูดเป็นกระแสมากว่าเกือบ 25 ปี
แล้ว
การท่องเที่ยวที่พัฒนาแล้วจะไม่เน้น
เรื่องของการมีรายได้เป็นหลัก แต่
ท่องเที่ยวนั้นจะต้องให้ผลตอบแทน
ของสังคม ให้ผลตอบแทนกับคน
รอบข้างของแหล่งท่องเที่ยว และให้
ผลตอบแทนต่อสิ่งแวดล้อมที่ดี

หลักการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน
การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน จะต้องไม่
ต่อต้านการเจริญเติบโตและการพัฒนา
แต่ต้องเน้นข้อจากัดของการ
เจริญเติบโต
การท่องเที่ยวจะต้องอยู่กึ่งกลาง
ระหว่างการพัฒนาและการอนุรักษ์
ที่ประเทศไทยไม่ประสบความสาเร็จ
นั้นเนื่องจากการไม่นาเอา
Limitation มาคานึงถึงข้อจากัด
ทางสิ่งแวดล้อม ทางสังคม

หลักการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน
การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน จะต้องจัดการ
และวางแผนที่เหมาะสมเพื่อหลีกเลี่ยง
ปัญหาที่เกิดขึ้นต่อธรรมชาติและ
ทรัพยากรมนุษย์
เป็นการกาหนดข้อจากัดที่เกี่ยวข้องกับ
สิ่งแวดล้อมและทรัพยากร ว่าทา
อย่างไรที่การท่องเที่ยวจะไปเข้าไป
เบียดบังคนท้องถิ่น หรือ สิ่งแวดล้อม
ในบริเวณนั้นจนมากเกินไป

หลักการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน
การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน จะต้อง
คานึงถึงผลในระยะยาวมากกว่าระยะสั้น
ประเทศไทยมักจะนาการท่องเที่ยวเป็น
เครื่องมือในการสร้างรายได้ เป็นการ
เน้นปริมาณที่เป็นนักท่องเที่ยวกระแส
หลัก หรือ ที่เป็น Mass
Tourism
ได้ผลประโยชน์ในระยะสั้นแต่มี
ผลกระทบในระยะยาว

หลักการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน
การบริหารจัดการการท่องเที่ยวอย่าง
ยั่งยืนจะต้องไม่มุ่งเน้นการจัดการ
สิ่งแวดล้อมเพียงอย่างเดียว ไม่ใช่แค่
Green Tourism
การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนแล้วจะต้อง
ประกอบด้วยทั้งเศรษฐกิจ สังคม และ
สิ่งแวดล้อม
การท่องเที่ยวทุกประเภทเป็นการ
ท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนได้

หลักการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน
ควรให้ความสาคัญกับความ
ต้องการที่ทาให้มนุษย์เกิด
ความพึงพอใจ แต่ต้องอยู่
ภายใต้ความเสมอภาคและ
ความยุติธรรมทั้งต่อมนุษย์
และสิ่งแวดล้อม
เช่น ไม่ควรมีการพยายาม
เอาชนะธรรมชาติ และระบบ
นิเวศ

สถานการณ์โลก ประเทศ และชุมชนท้องถิ่น
ในปีพ.ศ. 2535 มีการประชุม
Earth Summit ที่นครริโอเดจาเน
โร ประเทศบราซิล ซึ่งมีการพูดถึงการ
พัฒนาอย่างยั่งยืน
การท่องเที่ยวในชุมชนถูกผลักดันให้
เกิดขึ้นภายในประเทศไทยเมื่อปี พ.ศ.
2537 พื้นที่แรกที่ทางานคือ เกาะยาว
น้อย จังหวัดพังงา

สถานการณ์โลก ประเทศ และชุมชนท้องถิ่น
ปี พ.ศ. 2541 ที่เกิดวิกฤติเศรษฐกิจ
และ ททท. ถูกเป็นองค์กรหลักที่ถูก
คาดหวังให้เป็นตัวกระตุ้นเศรษฐกิจเข้า
ประเทศ รัฐบาลใช้การท่องเที่ยวเป็น
เครื่องมือในการสร้างรายได้
ปี พ.ศ. 2550 เกิดปรัชญาเศรษฐกิจ
พอเพียงจากพระบาทสมเด็จพระ
เจ้าอยู่หัว และเริ่มมีการประชาสัมพันธ์
โฮมสเตย์ขึ้นมา

สถานการณ์โลก ประเทศ และชุมชนท้องถิ่น
นโยบายอีกอย่างหนึ่งที่ออกมาจาก ททท.
เพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน คือ Green
Concept เป็นนโยบายที่เน้นไปทาง
เรื่องของสิ่งแวดล้อม
Green Service, Green
Community, Green
Activity, Green Attraction,
Green Logistic, Green
heart, Green Plus

CSR Map
เป็นโครงการที่ได้รับการสนับสนุนจาก
EU เป็นการร่วมมือกับ Agency
ต่างชาติที่เป็นสมาชิก EU
ทาวิจัยที่ EU ก่อน และดูว่าการ
ท่องเที่ยวแบบชุมชนมีคนสนใจมากน้อย
เพียงใด คาตอบพบว่า 80% ของคน
ส่วนใหญ่สนใจ แต่ปัญหาคือ ไม่รู้จัก
แหล่งท่องเที่ยวแบบนี้

การท่องเที่ยวโดยชุมชน
(Community Based Tourism)
เป็นหนึ่งตัวอย่างของการคานึงถึงทุก
ตัวชี้วัดที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาอย่าง
ยั่งยืน
แตกต่างจากการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ การ
ท่องเที่ยวแบบโฮมสเตย์ รวมทั้งการ
ท่องเที่ยวรูปแบบอื่นๆ
การท่องเที่ยวโดยชุมชนจะเป็น
Process หรือ กระบวนการ

การท่องเที่ยวโดยชุมชน
(Community Based Tourism)
การท่องเที่ยวโดยชุมชนจะเน้นการ
บริหารจัดการว่าชุมชนต้องมาเป็นหลัก
ในการบริหารจัดการ
ชุมชนจะต้องสามารถมีสิทธิ์มีเสียงได้
ว่าช่วงระยะเวลาไหนที่จะสามารถ
ให้บริการการท่องเที่ยว
สถานที่หรือเขตไหนที่เป็นเขตอนุรักษ์
เขตหวงห้าม ชุมชนจะมีสิทธิ์ในการ
บริหารจัดการ

การท่องเที่ยวแบบโฮมสเตย์
1.ที่พัก ที่จะเป็นในรูปแบบไหนก็ได้
แต่สิ่งที่สาคัญคือ คนในท้องถิ่นจะต้อง
เข้ามามีส่วนในการบริหารจัดการและ
เกิดการกระจายรายได้ให้แก่คนใน
ชุมชน
2.อาหารท้องถิ่น ชาวบ้านก็ต้องนา
อาหารท้องถิ่นมาให้นักท่องเที่ยวกินแต่
ต้องปรับรสชาติให้นักท่องเที่ยวสามารถ
ทานได้โดยให้เสน่ห์นั้นๆคงอยู่

การท่องเที่ยวแบบโฮมสเตย์
3.กิจกรรมท่องเที่ยว จะต้องอยู่
บนฐานของวัฒนธรรมและ
ทรัพยากรในชุมชน หลากหลาย
แหล่งท่องเที่ยวมีกิจกรรมที่
แตกต่างกัน
4.มัคคุเทศก์ท้องถิ่น จะต้องมี
การส่งเสริมให้ชุมชนลุกขึ้นมา
นาเสนอชุมชนของตนเองให้ได้

ความแตกต่างระหว่างการท่องเที่ยวชุมชนและการ
ท่องเที่ยวโดยชุมชน
การท่องเที่ยวชุมชน การท่องเที่ยวโดยชุมชน
มีแหล่งท่องเที่ยวที่สวยงาม มี
สถานที่ถ่ายรูป มีของที่ระลึก ชุมชน
เป็นผู้ถูกท่องเที่ยว ไม่สามารถ
กาหนดกฎเกณฑ์สิ่งใดได้เลย
ชุมชนจะเป็นผู้กาหนดในทุกๆเรื่อง
กาหนดการบริหารจัดการ กาหนด
ราคา กาหนดโปรแกรมท่องเที่ยว
กิจกรรมท่องเที่ยว หรือกาหนดกฎ
ข้อระเบียบบังคับต่างๆด้วย ซึ่งการ
กาหนดนี้จะเป็นเครื่องมือในการ
กลั่นกรองนักท่องเที่ยวโดย
อัตโนมัติ

เป้ าหมายของการท่องเที่ยวโดยชุมชน
เพื่อพัฒนาคนและการมีส่วนร่วมของชุมชน
เพื่อส่งเสริมให้เกิดการเรียนรู้แลกเปลี่ยนระหว่างคนต่าง
วัฒนธรรม ไม่ใช่ให้นักท่องเที่ยวมาเรียนรู้ท้องถิ่นเพียงอย่าง
เดียว คนในชุมชนท้องถิ่นก็ต้องเรียนรู้นักท่องเที่ยวด้วย
การฟื้ นฟูวัฒนธรรม
การดูแลฟื้ นฟูทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
รายได้เสริม