ჩემი მხარის ტურისტული გიდი

1. ქუთაისი
ჩემი მხარის
ტურისტული
გიდი
ლუკა უზარაშვილი

2. • ქუთაისი ერთ-ერთი უძველესი ქალაქია მსოფლიოში. ყველამ
იცის ამის შესახებ და კოლხური მედეისა და იასონის შესახებ,
პრომეთეს შესახებ და მრავალი ლეგენდა ანტიკური
საბერძნეთიდან ამ ადგილების შესახებ. მაგრამ საქართველოს
ისტორიაში ქუთაისი ერთ-ერთი დედაქალაქი იყო და აქ იყო
ქართული კულტურის უდიდესი საგანძური. გარდა ამისა,
ჩვენი ქალაქის ირგვლივ ბუნება მშვენიერია და ქმნის
დაუვიწყარ კანიონებს. აქ გვაქვს პრომეთეს მღვიმე და
სათაფლიას ეროვნული პარკი. აქ ასევე შეგიძლიათ
დააგემოვნოთ უცნობი ღვინოები და კერძები, რადგან ქუთაისი
და იმერეთი აქ განთქმულია სანელებლებით და გემრიელი
კერძებით. გავისეირნებთ ძველ ქალაქში, ვისაუბრებთ
ისტორიაზე, მოვინახულებთ ძველ ციხეს და ბაგრატის პირველ
საკათედრო ტაძარს საქართველოში, ასევე ვეწვევით გელათის
მონასტერს, ამის შემდეგ გავაცნობთ რეგიონის ბუნებას.
გელათის მონასტერში ვხვდებით მე-12 საუკუნის უძველეს
მეცნიერებათა აკადემიას. დავიბადე ქუთაისში და ეს ქალაქი
ჩემთვის ყველაზე მნიშვნელოვანია. მე გაჩვენებთ, თუ როგორი
ტრადიციები აქვთ აქ მცხოვრები ადგილობრივები და რაც
მთავარია ქალაქში არის მოქალაქეთა მეგობრობა.

3. პრომეთეს მღვიმე
პრომეთეს მღვიმე მსოფლიოს მასშტაბით გამორჩეული სილამაზის
ბუნების ძეგლია. მისი ასაკი დაახლოებით, 60-70 მილიონი წელია.
სტალაქტიდებისა და სტალაგმიტების გასაოცარი ნაღვენთი ფორმებით
მორთული ეს კარსტული მღვიმე, კიდევ ერთხელ დაგარწმუნებთ
ბუნების უსაზღვრო შესაძლებლობებში და გამოგზაურებთ ზღაპრულ
სამყაროში.მღვიმეში სულ აღმოჩენილია 22 დარბაზი, საიდანაც
ტურისტებისთვის ჯერ-ჯერობით 6 დარბაზია გახსნილი. მღვიმეში
შესაძლებელია 1420 მეტრი სიგრძის ბილიკის გავლა,
დარბაზების დათვალიერება და სანაოსნო ტურით გასეირნება
მდინარის გამდინარე ნაკადზე.
პრომეთეს მღვიმეში უხვად შეხვდებით ბუნების ნამდვილ შედევრებს -
სტალაქტიდებსა და სტალაგმიტებს, რომელთა ულამაზესი ნაღვენთი
ფორმები ზღაპრული გარემოს შთაბეჭდილებას ტოვებს მნახველებში.
ასევე, მღვიმეში გადაადგილებისას, წინ გელოდებათ „გაქვავებული
ჩანჩქერები,“ „ჩამოკიდებული ქვის ფარდები,“ ჰელიქტიდები,
კალციტის ნაღვენთები და სხვა ორგანული ნაფენები.მას აუცილებლად
უნდა ესტუმროთ ოჯახთან ან მეგობრებთან ერთად. სტუმრობისთვის
შაბა-კვირა შესანიშნავი გადაწყვეტილებაა. იმოგზაურეთ, აღმოაჩინეთ
საქართველოს მიწისქვეშა ზღაპრული სამყარო და შექმენით
თავგადასავლები.

4. Მესხიშვილის თეატრი
ქუთაისის ლადო მესხიშვილის სახელობის პროფესიული
სახელმწიფო დრამატული თეატრი — ქართულული სახელმწიფო
დრამატული თეატრი, ქუთაისის უდიდესი და უმთავრესი თეატრი.
1861 წლის 3 მარტს ქუთაისში, სცენისმოყვარეების მონაწილეობით,
გაიმართა პირველი, ისტორიული წარმოდგენა, გიორგი ერისთავის
კომედია „გაყრა“, რომლითაც აღინიშნა ახალი მოძრაობის დასაწყისი
ქართული თეატრის ისტორიაში. 1880 წელს ქუთაისში დაფუძნდა
პროფესიული დასი, რომელსაც 1885 წელს სათავეში ჩაუდგა
ცნობილი მსახიობი და რეჟისორი კოტე მესხი.
1894-1905 წლებში ქუთაისის თეატრს ხელმძღვანელობდა დიდ
ქართველი მსახიობი, რეჟისორი და საზოგადო მოღვაწე ლადო
ალექსი-მესხიშვილი. 1928 წელს ქუთაისში დაარსდა მეორე
სახელმწიფო თეატრი, ქუთაის-ბათუმის თეატრის სახელწოდებით,
კოტე მარჯანიშვილის ხელმძღვანელობით. ორი სათეატრო სეზონის
განმავლობაში, ქართული თეატრის რეფორმატორმა, დიდმა
რეჟისორმა, ქართული სცენის მსახიობთა ჭეშმარიტ
თანავარსკვლავედდთან ერთად, აქ განახორციელა თავისი საუკეთესო
დადგმები.
1940 წელს ქუთაისის თეატრს ლადო მესხიშვილის სახელი მიენიჭა.
1955 წელს ოფიციალურად გაიხსნა ქუთაისის დრამატული თეატრის
ახალი შენობა, უნიკალური არქიტექტურული ნაგებობა, რომელსაც
2009 წელს ძეგლის სტატუსი მიენიჭა.
2008 წელს მესხიშვილის თეატრში გაიხსნა 100 ადგილიანი მცირე
სცენა და ქუთაისის თეატრის ისტორიის ამსახველი მუზეუმი. 2009 -
2010 წლებში, კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს
გადაწყვეტილებით, თეატრის შენობის წინ საზეიმოდ გაიხსნა
მესხიშვილის თეატრის სამი მსახიობის სახელობითი ვარსკვლავი: ევა
ხუტუნაშვილის, ანზორ ხერხაძის და ერემო სვანაძის. ქუთაისის
თეატრის ისტორია მდიდარია ქართული თეატრისა და კულტურის
თვალსაჩინო მოღვაწების სახელებით, მნიშვნელოვანი თეატრალური
მოვლენებით და ფაქტებით.

5. ოპერის თეატრი
ენობა ქალაქის ცენტრში, შემკული ანტიკური ხანისთვის
დამახასიათებელი ქანდაკებებით, ქუთაისის ოპერისა და
ბალეტის თეატრია. ქუთაისს ქართულ საოპერო ხელოვნებაში
მნიშვნელოვანი ადგილი უჭირავს უპირველესად იმიტომ, რომ
ქართველი საოპერო მუსიკის ფუძემდებელი, მელიტონ
ბალანჩივაძე (ცნობილი ბალეტმეისტერი ჯორჯ ბალანჩინის
მამა) 1863 წელს ქალაქთან ახლოს მდებარე სოფელში დაიბადა
და დაწყებითი განათლებაც ქუთაისში მიიღო. ოპერების
„აბესალომ და ეთერი“, და „დაისი“ ავტორი, ზაქარია
ფალიაშვილი ასევე დაიბადა და გაიზარდა ქუთაისში. ფელიქს
ვარლამიშვილის ქუჩაზე დღესაც დგას სახლი, სადაც მან
ბავშვობა გაატარა. ქუთაისის ოპერის თეატრის ადგილზე იმ
დროისთვის არსებულ შენობაში ქუთაისის თეატრი დგამდა
წარმოდგენებს. სხვადასხვა დროს შენობაში სხვადასხვა
დაწესებულება ფუნქციონირებდა, თუმცა ყოველთვის მათი
საქმიანობა მუსიკასთან იყო დაკავშირებული. 1969 წლის
შემდეგ კი აქ ოპერისა და ბალეტის თეატრისთვის აშენდა
ახალი შენობა, სადაც დღესაც იდგმება როგორც საერთაშორისო
დონეზე ცნობილი საოპერო წარმოდგენები „ტრავიატა“,
„რიგოლეტო“, „ჯამბაზები“ და სხვა, ასევე ქართული
ნაწარმოებები: „დაისი“, „აბესალომ და ეთერი“ და კიდევ
ბევრი. ქუთაისის ოპერის თეატრის შენობის სარეაბილიტაციო
სამუშაოები ბოლოს 2010 წელს შესრულდა და მისი საზეიმო
გახსნა 2010 წლის 29 დეკემბერს შედგა.

6. გელათის მონასტერი
• გელათის მონასტერი იმერეთის მხარეში მდებარეობს, ქალაქ ქუთაისიდან 11 კმ-ის დაშორებით. მონასტერი დავით
აღმაშენებელმა დააარსა 1106 წელს. მის ანდერძში ვკითხულობთ: “დარჩა მონასტერი სამარხავი ჩემი და საძვალე
შვილთა ჩემთა უსრულად და წამყვა მისთვსაც ტკივილი სამარადისო, აწ შვლმან ჩემმან დიმიტრი სრულ ჰყოს
ყოვლითურთ”. სწორედ აქ არის დაკრძალული საქართველოს უდიდესი მეფე. ანსამბლი მოიცავს ღვთისმშობლის
მიძინების სახელობის მთავარ ტაძარს, წმ. გიორგის სახელობის ეკლესიას, წმ. ნიკოლოზის სახელობის ეკლესიას,
სამრეკლოს, აკადემიასა და გალავანს. გელათის მონასტერი უდიდესი კულტურულ-საგანმანათლებლო კერა იყო,
სხვადასხვა დროს აქ მოღვაწეობდნენ: არსენ იყალთოელი, არსენ ბულმაისიმისძე, პეტრე გელათელი, ევდემონ
ჩხეტიძე, ექვთიმე საყვარელიძე, გედეონ ლორთქიფანიძე და სხვა. მონასტრის მშენებლობის დასრულება დავითმა
სიცოცხლეში ვერ მოასწრო და დაწყებული საქმიანობა მისმა შვილმა - დემეტრემ გააგრძელა. XII-XV საუკუნეებში
გელათის მონასტერს მინიჭებული ჰქონდა სრული ავტონომია, აღიარებდა მხოლოდ მეფის უმაღლეს უფლებას,
საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქსაც კი არ ჰქონდა არავითარი სახელისუფლო ძალა. საქართველოს
პოლიტიკური დაშლის შემდეგ გელათის მონასტერი დასავლეთ საქართველოს მეფეების ხელში გადავიდა. 1510
წლის 23 ნოემბერს იგი იმერეთში შემოჭრილმა ოსმალთა ჯარმა გადაწვა. იმერეთის მეფეებმა ბაგრატ III-მ და გიორგი
II-მ გელათის მონასტერი აღადგინეს და ახალი მამულები შესწირეს. ბაგრატ III-ს გელათის "მეორედ აღმშენებელს"
უწოდებდნენ. XVI საუკუნის II ნახევარში დასავლეთ საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის რეზიდენცია
ბიჭვინთიდან გელათში გადმოიტანეს. XVIII საუკუნიდან გელათის მონასტერში დიდი მასშტაბის აღდგენითი
სამუშაოები გასწიეს გიორგი VI-მ, ალექსანდრე V-მ, სოლომონ I-მა, სოლომონ II-მ და გელათის ეპისკოპოსებმა.
იმერეთის სამეფოს რუსეთის იმპერიასთან შეერთების შემდეგ მონასტერი საეკლესიო სემინარიიდან სახელმწიფო
დაწესებულებად იქცა. გელათის მონასტერი მდიდარ ხელნაწერთა ფონდსა და ჭედური ხელოვნების ნიმუშებს
ფლობდა, რომლებიც ამჟამად მუზეუმებშია დაცული. გელათის კომპლექსი შეტანილია იუნესკოს მსოფლიო
კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლთა სიაში.
•
გელათის მონასტერში მოსახვედრად საჭიროა ქუთაისში ჩასვლა. ქუთაისის მიმართულებით მოძრაობს სხვადასხვა
ტიპის ტრანსპორტი: ავტობუსი, მიკრო ავტობუსი, მატარებელი და ასევე სრულდება ავიარეისები თბილისიდან,
მესტიიდან და ამბროლაურიდან ქუთაისის მიმართულებით. ტრანსპორტი გადის დიდუბისა და თბილისის
ცენტრალური ავტოვაგზალიდან. ქუთაისიდან გელათის მონასტერი დაშორებულია 9 კმ-ით, ამ მანძილის
დასაფარად დაგჭირდებათ ტაქსის დაქირავება.

7. რა ვჭამოთ?
• ტრადიციული ქართული სუფრა ესაა ერთმანეთში
გადაჯაჭვული აზია, ევროპა, კავკასია და თვითონ ქართული
ხასიათი, რომელიც ერთის მხრივ მუდმივად განიცდიდა უცხო
კულტურების ზეგავლენას და მეორეს მხრივ თვითონ ქმნიდა
ახალს და უნიკალურს. 2017 წელს ,,ქართული სუფრა“
არამატერიალური მემკვიდრეობის ნუსხას შეუერთდა.
ქართული გასტრონომია მრავალფეროვანი კერძების მთელი
ასორტიმენტია, რომელიც, საქართველოში მოგზაურობისას
იცვლება, კუთხიდან - კუთხემდე, ბარიდან - მთამდე, თუმცა,
თუკი გაგიმართლათ და მოხვდით იმერულ სუფრაზე, თქვენ
შესაძლებლობა გექნებათ დააგემოვნოთ და შეიგრძნოთ
ქართული კულინარია მთელი თავისი ბრწყინვალებით.
იმერული სამზარეულო კი წარმოადგენს
კერძებს, შეზავებულს იმპროვიზაციის
გასაოცარი ნიჭით, მრავალფეროვანი
სუნელებითა და მწვანილებით, რომელსაც
ემატება ვარიაციები ნიგვზით, ტყემლით ან
ძმრით. ქართული კლასიკური სუფრის
ისეთი საბაზო კერძების რეცეპტები,
როგორიცაა საცივი, მჭადი, მხალეული
თუ ხაჭაპური საქართველოს ულამაზესი
და
მრავალფეროვანი ბუნებისა და გასაოცარი
სტუმარმასპინძლობის წიაღში იქმნებოდა
და
იხვეწებოდა საუკუნეების განმავლობაში.

8. გმადლობთ
ყურადღებისთვის