Deze editie van FMI veroorzaakt de uitstoot van 3,8 ton van het broeikasgas CO2. FMI veroorzaakt jaarlijks de uitstoot van 45 ton CO2, Daarvan komt het grootste deel voor rekening van de uitgever en de drukker. Dat blijkt uit een onderzoek dat Corporate Facility Partners (CFP) op verzoek van APPR heeft uitgevoerd. Belangrijke conclusie: duurzaamheid reikt verder dan de eigen bedrijfsmuren.

1. Thema Duurzaam Fm
De CO-footprint
van FmI
Uitstoot deze uitgave kan zes woningen vullen
Deze editie van FMI veroorzaakt de uitstoot van 3,8 ton van het broeikas- Bert van
Renselaar MSc
gas CO2. FMI veroorzaakt jaarlijks de uitstoot van 45 ton CO2, Daarvan
komt het grootste deel voor rekening van de uitgever en de drukker. Dat
blijkt uit een onderzoek dat Corporate Facility Partners (CFP) op verzoek
van FMI-uitgever aPPr heeft uitgevoerd. Belangrijke conclusie: duurzaam-
heid reikt verder dan de eigen bedrijfsmuren.
CFP heeft de totale milieubelasting van FMI over een rijk dat er een balans is tussen people, planet en
heel jaar in kaart gebracht: van het bedenken van de profit. People staat hierbij voor de sociale kant van
inhoud van FMI en de papierproductie tot het mo- het beleid, profit voor de bedrijfseconomische en
ment waarop het blad in uw brievenbus valt. Boven- planet gaat in op de milieubelasting die een bedrijf
dien heeft CFP in kaart gebracht waar het besparings- of keten veroorzaakt.
potentieel ligt. Daarbij lag de focus op de CO2-uitstoot.
Andere zaken die aandacht hebben gekregen zijn het 70 woningen vol CO2
papier waarop het blad is gedrukt en het plastic Eén ton CO2 komt overeen met 556.200 liter. Corpo-
waarin het is verpakt. Het papier is FSC-gecertificeerd, rate Facility Partners (CFP) heeft berekend dat de uit-
het plastic is gerecycled. eindelijke jaarlijkse footprint van FMI overeenkomt met
Het unieke van dit project is dat er ook buiten de de inhoud van zeventig standaard tussenwoningen. De
eigen bedrijfsmuren naar duurzaamheid is gekeken uitstoot van alleen deze editie van FMI zorgt voor ge-
omdat verschillende bedrijven verantwoordelijk zijn noeg CO2-uitstoot om ruim zes woningen te vullen. Dit
voor de milieubelasting van het blad. En elk van deze heeft CFP berekend op basis van het Greenhouse Gas
bedrijven is in staat zijn aandeel in de uitstoot te Protocol. Dat is een internationale standaard om CO2-
verminderen en zo bij te dragen aan de duurzame uitstoot in kaart te brengen. Door het meten van CO2-
ontwikkeling van dit blad. uitstoot kan men duurzaamheid zichtbaar maken en
‘Bij duurzame ontwikkeling voorziet de huidige gemeten resultaten communiceren.
wereldbevolking in haar behoeften zonder daarmee
komende generaties te beperken om in hun be- Geen evenredige verdeling
hoeften te voorzien’. Dit citaat uit het VN-rapport De keten die verantwoordelijk is voor het blad dat u nu
Our common future geeft de essentie weer van vasthoudt bestaat uit vier verschillende bedrijven: uitgever,
duurzaam ondernemen, vaak ook betiteld als drukker, verzendhuis en postbezorger. De uitstoot van
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen CO2 is niet evenredig verdeeld. De uitgever en de drukker
(MVO). MVO komt in het kort neer op het reali- zijn samen zelfs verantwoordelijk voor 97 procent van de
seren van een gezonde bedrijfsvoering op zowel uitstoot in de keten. U kunt dat zien in figuur 1.
de korte als de lange termijn. Hierbij is het belang- Het maken van een FMI begint bij de uitgever, die
18 fmi 7/8 - 2010

2. 17e jaargang nummer 1 / 2010 vaktijdschrift van Facility Management Nederland www.fmn.nl 17e jaargang nummer 2 / 2010 vaktijdschrift van Facility Management Nederland www.fmn.nl 17e jaargang nummer 3 / 2010 vaktijdschrift van Facility Management Nederland www.fmn.nl
fmi fmi fmi
Thema: FM in crisis Hans Simons en Rob Bongenaar (OSB)
Dick-Jan Ente (CSC): Niek van Eijkel (NAM) over uitbesteding
over de schoonmaakbranche anno 2010
Facilitair beleid en cultuurverandering
Thema: VEILIGHEID FM in tijden van crisis: Thema: AUTOMATISERING
Veiligheidsmanagementsysteem tien maatregelen Thuiswerken: weg bij de keukentafel
De link tussen FMIS en C2000
FMinFOCUS TECHNIEK | Mens en techniek | Onderhoud uw onderhoud | ‘Het geheim van Schuurman’ FMinFOCUS ZORG | ENERGIEBESPARING NIET TEN KOSTE VAN WELZIJN BEWONERS FMinFOCUS SCHOONMAAK | Investeren in de medewerker | Concurrentie schoonmaakbedrijven moordend
Boek FMI1.indb 1 11-01-2010 15:33:46 Boek FMI2.indb 1 08-02-2010 15:14:13 Boek FMI3.indb 1 01-03-2010 15:16:28
17e jaargang nummer 4 / 2010 vaktijdschrift van Facility Management Nederland www.fmn.nl 17e jaargang nummer 5 / 2010 vaktijdschrift van Facility Management Nederland www.fmn.nl 17e jaargang nummer 6 / 2010 vaktijdschrift van Facility Management Nederland www.fmn.nl
fmi fmi fmi
Thema: REAL ESTATE Alexander Rinnooy Kan (SER): ING-ergonoom Paul Settels over
Peter Ong (Montaigne Lyceum) over huisvesting en ergonomie en duurzaamheid:
over het eerste PPS-contract in sociaal-economische vitaliteit ‘Zet er eurotekens neer’
de utiliteitsbouw in Nederland
Thema: INKOOP & CONTRACTEN Thema: HOSPITALITY
Nieuwe jas voor de oudste facilitaire opleiding
Dienstverlening centraal in contract Hospitality op de werkvloer
FMinFOCUS CATERING | Bedrijfsrestaurant wordt ontmoetingsplek | Aanbesteding restauratieve diensten Gemeente Alkmaar FMinFOCUS MVO | Ronald McDonald Centre en Wajongeren | Energielabel voor utiliteitsgebouwen FMinFOCUS HABITAT | NFC Index Coöperatie trendsetter in Europa | Ondernemen in Tsjechië
Boek FMI4.indb 1 07-04-2010 09:52:44 Boek FMI5.indb 1 10-05-10 15:15 FMI6 001.indd 1 31-05-10 15:20
verantwoordelijk is voor 62 procent van de CO2- waterzuivering moet dat water reinigen.
footprint. De CO2-uitstoot wordt voor 55 procent De drukker stuurt de hele oplage van het papieren
veroorzaakt door gas voor verwarming, en elektriciteit blad vervolgens naar het verzendhuis. Daar worden
voor onder andere verlichting en ICT. Het verbruik de bladen stuk voor stuk voorzien van een adreslabel
van diesel en benzine voor vervoer zorgen voor 43 en worden ze gesealed.
procent van de uitstoot. Doordat de redactie niet altijd Het verzendhuis heeft een aandeel van slechts 2 pro-
fysiek bij elkaar komt, maar ook via telefoon en email cent in de totale CO2-uitstoot van dit blad. Deze 2
met elkaar communiceert, vermijdt zij een deel van procent uitstoot wordt bijna geheel veroorzaakt door
de uitstoot op het gebied van vervoer. het plastic waarmee de bladen gesealed worden (84
Als het blad inhoudelijk klaar is, gaat het digitaal procent). De productie van een kilo plastic veroor-
naar de drukker. Het drukken zorgt voor 35 procent zaakt 6 kilo CO2-uitstoot.
van de totale uitstoot van het tijdschrift. Bij de Om het blad uiteindelijk bij u thuis of op kantoor te
drukker zijn papier en water, respectievelijk 27 en brengen, is de postbezorger van belang. De CO2 die
22 procent, de grootste veroorzakers van CO2-uit- de bezorger uitstoot, gebeurt voornamelijk (voor 75
stoot. Voor de productie van papier is energie nodig, procent) tijdens het vervoer. Dit is geen verrassing.
dat CO2-uitstoot veroorzaakt. Hetzelfde geldt voor De overige uitstoot wordt veroorzaakt door verbruik
het water dat nodig is voor het drukproces. De van gas en elektriciteit. >
7/8 - 2010 fmi 19

3. Thema Duurzaam Fm
Vezendhuis Postbezorger Plastic
1% Afval
2% Papier 2% 5%
Uitgever 10%
62%
Water Vervoer
Drukker 8% 33%
35%
Gas
25%
Elektriciteit
17%
Figuur 1. Verdeling uitstoot tussen ketenpartijen Figuur 2. Verdeling uitstoot tussen categorieën
Een klimaatneutrale waardeketen doel is het vinden en realiseren van besparingen,
Maatschappelijk verantwoord ondernemen is onder waardoor de duurzaamheid van de organisatie wordt
andere een waardeketen creëren die zoveel mogelijk vergroot. Vervoer (diesel en benzine), gas en elektri-
klimaatneutraal is. Dat betekent dat de productie van citeit zorgen samen voor 75 procent van de CO2-
dit blad geen CO2-uitstoot tot gevolg zou moeten heb- uitstoot. In kantoororganisaties is de uitstoot van deze
ben. In het bedrijfsleven heeft de facility manager categorieën vaak zelfs 90 tot 95 procent.
hierbij veel mogelijkheden om duurzaamheid in de Het verbruik van gas en elektriciteit door de uitgeve-
keten te stimuleren, omdat deze de eindklant is van rij veroorzaakt met 34 procent het meeste van de
de producten en diensten die hij inkoopt. Als klant totale uitstoot van FMI. De meest effectieve maatre-
kan de facility manager duurzaamheid van zijn leve- gelen om de uitstoot van de keten te reduceren zijn
ranciers eisen. Daarbij kan hij onder andere de criteria in deze categorie te vinden. Ze kunnen in de meeste
voor duurzaam inkopen gebruiken die de overheid normale kantoorgebouwen worden toegepast. Op het
heeft opgesteld. gebied van het besparen van energie zijn veel verschil-
Een klimaatneutrale waardeketen is in drie stappen lende maatregelen denkbaar. Of ze zijn toe te passen
te bereiken: reduceren, vergroenen en compenseren. is afhankelijk van de bouwkundige en installatietech-
Door minder energie te verbruiken wordt de uitstoot nische staat van het gebouw. Denk hierbij aan het
van CO2 zoveel mogelijk beperkt. Vergroenen van de aanpassen van instellingen in de meet- en regeltech-
gebruikte energie betekent dat de energie opgewekt niek, andere verlichting of duurzame ICT-oplossingen.
wordt zonder het verbranden van fossiele brandstof- Bijvoorbeeld het uitschakelen van servers of het ge-
fen. Met compenseren wordt de resterende CO2- bruiken van thin clients. Dat zijn energiezuinige,
uitstoot ergens anders vermeden door daar te inves- stille pc’s die een server gebruiken voor het uitvoeren
teren. Bijvoorbeeld in schone opwekking van energie. van de processen. Met de implementatie van zulke
maatregelen valt tot 40 procent op energieverbruik
Maatregelen om te reduceren en -kosten te besparen. Ook monitoring van energie-
In figuur 2 is weergegeven wat eerder al geconcludeerd verbruik draagt hieraan bij.
is: de kleinste groep in de keten is verantwoordelijk De uitgeverij veroorzaakt 27 procent van de totale
voor het grootste deel van de uitstoot. Dit verschijn- CO2-uitstoot in de categorie vervoer. Er zijn twee
sel is ook wel bekend als het Pareto-principe. Dat gaat belangrijke strategieën om de CO2-uitstoot en de
ervan uit dat 20 procent van de oorzaken verantwoor- kosten van vervoer te verminderen: beperken van het
delijk is voor 80 procent van de gevolgen. Dit prin- aantal kilometers, en van de beslist noodzakelijke
cipe is breed toepasbaar en illustreert heel goed het kilomters de uitstoot zoveel mogelijk beperken. Het
belang van meten en benchmarking. Daarmee is het meest effect heeft het reizen met openbaar vervoer in
mogelijk snel en tegen lage kosten de grootste bespa- plaats van met de auto. En als de auto beslist noodza-
ringsmogelijkheden op te sporen. Het uiteindelijke kelijk is: een energiezuinige auto met energielabel A.
7/8 - 2010 fmi 21

4. Thema Duurzaam Fm
Uit het benchmarken van deze cijfers, blijkt dat de of verminderd wordt. Precies evenveel als wat je zelf
medewerkers van de uitgever veel meer kilometers uitstoot. Compensatie zorgt dus, net als CO2-reduc-
naar hun werk reizen dan gemiddeld. Maatregelen tie, voor vermindering van de totale uitstoot. Alleen
om hun aantal kilometers te verminderen zijn zaken werkt het indirect.
als thuiswerken, carpoolen of video-conferencing. De CO2-uitstoot van de postbezorger heeft het bedrijf
Het derde aandachtpunt dat uit de metingen blijkt is zelf volledig gecompenseerd. De overgebleven uit-
het papierverbruik bij de drukkerij dat 9 procent van stoot van deze editie van
de totale uitstoot veroorzaakt. Van de totale hoeveel- FMI, 4.039 kg CO2, heeft
heid bedrukt papier gaat 23 procent verloren door CFP volledig gecompen-
snijverlies. Wat u nu in handen hebt is 77 procent van seerd. Om te compenseren ‘Reduceren moet ook
het papier dat nodig was om dit exemplaar van FMI adviseert CFP te investeren
te maken. Door het snijverlies terug te dringen kan in Gold Standard-compen- buiten de muren van
de uitstoot van papier bij de papierfarikant omlaag. satiecredits. De Gold
Voor de meeste facility managers zal de milieubelas- Standard is een duurzaam- het eigen bedrijf’
ting van papier 2 tot 5 procent van het totaal bedragen. heidskeurmerk voor CO2-
Dit percentage kunt u verlagen door digitalisering reductieprojecten. Alleen
van documentstromen, dubbelzijdig printen en an- projecten die CO2-reductie
dere printbeperkende maatregelen. Benchmarks laten realiseren via duurzame energie en energiebesparing
zien dat de eerste maatregel veruit het meeste effect komen voor deze standaard in aanmerking. Projecten
heeft. Wanneer alle documentstromen digitaal verlo- voor bosaanplant vallen daarbuiten. De belangrijkste
pen en er geen kasten en printers meer op de werkplek claims van de Gold Standard zijn dat er daadwerke-
zijn zal het papierverbruik flink dalen. lijke sprake is van additionele CO2-reductie, er lo-
kale partijen bij betrokken zijn en dat de bijdrage aan
Duurzame opwekking van energie duurzame ontwikkeling transparant is.
De uitstoot van wat overblijft na het invoeren van
besparende maatregelen kunt u verduurzamen. Conclusie
Bijvoorbeeld door groene stroom in te kopen. Maar Het is mogelijk veel uitstoot van het broeikasgas CO2
er zijn ook steeds meer bedrijven die zelf in hun te reduceren, ook buiten de muren van het eigen be-
energiebehoefte voorzien. Dankzij steeds gunstiger drijf. Het reduceren van de eigen uitstoot levert vaak
terugverdientijden worden zaken als windmolens, ook vermindering van kosten op. Aan de leveranciers
zonnepanelen en warmtepompen interessante in- in de keten kan de klant eisen stellen als het gaat om
vesteringen. Investeringen in grote windturbines en duurzaamheid. Deze eisen hoeven niet voor een ho-
warmte koude opslag (WKO) zijn op dit moment gere prijs te zorgen. Dit versterkt de duurzaamheid
het meest gunstig. Een WKO maakt gebruik van de binnen de keten en het imago van de eigen organisatie.
bodem als opslag voor energie. In de zomer slaat de Een belangrijke eerste stap is het in kaart brengen van
installatie warmte op in de bodem, die in de winter de complete CO2-uitstoot van de gehele productieke-
wordt gebruikt om het kantoor te verwarmen. De ten. Zoals het voorbeeld van FMI laat zien is dat re-
winterse koude wordt in de zomer weer gebruikt latief eenvoudig. Het Pareto-principe ontmaskert het
om te koelen. Het plaatsen van een WKO is met kleinste deel van het proces dat voor het grootste deel
name interessant bij nieuwbouw of renovatie van van de uitstoot zorgt. Hierdoor worden de belang-
een kantoorgebouw. rijkste mogelijkheden tot reductie blootgelegd en kunt
Met de stijgende energieprijzen zullen bedrijven de u beginnen met het verminderen van luchtvervuiling
komende jaren deze ‘duurzame opwekkers’ in grote en het besparen van kosten. Door deze meting jaarlijks
massa aanschaffen. Naast het kostenaspect is er nog te herhalen worden de resultaten zichtbaar gemaakt
een ander belangrijk voordeel. Duurzame energieop- voor zowel directie als klanten en andere stakeholders.
wekking waarborgt de onafhankelijkheid van de Dit zal op de langere termijn leiden tot een betere
eindige olievoorraad en daarmee de continuïteit van concurrentiepositie voor uw organisatie en een be-
de organisatie in de toekomst. tere toekomst voor de volgende generaties. fmi
Compensatie van de resterende uitstoot
Uiteindelijk blijft er meestal een restant CO2-uitstoot
over dat niet verder gereduceerd kan worden. Om
volledig klimaatneutraal te worden is de laatste stap > Bert van Renselaar MSc, Consultant bij adviesbureau Corporate
het compenseren van de CO2-uitstoot. Het is een Facility Partners (www.cfp.nl)
maatregel die ervoor zorgt dat ergens anders minder
CO2 wordt uitgestoten. Zo kun je ervoor zorgen dat > Met dank aan Jaroff Garantmail, Sandd en APPR
ergens anders op de wereld CO2-uitstoot voorkomen
22 fmi 7/8 - 2010