የአመራር / Leader ship / ብቃት ወሳኝ መሆኑን የሚያመላክት ጽሁፍ

1. የ አመራር / Leader ship / ብቃት ወሳኝ መሆኑን የ ሚያመሊክት ጽሁፍ
በብርሃኑ ታዯሰ ታየ
አመራር በሁለም ድርጅቶች ወይም ተቋማት ዓብይ ሚና ያሇው በመሆኑ ረጅም ጊዜን ያስቆጠረ ነ ው፡ ፡ የ ዕድገ ት
እንቅስቃሴዎች የ ህዝብ አስተዲዯር መዋቅር በመንግሥት መሥሪያቤቶች፣ መንግሥታዊ ባሌሆኑ ድርጅቶች ፣ በግሌ
ኢንተርýራይዞች ፣ በሕብረተሰብ ተቋማት ወዘተ ውጤታማና ቀጣይነ ት እንዱኖራቸው አመራር ጠቀሜታ አሇው፡ ፡ በአገ ር
አቀፍ በክሌሌ ፣ በወረዲና የ ሚገ ኙ የ ህዝብ አመራር ባሇሙያዎች ብቃት በሁለም ዯረጃዎች አስፈሊጊ ነ ው፡ ፡
ተግባርና ኃሊፊነ ቱን ተገ ንዝቦ ፣ ፖሉሲዎችን ፣ ስትራቴጂዎችንና ዕቅድን ሇመተግበር ሃብትና በብቃት መጠቀም
ማስቻሌ ነ ው፡ ፡
ቀድሞ ስሇ አመራር የ ነ በሩ አመሇካከቶች / Classical Thoughts / ሇአንድ ድርጅት ሥራ መሳካት
ቁሌፍ ግብአት የ ሚባለት ሇምሳላ መሬት ፣ ካፒታሌ ፣ ጉሌበት ወዘተ መኖር ነ ው በማሇት እምነ ታቸውን ያራምደ ነ በር
፡ ፡ በመቀጠሌ Contemporary ሲሆን በአሁኑ ጊዜ ከብዙ ሌምድ በኃሊ ከውሳጣዊና ውጫዊ ሁኔ ታዎች በተጨማሪ
ሇአንድ የ ህዝብ ገ ዥ የ ግሌ ድርጅት መሪ እንቅስቃሴ መሳካት ወይም መውዯቅ የ አመራር ብቃት ትሌቁን ድርሻ
ይይዛሌ፡ ፡
ሇምሳላ፡ - በአሇማችንሊይ በተትረፈረፈ የ ተፈጥሮ ሃብት ፣ ጉሌበት ፣ ካፒታሌ ጥገ ኛ ሳይሆኑ የ ባሇፀጉትን
ሶስት አገ ሮች መጥቀስ ይቻሊሌ፣
ጃፓን በህዝብ ብዛት ከኢትዮጵያ ጋር ስትነ ፃ ፀር በተቀራረቡ ስትሆን የ አገ ሪቷ አቀማመጥ 80% ተራራማ
ነ ው፡ ፡ በዚህም ሇእርሻና ሇእንስሳት ርባታ የ ማትመችና የ ተትረፈረፈ የ ተፈጥሮ ማዕድንም የ ላሊት ነ ች፡ ፡
ነ ገ ር ግን እስከ ቅርብ አመታት በተፈጥሮ አዯጋ ከመመታቷ በፊት የ ዓሊማችን ሁሇተኛ ቁንጮ የ ኢኮኖሚ መሪ
የ ነ በረች አሁንም በኢኮኖሚ ቀዯምት ከሚባለት አገ ሮች ተርታ ያሇች ነ ች፡ ፡ በአገ ሪቷ ብቻ ምርታቸውን
በማቅረብ ያሌተወሰኑት ግዙፍ ድርጅቶች በአገ ራቸው የ ተፈጥሮ ሃብት ምርታቸውን ሇማሳዯግ ሳይወሰኑ መጠነ
ሰፊ የ ሆነ ጥሬ እቃዎችን በማስገ ባትና / Importing raw materials / በአገ ራቸው የ ተመረቱ
ያሇቀሊቸው ጥራት ያሊቸውን በርካታ ምርቶች በመሊው ዓሇም በመሸጥ / Exporting manufactured
products / እስከ አሁን ድረስ ሇአሇማችን ከፍተኛ ድርሻ አሊቸው፣
ሁሇተኛው ሲውዘርሊንድ ስትሆን በዓሊማችን ሊይ የ ቆዲ ስፋቷ አነ ስተኛ ነ ው ፡ ፡ ሇዓሇም የ ሚበቃ የ ተትረፈረፈ
የ ግብርና ምርትም ይሁን ሇእንስሳት ርባታ በቂ የ ሆነ መሬት የ ላሊት በመሆኗ የ ካካዋ ምርት የ ላሊት ፣ በቸኮላት
ምርት የ አሇማችን ቁንጮ በብዛትና በጥራት አምርቶ ሇዓሇም በማቅረብ ተጠቃሽነ ት ሀገ ሪቱ በዓሇማችን የ ቆዲ ስፋት
አነ ስተኛ ከሚባለት አገ ራት የ ምትመዯብ ስትሆን ይህም ጥራት ያሇው የ ወተት ምርት ሇዓሇም በብዛት ሌታቀርብ
የ ሚያስችሊት አይዯሇችም ይህንን ችግር ሇመቅረፍ የ ቻሊቸው ምርቶችን ከውጭ በማስገ ባት ቸኮላት ሇማምረት የ ሚሆኑ
የ ወተት ተወጽኦችን ከውጭ በማስገ ባት ሇምርቾ ጥራት ሆኗሌ ፡ ፡ ይህች የ ዓሇማችን ትንሽ አገ ር የ ህዝቦቿ የ አኗኗር
ዘይቤ ሲታይ ያሇስጋት የ ሚኖሩ የ ዓሊማችን ተምሳላት አገ ር ስትሆን በጸጥታ ፣ በስራ የ ዓሇማችን ጠንካራና ሰሊማዊ
ኑሮ በመኖር ፣ ማህበራዊ ፣ ኢኮኖሚያዊ ፣ ፖሇቲካዊ መሥተጋብር የ ሠፈነ በት ታሊቅ ሀገ ር ነ ች፣
ስሇካናዲ ማብራሪያ አያስፈሌገ ውም ምክንያቱም በርካታ ስዯተኞችን ተቀብሊ እንዯ አገ ሯ በመኖር ከላልች
አገ ሮች አብሊጫውን ስሇምትይዝ ነ ው፣ እዯ አገ ር ከተመሰረተችም ከ100 አመት ብዙም የ ማይበሌጣት ናት፣
ሀገ ራችንም እስከምናውቀው ድረስ በከብት ርባታ ከአፍሪካ አንዯኛ ከአሇም 10ኛ መሆኖ ይታወቃሌ፣
1. እስከ መቼ ነ ው ጥሬ ዕቃ / ቆዲ ሸጠን / ምርቶችን የ ምንቀበሇው?
2. ኢትዮጵያ መቼ ይሆን የ ቆዲ ምርታችንን በጥራት / Process / ተዯርገ ው በምርት ከተመረቱ በኃሊ
ሇዓሇም በማቅረብ የ ምንታወቅበት ?
3. እስከመቼ ነ ው በዘይት መሌክ ሇምግብነ ት የ ሚውሇው ጥራት ያሇው / Organic / የ ኑግ ምርት
የ ሰሉጥ ምርታችንን በጥሬ ዕቃ ነ ት ወዯ ውጭ ተሽጠው በላሊ መሌኩ የ ሚረጋና ሇጤና ጥሩ ያሌሆነ ዘይት
የ ምናስገ ባው?

2. በሁሇተኛው ማሇትም Contemporary ተብል የ ተገ ሇፀው ብሌሆችና አመሇካከታቸው የ ተዋጣሊቸው መሪዎች የ ተሻሇ
ስራ መስራት እንዯሚችለ የ ሚያመሊክት ሲሆን የ አመራር ብቃት መኖሩ መንግሥታዊም ሆነ መንግስታዊ ሊሌሆኑ ድርጅቶች
ወሳኝ ሚና ይጫወታለ፡ ፡ በመጀመሪያ የ ተጠቀሰው / Classical thoughts / ሇአንድ ድርጅት ስኬት ዋና
ናቸው የ ሚባለት የ ተፈጥሮ ሃብት ፣ መሬት ፣ የ ሰው ጉሌበት እና ካፒታሌ ምንም ጠቀሜታ ያሊስገ ኝባቸው ሃገ ራት
ሇምሳላ ብንጠቅስ
1. ከ አፍሪካ ሉቢያና
2. ዯቡብ ሱዲን
3. ከኤሽያ ሶርያን መጥቀስ ይቻሊሌ፡ ፡ በተራ ቁጥር አንድና ሶስት ሊይ የ ሚታየ ው የ መሪዎች ኢዱሞክራሲያዊነ ት
ስሌጣንን የ ሙጥኝ ማሇት ሇህዝባቸው የ ማይወግኑ ኃሊፊነ ትን አሳሌፎ ያሇ መስጠት ኃይሌ በመጠቀም ስሌጣንን
የ ሙጥኝ ማሇት ሲሆን በሁሇተኛ ሊይ የ ተጠቀሰችው ሱዲን የ ተፈጥሮ ሃብት የ ግጭት መንስኤ መሆን መከባበር
ማጣት ህዝባቸውን ሇጦርነ ት ሇስዯትና ሇሞት መንስኤ ናቸው፣ መገ ነ ጣጠሌ ውጤቱ የ ከፋየ ሆነ ባት ሀገ ርናት
ከሊይ በተዘረዘሩት በሁሇት ጓራ ያዯጉ አገ ሮችና ያሊዯጉ አገ ራት ሌዩነ ታቸው በዋናነ ት በሰሇጠነ ው / በተማረው /
የ ሰው ኃይሊቸው ሊይ ያሊቸው ሌዩነ ት ምንድን ነ ው?
ያዯጉት አገ ራት ካሊዯጉት ተምረዋሌ የ ሚባለት ሲወዲዯሩ ሌዩነ ታቸው ብዙ የ ተጋነ ነ አይዯሇም ተመሳሳይነ ት አሇው፣
ሌዩነ ታቸው ከዚህ ቀጥል የ ሚቀርቡትን የ መተግበርና ያሇመተግበር ሊይ ያሊቸው ሌዩነ ት ነ ው፡ ፡ እነ ሱም ፡ -
1. ስነ ምግባር / የ ግብረ - ገ ብነ ት ህጎ ች / መሰረታዊ መመሪያቸው ማድረጋቸው፣
2. ሃቀኝነ ትና የ አንድነ ት መርህ ማክበራቸው፣
3. ከፍተኛ ኃሊፊነ ትን መሸከም መቻለ፣
4. ህግ እና መመሪያዎችን ማክበርና ማስከበር፣
5. የ ዜጋቸውን መብት ማክበርና ማስከበር፣
6. የ ስራ አፍቃሪነ ታቸው፣
7. ሃብትን መቆጠብ ፣ በአግባቡ መጠቀምና የ መዋሇንዋይ ፍሰትን መጠበቅ፣
8. ስራን በአግባቡ ሇመተግበር የ ሚጥር ካሌሰራም እራስን ሇመቀየ ር ፍቃዯኛ የ ሆነ መሆን፣
9. ሁላ ሇስራው ትኩረት የ ሚሰጥ ሇዚህም ያሇው ባህሪ ተቀያያሪ ያሌሆነ የ ስራ ሰአትን የ ማክበር
/punctuality/ ሇሰአት ትሌቅ ክብር የ ሚሰጥ፣
ሇማጠቃሇሌ ያክሌ ከሊይ የ ተዘረዘሩት በአዯጉ አገ ራትና በባሇፀጉት አገ ራት የ መተግበርና ያሇመተግበር ያሇ ሌዩነ ት
በመሆኑም በሊዯጉ አገ ራት ጥቂቶቹ ብቻ የ ሚያከብሩ ሲሆን በአዯጉ አገ ራት ግን ብዙዎቹ ኃሊፊነ ትን የ ተሸከሙት
የ ሚተገ ብሩት ስሇሆነ ነ ው መበሊሇጡ የ ተፈጠረው፣
መፍትሔዎች
የ ጥሩ መሪ ባሕሪያትን መሊበስ ነ ው / Qualities of
effective leadership/
በስፋትና በርቀት የ ሚያስብ / Strategic Thinker / ድርጅቱ ሇወዯፊቱ የ ተሳካ እንዱሆን
የ ሚጥር፣
ራሱ ሇላልች የ ስራ ባሌዯረቦቹ ምሳላ መሆን የ ሚችሌ / Role model / ፣
ውሳኔ ሰጭ / Decision – Maker / ፈጣንና የ በሰሇ ውሳኔ የ ሚሰጥ፣
ከራሱ ጥቅም ማሥከበር በፊት ፣ የ ብዙሀኑን ጥቅም ማሥከበር እንዱያድጉ የ ሚያግዝ፣ / creating
synergistic effect/ ፣
ሸምጋይ/ mediators/ ግጭቶች በጊዜዉ እንድፈቱ የ ሚያግዝ፣
በስምምነ ት የ ጋራ ዉሳኔ የ ሚፈር /consensus seeker /builder/ በጋራ መስራትን
ግምትየ ሚሰጥ፣
ራሱን በጥሞና የ ሚፈትሽ /self evaluator/

3. የ ቡድን ስሚትን የ ሚፈጥር /team spirit creator and promoter/ ሇአንድ ተግባር ሰዎችን
በአድነ ት እዱሰባሰብ የ ሚያዯርግ ፣
ሚዛናዊ የ ሆነ /fair and balanced/ ሁለንም ሰው በኩሌ የ ሚያይና ዲኝነ ት የ ሚሰጥ፣
ሃሳብን በቀሊለና በግሌåማስተሊሇፍ የ ሚችሌ / good communicator/፣
በማሳመንና ተምሳላ ትበመሆን የ ሚመራ / lead through influence and example
setting/ /በሚሰጥ ሀሳብናውሳኔ ጫና የ ማያዯርግ፣
አስተያየ ት የ ሚሰጥናየ ሚቀበሌ /taker and giver of feedback/ ገ ንቢትችቶችን ይሰጣሌ
ይቀበሊሌ፣
በጥሞና የ ሚያዯምጥ /emphatic listener/
ከሊይ የ ተዘረዘሩት የ ጥሩ መሪ ባህሪያትና ክህልት ሇአንድ የ መግስትም ይሁን የ ግሌ ድርጅቶች መሪዎች
ያገ ሇግሊለ እዱሁም ከተጠቀሙባቸው በእጅጉጠቃሚ ናቸው። ነ ገ ርግን አድመሪ በምን አይነ ት ሁኒታእና ቦታ ምን
ዓይነ ት ክህልትን መጠቀም እዲሇበት ሇይቶ ማወቅ አሇበት። የ ወቅቱን ተጨባጭሁኔ ታ በማጤን የ አመራር ስሌቱን
ማመቻቸት ይኖርበታሌ።
Source USAID from the American people improving educational
leaders training manual 2011
፣
For more information you can find #G.S
institute apprise and quality audit