1. ШУУДАНГИЙН СҮЛЖЭЭГЭЭР E - ХУДАЛДААГ ЗОХИОН БАЙГУУЛАХ
БОЛОМЖИЙН СУДАЛГАА
-
Зорилго
-
Байгууллага
-
Шуудангийн сүлжээ
-
Шуудангийн техник технологийн өнөөгийн байдал
-
Хүргэлтийн систем
-
Веб байрлуулалт
-
Төлбөрийн тогтолцоо
-
Дүгнэлт
Зорилго
Монгол Шуудан Компаний гадаад, дотоод сүлжээ болон хүргэлтийн системийг ашиглан
шуудангийн үйлчилгээнд е- худалдааг эвтрүүлэх болмжийг хайх.
Байгууллага
Шуудан холбоо гэдэг нь шуудангаар үйлчлэгч хуулийн этгээд- компани юм. Уламжлалт
болон нэмэлт үйлчилгээг үзүүлдэг.
Уламжлалт үйлчилгээнүүд:
1. Шуудангийн илгээмж- бичиг захидал, боодол, илгээлт
2. Шуудангийн тарифийн болон уран сайхны марк, үнэт цаас
3. Хэрэглэгчийн хайрцаг
4. Хот хоорондын телефон яриа, цахилгаан мэдээ / гэрээгээр /
5. Зорчигч тээвэр- хот хооронд, орон нутагт
6. Тогтмол хэвлэл ном / худалдаа, захиалга, хүргэлт /
Нэмэлт үйлчилгээ
1. Хэвлэл мэдээллийн зарлал хүлээн авах
2. Илгээмжийн худалдаа

2. 3. Тэтгэвэр, тэтгэмж, мөнгөн гуйвуулга
4. улсын төсвийн орлого, зарлага
5. Дугтуйны үйлдвэрлэл, худалдаа
6. буухиа шуудан
7. Летакс
8. Датаграмм
9. Аэрограмм
10. Гардуулалтын карт
11. Экспресс үйлчилгээ зэрэг орно.
Бидний сайн мэдэх Өгөөдэй хаан 1228- 1241 онд харидцаа холбооны өвөг болох морин
өртөөг үүсгэж анхны тив хоорондын шуудан холбоог байгуулжээ. Ингэж 13- р зуунд
үүсэн бий болсон өртөө шуудан улам хөгжсөөр ардын хувьсгалтай золгож 1921.07.19- нд
“ Монгол улсын шуудан бичиг, цахилгаан мэдээний ерөнхий хороо ”- г байгуулсан нь
шуудангийн анхдагч байгуллага болсон юм. Үүнээс хойш өнөөг хүртэл дараах нэр
хаягтайгаар ажиллаж иржээ. Үүнд:
-
1935 он хүртэл Нийслэлийн шуудан хороо
-
1935- 1936 онд нийслэлийн төв хорооны газрын Төв шуудан
-
1936- 1958 онд холбооны ерөнхий хорооны газрын Төв шуудан
-
1958- 1960 онд цахилгаан шуудангий хороо
-
1960- 1966 онд холбооны удирдах газрын шуудан хэвлэлийн алба
-
1966- 1978 охд Төв шуудан
-
1978 оны 8- р сар- 1990 оны 7- р сар Цахилгаан, Шуудан холбооны газар
-
1990.07.01- 1994.11.01 хүртэл шуудан холбооны газар
-
1994.11.01- с цахилгаан холбооноос салж Монгол Шуудан компани
-
2002.04.05- аас Монгол Шуудан ХХК

3. -
2004 онд зам тээвэр аялал зуулчлалын яамны бүрэлдэхүүнд шуудангийн бодлого
зохицуулалтын бие даасан газар
-
2008 оны сүүлчээс “ Мэдээлэл шуудан храидцааны холбоо” ны салбарт орж ирсэн.
Дээрх он цагуудыг туулан хөгжсөөр ирсэн хууль эрх зүйн орчин бүрдсэн байгууллага юм.
Шуудангийн сүлжээ
Монгол шуудан компани нь өнөөгийн байдлаар монгол орныг хамарсан 345 салбартай,
улс хооронд 19 оронтой хамтран үйл ажиллагаа явуулж байна.
Зураг 1. Монгол шуудан компаний дотоодын сүлжээний бүдүүвч.
Шуудангийн техник технологийн өнөөгийн байдал

4. Монгол шуудан компани нь анх 2003 онд дотооддоо котпьютерийн сүлжээг HUB дээр
тулгуурласан UTP кабельтай, 120 гаруй компьютертойгоор байгуулан аймгуудын шуудан
холбооны газруудыг холбож Монгол улсын шуудангийн мэдээллийн сүлжээний эхлэл
тавигдсан. Уг сүлжээг ашиглан төв аппаратын ажилтнуудын материалыг нэг цэгт
төвлөрүүлэн гүйцэтгэдэг болсноос гадна IPSlight, PostNet, OrdersPro зэрэг шуудангийн
программуудыг хот, хөдөөгийн салбаруудын компьютерт суулган ашиглаж байна. Үүний
тусламжтайгаар илгээмжийн дамжуулалтыг хянах боломжтой болсон. 2008 он гэхэд 260
гаруй компьютертойгоор ADSL модемоор интернетэд холбогдсон байна. Ингэснээр
шуудангийн салбар нэгжүүдийн хооронд мэдээлэл чөлөөтэй солилцох боломжтой болсон.
Мэдээллийн нэгдсэн сүлжээг боловсронгуй болгосноор мэдээллийн технологид
сууриласан үйлчилгээнүүдийг хэрэгжүүлэхэд дөхөм болсон. Төв шуудан болон аймгийн
төвүүдэд байрлах салбар нэгжүүдэд мэдээллийн технологийн мэргэжилтэн ажиллаж
байна.
Могнол шуудан компаний интернет холболт болон серверийн тухай
Интернетийн холболтын хувьд монгол шуудан компани нь 1998 оноос эхлэн Миком
компанитай хамтран ажилласаар ирсэн байна. Өнөөнгийн түвшинд миком компаниас
аймгуудын шуудан үйлчилгээний газруудад dial- up- ийн 21 эрх болон улаанбаатар хотын
хэмжээнд төв шуудан, маркын газарт ADSL- ийн 3 эрх аван ажиллаж байна. Magicnet
компаниас domain name / www.mongolpost.mn / веб байрлуулж мэйлийн үйлчилгээг авч
ашиглаж байна.
Монгол улсын холбооны сүлжээний зохион байгуулалт
2007 оны эхний сараас 21 аймгийн төвүүдийг монголын цахилгаан холбоо компаниас
шилэн кабельд холбосон. Энэ нь Монгол Шуудан ХХК- ний цаашдын үйл ажиллагаанд
нөлөө үзүүлэх болно. Мэдээллийн нэгдсэн сүлжээг боловсронгуй болгосноор мэдээллийн
технологид сууриласанүйлчилгээнүүдийг хэрэгжүүлэхэд дөхөм байх болно.
Манай орны шуудангийн е-худалдааны өнөөгийн байдал , цаашдын чиг
хандлага.

5. Одоогийн байдлаар монгол шуудан компани нь е- худалдааны үйлчилгээг хараахан
нэвтрүүлж амжаагүй байгаа бөгөөд тус үйлчилгээг нэвтрүүлэх төслийн шатанд явж
байна. Монгол Шуудан ХХК нь өөрийн ундсэн сүлжээ болон бараа хүргэж чадах давуу
тал зэргээ ашиглах ёстой. Аймаг болон сумын төвийн шуудангийн салбарын ажилтнуудын
мэдээллийн технологийн ба интернетийн мэдлэгийг дээшлүүлэхэд л асуудлын эхлэл
тавигдана аа гэсэн үг юм. Хэдийгээр яг е-худалдаа гэсэн нэр төрлийн үйлчилгээ Монгол
Шууданд нэвтэрч амжаагүй байгаа ч “ Илгээмжийн худалдаа ”, “ Маркийн электрон
худалдаа ” зэрэг үйлчилгээнүүдийг Монгол Шуудан ХХК явуулж байгаа. Илгээмжийн
худалдааны үйлчилгээ нь яваандаа е- худалдааны үйлчилгээ болох бөгөөд шуудангийн
электрон худалдааны үндэс суурь нь болох юм.
Хүргэлтийн систем
345 сум суурин газрын хоёрт нь агаараар, 22т нь төмөр замаар, 321 суманд авто машинаар
шуудангийн илгээмжийг тээвэрлэн хүргэдэг.
Давтамж нь аймгуудад 7 хоногт 2- 5 удаа, 30 гаруй суманд 3 удаа, 50 гаруй суманд 2 удаа,
260 гаруй сутанд 1 удаа, нийслэлийн 50 гауй салбар нэгжид өдөрт 2 удаа, нэг суманд
дунджаар 7 хоногт 1,32 удаа хүргэлт хийдэг байна.

6. Шуудан нолбооны байгууллагад шуудан тээврийн бага оврын 130 орчим машин, 20-оод
мотоцоциклоор хүргэлтийг хийж гүйцэтгэж банйа.
Веб байрлуулалт
Веб байрлуулах 3 шийдэл байдаг.
1. Энгийн: Нэгэнт байгаа системийг худалдаж авах, эсвэл тvvнд холбогдох
Энгийн веб хуудасаар бараа үйлчилгээнүүдээ танилцуулна
Хэрэглэгчидээ бvрэн ажиллагаатай төлбөрийн системтэй веб рvv хандуулана
Хэрэгжvvлэхэд хялбар бєгєєд найдвартай ажиллагаатай
Тогтмолжсон үйлчилгээнд тулгуурлана
Жишээ нь: www.call2mongolia.com
2. Дундаж: Веб хуудас, мэдээллээ єєрєє олж, хийх
Техник, сvлжээгээ бусдаар хангуулах
Вебийн vйлчилгээн дээрээ анхаарлаа тєвлєрvvлэх
Өөрийн хуучин юм уу хvссэн vйлчилгээгээ ашиглах

7. Тусгай vйлчилгээ/мэдлэгийн хэрэгцээ бага
Жишээ нь: www.rose.mn
3. Комплекс: Өөрөө вебээ боловсруулан, байршуулах
Доорх орчинг бvрдvvлэх шаардлагатай:
Системийг боловсруулан, ажиллагааг нь хангах чадвартай байх
Хэрэглэгчийн эрэлтийн тоо хэмжээг зохицуулах
Борлуулалт, vйл ажиллагааны зохицлыг хангах
Технологидоо урт хугацааны хєрєнгє оруулалт хийх
Жишээ нь: www.dell.com / www.amazon.com
Е- худалдааны үйл ажиллагаа нь:
- Зарлан нийтлэх
- Захиалах буюу төлбөр тооцоо хийх
- Дамжуулах буюу хүргэн өгөх гэсэн гурван хэсгээс бүрдэнэ.
Е- худалдаа нь хүлээн авагч, борлуулагч, зуучлагч гэсэн оролцогчидтой байна. Энд
шуудан холбоо нь зуучлагчийн үүрэг гүйцэтгэх бөгөөд худалдан авагч, борлуулагч
хоёрын хооронд борлуулагчийн зах зээлд нийлүүлэх бүтээгдэхүүний мэдээлэл,
хэрэглэгчийн захиалга төлбөр, тооцоог дамжуулна. Е- худалдаа гэдэг нь Бичиг
хэрэгслийн бараа, ном хэвлэл, бэлэг дурсгал, гоо сайхны бараа, цахилгаан бараа, сугалаа
гэх мэт барааг сүлжээгээр дамжуулан захиалгын дагуу борлуулах, нийлүүлэхээс гадна
хэрэглэгч илгээлтээр явуулахыг хүсч, катологийн дагуу сонгосон бараа материалын
захиалгыг хүлээн авч электрон шуудангаар гардуулах газрын шуудангийн байгууллагад
барааны нэр кодоор нь дамжуулж хаягт эзэнд нь гардуулах үйлчилгээ юм.
Шуудангийн сүлжээнд түшиглэн электрон худалдааг хэрхэн зохион
байгуулах вэ?
 Цахим бизнесийн суурь орчинг бүрдүүлэх
 Мэдээллийн сан болон удирдлагын систем бий болгох
 Олон улсын цахим бизнесийн үйл ажиллагаанд оролцох

8.  Цахим төлбөрийн аюулгүй байдлыг хангах
 Хүний нөөцийг хөгжүүлэх
 Мэдээллийн дэд бүтцийг байгуулах зэрэг хүчин зүйлсийг веб байрлуулахдаа
анхаарах ёстой.
Төлбөрийн тогтолцоо
•
www.paypal.com
•
www.2checkout.com
•
MonyeGram & Western Union
•
Дотоодын банкнуудын Visa, Master card ба Epay card-ын vйлчилгээ
Paypal.com: интернетийн төлбөрийн системийн кредит картнаас төлбөр цуглуулах үйл
явцын нэг нь paypal компанийар дамжуулан хийгддэг.тус компани нь интернетээр төлбөр
дамжуулах үйлчилгээг олон улсын хэмжээнд явуулдаг амеркын компани бөгөөд дэлхий 60
гаруй орондхэрэглэдэг байна. Та Paypal- д үнэгүйгээр өөрийн хэрэглэгчийн эрхийг
нээлгэж түүнийгээ ашиглан интернетээр бараа үйлчилгээ авахдаа төлбөр хийх боломжтой.
Paepal- ын ажиллагаа
1. Кредит картныхаа нэр, картны дугаарыг paypal-ын эрхдээ оруулж өгнө.
2. Өөийн бүртгэлийн нэр нууц үгээр нэвтэрч картаа сонгоно: хаанаас төлбөрийг хийж
байна тэр улсаа сонгоно. Овог нэр, төлбөрийн нэлөэр, кредит картны дугаар, хаяг,
хот, муж, postal code, төрсөн улс, холбогдох утас, е_мэйл хаяг, нууц үг гэсэн
мэдээллүүдийг оруулна.
3. Таны төлбөр амжилттай болвол та сүлжээний хуудсанд эргэн орж ирэх болно.
Голомт банкны онлайн төлбөрийн сиситемд дараах нэр төрлийн картууд хамрагдаж
байна.
•
Голмт банкны дотоод, гадаадын мастер болонвиза карт
•
Хаан банкныгадаад, дотоодын виза карт
•
Капитрон банкны гадаад, дотоодын мастер карт

9. •
Хас банкны гадаад, дотоодын мастер карт
•
Зоос банкны гадаад, дотоодын мастер карт
•
Гадаадын банкуудын олон улсын эрхтэй бүх төрлийн төлбөрийн картууд
болно.
Ингэж paypal- р төлбөр тооцоог хийж болохоос гадна www.2checkout.com MonyeGram &
Western Union хэлбэрээр мөн төлбөрөө хийх боломжтой.
Дүгнэлт
Энэ судалгаанд шуудангийн байгууллагын е- худалдааны өнөөгийн байдал, ирээдүйн чиг
хандлага мөн шуудангийн үйлчилгээнд е- худалдааг хэрхэн нэвтрүүлэх, цаашид хэрхэн
хөгжүүлэх талаар судаллаа. монгол улсад шуудангаар е- худалдаа хийх үйлчилгээ
хараахан нэвтрээгүй байгаа хэдий ч монгол улсын шуудан компаний үндсэн үйлчилгээний
нэг болох илгээмжийн худалааны үйлчилгээ нь ирээдүйд шуудангийн е- худалдааны
үйлчилгээний үндэс суурь нь болох юм.
Электрон худалдааг шуданд нэвтрүүлэхэд:
- Шуудангийн сүлжээний хамрах хүрээ өргөн
- Гэрээр болон шуудангийн салбараар хүргэх хүргэлтийн системтэй
- Мэдээлэл технологийн хэрэгжилт бэлэн
- Хууль эрхзүйн орчин бүрдсэн / цахим хөтөлбөр / зэрэг давуу талууд байгаа юм. Эндээс
үзэхэд шуудангийн сүлжээгээр е- худалдааг зохион байгуулах боломж байгаа юм аа гэсэн
дүгнэлтэд хүрч байна.

10. •
Хас банкны гадаад, дотоодын мастер карт
•
Зоос банкны гадаад, дотоодын мастер карт
•
Гадаадын банкуудын олон улсын эрхтэй бүх төрлийн төлбөрийн картууд
болно.
Ингэж paypal- р төлбөр тооцоог хийж болохоос гадна www.2checkout.com MonyeGram &
Western Union хэлбэрээр мөн төлбөрөө хийх боломжтой.
Дүгнэлт
Энэ судалгаанд шуудангийн байгууллагын е- худалдааны өнөөгийн байдал, ирээдүйн чиг
хандлага мөн шуудангийн үйлчилгээнд е- худалдааг хэрхэн нэвтрүүлэх, цаашид хэрхэн
хөгжүүлэх талаар судаллаа. монгол улсад шуудангаар е- худалдаа хийх үйлчилгээ
хараахан нэвтрээгүй байгаа хэдий ч монгол улсын шуудан компаний үндсэн үйлчилгээний
нэг болох илгээмжийн худалааны үйлчилгээ нь ирээдүйд шуудангийн е- худалдааны
үйлчилгээний үндэс суурь нь болох юм.
Электрон худалдааг шуданд нэвтрүүлэхэд:
- Шуудангийн сүлжээний хамрах хүрээ өргөн
- Гэрээр болон шуудангийн салбараар хүргэх хүргэлтийн системтэй
- Мэдээлэл технологийн хэрэгжилт бэлэн
- Хууль эрхзүйн орчин бүрдсэн / цахим хөтөлбөр / зэрэг давуу талууд байгаа юм. Эндээс
үзэхэд шуудангийн сүлжээгээр е- худалдааг зохион байгуулах боломж байгаа юм аа гэсэн
дүгнэлтэд хүрч байна.