1. KALAJA E ELBASANIT …VLERAT E SAJ #MesueseAurela
PROJEKT
LENDA : HISTORI
KLASA: X-D
SHKOLLA :”…………. “
LENDA : TRASHGIMI KULTURORE
TEMA :
KALAJA E ELBASANIT …VLERAT E SAJ
PUNOI :
#MesueseAurela

2. KALAJA E ELBASANIT …VLERAT E SAJ #MesueseAurela
Kalaja e Elbasanit
Rendesia e kalase qendrone tek vlerat e saj te jashtezakonshme.
Muret objektet e gjetura ne te arkitektura e perparuar e stilit romak i japin ketij
siti nje akses te jashtezakonshem per periudhen qe ajo eshte ndertuar
Elbasani njihet si nje prej qyteteve te lashta ku monumentet kulturore jane nga
me te rrallat qe mund te preken ne Shqiperine e Mesme.
Nje prej tyre qe kane zene vendin e merituar ne boten e monumenteve te kultures
se ngulitur shqiptare eshte kalaja ne qender te qytetit.
Kete vleresim e kane bere edhe vizitore nga vende te ndryshme te botes por edhe
te mbare Shqiperise.
Kalaja 2000-vjecare eshte nje ndertim romak ngritur ne fillim te shekullit III te
eres sone si nje keshtjelle ushtarake per strehimin e nje legjioni dhe per te
siguruar kontrollin e rruges Egnatia qe ne ate kohe ishte nje arterie e
rendesishme e Perandorise Romake.
Lufterat barbare gjate shekullit IV dhe V te eres sone sollen shkaterrimin e
keshtjellave dhe u desh dora perandorit bizantin me origjine dardane Justinian
qe e rindertoi keshtjellen mbi themelet e vjetra. Sot ruhet vetem porta jugore e
kalase. Keshtjella ka qene rrethuar me nje hendek qe mbushej nga devijimi i
perroit te Zaranikes.
Brenda kesaj kalaje gjenden aq shume monumente kulture sa edhe potencialet
intelektuale te kultures kombetare se pikerisht atje ku gjeneronte kultura e
mendjes gjeneron edhe kultura e arkitektures. Kisha katolike unite kisha
ortodokse Shen Maria shkolla e vjeter e Kalase xhamia Mbret apo Hamami i
vjeter i grave ashtu si edhe kulla e sahatit apo cdo shtepi e rrugice e kesaj Kalaje
ka vulen e historise

3. KALAJA E ELBASANIT …VLERAT E SAJ #MesueseAurela
NDERTIMI I KALASE
Kalaja e Elbasanit perfaqeson nje castrum statum me nje siperfaqe prej 10 ha
ndertuar sipas nje plani ortogonal dhe ka formen e nje katerkendeshi kenddrejte
me permasa 308 x 348 metra e orientuar ne drejtim verilindje ndash
jugperendim.
Ajo ka kater hyrje te cilat mbrohen nga kulla.
Ne kater qoshet e saj gjenden kullat e medha qe mendohet te kene qene 12 metra
te larta ne ndertim. Kalaja eshte e pajisur me 26 kulla qe gjenden 40 - 50 metra
larg njera tjetres.
Dikur ajo qarkohej nga nje hendek tre metra i thelle qe mbushej me uje nga
perroi i Zaranikes ndersa trashesia e murit rrethues te ndertuar me tekniken
opus mixtum me kater rreshta tullash ne brez eshte tre metra. Portat kryesore
te kalase ato me drejtim perendim - lindje nepermjet te cilave kalonte rruga
Egnatia gjendeshin ndermjet dy kullave ne forme U - je te dala pergjysme jashte
murit rrethuesne ditet e sotme kalase i mungojne plotesisht hyrjet kryesore ose
sic quheshin nga romaket portat dekumanus .
VLERAT E SAJ

4. KALAJA E ELBASANIT …VLERAT E SAJ #MesueseAurela
Rendesia e kalase qendrone tek vlerat e saj te jashtezakonshme. Muret objektet
e gjetura ne te arkitektura e avancuar e stilit romak i japin ketij siti nje akses te
jashtezakonshem per periudhen qe ajo eshte ngritur.
Gjithashtu kalaja ka qene nje qender ushtarake dhe nje destinacion i
rendesishem i rendesishem i rruges Egnatia qe lidhte Romen me Selanikun
Manastirin Kostandinopojen e vazhdonte me tej.
Vlera historike : -Kalaja ka vlera te spikatura historike muret e saj deshmojne
periudha te rendesishme historike.
Vlera kulturore : -Muret e sitit kane ne perberje te tyre nje lagje banoret e saj
akoma dhe ditet e sotme praktikojne disa zakone si ne periudhen e pare te lindjes
se qytetit. P.sh. mund te permendim tabaket kazazet cibukcinjte opingandreqesit
saracet etj.
Vlera shkencore :-Qyteti i Elbasanit eshte konsideruar nga shteti si nje qender
arkeologjike. Ne lagjen kala por edhe ne zona te tjera te qytetit ka shume
hapesira per germime te tjera ne te ardhmen. Zbulimet e deri tanishme jane
pikenisje per germime te reja.

5. KALAJA E ELBASANIT …VLERAT E SAJ #MesueseAurela
Vlera shoqerore : -Duke qene se nje pjese e sitit eshte lokal bashkevepron me
se miri me komunitetin. Ne kete menyre njerezit e ndiejne veten pjese te
historise.
Vlera natyrore: -Siti ndodhet ne nje qytet ku klima dhe natyra jane mjaft
piktoreske. Ne kete menyre edhe keshtjella behet me terheqese.
Vlera religjioze :-Banoret e kalase kane shume zakone e tradita te lidhura
ngush me kalane. P.sh grate lehona linin nje simite ne muret e kalase ku rridhte
uje e linin aty per nje nate dhe e merrnin ne mengjes per ta ngrene se ne kete
menyre do te kishin me shume qumesht per foshnjat e tyre.
Pra kalaja per ta ishte si nje vend i shenjte. Ne kete menyre ajo perfaqesonte per
brezat ne teresi nje mit u sillte atyre miresi.
Vlera ekonomike -Kjo vlere ka te bej me turizmin e qe gjithmone e me shume
po rritet ne kete qytet.
Megjithese jo ne ritmet e duhura. Vetem ne vitin 2009 Elbasanin e kane vizituar
5500 turiste. Sipas punonjesit te muzeut thuhet se numri i vizitoreve kohet e
fundit eshte shtuar pasi qyteti qe nga fundi i 2008 ka marre nje pamje me te
rregullt.
Kalaja eshte objekti kryesor per te cilin vizitohet qyteti por njekohesish edhe
monumentet e tjera kane vlere te konsiderueshme dhe sherbejne si katalizator
per turizmin ne kete sit.

6. KALAJA E ELBASANIT …VLERAT E SAJ #MesueseAurela
GJENDJA FIZIKE E KALASE
Qendra historike e Elbasanit ruan vlera te rendesishme historiko-kulturore dhe
si e tille ajo eshte vene ne mbrojtje shteterore.
Qendra historike formohet prej hapesires brenda mureve rrethues te kalase se
qytetit duke perfshire dhe ate. Ajo perfshihet prej pjeses nentokesore brenda
mureve rrethues dhe asaj mbitokesore nje kompleks urbanistik-arkitekturor mbi
te njejten siperfaqe.
Gjendja fizike e sitit vitet e fundit ka pesuar nje ndryshim te konsiderueshem
per mire.
Para se te perpilohej projekti per restaurimin e kalase objekti ishte ne nje gjendje
te mjerueshme.

7. KALAJA E ELBASANIT …VLERAT E SAJ #MesueseAurela
RESTAURIMI I KALASE
Restaurimet jane perqendruar fillimisht ne monumentet me te rendesishme
perfshire gjurmimin dhe percaktimin e fazave ndertimore te mureve dhe kullave
te kalase.
Rikonstruksioni u krye me qellim qe ta kthej objektin ne identitet. Projekti eshte
hartuar ne nje periudhe 8-vjecare nga specialiste te Universitetit te Pizes te
bashkise se Elbasanit te Institutit te Monumenteve te Kultures dhe Universitetit
te Firences.
Grupi i specialisteve ka bere nje pune te pergjegjshme voluminoze mbeshtetur
ne studime e vleresime qe nga ndertimi i Kalase e deri ne ditet tona ne menyre
qe projekti te ishte ne funksion te nxjerrjes ne pah te vlerave historike e kulturore
te monumentit te njohur te kultures shqiptare.
Kuadri ligjor
Per qytetin e Elbasanit ekziston nje rregullore. Kjo rregullore percakton detyrimet
dhe menyrat per mbrojtjen konservimin e integruar dhe administrimin e vlerave
historiko-kulturore te qendres historike te qytetit te Elbasanit. Kjo rregullore
mbeshtetet ne ligjin nr. 9882 date 28. 2.2008 Per trashegimine kulturore.

8. KALAJA E ELBASANIT …VLERAT E SAJ #MesueseAurela
Qendra historike e Elbasanit ruan vlera te rendesishme historiko-kulturore dhe
si e tille ajo vihet ne mbrojtje shteterore.
Qendra historike formohet prej hapesires brenda mureve rrethues te kalase se
qytetit duke perfshire dhe ate. Ajo perfshihet prej pjeses nentokesore brenda
mureve rrethues dhe asaj mbitokesore nje kompleks urbanistik-arkitekturor mbi
te njejten siperfaqe. Ndertimet e reja lejohen vetem ne raste te vecanta ne troje
te lira ndertimi duhet te jete gjithmone 10 meta larg faqes se brendshme te murit
rrethues te kalase. Ndertimet e reja nuk duhet te kalojne siperfaqen ndertimore
prej 200 m 2 dhe lartesine e dy kateve. Elementet arkitekturore dhe teknikat e
ndertimit te pamjeve te jashtme duhet te jene ata tradicionalet ndersa kompozimi
duhet te bashke perfshihet ne ate ekzistues.