1. ¿Que é o Universo?
O Universo é todo, sen excepcións. Materia,
enerxía, espazo e tempo, todo o que existe
forma parte do Universo. É moi grande, pero
non infinito. Se o fose, habería infinita
materia en infinitas estrelas, e non é así. En
canto á materia, o universo é, sobre todo,
espazo baleiro.
O Universo contén galaxias, cúmulos de
galaxias e estruturas de maior tamaño
chamadas supercúmulos, ademais de
materia intergaláctica. Aínda non sabemos
con exactitude a magnitude do Universo, a
pesar da avanzada tecnoloxía dispoñible na
actualidade.
A materia non se distribúe de xeito uniforme,
senón que se concentra en lugares
concretos: galaxias, estrelas, planetas... Non
obstante, o 90% do Universo é unha masa
escura, que non podemos observar. Os
elementos máis abundantes son: Hidróxeno,
Helio, Osíxeno, Carbono, Nitróxeno, Silicio,
Magnesio, Neon, Ferro e Xofre.
O noso lugar no Universo
O noso mundo, a Terra, é minúsculo
comparado co Universo. Formamos parte do
Sistema Solar, perdido nun brazo dunha
galaxia que ten 100.000 millóns de estrelas,
pero só é unha entre os centenares de miles
de millóns de galaxias que forman o
Universo.

2. O Sistema Solar
Entre os miles de estrelas que forman a nosa
galaxia hai unha de tamaño mediano,
situada nun dos brazos da espiral da Vía
Láctea, que ten un interese especial para
nós, xa que viñemos preto dela e, en certo
modo, vivimos dela. Trátase, naturalmente,
do Sol.
Esta estrela singular, xunto cos planetas e
outros corpos que xiran en órbitas ao seu
arredor, constitúen o que chamamos "O
Sistema Solar". Formouse hai uns 4.650
millóns de anos e, lonxe de permanecer
estable, trátase dun sistema dinámico que
cambia e evoluciona constantemente.El
Sistema Solar está formado por unha estrela
central, o Sol, os corpos que lle acompañan
e o espazo que queda entre eles.
Nove planetas xiran arredor do Sol:
Mercurio, Venus, a Terra, Marte, Júpiter,
Saturno, Urano, Neptuno e o planeta anano,
Plutón. A Terra é o noso planeta e ten un
satélite, a Lúa. Algúns planetas teñen
satélites, outros non.
Os asteroides son rochas máis pequenas
que tamén xiran, a maioría entre Marte e
Júpiter. Ademais, están os cometas que se
achegan e afástanse moito do Sol.
Ás veces chega á Terra un fragmento de
materia extraterrestre. A maioría acéndense
e desintégranse cando entran na atmosfera.
Son os meteoritos.

3. Os planetas Os planetas, moitos dos satélites dos planetas e
os asteroides xiran arredor do Sol na mesma
dirección, en órbitas case circulares en
dirección contraria ás agullas do reloxo.
O Sol contén o 99.85% de toda a materia no
Sistema Solar. Os planetas só o 0.135% da
masa do sistema solar.
Dende sempre os humanos observamos o
ceo. Hai 300 anos inventaron os telescopios.
Pero a auténtica exploración do espazo non
comezou ata a segunda metade do século
XX.
Dende entón lanzáronse muchisimas naves.
Os astronautas paseáronse pola Lúa.
Vehículos equipados con instrumentos
visitaron algúns planetas e atravesaron o
Sistema Solar.
Máis alá, a estrela máis próxima é Alfa
Centauro. A súa luz tarda 4,3 anos en
chegar ata aquí. Ela e o Sol son só dous
entre os 200 billóns de estrelas que forman a
Via Láctea, a nosa Galaxia.
Hai millóns de galaxias que se moven polo
espazo intergaláctico. Entre todas forman o
Universo, cuxos límites aínda non
coñecemos. Pero os astrónomos continúan
investigando...

4. O Sol
O Sol é a estrela máis próxima á Terra e o maior
elemento do Sistema Solar. As estrelas son
os únicos corpos do Universo que emiten
luz. O Sol é tamén a nosa principal fonte de
enerxía, que se manifesta, sobre todo, en
forma de luz e calor.
Exerce unha forte atracción gravitatoria
sobre os planetas e fainos xirar ao seu
arredor.
O Sol formouse hai 4.650 millóns de anos e
ten combustible para 5.000 millóns máis.
Despois, comezará a facerse máis e máis
grande, ata converterse nun xigante
vermello. Finalmente, afundirase polo seu
propio peso e converterase nunha anana
branca, que pode tardar un trillón de anos en
arrefriarse.
O Sol (todo o Sistema Solar) xira arredor do
centro da Via Láctea, a nosa galaxia. Dá
unha volta cada 200 millóns de anos.

5. Os Planetas
Os planetas xiran arredor do Sol. Non
teñen luz propia, senón que
reflicten a luz solar.
Os planetas teñen diversos
movementos. Os máis importantes
son dous: o de rotación e o de
translación. Polo de rotación, xiran
sobre si mesmos arredor do eixe.
Ésto determina a duración do día
do planeta. Polo de translación, os
planetas describen órbitas arredor
do Sol. Cada órbita é o ano do
planeta. Cada planeta tarda un
tempo diferente para completala.
Canto máis lonxe, máis tempo.
Xiran case no mesmo plano, agás
Plutón, que ten a órbita máis
inclinada, e alargada.Los planetas
formáronse hai uns 4.650 millóns
de anos, ao mesmo tempo que o
Sol. Os planetas e todo o Sistema
Solar continúan cambiando sen
présa, pero sen pausa.
Planetas Radio
ecuatori
al
Distancia
al Sol (km.) Lunas
Periodo
de
Rotación
Órbita
Mercurio 2.440
km. 57.910.000 0 58,6 dias 87,97
dias
Venus 6.052
km. 108.200.000 0 243 dias 224,7
dias
La Tierra 6.378
km. 149.600.000 1 23,93
horas
365,25
6 dias
Marte 3.397
km. 227.940.000 2 24,62
horas
686,98
dias
Júpiter 71.492
km. 778.330.000 63 9,84
horas
11,86
años
Saturno 60.268
km. 1.429.400.000 33 10,23
horas
29,46
años
Urano 25.559
km. 2.870.990.000 27 17,9
horas
84,01
años
Neptuno 24.746
km. 4.504.300.000 13 16,11
horas
164,8
años
Plutón 1.160
km. 5.913.520.000 1 6,39 días 248,54
años

6. A Terra
Os planetas teñen forma case esférica, como unha
pelota un pouco aplanada polos polos.
Os materiais compactos están no núcleo. Os
gases, se hai, forman unha atmosfera sobre a
superficie. Mercurio, Venus, a Terra, Marte son
planetas pequenos e rochosos, con densidade
alta. Teñen un movemento de rotación lento,
poucas lúas (ou ningunha) e forma bastante
redonda. Júpiter, Saturno, Urano e Neptuno, os
xigantes gasosos, son enormes e lixeiros, feitos
de gas e xeo. Estes planetas xiran á présa e
teñen moitos satélites, máis avultamento
ecuatorial e aneis.
A Terra é o noso planeta e o único habitado. Está
na ecosfera, un espazo que rodea ao Sol e que
ten as condicións necesarias para que exista
vida.
A Terra é o maior dos planetas rochosos. Iso fai
que poida reter unha capa de gases, a atmosfera,
que dispersa a luz e absorbe calor. De día evita
que a Terra se quente demasiado e, de noite, que
se arrefríe.
Sete de cada dez partes da superficie terrestre
están cubertas de auga. Os mares e océanos
tamén axudan a regular a temperatura. A auga
que se evapora forma nubes e cae en forma de
chuvia ou neve, formando ríos e lagos. Nos polos,
que reciben pouca enerxía solar, a auga xéase e
forma os casquetes polares. O do sur é máis
grande e concentra a maior reserva de auga
doce.

7. A Formación da Terra
A Terra formouse hai uns 4.650 millóns de anos, xunto con todo o Sistema Solar. Despois de
condensarse a partir do po cósmico e do gas mediante a atracción gravitacional, a Terra era case
homoxénea e bastante fría. Pero a continuada contracción de materiais e a radiactividade
dalgúns dos elementos máis pesados fixo que se quentase.
Despois, comezou a fundirse baixo a influencia da gravidade, producindo a diferenciación entre a
codia, o manto e o núcleo.
Ao mesmo tempo, a erupción dos numerosos volcáns, provocou a saída de vapores e gases.
Algúns eran atrapados pola gravidade da Terra e formaron a atmosfera primitiva, mentres que o
vapor de auga condensado formou os primeiros océanos.
Magnetismo da Terra
O magnetismo terrestre significa que a Terra se comporta como un enorme imán. O físico inglés
William Gilbert foi o primeiro que o sinalou, en 1600, aínda que os efectos do magnetismo
terrestre se utilizaran moito antes nos compases primitivos. A Terra está rodeada por un potente
campo magnético, coma se o planeta tivese un enorme imán no seu interior.