SlideShare a Scribd company logo
1 of 16
Download to read offline
ALÞJÓÐLEGT
ÁR SKÓGA
   29 | 04 | 11
2 | MORGUNBLAÐIÐ




                                                                                                                                                                                            Morgunblaðið/Kristinn
Skógur Á Tumastöðum í Fljótshlíð er einn fallegasti og ræktarlegasti skógur landsins. Til hans var plantað fyrir um hálfri öld og árangurinn er einstakur. Menningin dafnar í lundum skóganna.




Skógar til hagsbóta fyrir mannkyn
Mikilvægi sjálfbærni er undirstrikað með alþjóðlegu ári skóga. Sameinuðu þjóðirnar minna á líffræðilega fjölbreytni og vernd skóg-
arkerfa. Átak á öllum sviðum. Skógar hafa fjölþætt gildi. Veita skjól og eru mikilvæg búsvæði lífvera og eru uppspretta matar.



A
           llsherjarþing Sameinuðu        á merki ársins. Umhverfisráðherra,       átakið sé til hagsbóta fyrir mannkyn      Það undirstrikar að allir skógar          að vera vistvænn efniviður.
            þjóðanna hefur lýst yfir      Svandís Svavarsdóttir, opnaði            þá er sérstök áhersla á vernd við-        hafa fjölþætt gildi. Þeir veita meðal        Allsherjarþing Sameinuðu þjóð-
            því að árið 2011 sé Al-       heimasíðu Árs skóga formlega á           kvæmra skógarvistkerfa fyrir allt         annars skjól og eru mikilvæg bú-          anna telur að samstillt átak þurfi á
            þjóðlegt ár skóga. Er það     degi umhverfisins, þann 28. apríl,       lífríki jarðar. Þá minnir Allsherj-       svæði fjölmargra lífvera, eru upp-        öllum sviðum til að auka vitund og
            liður í því að fylgja eftir   sem að þessu sinni var tileinkaður       arþing SÞ á samninginn um líf-            spretta matar og nauðsynlegir fyrir       styrkja sjálfbæra umhirðu, vernd og
áherslum og yfirlýsingum um mik-          skógum.                                  fræðilega fjölbreytni, loftslagssátt-     lyfjagerð, varðveita gæði ferskvatns      sjálfbæra þróun allra skógargerða.
ilvægi sjálfbærrar hugmyndafræði,                                                  mála SÞ, samninginn um varnir             og eru mikilvægir fyrir jarðvegs-         Skorað er á ríkisstjórnir, svæð-
                                          Stuðla að aukinni vitund
allt frá ráðstefnunni um umhverfi og                                               gegn myndun eyðimarka og aðra al-         vernd.                                    isbundnar stofnanir og helstu hópa
þróun í Ríó árið 1992. Forseti Ís-        Verkefni allra sem vinna undir           þjóða- og staðbundna samninga sem                                                   að styðja viðburði sem tengjast
                                                                                                                             Samstillt átak
lands, Ólafur Ragnar Grímsson,            merki Árs skóga er að stuðla að          máli skipta og fást við flókin úr-                                                  árinu, meðal annars með frjálsum
setti árið formlega hér á landi 12.       aukinni vitund fólks um sjálfbæra        lausnarefni er varða skóga.               Skógar gegna stóru hlutverki í við-       framlögum, og með því að tengja
janúar og fékk við það tækifæri af-       vernd, umhirðu og þróun allra               Merki ársins er hannað um þem-         haldi stöðugs loftslags og hringrás       viðburði á sínum vegum við árið.
hentan fána með íslenskri útfærslu        skóga. Þótt einkum sé litið svo á að     að: þetta gerir skógurinn fyrir þig.      vatns og næringarefna jafnframt því                               arskoga2011.is



29.04.2011
                                                                                                                                                                                          ALÞJÓÐLEGT
                                                                                                                                                                                          ÁR SKÓGA
                                                                                                                                                                                               29 | 04 | 11




                 9                                                                                                                     10
                                                                                                                           Í ævintýraheimum er oft
Skógrækt eflir atvinnulífið,
                                                                                                                           ort í tré og marga fallega
 segja skógarbændurnir á
                                                                                                                              listmuni má skapa.
Kvistum í Biskupstungum.



                                                                                                                                                                     Útgefandi Árvakur
                                                                                                                                                                     Umsjón
                                                                                                                                                                     Sigurður Bogi Sævarsson sbs@mbl.is
                                                                                                                                                                     Blaðamenn
                                                                                                                                                                     Guðrún S. Guðlaugsdóttir
                                                                                                                                                                     gudrunsg@gmail.com
                                                                                                                                                                     Karl Eskil Pálsson
                                                                                                                                                                     karlesp@simnet.is
                                                         13                                                                                                          Auglýsingar
                 4                               Gróðursprotar                                                                           8                           Katrín Theodórsdóttir kata@mbl.is
                                                                                                                                                                     Forsíðumyndina tók
     Fallegt í Fitjastofu.                        sigruðu ösku                                                         Áhuginn eykst, segir Magn-                    Ómar Óskarsson.
   Veggurinn klæddur með                         Eyjafjallajökuls.                                                      ús Gunnarsson, formaður                      Prentun Landsprent ehf.
   íslenskum skógarviði.                                                                                               Skógræktarfélags Íslands.
MORGUNBLAÐIÐ | 3




Heimur ævintýr-
anna yrkir oft í tré
Hnattræn hitun eykur líkur á árangursríkri
skógrækt hér á landi. Þorsteinn Ingi Sigfússon                                                                                                                            Leikfang Stafaspjald úr skógarvið.

framkvæmdastjóri Nýsköpunarmiðstöðvar Ís-                                                                                                                                 Aðstoðað marga frumkvöðla
lands segir trjávinnslu skipta miklu máli.                                                                                                                                Handverk úr skógarafurðum er orðin
                                                                                                                                                                          þekkt vara hér á markaðinum og nýta




Þ
          að er tákn tímanna á Íslandi                         með því að end-                                                                                            handverksmenn og hönnuðir þessa
           að við skulum vera að                               urvekja þessa                                                                                              vöru í auknum mæli. Hér hefur Ný-
           halda sérstaklega hátíðlegt                         hönnun á síðasta      Fallegt Allt má skapa úr viðnum og ímyndunaraflið eitt hindrar þjóðhaga.             sköpunarmiðstöð Íslands nú þegar
           ár skógarins. Gamlar bæk-                           ári.                                                                                                       komið að máli og aðstoðað marga
           ur herma að Ísland hafi                                Nútíminn lítur                                                                                          frumkvöðla við rekstur og þróun á
verið skógi vaxið milli fjalls og fjöru                        skóginn svolítið                                                                                           vörum þeirra. Miðstöðin okkar býr
þegar land byggðist. Svo herjaði                               öðrum augum.                                                                                               svo vel að hafa á að skipa trjáfræð-
skógareyðing; menn hjuggu tré til                              Hann er prýði og                                                                                           ingi, Eiríki Þorsteinssyni, sem gjör-
nota bæði í nytjahluti og sem eldivið.                         hann er jafnvel                                                                                            þekkir sviðið og hefur verið leiðbein-
Loks var skógurinn notaður til kola-                           metinn sem „kol-                                                                                           andi um notkun trés sem smíða- og
                                          Þorsteinn I.
gerðar eins og þegar þær stöllur          Sigfússon            efnisjafnari“                                                                                              hönnunarefnis í mörg ár. Við höfum
Bergþóra og Hallgerður sendu þræl-                             þannig að nokkur                                                                                           til dæmis stutt fyrirtæki sem hyggur
ana sína til kolagerðar í skóginum        tré í viðbót verða eins og syndaaf-                                                                                             á að bjóða þjónustu viðarsagar sem
nærri Fljótshlíð. Kvikfé eyddi skóg-      lausn fyrir stóra jeppann hans pabba.                                                                                           passar aftan í bílkerru og getur farið
um og á tímabilum Íslandssögunnar         Birkilaufið nýtur sólarljóssins og not-                                                                                         á vettvang þar sem skógarhöggs-
hefur skógurinn verið í mikilli varn-     ar það til þess að umbreyta CO2 and-                                                                                            menn vilja saga niður á staðnum. Ef
arstöðu. Og nú á því herrans ári 2011     rúmsloftsins og vatni jarðarinnar í                                                                                             til vill má segja að Reykjavík sé orðin
er árið helgað viði og timbri.            tréni. Þannig er tréð sá hluti lífrík-                                                                                          stærsti skógur á Íslandi og mun fyr-
                                          isins sem bindur gróðurhúsagas.                                                                                                 irtækið með litlu færanlegu sögina
Skógurinn er kolefnisjafnari                                                                                                                                              hafa starfsaðstöðu í Reykjavík.
                                          Árangursrík skógrækt                                                                                                                Íslenskt timbur sagað úr bolviði og
Heimur ævintýranna yrkir oft í tré.
Við þekkjum öll Gosa úr skáldsögu         Menn eru sammála um að hnattræn                                                                                                 nýtt sem burðarviður á langt í land
ítalska rithöfundarins Carlo Collodi      hitun muni væntanlega auka líkur á                                                                                              með að verða markaðsvara, til þess
(um Pionocchio), strákur sem var          árangursríkri skógrækt hér á landi.                                                                                             eru skógarnir of ungir. Aftur á móti
tálgaður úr tré af tréskurðarmann-        Nýsköpunarmiðstöð Ísands fagnar            Listmunir Kollur og ostaskeri er meðal þess sem unnið er úr íslenskum við.           mun það aukast hægt og rólega að
inum Geppetto. Brúðuna Gosa               ári trésins og hefur í huga að timb-                                                                                            bolir verða sagaðir í fjalir og nýttir í
dreymdi um að verða raunverulegur         urafurðir úr skógum og lundum              íslenskt tréborð í fögrum timb-             áhugaverðu notkun. Hækkandi verð         byggingar og þá til smíða á innrétt-
strákur og lenti í ýmsum raunum og        landsins skiptast upp í þrjá meg-          urbústað í skógarjaðri!                     á jarðefnaeldsneyti hefur gert flísina   ingum og í klæðningar innan- og ut-
ævintýrum; nefið á honum lengdist         inframleiðsluflokka. Í fyrsta lagi flís-      Sem nýsköpunarmanni finnst mér           enn mikilvægari til brennslu. Ný-        anhúss. Í því sambandi má nefna
alltaf ef hann laug! Gosi er kannski      ina sem til verður við skógarhögg og       alltaf að notkun íslenskra skóga í          sköpunarmiðstöð mun í framtíðinni        framleiðslu Guðmundar Magnús-
gott dæmi um þann heim sem hægt           sögun. Í öðru lagi handverksefnið,         eldsneyti eins og gerist í hluta stóriðj-   geta komið að þróun og úrvinnslu,        sonar á Flúðum sem er að framleiða
er að skapa úr tré. Sama sköp-            sem nota má til þess að gera ýmsa          unnar vera notkun sem er ef til vill        ásamt því að veita fyrirtækjum að-       veggflísar. Hér mun Nýsköpunar-
unarþrá réð þegar listamaðurinn           nytjahluti úr timbri. Íslenski ask-        ekki bestu not fyrir þetta verðmæta         stoð við að fara í samvinnu við önnur    miðstöð geta komið að í auknum mæli
Dieter Roth hannaði dýrahjörð úr tré      urinn er gott dæmi um slíka hluti. Í       og gildishlaðna náttúruefni. Járn-          fyrirtæki í úrvinnslu á þessu sviði í    við að aðstoða við vöruþróun og
1962 og Eyjólfur í Epal og Skógrækt       þriðja lagi er timbrið efni í byggingar;   blendifélagið hóf að nota viðarflís í       gegnum tengslanet Evrópumið-             markaðssetningu í gegnum tengsla-
ríkisins hafa komið á framfæri síðan      ekkert er dýrðlegra en að dvelja við       ofnum sínum og opnaði fyrir þessa           stöðvar NMI.                             net sitt.




       Arion banki styður                                                                                                                                                               Hafðu samband
                                                                                                                                                                          sími 444 7000 • arionbanki.is




       Skógræktarfélag Íslands
4 | MORGUNBLAÐIÐ




Skógur er stór hluti af heimsmynd minni
Nauðsynlegt er að auka
vitund fólks um mikil-
vægi skóga og vernd á
heimsvísu. Skógrækt á
Íslandi er vaxandi at-
vinnugrein. Sjálfbær bú-
skapur er í Skorradal,
hjá Huldu Guðmunds-
dóttur sem er fram-
kvæmdastjóri Alþjóð-
legs árs skóga.



S
         á sem stingur sprota í
           jörð trúir á framtíðina.
           Einhvertíma heyrði ég
           dæmisögu af manni sem
           spurði sjálfan sig, þegar
hann horfði yfir fallegan lundinn
sinn, hví í ósköpunum hann hefði
ekki gróðursett fleiri plöntur á
sínum tíma. Í þessu felst kjarninn.
Við þurfum að herða sóknina og                 Borgarfjörður Kirkjustaðurinn Fitjar er innst í hinum skógi vaxna Skorradal. Fjöldi sumarhúsa er í dalnum og er það ekki síst skóglendið sem heillar.
efla skógrækt í sátt við umhverfið
enda hefur skilningur á mikilvægi
þess aukist mikið,“ segir Hulda
Guðmundsdóttir, skógarbóndi á
Fitjum í Skorradal.
   Sú ákvörðun að 2011 skuli vera
Alþjóðlegt ár skóga var tekin á
vettvangi Sameinuðu þjóðanna.
Eins og lagt var upp með er reynt
að fá sem flesta í leikinn: svo sem
ríkisstjórnir, stofnanir, fyrirtæki
og almenning. Hér á landi ýtti
umhverfisráðuneytið málinu úr
vör og fól það breiðfylkingu skóg-
ræktarfólks um land allt
Skilaboð út í samfélagið
„Við reynum að vekja athygli á
Ári skóga með ýmsu móti og fá
fólk til samstarfs,“ segir Hulda á
Fitjum, sem er framkvæmdastjóri
verkefnisins. Nefnir þar til dæmis
útgáfu þjóðarkortsins sem sent
var inn á öll heimili landsins á                                                                                                                                                                 Morgunblaðið/Önundur
sumardaginn fyrsta. Tilgangur                  Skógarbóndi „Myndi ekki þrífast nema í nágrenni við tré," segir Hulda á Fitjum.     Fitjastofa Innréttingin er úr íslenskum við og gjörð af meistarahöndum.
þess var að vekja athygli á rækt-
unarstarfi og Ári skóga en þó ekki                „Sameinuðu þjóðirnar leggja Ári        er verkefni allra sem vinna undir           „Hins vegar erum við á byrj-            skóginn okkar á Fitjum og þar
síður að senda jákvæð skilaboð                 skóga þau markmið að nauðsyn-             merkjum Alþjóðlegs árs skóga að           unarreit, því varla er hægt að tala       sem nýtni og sparsemi eru mín
um vináttu og samvinnu út í sam-               legt sé að auka vitund fólks um           stuðla að aukinni vitund um sjálf-        um skóga á Íslandi,“ segir Hulda          gullvægu gildi þá gat ég ekki
félagið. ,,Kortið var samvinnu-                mikilvægi skóga og vernd þeirra á         bæra umhirðu allra skógargerða            sem bendir á að skógur sé aðeins          hugsað mér að þessi verðmæti
verkefni Árs skóga og umhverf-                 heimsvísu, ekki síst þar sem vist-        til hagsbóta fyrir framtíð mann-          einn tíundi af flatarmáli jökla Ís-       færu í súginn. Ég var svo heppin
isverkefnisins Grænn apríl og                  kerfi eru viðkvæm. Er með því             kyns. Hér gildir hið gullvæga að          lands. „Skógrækt hefur verið til          að kynnast Guðmundi Magnússyni
saman stöndum við að ræktun á                  fylgt eftir áherslum um sjálfbæra         okkur beri samtímis að líta á um-         sem atvinnugrein á Íslandi í eina         þjóðhaga á Flúðum sem var nýbú-
Aprílskógum sem er fimm ára                    þróun sem unnið hefur verið eftir         hverfismálin hnattrænt og út frá          öld, en við erum á frumstigi í að         inn að kaupa sérútbúna vél og
verkefni.“                                     allt frá Ríó-ráðstefnunni 1992. Það       okkar nánasta umhverfi.“                  þróa möguleika á sviði úrvinnslu.         hann vann klæðningu úr grisj-
                                                                                                                                   Lengi mátti varla nefna að fella          unarviðnum okkar. Hún er nú á
                                                                                         Þurfum að fylgjast vel með
                                                                                                                                   stök tré og það stappaði nærri            veggjum Fitjastofu og víðar.
                                                                                         Á síðustu árum hefur fólki orðið          guðlasti að tala um að grisja í ein-      Þetta er gróf vinnsluaðferð og
                                                                                         æ betur ljóst hver hættan af völd-        hverjum mæli. Nú erum við hins            hentar þar sem menn vilja grófa,
                                                                                         um loftslagsbreytinga er og að            vegar farin að grisja og þá reynir        náttúrulega áferð á viðarveggum.
                                                                                         skógrækt sé bragð í baráttunni.           á hugvit og dirfsku þeirra sem            Draumurinn er að selja þessa
                                                                                         Nefnir Hulda þar skýrslu vísinda-         eiga skóga.“                              framleiðslu beint frá býli.“
                                                                                         nefndar um hnattrænar loftslags-
                                                                                         breytingar og áhrif þeirra hér á          Skógur tækifæranna                        Nauðsynlegir í lífríkinu
                                                                                         landi sem kom út 2008 – en þar            Þeir sem stunda skógrækt gera             Hjá skógarbændum er að ýmsu að
                                                                                         hafi fólk fengið mikilvægar upp-          slíkt undir ýmsum formerkjum.             hyggja. Hið dæmigerða starf hef-
                                                                                         lýsingar til að vinna samkvæmt.           Þar má nefna að Skógrækt rík-             ur fyrst og fremst falist í út-
                                                                                            „Þessar upplýsingar snerta             isins sér um rannsóknir og hefur          plöntun en eftir því sem lundir
                                                                                         vitaskuld öll svið umhverfismála,         umsjón með þjóðskógunum. Í                dafna kallar það á meiri vinnu við
                                                                                         en með tilliti til skógræktar hafa        sveitum landsins er skógrækt              umhirðu.
                                                                                         til dæmis skógarmörk birkis nú            bænda vaxandi atvinnugrein og                „Það þarf að sinna um ungskóg
                                                                                         þegar færst ofar í landið og              félög áhugafólks hafa helgað sér          eins og annað ungviði: af virðingu
                                                                                         möguleikar á ræktun nýrra teg-            reiti um land allt. Segir Hulda að        og natni. Ef menn eru til dæmis í
                                                                                         unda aukist. En að sama skapi og          samvinna þessara aðila mætti              jólatrjáarækt þá er slíkt stöðug
     Fullkomnasta                                                                        tækifærunum fjölgar, aukast ógn-          vissulega vera meiri og bindur            vinna við snyrtingu. Á Fitjum höf-
   skógarplöntustöð                                                                      irnar. Við þurfum að fylgjast vel
                                                                                         með og meta hvort breytingar á
                                                                                                                                   raunar vonir við að svo verði í
                                                                                                                                   næstu framtíð. Ráðstefnan Ís-
                                                                                                                                                                             um við ýmsar nytjar af skógi – til
                                                                                                                                                                             dæmis klæðningarefnið sem ég
         landsins!                                                                       gróðurfari og öðru lífríki eru
                                                                                         vegna loftslagsbreytinga eða ann-
                                                                                                                                   lenska skógarauðlindin – skógur
                                                                                                                                   tækifæra, sem haldin var í gær,
                                                                                                                                                                             nefndi áðan og minjagripi úr tré.
                                                                                                                                                                             Við leigjum líka land undir sum-
                                                                                         arra þátta. Því er mikilvægt að           hafi gengt veigamiklu hlutverki           arhús í birkiskóginum og það eru
   Barri hf rekur fullkomnustu skógarplöntustöð á Íslandi að Valgerðarstöðum 4 í         halda áfram beinum tilraunum,             þar sem litið var til framtíð-            vissulega mikilvæg not og und-
   nágrenni Egilsstaða.                                                                  samhliða vöktunarmælingum í               artækifæra.                               irstaða fyrir rekstri jarðarinnar.
   Barri er leiðandi fyrirtæki í innleiðingu nýjunga á sviði skógarplönturæktunar og     gróðurríkinu. Þá verður að efla              „Markmiðið með ráðstefnunni            Við höfum þá sjálfbæru stefnu að
   hefur byggt sérhannaða kæli- og frystigeymslu fyrir skógarplöntur.                    varnir gegn gróðureldum og                var að koma á og slípa keðjuna            líta á lóðarleigu sem verkfæri til
   Til sölu verða í vor ýmsar tegundir skógarplantna bæði í pappakössum af frysti og     hættumat á því sviði.“                    sem verður að vera virk frá fram-         að gera jörðinni til góða og því er
   bökkum með plöntun yfirvetruðum á hefðbundinn hátt.                                                                             leiðanda til markaðar. Tímamót            stefnan að hlúa að og byggja upp
                                                                                         Erum á byrjunarreit
   Barri hf. rekur Gróðrarstöðina á Tumastöðum í Fljótshlíð.
                                                                                                                                   ráðstefnunnar fólust í því að hún         heima eins og hægt er. Ég er
                                                                                         Skógrækt skiptir sífellt meira            var haldin undir merkjum iðnaðar          fædd og alin upp á Fitjum og
   Á Tumastöðum verða til sölu flestar tegundir skógarplantna og pottaplöntur sem        máli, bæði með tilliti til umhverf-       og nýsköpunar. Það var því mik-           skógurinn í Skorradalnum hefur
   eru ræktaðar hjá fyrirtækinu.                                                         ismála og atvinnu. Hulda segir            ilvægt og dýrmætt skref að starfa         því alltaf verið hluti af minni
   Barri selur og sendir skógarplöntur um allt Ísland auk Færeyja og Grænlands.          erfitt að áætla hve margir hér á          með Nýsköpunarmiðstöð Íslands             heimsmynd. Ég er eins og svepp-
   Ræktunargeta Barra er allt að 130 þúsund fjölpottabakkar á ári.                       landi byggi afkomu sína á skóg-           að undirbúningnum og afrakstur            irnir, myndi ekki þrífast nema í
                                                                                         rækt með einhverju móti. Eigi að          þeirrar samvinnu mun skila ár-            nágrenni við tré og lít raunar svo
                                                                                         síður sé ljóst að hundruð manna           angri,“ segir Hulda sem með               á að skógarandi sé eitt mikilvæg-
                                                                                         eigi sitt undir ræktunarstarfi, auk       bróður sínum hefur verið skóg-            asta súrefnið. Það má heldur ekki
       Barri hf.                                                                         þess sem ferðaþjónustan nýti              arbóndi í Skorradalnum sl. tutt-          gleymast að skógar eru lungu
                                                                                         skóga, bæði ræktaða og óræktaða,          ugu ár.                                   jarðarinnar og því algjörlega lífs-
                                                                                         með ýmsu móti.                               „Við erum farin að grisja furu-        nauðsynlegir öllu lífríki hennar.“
MORGUNBLAÐIÐ | 5




                                                                             Lagar línurnar í garðinum
                                                                             Algengt er að fólk klippi
                                                                             runnana ekki nógu mik-
                                                                             ið og verða þeir því gisn-
                                                                             ir með tímanum. Í nýj-
                                                                             um hverfum eru
                                                                             sígrænar plöntur al-
                                                                             gengastar, segir Jó-
                                                                             hannes Hjörleifsson.




                                                                             N
                                                                                        ú þegar sólin hækkar á
                                                                                         lofti er annatími hjá
                                                                                         þeim sem taka að sér
                                                                                         að klippa og snyrta
                                                                                         runna og fella tré. Jó-
                                                                             hannes Hjörleifsson skrúðgarð-
                                                                             yrkjumeistari á Akureyri rekur
                                                                             fyrirtækið Garðlausnir. Hann hef-
                                                                             ur unnið við fagið í nærri tvo ára-
                                                                             tugi og segir alltaf mikið að gera á
                                                                             þessum árstíma.
                                                                                „Já það er óhætt að segja það,
                                                                             fólk fer almennt ekki að spá í
                                                                             þessa hluti fyrr en grillir fyrir al-                                                                 Ljósmynd/Karl Eskil
Prófessor Við leggjum áherslu á að veita nemendunum traustan vísindalegan    vöru í vorið. Samt sem áður er all-     Skógarhögg Það er um að gera að ráðgast við kunnáttufólk þegar kemur að því
grunn, segir Bjarni Diðrik Sigurðsson, prófessor í skógfræði, á Hvanneyri.   ur tími ársins hentugur til að          að snyrta eða fella tré, segir Jóhannes Hjörleifsson skrúðgarðyrkjumeistari.
                                                                             klippa runna og snyrta tré, en
                                                                             svona er þetta bara hérna fyrir         ig að þær njóti sín og gegni því        stað runna, þetta er sérstaklega


Skógarbændur
                                                                             norðan. Algengast er að fólk klippi     hlutverki sem til var stofnað í upp-    áberandi á Akureyri,“ útskýrir Jó-
                                                                             runnana ekki nógu mikið og því          hafi, klippa brotnar greinar og svo     hannes sem segir þjónustu garð-
                                                                             verða þeir gisnir með tímanum. Þá       framvegis.“                             yrkjumanna almennt ekki dýra.
                                                                             er ég kallaður á staðinn til að laga       Jóhannes segir að vandasamt          Kostnaðarsamara geti í mörgum


undirbúa stórsókn
                                                                             línurnar. Annars er töluvert um að      geti verið að fella stórt tré og        tilvikum verið að kalla ekki til fag-
                                                                             fagfólk sé látið klippa og laga tré     stundum þurfi viðkomandi sveitar-       mann.
                                                                             og runna með reglulegu millibili,“      félag að veita leyfi. Þegar tré eru        „Það er um að gera að kalla
                                                                             seir Jóhannes sem annast um-            felld er algengast að saga þau          kunnáttufólk til skrafs og ráða-
                                                                             hverfi margra sumarhúsa.                niðri við jörðu en það kemur líka       gerða, mistök geta sannarlega
Aukinn áhugi er á námi í skógrækt og eru atvinnu-                                                                    fyrir að fólk vilji taka þau upp með    kostað skildinginn. Þetta á til
                                                                             Lerki og birki til að fá skjól          rótum og slíkt er talsvert fyr-         dæmis við um trjáfellingar. Ég
horfur skógfræðinga góðar. Um tuttugu manns                                  „Það er töluvert um að fólk fái         irtæki.                                 minnist manns sem óskaði eftir til-
stunda í dag nám á mismunandi stigum í skógfræði                             mig til að gefa góð ráð varðandi
                                                                                                                     Öspin féll á hús nágrannans
                                                                                                                                                             boði í að fella stórta ösp. Honum
                                                                             gróður við sumarhús. Í flestum til-                                             fannst verðið of hátt og sagðist
við Landbúnaðarháskóla Íslands.                                              vikum legg ég til að láta gróður        „Þegar trén eru orðin mjög stór er      geta fellt tréð sjálfur. Ekki tókst
                                                                             sem er allsráðandi í umhverfinu         algengt að fólki finnist þau vera       betur til en að öspin féll á hús ná-




L
         andbúnaðarháskólinn býð-      Tekjur í tengslum við skógrækt        vera sem næst sjálfum bústaðnum,        fyrir blessaðri sólinni. Þetta er       grannans og olli töluverðum
          ur háskólamenntun til BS-    eru enn varla merkjanlegar í þjóð-    þannig fellur húsið best inn í          ekki óalgengt viðhorf hjá yngra         skemmdum. Þannig að þegar upp
          og MS-gráða. Skipulag        hagstölum, en sannaðu til, í fram-    landslagið. Svo er töluvert um að       fólki sem kaupir fasteign í grónu       var staðið reyndist kostnaðurinn
          námsins er sveigjanlegt      tíðinni verður staðan allt önnur.     fólk planti lerki og birki til að fá    hverfi. Í nýjum hverfum eru sí-         margfaldur miðað við að fá fag-
          og gefur nemendum færi       Og þá er eins gott að hafa á að       skjól, enda eru þetta harðgerðar        grænar plöntur algengastar auk          mann til að vinna verkið,“ segir
á að laga það að þörfum sínum og       skipa vel menntuðu fagfólki,“ segir   tegundir sem þrífast vel í melum        þess sem stór hluti garðsins er         Jóhnannes Hjörleifsson skrúðgarð-
áhuga. Bjarni Diðrik Sigurðsson,       Bjarni Diðrik.                        og móum. Það þarf hins vegar að         gjarnan hellulagður. Skjólgarðar        yrkjumeistari á Akureyri.
prófessor í skógfræði, segir að í      karlesp@simnet.is                     hugsa vel um þessar plöntur þann-       eru gjarnan hafðir við lóðarmörk í      karlesp@simnet.is
náminu sé flettað saman náms-
greinum á sviði náttúruvísinda,
skógfræði, landgræðslu, landslags-
fræði og rekstrarfræði.
  „Við leggjum áherslu á að veita
nemendunum traustan vísinda-
legan grunn og að búa þá undir
störf sem fræðimenn, stjórnendur
eða atvinnurekendur,“ segir
Bjarni. „Nemendum okkar sem
hafa farið í framhaldsnám erlendis
hefur almennt gengið vel, enda er
uppbygging námsins svipuð og hjá
sambærilegum háskólastofnunum í
Evrópu. Þar er yfirleitt lögð
áhersla á þverfaglegt nám á þessu
fræðasviði auk náms í rekstri. Ég
hef stundum kallað skógfræði hag-
nýta náttúrufræði, þar sem mikill
skortur er á fólki með trausta fag-
þekkingu á þessu sviði. Enda hefur
umfang skógræktar og land-
græðslu aukist mikið á und-
anförnum árum.“
  Bjarni segir að Landbúnaðar-
háskólinn sé í góðu samstarfi við
ýmsar stofnanir um kennslu og
fyrirlesta. Meginmarkmið skólans
sé að mennta og þjálfa hæft fólk
sem geti að loknu námi víða haslað
sér völl.
Áhuginn aukist verulega
„Áhuginn á þessu námi hefur auk-
ist verulega á tiltölulega fáum ár-
um. Þótt ástandið sé á margan
hátt erfitt eftir bankahrunið eru
möguleikarnir í skógfæði nánast
óþrjótandi og áhuginn leynir sér
ekki. Við sjáum greinileg merki í
þessum efnum. Ég get nefnt sem                                                                                                        Gróðrastöðin
dæmi að í dag eru sex spennandi
rannsóknarverkefni í gangi sem
                                              Okkar plöntur fá kærleiksríkt
tengjast beint skógfræði og greini-
legt er að mikill áhugi er á að nýta
skóga landsins í framtíðinni. Ís-             uppeldi við íslenskar aðstæður                                                         STJÖRNUGRÓF 18 • SÍMI 581 4550 • FAX 581 2228
lenskir skógarbændur eru greini-                                                                                                            WWW.MORK.IS • MORK@MORK.IS
lega að undirbúa stórsókn, til
dæmis í framleiðslu á jólatrjám.
6 | MORGUNBLAÐIÐ




                                                                                                                                                                                        Morgunblaðið/Árni Sæberg
Skógarbörn Skólasetning í Norðlingaholti fer jafnan fram í Björnslundi sem nefndur er eftir Birni Ófegissyni sem ræktaði upp þetta svæðið en fól síðan Reykjavíkurborg til umsjónar.




Börn læra á náttúruna í skóginum                                                                                                                                          Hægt að kenna börnum
Björnslundur er mikilvægur í starfsemi Norðlinga-
skóla í Reykjavík. Sif Vígþórsdóttir skólastjóri segir                                                                                                                    nánast hvað sem er í
nemendur og kennara sækja þangað fróðleik sem                                                                                                                             Björnslundi og útikennslan
                                                                                                                                                                          eykur vitundina um stór-
gerir skólastarfið skemmtilegt og tilbreytingaríkt.
                                                                                                                                                                          kostlega náttúru Íslands.




É
          g var kennari og síðar skóla-                         rambaði inn í trjá-
           stjóri á Hallormsstað í tutt-                        lund sem var í                                                                                            hlið skólastarfsins mikinn áhuga.
           ugu ár og þar kynntist ég                            upphafi plantaður                                                                                         Hópur barna svaf úti í 9 stiga frosti í
           svona starfsháttum,“ segir                           í kringum sum-                                                                       Morgunblaðið/Ásdís   desember í fyrra. Þetta var valgrein,
           Sif. Hún var m.a. líf-                               arbústað Björns       Lurkar Sprekið borið í eldinn og kröftugir krakkar taka þetta leikandi.             að lifa af í náttúrunni, sem hópur
fræðikennari þar eystra og byrjaði að                           Ófeigssonar út-                                                                                           krakka í 8., 9. og 10. bekk tók þátt í.
nýta skóginn í náttúrufræðikennslu.                             gerðarmanns og                                                                                            Þau voru bara vel klædd í almenni-
„Í elsta bekknum voru, þegar ég byrj-                           hans afkomenda.                                                                                           legum svefnpokum og allt gekk að
aði, börn sem varla vissu hvað birki                            Ég heillaðist af                                                                                          óskum. Við höfum þá afstöðu í Norð-
væri,“ segir hún. „Á undan mér höfðu                            þessum lundi og                                                                                           lingaskóla að ekki sé til vitlaust veður
verið sjö náttúrufræðikennarar á sjö       Sif Vígþórsdóttir möguleikum hans.                                                                                             – bara vitlaus klæðnaður. Vel klædd
árum. Ég kunni sjálf ekkert á skóg-                             Hann er í 7 mín-                                                                                          getum við nýtt útiaðstöðuna á svo
inn, uppalin á ströndinni. En ég var       útna göngufæri frá Norðlingaskóla –                                                                                            margvíslegan hátt. Við erum svo
svo heppin að þá ekki var fyrir hendi      mælt í gönguhraða sex ára barns,“                                                                                              heppin að skólinn hér er beinlínis inn-
nein námskrá í náttúrufræði svo ég         segir Sif.                                                                                                                     rammaður af náttúruperlum.“
gat kennt það sem ég taldi skipta máli.       „Í raun er þarna eini sam-
                                                                                                                                                                          Mismunandi færni og langanir
Og mér fannst skipta máli að börn          komusalur skólans og við byrjuðum
sem væru í skóla á Hallormsstað vissu      bara að fara í Björnslund með börn. Í                                                                                          Verða erfið börn auðveldari í skóla-
eitthvað um skóginn þar og sitt nán-       lundinum eru ótrúlega margar teg-                                                                                              starfi í útikennslunni?
asta umhverfi. Ég varð mikil áhuga-        undir vegna þess að Björn var í frum-                                                                                             „Ég er þeirrar skoðunar að engin
manneskja um skóginn og allt sem           kvöðlasveit skógræktarmanna á Ís-                                                                   Morgunblaðið/Árni Sæberg   börn séu erfið, aðeins sé mismunandi
hann hafði að geyma, m.a. sveppi. Á        landi. Það var í bígerð um þetta leyti     Vetrarferð Börnin læra að bjarga sér og í lundinn góða er sótt allt árið.           hvernig eigi að nálgast hvern og einn
síðustu árunum mínum á Hallorms-           að ryðja lundinum að hluta í burtu og                                                                                          einstakling. Ég segi að í Norðlinga-
stað gerðum við Ólafur Oddsson, sem        setja upp veitingastarfsemi. En með        lensku, matreiðslu, smíðar og margt        kennsla situr í þeim allflestum. Við     skóla séu engin erfið börn – þar séu
þá var að vinna með Grenndarskóga,         því að byrja á að nýta lundinn í skóla-    fleira.“                                   erum líka með ýmiss konar smiðjur í      bara börn. Þau hafa mismunandi
og Þór Þorfinnsson hjá Skógrækt rík-       starfinu tókst okkur að sýna fram á að                                                Björnslundi, við verjum meiri tíma í     getu, færni og langanir og taka á mið
                                           þetta væri umhverfi sem væri skól-         Láta ímyndunaraflið ráða                                                            af því. Ef barni er treyst stendur það
isins með okkur samning um hvernig                                                                                               verklegt nám en ýmsir aðrir skólar,
við vildum byggja upp námsaðstöðu í        anum mikilvægt að hafa. Fulltrúar          Hvaða tíma ársins getið þið nýtt           það er heldur dýrara en það hefur        undir því trausti nær undantekning-
Hallormsstaðarskógi. Þessi þróun           hjá umhverfissviði Reykjavík-              Björnslund?                                gefið góðan árangur. Mín reynsla er      arlaust. Við hin fullorðnu sýnum oft
kom nánast af sjálfu sér – spratt af       urborgar voru okkur velviljaðir. Þeir          „Allt árið. Við reynum að minnka       að það sé hægt að kenna börnum nán-      of mikla forræðishyggju. Börn allt
heilbrigðri skynsemi má segja.“            komu hingað upp eftir og sannfærð-         áganginn á vorin þegar frost er að         ast hvað sem er í Björnslundi og úti-    niður í sex ára geta tálgað spýtur í
                                           ust um að heppilegt væri að við fengj-     fara úr jörðu en fyrir tveimur árum        kennslan eykur vitund þeirra um          Björnslundi. Aðeins einu sinni hefur
Í Björnslund með börnin                    um yfirráð yfir Björnslundi. Erfingj-      síðan opnaði leikskólinn Rauðhóll hér      hina stórkostlegu náttúru sem Ísland     orðið þar slys, það klemmdist fingur.
Hún segir mikilvægt að börn nýti nán-      arnir voru þá búnir að afhenda             deild og þá var byggt hús í Björnsl-       á. Í Björnslundi höldum við stórhá-      Börn læra á umhverfið og aðstæð-
asta umhverfi sitt til menntunar og        lundinn Reykjavíkurborg. Norð-             undi. Þá fengum við salernisaðstöðu        tíðir skólans og þar er hann settur á    urnar. Af hverju varð Ronja ræn-
meðvitundar um náttúru, vistvernd og       lingaskóli er vistvænn skóli og við höf-   og geymslu. Norðlingaskóli og Rauð-        haustin. Við viljum vernda Björnsl-      ingjadóttir að hoppa yfir Helvít-
svo framvegis. Sem náttúrufræði-           um náð að flagga grænfána í þau nær        hóll hafa síðan nýtt lundinn saman.        und í upprunalegri mynd svo í honum      isgjána? Það var til þess að læra á
kennari kvaðst hún hafa unnið með          sex ár sem skólinn hefur starfað. Nú       Starfshættir í Norðlingaskóla eru          geti ímyndunaraflið leikið svolítið      hætturnar. Ef við höfum þá afstöðu
haustið og vorið í skóginum og helst       eru 350 börn í Norðlingaskóla og 135       nokkuð frábrugðnir hinum hefð-             lausum hala.“                            að börn eigi að læra á hættur þá gera
hefði hún viljað hafa skólann starfandi    börn eru í leikskólanum Rauðhóli sem       bundna skóla. Við kennum í sjötíu                                                   þau það. En auðvitað þarf að gæta
                                           nú starfar að hluta í Björnslundi.“        mínútna einingum og þá er ekkert           Tileinki sér umhverfisvitund             allrar varúðar. Við höfum stundum
á sumrin þegar skógurinn er í alveldi
sínu.                                         Hvernig hófst þetta allt saman?         mál þótt einhver tími fari í að komast     Ætlið þið þá að koma ykkur upp ann-      spurt krakkana hvað þeir vilji gera ef
   „Þegar ég hætti fyrir austan var           „Við byrjuðum á að draga vagna á        í lundinn. Það er margt hægt að            ars konar svæðum með svipuðu sniði?      þeir ættu að stjórna skólanum og
nýbúið að byggja útiskólastofuna sem       hjólum með okkur í Björnslund og           kenna börnum úti í Björnslundi sem           „Já, lóðin við skólann er hugsuð       nánast undantekningarlaust koma
ég fyrr nefndi, frábæra aðstöðu. Börn      þar var kveiktur eldur og sagðar sög-      þau gleyma ekki en væri mun sein-          sem „millistykki“ frá inniskólabygg-     þeir með uppástungur sem snúast um
læra allt öðruvísi þegar þau fá að         ur, tvö eldstæði eru í skóginum. Eftir     legra að kenna þeim á bók inni í           ingunni að útiskólanum í Björnslundi.    eitthvað verklegt og þá gjarnan úti í
snerta og finna,“ segir hún. „Það er fá-   fyrsta veturinn okkar hér komumst          venjulegri kennslustofu. Við byrjum        Þar á að byggja upp aðstöðu til úti-     skógi. Sem betur fer erum við svo
ránlegt að vera með þá dásamlegu           við í samband við Háskólann í Berg-        t.d. þar að kenna tíu ára börnum að        kennslu líka. Í stefnu skólans er það    heppin að hafa fengið hingað starfs-
náttúru sem við höfum og nýta hana         en, útikennsludeildina þar. Í nær fjög-    taka meðaltal. Ef við skiptum þeim í       markmið að börnin tileinki sér um-       fólk sem af snilld finnur viðfangsefni
ekki,“ bætir hún við.                      ur ár fengum með meistaranema frá          fimm manna hópa, látum þau tálga           hverfisvitund. Við förum þess vegna      fyrir börnin sem miða að því að þau
   Þegar Sif hóf störf í nýstofnuðum       þeim háskóla til að vinna með okkur á      sér spjót, kasta þeim og mæla vega-        með þau í gönguferðir upp á hálendið     verði meðvituð um sitt nánasta um-
Norðlingaskóla var hverfið sem óðast       haustin. Það er hægt að kenna allt úti.    lengdina og taka svo meðaltal þarf         og þau hafa sofið úti í Björnslundi.     hverfi og umgangist það og náttúr-
að byggjast upp. „Ég fór að skoða um-      Við höfum látið efstu bekkina taka         ekki að kenna þeim þetta aftur.            Þetta er auðvitað gert með blessun       una með virðingu og hlýju.“
hverfi hins fyrirhugaða skóla og           enskupróf í Björnslundi, kennt þar ís-     Svona myndræn og áþreifanleg               foreldranna sem hafa sýnt þessari        gudrunsg@gmail.com
MORGUNBLAÐIÐ | 7


Stórfelld akurræktun jólatrjáa í undirbúningi

                                                                                                                                    TVÖFALDUR
                                                                                                                                    vöxtur trjáplantna
                                                                                                                                    MEÐ HLÚPLASTI




Skógarferð Áhugasamir skógarbændur kynna sé akurræktun jólatrjáa í Danmörku fyrir skemmstu.




Byggja upp nýja atvinnugrein
Mikill áhugi er á meðal skógarbænda. Markmiðið er að íslenskir skógar-
bændur geti uppfyllt kröfur markaðarins að fullu eftir fimmtán ár.



I
     nnflutningur á jólatrjám hefur                                                  hæfur ef rétt er haldið á spilunum í
      verið mikill undanfarin ár.                                                    markaðsmálum. Ég sé til dæmis fyr-
      Landssamband skógareigenda                                                     ir mér að auglýsa enn frekar upp ís-
      hefur ákveðið að hefja stórátak                                                lenska jólasveininn og þá íslensk
      í ræktun jólatrjáa og er mark-                                                 jólatré í leiðinni. Fyrst er þó að fylla
miðið að eftir fimmtán ár geti ís-                                                   innanlandsmarkaðinn og að því er
lenskir skógarbændur sinnt mark-                                                     sannarlega stefnt með ákveðnum
aðnum að fullu og sett á markaðinn                                                   hætti,“ segir Björn Jónsson, fram-
40 þúsund jólatré á ári. Eins og stað-                                               kvæmdastjóri Landssambands                               S                     www.plastprent.is
an er í dag seljast um 10 þúsund ís-                                                 skógareigenda.
lensk jólatré á ári en um 30.000 tré                                                 karlesp@simnet.is
eru innflutt, aðallega frá Danmörku.
   Björn Jónsson, framkvæmda-
                     stjóri Lands-




                                                                                                     Skógræktarritið
                     sambands skóg-
                     areigenda, segir
                     nú þegar búið að
                     mynda starfs-
                     hópa á Suður-
                     landi, Norður-
                     landi og
                     Austurlandi.                              Morgunblaðið/Eggert
                        „Í hverjum
                     hópi eru á bilinu
                                         Jólatré Margir selja jólatré í desem-
                                         ber sem gjarnan eru þó innflutt.                                      Vandað, fjölbreytt, fræðandi og
Björn Bjarndal       tíu til tuttugu
Jónsson              skógarbændur og
áhuginn er greinilega mikill. Við höf-
                                         ræktunarsvæðinu. Auk þess verður
                                         leitað eftir stuðningi rann-
                                                                                                                  skemmtilegt í yfir 80 ár!
um verið að kynna þetta að und-          sóknastöðvarinnar á Mógilsá og
anförnu og á Suðurlandi komast           Landbúnaðarháskóla Íslands.
færri að en vilja, þannig að þar verð-
                                         Aðstæður og þekking
ur líklega stofnaður annar hópur.
Ég geri sömuleiðis ráð fyrir að hóp-     „Það er ekki ráðlegt að hafa akurinn
ur verði settur á laggirnar á Vest-      á sléttu svæði vegna sumarfrosta
urlandi í haust eða næsta vetur.         sem geta verði skæð og skemmt
Hugmyndin er að hver hópur vinni         toppana á trjánum,“ segir Björn.
saman næstu tólf árin og markmiðið       „Landið þarf að vera í halla því kuld-
er að byggja upp með samstilltu          inn leitar niður á sléttlendið. Þekk-
átaki atvinnugrein sem hana              ingin á akurræktun jólatrjáa er
stunda.“                                 nokkuð takmarkandi þáttur í dag en
                                         engu að síður hefur nokkuð stór
Byrja að planta í vor                    hópur fólks aflað sér ágætrar
Landssamband skógareigenda legg-         fræðslu á þessu sviði, meðal annars
ur til uppskrift að jólatrjáaræktun      með því að sækja námskeið í Noregi
sem nær frá upphafsskipulagi að          og Danmörku. Reynsluna skortir
sölu. Björn segir að mikill munur sé     okkur vissulega en með markvissri
á akurræktun og núverandi fyr-           samvinnu er leitast við að koma í veg
irkomulagi á ræktun jólatrjáa hér á      fyrir mistök.“
landi                                       Skógarbændur þurfa venjulega að
   „Bændurnir taka frá ákveðið           bíða í áratugi eftir því að skógræktin
svæði undir ræktunina, gróðursetja       skili tekjum. Með akurræktun jóla-
og höggva síðan að átta til tólf árum    trjáa er hægt að höggva trén eftir
liðnum. Eins og staðan er í dag eru      átta ár.
jólatrén ræktuð í blönduðum skóg-           „Þeir sem mynda þessa hópa eru í
um, þannig að það er grundvall-          flestum tilvikum skógarbændur sem
armunur á ferlinu. Fyrstu jólatrjáa-     eru að leita eftir öðrum nytjum.
ræktendurnir byrja að planta í vor,      Sammerkt með þeim er einbeittur
líklega tíu til fimmtán bændur. Þetta    og jákvæður áhugi fyrir þessu stóra
eru þeir sem eiga nú þegar tilbúinn      og spennandi átaksverkefni. Kynn-
akur. Hinir þurfa að undirbyggja         ingarfundir hafa verið mjög vel sótt-
landið til að geta byrjað ræktun fyrir   ir og greinilegt er að margir hafa
alvöru, sú vinna tekur í flestum til-    ígrundað þennan möguleika í nokk-
vikum tvö ár. Til að ræktunin takist     uð langan tíma.“
vel er gott skjól á ökrunum einn
                                         Hugsanlegur útflutningur
mikilvægasti þátturinn.“                                                                               Skógræktarritið er eina tímaritið um skógrækt
   Sá sem hyggur á þátttöku í verk-      „Markaðurinn hér á landi hefur ver-
efninu þarf að vera félagsbundinn í      ið nokkuð stöðugur undanfarin ár.                                á Íslandi og kemur það út tvisvar á ári.
félagi innan Landssamtaka skógar-        Miðað við útsöluverð á jólatrjám í
eigenda. Leitað verður eftir stuðn-      fyrra sýnist mér að veltan hjá ís-
ingi landshlutaverkefna í skógrækt       lenskum skógarbændum vegna
um skipulag ræktunarsvæða, fagleg-       ræktunar á jólatrjám gæti í framtíð-                                                   Aðeins kr. 2.700 ritið í áskrift.
ar leiðbeiningar, tilraunir með          inni orðið um 200 miljónir króna á
kvæmi og uppbyggingu skjóls á            ári. Útflutningur gæti verið raun-
8 | MORGUNBLAÐIÐ




Við erum stolt af skógum Íslands
Að njóta skóganna okkar er hollt fyrir líkama og sál.
Auknar nytjar eru af skógum landsins. Alls eru um
75 þúsund manns í aðildarfélögum Skógræktar-
félags Íslands sem heldur úti fjölbreyttri starfsemi.
Formaður félagsins er Magnús Gunnarsson.

   Vegurinn, vatnið og nóttin
                                             frá 2009 með góðum stuðningi rík-
                                             isvaldsins. Veittar hafa verið um
   Einn morgun í júní, er vegurinn hélt
                                             200 milljónir króna í verkefnið sem
                              að heiman,
                                             við erum mjög þakklát fyrir. Í raun
   sá dalurinn ungan vorskóg, sem stóð
                                             má segja að þarna sé um að ræða
                                við vatnið
                                             atvinnuskapandi verkefni í skóg-
   í sólhvítri birtu og lék á laufhörpur
                                             rækt og þegar því lýkur verður bú-
                                  trjánna.
                                             ið að skapa um 220 ársverk í skóg-
   Og sumarlangt síðan, hvern dag,
                                             rækt. Auðvitað hafa miklu fleiri
   við sönglist á hlakkandi bárum
                                             komið að verkefninu en þessir 220
   hefur dalurinn risið úr rekkju
                                             því unnið hefur verið árshlutabund-
   og vakað fram úr við vorskógarþyt
                                             ið. Skógurinn mun vegna þessa
   í vínrauðu laufi
                                             vaxa mikið hér í nágrenni
   nótt eftir nótt.
                                             höfuðborgarsvæðisins og raunar
                                             víða um land. Þetta átak er í sam-
                  (Tómas Guðmundsson)
                                             vinnu við skógræktarfélögin á
   „Þetta er upphafserindi ljóðs sem         hverjum stað og sveitarfélög, og
mér hefur alltaf þótt afar til-              Atvinnuleysistryggingasjóður tekur
komumikið og hrífandi,“ segir                þátt í verkefninu ásamt ríkisvaldinu
Magnús Gunnarsson, formaður                  sem fyrr gat.“
Skógræktarfélags Íslands. Í að-                                                                                                                                                              Morgunblaðið/Frikki
                                             Sjálfboðastarfið hjálpar
alstöðvum þess umsvifamikla félags                                                      Reynisvatnsás Mikið hefur verið gróðursett í nágrenni borgarinnar á undanförnum árum. Hér er svæði við Reynisvatn.
sem teygir anga sína um allt land            Hafa hin kröppu kjör sem við búum
og á sér þá fallegu hugsjón helsta           við núna komið niður á skógræktar-
að klæða landið grænum skógi hitt-           starfsemi?
um við Magnús fyrir og ræðum við                „Skógræktarhreyfingin er að
hann um íslenska skógrækt og al-             stórum hluta sjálfboðaliðastarf og
þjóðlega átakið; Ár skóga!                   það hjálpar á tímum sem þessum. Í
   „Sameinuðu þjóðirnar hafa út-             landinu er 61 félag með 75.000 fé-
nefnt árið 2011 ár skóga. Í því sam-         lagsmönnum. Þeir hafa lagt gríðar-
bandi var skipuð framkvæmda-                 lega mikið til skógræktar. Á
nefnd um hvernig Skógræktarfélag             krepputímum breytist margt, meðal
Íslands myndi sinna þeirri áskorun.          annars gildismat. Fólk fer að líta
Nefndinni veitir forstöðu Hulda              sér nær og njóta þess sem ekki
Guðmundsdóttir, skógarbóndi að               kostar mikil útgjöld. Skógarnir eru
Fitjum í Skorradal, einnig á sæti í          tilvaldir til að njóta lífsins í. Það er
nefndinni, auk mín, þeir Jón Lofts-          líka gríðarleg gróska í skógrækt-
son skógræktarstjóri og Björn                arstarfi í landinu. Fyrir kreppu
Jónsson, framkvæmdastjóri Suður-             veittu fyrirtæki þessu starfi mik-
landsskóga,“ segir Magnús.                   ilvægan stuðning og eins og áður
                                             kom fram hefur ríkisvaldið stutt
Atvinnuskapandi skógrækt                     dyggilega við skógræktarstarf í
Magnús kveður margt á döfinni á              landinu. Að mínu mati mun skóg-
ári skóga hér á landi hjá                    rækt vaxa og bæta lýðheilsu um
Skógræktarfélagi Íslands.                    ókomin ár.“                                                                                           Morgunblaðið/Frikki           Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
   „Við verðum næstu daga þátttak-              Sækir almenningur í auknum              Skógarmaður „Með hlýnun mun skógurinn vaxa hraðar og mörkin færast ofar í        Mörk Sigríður Helga Sigurðardóttir
endur í Öskjuhlíðardegi sem er               mæli inn í skógana?                        landið,“ segir Magnús Gunnarsson formaður Skógræktarfélags Íslands.              rekur gróðrastöð í Fossvoginum.
samstarfsverkefni okkar, Háskól-                „Við verðum vör við aukinn
ans í Reykjavík og Reykjavík-                áhuga á útivist í skógum. Fólk fer         ar. Nú eru ellefu slíkir með göngu-      koma því á framfæri að skógurinn        öllum skógræktarsvæðum landsins,
urborgar. Þetta er fjölþætt dagskrá          minna til útlanda og nýtir því betur       stígum og merkingum opnir al-            er kominn til að vera og við bökk-      bæði þeim sem sjálfboðaliðar hafa
sem tengist skóginum og ég vænti             tækifæri til útivistar á Íslandi. Fyr-     menningi. Þess má geta að                um ekki út úr einu eða neinu sem        plantað og einnig í bændaskóg-
þess að sem flestir nýti sér daginn          ir nokkrum áratugum var tekið til          fyrirhugað er að opna skóginn á          við höfum verið að gera í því efni.     unum svonefndu, þar sem þúsundir
til þess að fá sér göngu um Öskju-           við að planta skógi í örfoka land og       Fossá í Hvalfirði í sumar. Sá skóg-      Við teljum ekki stafa hættu af          hektara af skógi eru að vaxa upp.
hlíðina og Nauthólsvíkina og skoði           mela, nú eru þar skógar sem fólk           ur er eign Skógræktarfélags Kópa-        skógrækt sem slíkri hvað snertir        Þetta verður ekki öðruvísi en hjá
Háskólann í Reykjavík, allt tengist          getur gengið um. Nefna má Heið-            vogs, Mosfellinga og Kjalnesinga.        t.d. vatnsbúskap okkar. Við eigum       nágrannalöndunum, – nema hvað
þetta saman. Þá eru fjölmargar               mörkina, uppland Hafnarfjarðar og          Þar hafa að undanförnu m.a. verið        ekki að setja boð og bönn á alla        við erum með hægt vaxandi við, en
ráðstefnur fyrirhugaðar á árinu.             Kópavogs og marga aðra staði víða          tekin jólatré, sem er spennandi          skapaða hluti en vera varkár í vali á   hann verður þá þéttari í sér. Með
Verið er og að vinna að atvinnu-             um land. Eitt af verkefnum okkar           þáttur í skógræktarstarfi þegar          því sem gróðursett er hér. Mér          hlýnandi veðurfari hefur sú þróun
átaksverkefni sem hefur staðið yfir          hefur verið svonefndir Opnir skóg-         horft er til framtíðar. Fólk hefur þá    finnst að umræðan um þessi mál          orðið að hægt er að planta hér nýj-
                                                                                        tækifæri til að fara út í skóg með       hafi verið nokkuð hatrömm og vildi      um tegundum sem þrífast við
                                                                                        fjölskyldunni og velja sér þar sitt      óska að við kæmumst úr því fari.“       hærra hitastig. Þessi þróun er að
                                                                                        jólatré. Þetta hefur mælst vel fyrir        Lúpínan hefur verið mörgum           verða, hvort sem okkur líkar hún


          Plöntusala                                                                    og líka reynst ágæt tekjulind fyrir
                                                                                        skógræktarhreyfinguna. Nú, þegar
                                                                                        gjaldeyririnn er dýr, eigum við að
                                                                                        nýta þær auðlindir sem til eru í
                                                                                        landinu. Jólatrén eru af því tagi.“
                                                                                                                                 þyrnir í auga?
                                                                                                                                    „Lúpínan hefur gert margt gott
                                                                                                                                 og hjálpað verulega á ákveðnum
                                                                                                                                 svæðum. En það er með lúpínuna
                                                                                                                                 eins og allt annað. Vitanlega þurf-
                                                                                                                                                                         betur eða verr. Með hlýnun mun
                                                                                                                                                                         skógurinn vaxa hraðar og skógar-
                                                                                                                                                                         mörkin færast ofar í landinu og
                                                                                                                                                                         verða fjölbreyttari.“
                                                                                                                                                                         Njótum skóganna
                           Bakka- og pottaplöntur.                                         Er til nóg af jólatrjám hér fyrir
                                                                                        landsmenn?
                                                                                                                                 um við að gæta að hvar við setjum
                                                                                                                                 hana niður.“                            Er átak á borð við Ár skóga okkur
                             Fura, greni, lauftré                                          „Við erum á því sviði í tvíþættri
                                                                                        samkeppni, annars vegar við inn-         Nýta afurðir betur
                                                                                                                                                                         mikilvægt?
                                                                                                                                                                            „Við erum stolt af skógum Ís-
                                 og runnar.                                             flutt jólatré og hins vegar við gervi-
                                                                                        jólatré. Við hvetjum landann til
                                                                                                                                 Hvað með nýtingu á skógarviði sem
                                                                                                                                 fellur til við grisjun?
                                                                                                                                                                         lands og ég tel alla kynningu á því
                                                                                                                                                                         sem skógræktendur eru að gera og
                             Aspir 3–5 m há tré.                                        þess að vera með lifandi jólatré af         „Upp úr 1990 hófst verulegt átak     öllu því sem skógurinn getur gefið
                                                                                        íslenskum stofni.                        með landgræðsluskógaverkefnum.          okkur, m.a. í lýðheilsu, þýðing-
                                                                                                                                 Þar var lögð mikil áhersla á ný-        armikla. Við hér erum t.d. með
                                                                                        Umræðan er hatrömm                                                               hugmyndir um skóg sem þátt í ís-
                                                                                                                                 skógrækt. Frá þeim tíma hefur ver-
                                                     OPIÐ                               Hvað með aðra starfsemi Skóg-            ið plantað út milljónum plantna. Sá     lenskri myndlist og sjónvarps-
                                                    frá kl. 10–19                       ræktarfélags Íslands?                    skógur er nú að vaxa upp en hins        myndagerð. Þá má nefna ráð-
                                                                                           „Þar er af mörgu að taka. Félag-      vegar höfum við eldri skóg sem far-     stefnur og samkeppni um nytjahluti
                                                                                        ið hefur t.d. staðið fyrir öflugri út-   inn er að gefa af sér við. Gerður var   úr íslenskum viði, nýsköp-
                                                                                        gáfustarfsemi, nefna má Laufblaðið       samningur við Járnblendiverk-           unarmiðstöð og vernd, þróun og
                                                                                        og Skógræktarritið. Einnig erum          smiðjuna á Grundartanga um að           sjálfbæra nýtingu skógar á Íslandi.
                                                                                        við þátttakendur í skógræktargeir-       selja við þangað, sem þeir sjá um       Við erum með heimasíðu þar sem
                                                                                        anum í mörgum verkefnum, svo             að kurla. Draumurinn er sá að nýta      þetta og margt fleira kemur fram.
                                                                                        sem Landgræðslusjóði og Kolviði,         betur og meira þær afurðir sem          Við ætlum að virkja sem flesta á
                                                                                        sjóði sem á að draga úr mengun en        falla til í skóginum. Við erum að       þessu ári í þágu skógræktar á al-
                                                                                        varð nokkuð fyrir barðinu á krepp-       grisja skógana, nú þegar vinnum         þjóðlegu ári skóga 2011. Síðast en
                                                                                        unni. Á móti kemur að dregið hefur       við girðingarstaura og í smáum stíl     ekki síst vil ég nefna skóginn sem
                                                                                        úr umferð sem gerir minni meng-          er farið að fletta, þ.e. búa til borð   þátt í ljóðlist og bókmenntum. Mik-
                                                                                        un.“                                     til að smíða úr. Enn er þetta í til-    ilvægt hlutverk skógar og gróðurs
                                                                                           Eru allir sammála um mikilvægi        tölulega litlum mæli en mun fara        er að færa manneskjunni hugarró.
                                                                                        skógræktarinnar á Íslandi?               mjög vaxandi á næstu áratugum.          Yfirskrift árs skóga er því: Út í
            Reykholti Biskupstungum • s. 694 7074                                          „Með breytingu á náttúruvernd-        Skógurinn vex og þar kemur að           skóg, njótum skóganna okkar, það
            gardkvistar@simnet.is • www.kvistar.is                                      arlögum varð umræða, nokkuð há-          trjábolirnir verða hæfilegir til að     er hollt fyrir líkama og sál.“
                                                                                        vær, um ákveðna þætti. Við viljum        vinna þá. Þessi þróun á sér stað á      gudrunsg@gmail.com
MORGUNBLAÐIÐ | 9




Sterkur leikur að efla skógræktarstarfið
Garðyrkjubændurnir á
Kvistum í Biskups-
tungum opna heimasölu
með fjölbreytta fram-
leiðslu skógarplantna.
Þau segja bændaskóga
á undanhaldi í bili.



V
          ið núverandi aðstæður
           væri sterkur leikur af
           hálfu stjórnvalda að efla
           skógræktarstarf í land-
           inu í stað þess að rifa
seglin eins og gert hefur verið.
Ræktunarstarfið krefst margra
vinnufúsra handa fólks sem nú lifir
á bótunum einum. Að undanförnu                                                                                                                                                 Sprotar Ræktunarstarfið þarfnast út-
hefur verið mjög talað fyrir mann-                                                                                                                                             sjónarsemi en sé rétt að málum stað-
aflsfrekum framkvæmdum til að                                                                                                                                                  ið lætur árangur ekki á sér standa.
koma atvinnulífinu aftur af stað.
Þar miðar seint en í skógrækt-
arstarfinu gætum við farið á fulla                                                                                                                                             starfsemina á Kvistum þar sem nú
ferð strax á morgun, sé viljinn fyr-                                                                                                                                           er að hefjast hindberjaræktun.
ir hendi,“ segja hjónin Hólmfríður                                                                                                                                             Slíkt er nýmæli á Íslandi. Einnig
Geirsdóttir og Steinar Jensen sem                                                                                                                                              verða þar ræktuð jarðarber. Gera
reka garðyrkjustöðina Kvista í                                                                                                                                                 má ráð fyrir að þessi aldinber verði
Reykholti í Biskupstungum.                                                                                                                                                     komin á markað í júní næstkom-
   Áratugur er síðan þau hjón hófu                                                                                                                                             andi og munu fást meðal annars á
starfsemi að Kvistum. Hólmfríður                                                                                                                                               Kvistum. Þar verður í sumar starf-
hafði þá í sautján ár starfað í garð-                                                                                                                                          rækt garðplöntustöð þar sem fást
yrkjustöð Skógræktarfélags                                                                                                                                                     munu meðal annars tré og runnar
Reykjavíkur en þegar tækifæri                                                                                                                                                  og má ætla að slíkt komi sér vel
opnuðust í sveitinni tóku þau                                                                                                                                                  fyrir ræktunarfólk í sum-
Steinar stefnuna þangað.                                                                                                                                                       arhúsabyggðum í uppsveitum Ár-
                                                                                                                                                                               nessýslu.
Úr einni milljón í hálfa
                                                                                                                                                                               Ræktað við hvert hús
„Um aldamótin hófust verkefni í
bændaskógrækt af fullum krafti,                                                                                                                                                „Engir eru jafn umfangsmiklir í
það er hér á Suðurlandi, á Vest-                                                                                                                                               ræktunarstarfi í landinu og einmitt
urlandi og Skjólskógar á Vest-                                                                                                                                                 sumarhúsafólkið; við nánast hvert
fjörðum. Verkefnin eru með mis-                                                                                                                                                hús í sveitum landsins er stunduð
jöfnum svip í hverjum landshluta                                                                                                                                               einhverskonar ræktun. Þar hafa
um sig en í öllu falli hafa þau kall-                                                                                                                                          greni- og furutegundir margskonar
að á framleiðslu plantna sem koma                                                                                                                                              verið mjög vinsælar og auðvitað
víða frá,“ útskýrir Hólmfríður.                                                                                                                                                birkið, sem er harðgert og dafnar
Hún segir að þegar best lét hafi á                                                                                                                                             víðast hvar vel. Sama má segja um
Kvistum verið framleidd um ein                                                                                                                                                 víðitegundir, eins og jörva- og
milljón plantna, það er samkvæmt                                                                                                                                               alaskavíðinn sem er fljótsprottinn
samningum við Ríkiskaup. Á síð-                                                                                                                   Morgunblaðið/Sigurður Bogi   og nær við bestu aðstæður allt að
ustu misserum hafi hins vegar                 Gróður Hólmfríður Geirsdóttir og Steinar Jensen settu garðyrkjustöð sína á laggirnar fyrir tíu árum síðan.                       tveggja metra vexti á einu sumri
mjög verið dregið úr. Nú sé fram-                                                                                                                                              og mynda fljótt skjól. Ekki má
leiðsla aðeins um helmingur af því              Fura, greni, birki og lerki eru        efnum. Þá hefur verið framleitt           segir Hólmfríður.                             gleyma reyniviðnum sem laðar að
sem mest var – og komi þar til sá             þær plöntutegundir sem mest hafa         talsvert af birki fyrir Hekluskóga          Breyttar aðstæður leiða til þess            fuglana með berjum sínum,“ segir
sparnaður sem hvarvetna ræður í               verið notaðar í bændaskógræktinni        „Þetta eru harðgerðar plöntur sem         að fólk rær á ný mið. „Sókn er                Hólmfríður Geirsdóttir að lokum.
ríkisrekstri.                                 og öðrum sambærilegum verk-              duga vel við íslenskar aðstæður,“         besta vörnin,“ segir Hólmfríður um            sbs@mbl.is




                                                           LEGGÐU ÞITT AF MÖRKUM
                       Ljósmynd/Páll Ásgeir
Skrúður Hlið garðsins er úr hvalbeini.


Skrúður er á
Núpi vestra
Skrúður í Dýrafirði er einn elsti skrúð-
garður landsins, formlega stofnaður 7.
ágúst árið 1909 af séra Sigtryggi Guð-
laugssyni. Þann dag voru liðin 150 ár
frá því fyrsta kartaflan var sett niður í
Sauðlauksdal af Birni prófasti Halldórs-
syni. Séra Sigtryggur var skólastjóri
Unglingaskólans á Núpi frá 1907 til
1929. Markmiðið með gerð garðsins var
fjölþætt. Nýta átti hann til kennslu í
garðrækt, kenna ræktun garðávaxta og
sýna fram á hversu auðugur íslenskur
jarðvegur getur verið.
   Árið 1959 afhenti séra Sigtryggur
Héraðsskólanum á Núpi Skrúð til eign-
ar. Fyrstu áratugina var honum haldið
vel við. Upp úr 1980 var honum lítið
sinnt og drabbaðist því niður. Árið 1996
var Skrúður endurvígður eftir endur-
bætur. Gestabók er í garðhúsi og árlega
skrifa þúsundir gesta í hana.
karlesp@simnet.is
Morgunblaðið-Ár-skóga
Morgunblaðið-Ár-skóga
Morgunblaðið-Ár-skóga
Morgunblaðið-Ár-skóga
Morgunblaðið-Ár-skóga
Morgunblaðið-Ár-skóga
Morgunblaðið-Ár-skóga

More Related Content

More from arskoga

Guðrún ingvarsdóttir 28.04.11
Guðrún ingvarsdóttir 28.04.11Guðrún ingvarsdóttir 28.04.11
Guðrún ingvarsdóttir 28.04.11arskoga
 
Vangaveltur arkitekts um vistvæni
Vangaveltur arkitekts um vistvæniVangaveltur arkitekts um vistvæni
Vangaveltur arkitekts um vistvæniarskoga
 
óLafur oddsson 28.04.11
óLafur oddsson 28.04.11óLafur oddsson 28.04.11
óLafur oddsson 28.04.11arskoga
 
á Flug inn í framtíðina bds
á Flug inn í framtíðina   bdsá Flug inn í framtíðina   bds
á Flug inn í framtíðina bdsarskoga
 
Arnor viðarmagn
Arnor viðarmagnArnor viðarmagn
Arnor viðarmagnarskoga
 
Kynning monsu(ice for)
Kynning monsu(ice for)Kynning monsu(ice for)
Kynning monsu(ice for)arskoga
 
Logosol bo
Logosol boLogosol bo
Logosol boarskoga
 
Heillskogurþhj2011
Heillskogurþhj2011Heillskogurþhj2011
Heillskogurþhj2011arskoga
 
þRöstur eysteinsson 28.04.11
þRöstur eysteinsson 28.04.11þRöstur eysteinsson 28.04.11
þRöstur eysteinsson 28.04.11arskoga
 
arskoga-margt-smatt
arskoga-margt-smattarskoga-margt-smatt
arskoga-margt-smattarskoga
 

More from arskoga (10)

Guðrún ingvarsdóttir 28.04.11
Guðrún ingvarsdóttir 28.04.11Guðrún ingvarsdóttir 28.04.11
Guðrún ingvarsdóttir 28.04.11
 
Vangaveltur arkitekts um vistvæni
Vangaveltur arkitekts um vistvæniVangaveltur arkitekts um vistvæni
Vangaveltur arkitekts um vistvæni
 
óLafur oddsson 28.04.11
óLafur oddsson 28.04.11óLafur oddsson 28.04.11
óLafur oddsson 28.04.11
 
á Flug inn í framtíðina bds
á Flug inn í framtíðina   bdsá Flug inn í framtíðina   bds
á Flug inn í framtíðina bds
 
Arnor viðarmagn
Arnor viðarmagnArnor viðarmagn
Arnor viðarmagn
 
Kynning monsu(ice for)
Kynning monsu(ice for)Kynning monsu(ice for)
Kynning monsu(ice for)
 
Logosol bo
Logosol boLogosol bo
Logosol bo
 
Heillskogurþhj2011
Heillskogurþhj2011Heillskogurþhj2011
Heillskogurþhj2011
 
þRöstur eysteinsson 28.04.11
þRöstur eysteinsson 28.04.11þRöstur eysteinsson 28.04.11
þRöstur eysteinsson 28.04.11
 
arskoga-margt-smatt
arskoga-margt-smattarskoga-margt-smatt
arskoga-margt-smatt
 

Morgunblaðið-Ár-skóga

  • 2. 2 | MORGUNBLAÐIÐ Morgunblaðið/Kristinn Skógur Á Tumastöðum í Fljótshlíð er einn fallegasti og ræktarlegasti skógur landsins. Til hans var plantað fyrir um hálfri öld og árangurinn er einstakur. Menningin dafnar í lundum skóganna. Skógar til hagsbóta fyrir mannkyn Mikilvægi sjálfbærni er undirstrikað með alþjóðlegu ári skóga. Sameinuðu þjóðirnar minna á líffræðilega fjölbreytni og vernd skóg- arkerfa. Átak á öllum sviðum. Skógar hafa fjölþætt gildi. Veita skjól og eru mikilvæg búsvæði lífvera og eru uppspretta matar. A llsherjarþing Sameinuðu á merki ársins. Umhverfisráðherra, átakið sé til hagsbóta fyrir mannkyn Það undirstrikar að allir skógar að vera vistvænn efniviður. þjóðanna hefur lýst yfir Svandís Svavarsdóttir, opnaði þá er sérstök áhersla á vernd við- hafa fjölþætt gildi. Þeir veita meðal Allsherjarþing Sameinuðu þjóð- því að árið 2011 sé Al- heimasíðu Árs skóga formlega á kvæmra skógarvistkerfa fyrir allt annars skjól og eru mikilvæg bú- anna telur að samstillt átak þurfi á þjóðlegt ár skóga. Er það degi umhverfisins, þann 28. apríl, lífríki jarðar. Þá minnir Allsherj- svæði fjölmargra lífvera, eru upp- öllum sviðum til að auka vitund og liður í því að fylgja eftir sem að þessu sinni var tileinkaður arþing SÞ á samninginn um líf- spretta matar og nauðsynlegir fyrir styrkja sjálfbæra umhirðu, vernd og áherslum og yfirlýsingum um mik- skógum. fræðilega fjölbreytni, loftslagssátt- lyfjagerð, varðveita gæði ferskvatns sjálfbæra þróun allra skógargerða. ilvægi sjálfbærrar hugmyndafræði, mála SÞ, samninginn um varnir og eru mikilvægir fyrir jarðvegs- Skorað er á ríkisstjórnir, svæð- Stuðla að aukinni vitund allt frá ráðstefnunni um umhverfi og gegn myndun eyðimarka og aðra al- vernd. isbundnar stofnanir og helstu hópa þróun í Ríó árið 1992. Forseti Ís- Verkefni allra sem vinna undir þjóða- og staðbundna samninga sem að styðja viðburði sem tengjast Samstillt átak lands, Ólafur Ragnar Grímsson, merki Árs skóga er að stuðla að máli skipta og fást við flókin úr- árinu, meðal annars með frjálsum setti árið formlega hér á landi 12. aukinni vitund fólks um sjálfbæra lausnarefni er varða skóga. Skógar gegna stóru hlutverki í við- framlögum, og með því að tengja janúar og fékk við það tækifæri af- vernd, umhirðu og þróun allra Merki ársins er hannað um þem- haldi stöðugs loftslags og hringrás viðburði á sínum vegum við árið. hentan fána með íslenskri útfærslu skóga. Þótt einkum sé litið svo á að að: þetta gerir skógurinn fyrir þig. vatns og næringarefna jafnframt því arskoga2011.is 29.04.2011 ALÞJÓÐLEGT ÁR SKÓGA 29 | 04 | 11 9 10 Í ævintýraheimum er oft Skógrækt eflir atvinnulífið, ort í tré og marga fallega segja skógarbændurnir á listmuni má skapa. Kvistum í Biskupstungum. Útgefandi Árvakur Umsjón Sigurður Bogi Sævarsson sbs@mbl.is Blaðamenn Guðrún S. Guðlaugsdóttir gudrunsg@gmail.com Karl Eskil Pálsson karlesp@simnet.is 13 Auglýsingar 4 Gróðursprotar 8 Katrín Theodórsdóttir kata@mbl.is Forsíðumyndina tók Fallegt í Fitjastofu. sigruðu ösku Áhuginn eykst, segir Magn- Ómar Óskarsson. Veggurinn klæddur með Eyjafjallajökuls. ús Gunnarsson, formaður Prentun Landsprent ehf. íslenskum skógarviði. Skógræktarfélags Íslands.
  • 3. MORGUNBLAÐIÐ | 3 Heimur ævintýr- anna yrkir oft í tré Hnattræn hitun eykur líkur á árangursríkri skógrækt hér á landi. Þorsteinn Ingi Sigfússon Leikfang Stafaspjald úr skógarvið. framkvæmdastjóri Nýsköpunarmiðstöðvar Ís- Aðstoðað marga frumkvöðla lands segir trjávinnslu skipta miklu máli. Handverk úr skógarafurðum er orðin þekkt vara hér á markaðinum og nýta Þ að er tákn tímanna á Íslandi með því að end- handverksmenn og hönnuðir þessa að við skulum vera að urvekja þessa vöru í auknum mæli. Hér hefur Ný- halda sérstaklega hátíðlegt hönnun á síðasta Fallegt Allt má skapa úr viðnum og ímyndunaraflið eitt hindrar þjóðhaga. sköpunarmiðstöð Íslands nú þegar ár skógarins. Gamlar bæk- ári. komið að máli og aðstoðað marga ur herma að Ísland hafi Nútíminn lítur frumkvöðla við rekstur og þróun á verið skógi vaxið milli fjalls og fjöru skóginn svolítið vörum þeirra. Miðstöðin okkar býr þegar land byggðist. Svo herjaði öðrum augum. svo vel að hafa á að skipa trjáfræð- skógareyðing; menn hjuggu tré til Hann er prýði og ingi, Eiríki Þorsteinssyni, sem gjör- nota bæði í nytjahluti og sem eldivið. hann er jafnvel þekkir sviðið og hefur verið leiðbein- Loks var skógurinn notaður til kola- metinn sem „kol- andi um notkun trés sem smíða- og Þorsteinn I. gerðar eins og þegar þær stöllur Sigfússon efnisjafnari“ hönnunarefnis í mörg ár. Við höfum Bergþóra og Hallgerður sendu þræl- þannig að nokkur til dæmis stutt fyrirtæki sem hyggur ana sína til kolagerðar í skóginum tré í viðbót verða eins og syndaaf- á að bjóða þjónustu viðarsagar sem nærri Fljótshlíð. Kvikfé eyddi skóg- lausn fyrir stóra jeppann hans pabba. passar aftan í bílkerru og getur farið um og á tímabilum Íslandssögunnar Birkilaufið nýtur sólarljóssins og not- á vettvang þar sem skógarhöggs- hefur skógurinn verið í mikilli varn- ar það til þess að umbreyta CO2 and- menn vilja saga niður á staðnum. Ef arstöðu. Og nú á því herrans ári 2011 rúmsloftsins og vatni jarðarinnar í til vill má segja að Reykjavík sé orðin er árið helgað viði og timbri. tréni. Þannig er tréð sá hluti lífrík- stærsti skógur á Íslandi og mun fyr- isins sem bindur gróðurhúsagas. irtækið með litlu færanlegu sögina Skógurinn er kolefnisjafnari hafa starfsaðstöðu í Reykjavík. Árangursrík skógrækt Íslenskt timbur sagað úr bolviði og Heimur ævintýranna yrkir oft í tré. Við þekkjum öll Gosa úr skáldsögu Menn eru sammála um að hnattræn nýtt sem burðarviður á langt í land ítalska rithöfundarins Carlo Collodi hitun muni væntanlega auka líkur á með að verða markaðsvara, til þess (um Pionocchio), strákur sem var árangursríkri skógrækt hér á landi. eru skógarnir of ungir. Aftur á móti tálgaður úr tré af tréskurðarmann- Nýsköpunarmiðstöð Ísands fagnar Listmunir Kollur og ostaskeri er meðal þess sem unnið er úr íslenskum við. mun það aukast hægt og rólega að inum Geppetto. Brúðuna Gosa ári trésins og hefur í huga að timb- bolir verða sagaðir í fjalir og nýttir í dreymdi um að verða raunverulegur urafurðir úr skógum og lundum íslenskt tréborð í fögrum timb- áhugaverðu notkun. Hækkandi verð byggingar og þá til smíða á innrétt- strákur og lenti í ýmsum raunum og landsins skiptast upp í þrjá meg- urbústað í skógarjaðri! á jarðefnaeldsneyti hefur gert flísina ingum og í klæðningar innan- og ut- ævintýrum; nefið á honum lengdist inframleiðsluflokka. Í fyrsta lagi flís- Sem nýsköpunarmanni finnst mér enn mikilvægari til brennslu. Ný- anhúss. Í því sambandi má nefna alltaf ef hann laug! Gosi er kannski ina sem til verður við skógarhögg og alltaf að notkun íslenskra skóga í sköpunarmiðstöð mun í framtíðinni framleiðslu Guðmundar Magnús- gott dæmi um þann heim sem hægt sögun. Í öðru lagi handverksefnið, eldsneyti eins og gerist í hluta stóriðj- geta komið að þróun og úrvinnslu, sonar á Flúðum sem er að framleiða er að skapa úr tré. Sama sköp- sem nota má til þess að gera ýmsa unnar vera notkun sem er ef til vill ásamt því að veita fyrirtækjum að- veggflísar. Hér mun Nýsköpunar- unarþrá réð þegar listamaðurinn nytjahluti úr timbri. Íslenski ask- ekki bestu not fyrir þetta verðmæta stoð við að fara í samvinnu við önnur miðstöð geta komið að í auknum mæli Dieter Roth hannaði dýrahjörð úr tré urinn er gott dæmi um slíka hluti. Í og gildishlaðna náttúruefni. Járn- fyrirtæki í úrvinnslu á þessu sviði í við að aðstoða við vöruþróun og 1962 og Eyjólfur í Epal og Skógrækt þriðja lagi er timbrið efni í byggingar; blendifélagið hóf að nota viðarflís í gegnum tengslanet Evrópumið- markaðssetningu í gegnum tengsla- ríkisins hafa komið á framfæri síðan ekkert er dýrðlegra en að dvelja við ofnum sínum og opnaði fyrir þessa stöðvar NMI. net sitt. Arion banki styður Hafðu samband sími 444 7000 • arionbanki.is Skógræktarfélag Íslands
  • 4. 4 | MORGUNBLAÐIÐ Skógur er stór hluti af heimsmynd minni Nauðsynlegt er að auka vitund fólks um mikil- vægi skóga og vernd á heimsvísu. Skógrækt á Íslandi er vaxandi at- vinnugrein. Sjálfbær bú- skapur er í Skorradal, hjá Huldu Guðmunds- dóttur sem er fram- kvæmdastjóri Alþjóð- legs árs skóga. S á sem stingur sprota í jörð trúir á framtíðina. Einhvertíma heyrði ég dæmisögu af manni sem spurði sjálfan sig, þegar hann horfði yfir fallegan lundinn sinn, hví í ósköpunum hann hefði ekki gróðursett fleiri plöntur á sínum tíma. Í þessu felst kjarninn. Við þurfum að herða sóknina og Borgarfjörður Kirkjustaðurinn Fitjar er innst í hinum skógi vaxna Skorradal. Fjöldi sumarhúsa er í dalnum og er það ekki síst skóglendið sem heillar. efla skógrækt í sátt við umhverfið enda hefur skilningur á mikilvægi þess aukist mikið,“ segir Hulda Guðmundsdóttir, skógarbóndi á Fitjum í Skorradal. Sú ákvörðun að 2011 skuli vera Alþjóðlegt ár skóga var tekin á vettvangi Sameinuðu þjóðanna. Eins og lagt var upp með er reynt að fá sem flesta í leikinn: svo sem ríkisstjórnir, stofnanir, fyrirtæki og almenning. Hér á landi ýtti umhverfisráðuneytið málinu úr vör og fól það breiðfylkingu skóg- ræktarfólks um land allt Skilaboð út í samfélagið „Við reynum að vekja athygli á Ári skóga með ýmsu móti og fá fólk til samstarfs,“ segir Hulda á Fitjum, sem er framkvæmdastjóri verkefnisins. Nefnir þar til dæmis útgáfu þjóðarkortsins sem sent var inn á öll heimili landsins á Morgunblaðið/Önundur sumardaginn fyrsta. Tilgangur Skógarbóndi „Myndi ekki þrífast nema í nágrenni við tré," segir Hulda á Fitjum. Fitjastofa Innréttingin er úr íslenskum við og gjörð af meistarahöndum. þess var að vekja athygli á rækt- unarstarfi og Ári skóga en þó ekki „Sameinuðu þjóðirnar leggja Ári er verkefni allra sem vinna undir „Hins vegar erum við á byrj- skóginn okkar á Fitjum og þar síður að senda jákvæð skilaboð skóga þau markmið að nauðsyn- merkjum Alþjóðlegs árs skóga að unarreit, því varla er hægt að tala sem nýtni og sparsemi eru mín um vináttu og samvinnu út í sam- legt sé að auka vitund fólks um stuðla að aukinni vitund um sjálf- um skóga á Íslandi,“ segir Hulda gullvægu gildi þá gat ég ekki félagið. ,,Kortið var samvinnu- mikilvægi skóga og vernd þeirra á bæra umhirðu allra skógargerða sem bendir á að skógur sé aðeins hugsað mér að þessi verðmæti verkefni Árs skóga og umhverf- heimsvísu, ekki síst þar sem vist- til hagsbóta fyrir framtíð mann- einn tíundi af flatarmáli jökla Ís- færu í súginn. Ég var svo heppin isverkefnisins Grænn apríl og kerfi eru viðkvæm. Er með því kyns. Hér gildir hið gullvæga að lands. „Skógrækt hefur verið til að kynnast Guðmundi Magnússyni saman stöndum við að ræktun á fylgt eftir áherslum um sjálfbæra okkur beri samtímis að líta á um- sem atvinnugrein á Íslandi í eina þjóðhaga á Flúðum sem var nýbú- Aprílskógum sem er fimm ára þróun sem unnið hefur verið eftir hverfismálin hnattrænt og út frá öld, en við erum á frumstigi í að inn að kaupa sérútbúna vél og verkefni.“ allt frá Ríó-ráðstefnunni 1992. Það okkar nánasta umhverfi.“ þróa möguleika á sviði úrvinnslu. hann vann klæðningu úr grisj- Lengi mátti varla nefna að fella unarviðnum okkar. Hún er nú á Þurfum að fylgjast vel með stök tré og það stappaði nærri veggjum Fitjastofu og víðar. Á síðustu árum hefur fólki orðið guðlasti að tala um að grisja í ein- Þetta er gróf vinnsluaðferð og æ betur ljóst hver hættan af völd- hverjum mæli. Nú erum við hins hentar þar sem menn vilja grófa, um loftslagsbreytinga er og að vegar farin að grisja og þá reynir náttúrulega áferð á viðarveggum. skógrækt sé bragð í baráttunni. á hugvit og dirfsku þeirra sem Draumurinn er að selja þessa Nefnir Hulda þar skýrslu vísinda- eiga skóga.“ framleiðslu beint frá býli.“ nefndar um hnattrænar loftslags- breytingar og áhrif þeirra hér á Skógur tækifæranna Nauðsynlegir í lífríkinu landi sem kom út 2008 – en þar Þeir sem stunda skógrækt gera Hjá skógarbændum er að ýmsu að hafi fólk fengið mikilvægar upp- slíkt undir ýmsum formerkjum. hyggja. Hið dæmigerða starf hef- lýsingar til að vinna samkvæmt. Þar má nefna að Skógrækt rík- ur fyrst og fremst falist í út- „Þessar upplýsingar snerta isins sér um rannsóknir og hefur plöntun en eftir því sem lundir vitaskuld öll svið umhverfismála, umsjón með þjóðskógunum. Í dafna kallar það á meiri vinnu við en með tilliti til skógræktar hafa sveitum landsins er skógrækt umhirðu. til dæmis skógarmörk birkis nú bænda vaxandi atvinnugrein og „Það þarf að sinna um ungskóg þegar færst ofar í landið og félög áhugafólks hafa helgað sér eins og annað ungviði: af virðingu möguleikar á ræktun nýrra teg- reiti um land allt. Segir Hulda að og natni. Ef menn eru til dæmis í unda aukist. En að sama skapi og samvinna þessara aðila mætti jólatrjáarækt þá er slíkt stöðug Fullkomnasta tækifærunum fjölgar, aukast ógn- vissulega vera meiri og bindur vinna við snyrtingu. Á Fitjum höf- skógarplöntustöð irnar. Við þurfum að fylgjast vel með og meta hvort breytingar á raunar vonir við að svo verði í næstu framtíð. Ráðstefnan Ís- um við ýmsar nytjar af skógi – til dæmis klæðningarefnið sem ég landsins! gróðurfari og öðru lífríki eru vegna loftslagsbreytinga eða ann- lenska skógarauðlindin – skógur tækifæra, sem haldin var í gær, nefndi áðan og minjagripi úr tré. Við leigjum líka land undir sum- arra þátta. Því er mikilvægt að hafi gengt veigamiklu hlutverki arhús í birkiskóginum og það eru Barri hf rekur fullkomnustu skógarplöntustöð á Íslandi að Valgerðarstöðum 4 í halda áfram beinum tilraunum, þar sem litið var til framtíð- vissulega mikilvæg not og und- nágrenni Egilsstaða. samhliða vöktunarmælingum í artækifæra. irstaða fyrir rekstri jarðarinnar. Barri er leiðandi fyrirtæki í innleiðingu nýjunga á sviði skógarplönturæktunar og gróðurríkinu. Þá verður að efla „Markmiðið með ráðstefnunni Við höfum þá sjálfbæru stefnu að hefur byggt sérhannaða kæli- og frystigeymslu fyrir skógarplöntur. varnir gegn gróðureldum og var að koma á og slípa keðjuna líta á lóðarleigu sem verkfæri til Til sölu verða í vor ýmsar tegundir skógarplantna bæði í pappakössum af frysti og hættumat á því sviði.“ sem verður að vera virk frá fram- að gera jörðinni til góða og því er bökkum með plöntun yfirvetruðum á hefðbundinn hátt. leiðanda til markaðar. Tímamót stefnan að hlúa að og byggja upp Erum á byrjunarreit Barri hf. rekur Gróðrarstöðina á Tumastöðum í Fljótshlíð. ráðstefnunnar fólust í því að hún heima eins og hægt er. Ég er Skógrækt skiptir sífellt meira var haldin undir merkjum iðnaðar fædd og alin upp á Fitjum og Á Tumastöðum verða til sölu flestar tegundir skógarplantna og pottaplöntur sem máli, bæði með tilliti til umhverf- og nýsköpunar. Það var því mik- skógurinn í Skorradalnum hefur eru ræktaðar hjá fyrirtækinu. ismála og atvinnu. Hulda segir ilvægt og dýrmætt skref að starfa því alltaf verið hluti af minni Barri selur og sendir skógarplöntur um allt Ísland auk Færeyja og Grænlands. erfitt að áætla hve margir hér á með Nýsköpunarmiðstöð Íslands heimsmynd. Ég er eins og svepp- Ræktunargeta Barra er allt að 130 þúsund fjölpottabakkar á ári. landi byggi afkomu sína á skóg- að undirbúningnum og afrakstur irnir, myndi ekki þrífast nema í rækt með einhverju móti. Eigi að þeirrar samvinnu mun skila ár- nágrenni við tré og lít raunar svo síður sé ljóst að hundruð manna angri,“ segir Hulda sem með á að skógarandi sé eitt mikilvæg- eigi sitt undir ræktunarstarfi, auk bróður sínum hefur verið skóg- asta súrefnið. Það má heldur ekki Barri hf. þess sem ferðaþjónustan nýti arbóndi í Skorradalnum sl. tutt- gleymast að skógar eru lungu skóga, bæði ræktaða og óræktaða, ugu ár. jarðarinnar og því algjörlega lífs- með ýmsu móti. „Við erum farin að grisja furu- nauðsynlegir öllu lífríki hennar.“
  • 5. MORGUNBLAÐIÐ | 5 Lagar línurnar í garðinum Algengt er að fólk klippi runnana ekki nógu mik- ið og verða þeir því gisn- ir með tímanum. Í nýj- um hverfum eru sígrænar plöntur al- gengastar, segir Jó- hannes Hjörleifsson. N ú þegar sólin hækkar á lofti er annatími hjá þeim sem taka að sér að klippa og snyrta runna og fella tré. Jó- hannes Hjörleifsson skrúðgarð- yrkjumeistari á Akureyri rekur fyrirtækið Garðlausnir. Hann hef- ur unnið við fagið í nærri tvo ára- tugi og segir alltaf mikið að gera á þessum árstíma. „Já það er óhætt að segja það, fólk fer almennt ekki að spá í þessa hluti fyrr en grillir fyrir al- Ljósmynd/Karl Eskil Prófessor Við leggjum áherslu á að veita nemendunum traustan vísindalegan vöru í vorið. Samt sem áður er all- Skógarhögg Það er um að gera að ráðgast við kunnáttufólk þegar kemur að því grunn, segir Bjarni Diðrik Sigurðsson, prófessor í skógfræði, á Hvanneyri. ur tími ársins hentugur til að að snyrta eða fella tré, segir Jóhannes Hjörleifsson skrúðgarðyrkjumeistari. klippa runna og snyrta tré, en svona er þetta bara hérna fyrir ig að þær njóti sín og gegni því stað runna, þetta er sérstaklega Skógarbændur norðan. Algengast er að fólk klippi hlutverki sem til var stofnað í upp- áberandi á Akureyri,“ útskýrir Jó- runnana ekki nógu mikið og því hafi, klippa brotnar greinar og svo hannes sem segir þjónustu garð- verða þeir gisnir með tímanum. Þá framvegis.“ yrkjumanna almennt ekki dýra. er ég kallaður á staðinn til að laga Jóhannes segir að vandasamt Kostnaðarsamara geti í mörgum undirbúa stórsókn línurnar. Annars er töluvert um að geti verið að fella stórt tré og tilvikum verið að kalla ekki til fag- fagfólk sé látið klippa og laga tré stundum þurfi viðkomandi sveitar- mann. og runna með reglulegu millibili,“ félag að veita leyfi. Þegar tré eru „Það er um að gera að kalla seir Jóhannes sem annast um- felld er algengast að saga þau kunnáttufólk til skrafs og ráða- hverfi margra sumarhúsa. niðri við jörðu en það kemur líka gerða, mistök geta sannarlega Aukinn áhugi er á námi í skógrækt og eru atvinnu- fyrir að fólk vilji taka þau upp með kostað skildinginn. Þetta á til Lerki og birki til að fá skjól rótum og slíkt er talsvert fyr- dæmis við um trjáfellingar. Ég horfur skógfræðinga góðar. Um tuttugu manns „Það er töluvert um að fólk fái irtæki. minnist manns sem óskaði eftir til- stunda í dag nám á mismunandi stigum í skógfræði mig til að gefa góð ráð varðandi Öspin féll á hús nágrannans boði í að fella stórta ösp. Honum gróður við sumarhús. Í flestum til- fannst verðið of hátt og sagðist við Landbúnaðarháskóla Íslands. vikum legg ég til að láta gróður „Þegar trén eru orðin mjög stór er geta fellt tréð sjálfur. Ekki tókst sem er allsráðandi í umhverfinu algengt að fólki finnist þau vera betur til en að öspin féll á hús ná- L andbúnaðarháskólinn býð- Tekjur í tengslum við skógrækt vera sem næst sjálfum bústaðnum, fyrir blessaðri sólinni. Þetta er grannans og olli töluverðum ur háskólamenntun til BS- eru enn varla merkjanlegar í þjóð- þannig fellur húsið best inn í ekki óalgengt viðhorf hjá yngra skemmdum. Þannig að þegar upp og MS-gráða. Skipulag hagstölum, en sannaðu til, í fram- landslagið. Svo er töluvert um að fólki sem kaupir fasteign í grónu var staðið reyndist kostnaðurinn námsins er sveigjanlegt tíðinni verður staðan allt önnur. fólk planti lerki og birki til að fá hverfi. Í nýjum hverfum eru sí- margfaldur miðað við að fá fag- og gefur nemendum færi Og þá er eins gott að hafa á að skjól, enda eru þetta harðgerðar grænar plöntur algengastar auk mann til að vinna verkið,“ segir á að laga það að þörfum sínum og skipa vel menntuðu fagfólki,“ segir tegundir sem þrífast vel í melum þess sem stór hluti garðsins er Jóhnannes Hjörleifsson skrúðgarð- áhuga. Bjarni Diðrik Sigurðsson, Bjarni Diðrik. og móum. Það þarf hins vegar að gjarnan hellulagður. Skjólgarðar yrkjumeistari á Akureyri. prófessor í skógfræði, segir að í karlesp@simnet.is hugsa vel um þessar plöntur þann- eru gjarnan hafðir við lóðarmörk í karlesp@simnet.is náminu sé flettað saman náms- greinum á sviði náttúruvísinda, skógfræði, landgræðslu, landslags- fræði og rekstrarfræði. „Við leggjum áherslu á að veita nemendunum traustan vísinda- legan grunn og að búa þá undir störf sem fræðimenn, stjórnendur eða atvinnurekendur,“ segir Bjarni. „Nemendum okkar sem hafa farið í framhaldsnám erlendis hefur almennt gengið vel, enda er uppbygging námsins svipuð og hjá sambærilegum háskólastofnunum í Evrópu. Þar er yfirleitt lögð áhersla á þverfaglegt nám á þessu fræðasviði auk náms í rekstri. Ég hef stundum kallað skógfræði hag- nýta náttúrufræði, þar sem mikill skortur er á fólki með trausta fag- þekkingu á þessu sviði. Enda hefur umfang skógræktar og land- græðslu aukist mikið á und- anförnum árum.“ Bjarni segir að Landbúnaðar- háskólinn sé í góðu samstarfi við ýmsar stofnanir um kennslu og fyrirlesta. Meginmarkmið skólans sé að mennta og þjálfa hæft fólk sem geti að loknu námi víða haslað sér völl. Áhuginn aukist verulega „Áhuginn á þessu námi hefur auk- ist verulega á tiltölulega fáum ár- um. Þótt ástandið sé á margan hátt erfitt eftir bankahrunið eru möguleikarnir í skógfæði nánast óþrjótandi og áhuginn leynir sér ekki. Við sjáum greinileg merki í þessum efnum. Ég get nefnt sem Gróðrastöðin dæmi að í dag eru sex spennandi rannsóknarverkefni í gangi sem Okkar plöntur fá kærleiksríkt tengjast beint skógfræði og greini- legt er að mikill áhugi er á að nýta skóga landsins í framtíðinni. Ís- uppeldi við íslenskar aðstæður STJÖRNUGRÓF 18 • SÍMI 581 4550 • FAX 581 2228 lenskir skógarbændur eru greini- WWW.MORK.IS • MORK@MORK.IS lega að undirbúa stórsókn, til dæmis í framleiðslu á jólatrjám.
  • 6. 6 | MORGUNBLAÐIÐ Morgunblaðið/Árni Sæberg Skógarbörn Skólasetning í Norðlingaholti fer jafnan fram í Björnslundi sem nefndur er eftir Birni Ófegissyni sem ræktaði upp þetta svæðið en fól síðan Reykjavíkurborg til umsjónar. Börn læra á náttúruna í skóginum Hægt að kenna börnum Björnslundur er mikilvægur í starfsemi Norðlinga- skóla í Reykjavík. Sif Vígþórsdóttir skólastjóri segir nánast hvað sem er í nemendur og kennara sækja þangað fróðleik sem Björnslundi og útikennslan eykur vitundina um stór- gerir skólastarfið skemmtilegt og tilbreytingaríkt. kostlega náttúru Íslands. É g var kennari og síðar skóla- rambaði inn í trjá- stjóri á Hallormsstað í tutt- lund sem var í hlið skólastarfsins mikinn áhuga. ugu ár og þar kynntist ég upphafi plantaður Hópur barna svaf úti í 9 stiga frosti í svona starfsháttum,“ segir í kringum sum- Morgunblaðið/Ásdís desember í fyrra. Þetta var valgrein, Sif. Hún var m.a. líf- arbústað Björns Lurkar Sprekið borið í eldinn og kröftugir krakkar taka þetta leikandi. að lifa af í náttúrunni, sem hópur fræðikennari þar eystra og byrjaði að Ófeigssonar út- krakka í 8., 9. og 10. bekk tók þátt í. nýta skóginn í náttúrufræðikennslu. gerðarmanns og Þau voru bara vel klædd í almenni- „Í elsta bekknum voru, þegar ég byrj- hans afkomenda. legum svefnpokum og allt gekk að aði, börn sem varla vissu hvað birki Ég heillaðist af óskum. Við höfum þá afstöðu í Norð- væri,“ segir hún. „Á undan mér höfðu þessum lundi og lingaskóla að ekki sé til vitlaust veður verið sjö náttúrufræðikennarar á sjö Sif Vígþórsdóttir möguleikum hans. – bara vitlaus klæðnaður. Vel klædd árum. Ég kunni sjálf ekkert á skóg- Hann er í 7 mín- getum við nýtt útiaðstöðuna á svo inn, uppalin á ströndinni. En ég var útna göngufæri frá Norðlingaskóla – margvíslegan hátt. Við erum svo svo heppin að þá ekki var fyrir hendi mælt í gönguhraða sex ára barns,“ heppin að skólinn hér er beinlínis inn- nein námskrá í náttúrufræði svo ég segir Sif. rammaður af náttúruperlum.“ gat kennt það sem ég taldi skipta máli. „Í raun er þarna eini sam- Mismunandi færni og langanir Og mér fannst skipta máli að börn komusalur skólans og við byrjuðum sem væru í skóla á Hallormsstað vissu bara að fara í Björnslund með börn. Í Verða erfið börn auðveldari í skóla- eitthvað um skóginn þar og sitt nán- lundinum eru ótrúlega margar teg- starfi í útikennslunni? asta umhverfi. Ég varð mikil áhuga- undir vegna þess að Björn var í frum- „Ég er þeirrar skoðunar að engin manneskja um skóginn og allt sem kvöðlasveit skógræktarmanna á Ís- Morgunblaðið/Árni Sæberg börn séu erfið, aðeins sé mismunandi hann hafði að geyma, m.a. sveppi. Á landi. Það var í bígerð um þetta leyti Vetrarferð Börnin læra að bjarga sér og í lundinn góða er sótt allt árið. hvernig eigi að nálgast hvern og einn síðustu árunum mínum á Hallorms- að ryðja lundinum að hluta í burtu og einstakling. Ég segi að í Norðlinga- stað gerðum við Ólafur Oddsson, sem setja upp veitingastarfsemi. En með lensku, matreiðslu, smíðar og margt kennsla situr í þeim allflestum. Við skóla séu engin erfið börn – þar séu þá var að vinna með Grenndarskóga, því að byrja á að nýta lundinn í skóla- fleira.“ erum líka með ýmiss konar smiðjur í bara börn. Þau hafa mismunandi og Þór Þorfinnsson hjá Skógrækt rík- starfinu tókst okkur að sýna fram á að Björnslundi, við verjum meiri tíma í getu, færni og langanir og taka á mið þetta væri umhverfi sem væri skól- Láta ímyndunaraflið ráða af því. Ef barni er treyst stendur það isins með okkur samning um hvernig verklegt nám en ýmsir aðrir skólar, við vildum byggja upp námsaðstöðu í anum mikilvægt að hafa. Fulltrúar Hvaða tíma ársins getið þið nýtt það er heldur dýrara en það hefur undir því trausti nær undantekning- Hallormsstaðarskógi. Þessi þróun hjá umhverfissviði Reykjavík- Björnslund? gefið góðan árangur. Mín reynsla er arlaust. Við hin fullorðnu sýnum oft kom nánast af sjálfu sér – spratt af urborgar voru okkur velviljaðir. Þeir „Allt árið. Við reynum að minnka að það sé hægt að kenna börnum nán- of mikla forræðishyggju. Börn allt heilbrigðri skynsemi má segja.“ komu hingað upp eftir og sannfærð- áganginn á vorin þegar frost er að ast hvað sem er í Björnslundi og úti- niður í sex ára geta tálgað spýtur í ust um að heppilegt væri að við fengj- fara úr jörðu en fyrir tveimur árum kennslan eykur vitund þeirra um Björnslundi. Aðeins einu sinni hefur Í Björnslund með börnin um yfirráð yfir Björnslundi. Erfingj- síðan opnaði leikskólinn Rauðhóll hér hina stórkostlegu náttúru sem Ísland orðið þar slys, það klemmdist fingur. Hún segir mikilvægt að börn nýti nán- arnir voru þá búnir að afhenda deild og þá var byggt hús í Björnsl- á. Í Björnslundi höldum við stórhá- Börn læra á umhverfið og aðstæð- asta umhverfi sitt til menntunar og lundinn Reykjavíkurborg. Norð- undi. Þá fengum við salernisaðstöðu tíðir skólans og þar er hann settur á urnar. Af hverju varð Ronja ræn- meðvitundar um náttúru, vistvernd og lingaskóli er vistvænn skóli og við höf- og geymslu. Norðlingaskóli og Rauð- haustin. Við viljum vernda Björnsl- ingjadóttir að hoppa yfir Helvít- svo framvegis. Sem náttúrufræði- um náð að flagga grænfána í þau nær hóll hafa síðan nýtt lundinn saman. und í upprunalegri mynd svo í honum isgjána? Það var til þess að læra á kennari kvaðst hún hafa unnið með sex ár sem skólinn hefur starfað. Nú Starfshættir í Norðlingaskóla eru geti ímyndunaraflið leikið svolítið hætturnar. Ef við höfum þá afstöðu haustið og vorið í skóginum og helst eru 350 börn í Norðlingaskóla og 135 nokkuð frábrugðnir hinum hefð- lausum hala.“ að börn eigi að læra á hættur þá gera hefði hún viljað hafa skólann starfandi börn eru í leikskólanum Rauðhóli sem bundna skóla. Við kennum í sjötíu þau það. En auðvitað þarf að gæta nú starfar að hluta í Björnslundi.“ mínútna einingum og þá er ekkert Tileinki sér umhverfisvitund allrar varúðar. Við höfum stundum á sumrin þegar skógurinn er í alveldi sínu. Hvernig hófst þetta allt saman? mál þótt einhver tími fari í að komast Ætlið þið þá að koma ykkur upp ann- spurt krakkana hvað þeir vilji gera ef „Þegar ég hætti fyrir austan var „Við byrjuðum á að draga vagna á í lundinn. Það er margt hægt að ars konar svæðum með svipuðu sniði? þeir ættu að stjórna skólanum og nýbúið að byggja útiskólastofuna sem hjólum með okkur í Björnslund og kenna börnum úti í Björnslundi sem „Já, lóðin við skólann er hugsuð nánast undantekningarlaust koma ég fyrr nefndi, frábæra aðstöðu. Börn þar var kveiktur eldur og sagðar sög- þau gleyma ekki en væri mun sein- sem „millistykki“ frá inniskólabygg- þeir með uppástungur sem snúast um læra allt öðruvísi þegar þau fá að ur, tvö eldstæði eru í skóginum. Eftir legra að kenna þeim á bók inni í ingunni að útiskólanum í Björnslundi. eitthvað verklegt og þá gjarnan úti í snerta og finna,“ segir hún. „Það er fá- fyrsta veturinn okkar hér komumst venjulegri kennslustofu. Við byrjum Þar á að byggja upp aðstöðu til úti- skógi. Sem betur fer erum við svo ránlegt að vera með þá dásamlegu við í samband við Háskólann í Berg- t.d. þar að kenna tíu ára börnum að kennslu líka. Í stefnu skólans er það heppin að hafa fengið hingað starfs- náttúru sem við höfum og nýta hana en, útikennsludeildina þar. Í nær fjög- taka meðaltal. Ef við skiptum þeim í markmið að börnin tileinki sér um- fólk sem af snilld finnur viðfangsefni ekki,“ bætir hún við. ur ár fengum með meistaranema frá fimm manna hópa, látum þau tálga hverfisvitund. Við förum þess vegna fyrir börnin sem miða að því að þau Þegar Sif hóf störf í nýstofnuðum þeim háskóla til að vinna með okkur á sér spjót, kasta þeim og mæla vega- með þau í gönguferðir upp á hálendið verði meðvituð um sitt nánasta um- Norðlingaskóla var hverfið sem óðast haustin. Það er hægt að kenna allt úti. lengdina og taka svo meðaltal þarf og þau hafa sofið úti í Björnslundi. hverfi og umgangist það og náttúr- að byggjast upp. „Ég fór að skoða um- Við höfum látið efstu bekkina taka ekki að kenna þeim þetta aftur. Þetta er auðvitað gert með blessun una með virðingu og hlýju.“ hverfi hins fyrirhugaða skóla og enskupróf í Björnslundi, kennt þar ís- Svona myndræn og áþreifanleg foreldranna sem hafa sýnt þessari gudrunsg@gmail.com
  • 7. MORGUNBLAÐIÐ | 7 Stórfelld akurræktun jólatrjáa í undirbúningi TVÖFALDUR vöxtur trjáplantna MEÐ HLÚPLASTI Skógarferð Áhugasamir skógarbændur kynna sé akurræktun jólatrjáa í Danmörku fyrir skemmstu. Byggja upp nýja atvinnugrein Mikill áhugi er á meðal skógarbænda. Markmiðið er að íslenskir skógar- bændur geti uppfyllt kröfur markaðarins að fullu eftir fimmtán ár. I nnflutningur á jólatrjám hefur hæfur ef rétt er haldið á spilunum í verið mikill undanfarin ár. markaðsmálum. Ég sé til dæmis fyr- Landssamband skógareigenda ir mér að auglýsa enn frekar upp ís- hefur ákveðið að hefja stórátak lenska jólasveininn og þá íslensk í ræktun jólatrjáa og er mark- jólatré í leiðinni. Fyrst er þó að fylla miðið að eftir fimmtán ár geti ís- innanlandsmarkaðinn og að því er lenskir skógarbændur sinnt mark- sannarlega stefnt með ákveðnum aðnum að fullu og sett á markaðinn hætti,“ segir Björn Jónsson, fram- 40 þúsund jólatré á ári. Eins og stað- kvæmdastjóri Landssambands S www.plastprent.is an er í dag seljast um 10 þúsund ís- skógareigenda. lensk jólatré á ári en um 30.000 tré karlesp@simnet.is eru innflutt, aðallega frá Danmörku. Björn Jónsson, framkvæmda- stjóri Lands- Skógræktarritið sambands skóg- areigenda, segir nú þegar búið að mynda starfs- hópa á Suður- landi, Norður- landi og Austurlandi. Morgunblaðið/Eggert „Í hverjum hópi eru á bilinu Jólatré Margir selja jólatré í desem- ber sem gjarnan eru þó innflutt. Vandað, fjölbreytt, fræðandi og Björn Bjarndal tíu til tuttugu Jónsson skógarbændur og áhuginn er greinilega mikill. Við höf- ræktunarsvæðinu. Auk þess verður leitað eftir stuðningi rann- skemmtilegt í yfir 80 ár! um verið að kynna þetta að und- sóknastöðvarinnar á Mógilsá og anförnu og á Suðurlandi komast Landbúnaðarháskóla Íslands. færri að en vilja, þannig að þar verð- Aðstæður og þekking ur líklega stofnaður annar hópur. Ég geri sömuleiðis ráð fyrir að hóp- „Það er ekki ráðlegt að hafa akurinn ur verði settur á laggirnar á Vest- á sléttu svæði vegna sumarfrosta urlandi í haust eða næsta vetur. sem geta verði skæð og skemmt Hugmyndin er að hver hópur vinni toppana á trjánum,“ segir Björn. saman næstu tólf árin og markmiðið „Landið þarf að vera í halla því kuld- er að byggja upp með samstilltu inn leitar niður á sléttlendið. Þekk- átaki atvinnugrein sem hana ingin á akurræktun jólatrjáa er stunda.“ nokkuð takmarkandi þáttur í dag en engu að síður hefur nokkuð stór Byrja að planta í vor hópur fólks aflað sér ágætrar Landssamband skógareigenda legg- fræðslu á þessu sviði, meðal annars ur til uppskrift að jólatrjáaræktun með því að sækja námskeið í Noregi sem nær frá upphafsskipulagi að og Danmörku. Reynsluna skortir sölu. Björn segir að mikill munur sé okkur vissulega en með markvissri á akurræktun og núverandi fyr- samvinnu er leitast við að koma í veg irkomulagi á ræktun jólatrjáa hér á fyrir mistök.“ landi Skógarbændur þurfa venjulega að „Bændurnir taka frá ákveðið bíða í áratugi eftir því að skógræktin svæði undir ræktunina, gróðursetja skili tekjum. Með akurræktun jóla- og höggva síðan að átta til tólf árum trjáa er hægt að höggva trén eftir liðnum. Eins og staðan er í dag eru átta ár. jólatrén ræktuð í blönduðum skóg- „Þeir sem mynda þessa hópa eru í um, þannig að það er grundvall- flestum tilvikum skógarbændur sem armunur á ferlinu. Fyrstu jólatrjáa- eru að leita eftir öðrum nytjum. ræktendurnir byrja að planta í vor, Sammerkt með þeim er einbeittur líklega tíu til fimmtán bændur. Þetta og jákvæður áhugi fyrir þessu stóra eru þeir sem eiga nú þegar tilbúinn og spennandi átaksverkefni. Kynn- akur. Hinir þurfa að undirbyggja ingarfundir hafa verið mjög vel sótt- landið til að geta byrjað ræktun fyrir ir og greinilegt er að margir hafa alvöru, sú vinna tekur í flestum til- ígrundað þennan möguleika í nokk- vikum tvö ár. Til að ræktunin takist uð langan tíma.“ vel er gott skjól á ökrunum einn Hugsanlegur útflutningur mikilvægasti þátturinn.“ Skógræktarritið er eina tímaritið um skógrækt Sá sem hyggur á þátttöku í verk- „Markaðurinn hér á landi hefur ver- efninu þarf að vera félagsbundinn í ið nokkuð stöðugur undanfarin ár. á Íslandi og kemur það út tvisvar á ári. félagi innan Landssamtaka skógar- Miðað við útsöluverð á jólatrjám í eigenda. Leitað verður eftir stuðn- fyrra sýnist mér að veltan hjá ís- ingi landshlutaverkefna í skógrækt lenskum skógarbændum vegna um skipulag ræktunarsvæða, fagleg- ræktunar á jólatrjám gæti í framtíð- Aðeins kr. 2.700 ritið í áskrift. ar leiðbeiningar, tilraunir með inni orðið um 200 miljónir króna á kvæmi og uppbyggingu skjóls á ári. Útflutningur gæti verið raun-
  • 8. 8 | MORGUNBLAÐIÐ Við erum stolt af skógum Íslands Að njóta skóganna okkar er hollt fyrir líkama og sál. Auknar nytjar eru af skógum landsins. Alls eru um 75 þúsund manns í aðildarfélögum Skógræktar- félags Íslands sem heldur úti fjölbreyttri starfsemi. Formaður félagsins er Magnús Gunnarsson. Vegurinn, vatnið og nóttin frá 2009 með góðum stuðningi rík- isvaldsins. Veittar hafa verið um Einn morgun í júní, er vegurinn hélt 200 milljónir króna í verkefnið sem að heiman, við erum mjög þakklát fyrir. Í raun sá dalurinn ungan vorskóg, sem stóð má segja að þarna sé um að ræða við vatnið atvinnuskapandi verkefni í skóg- í sólhvítri birtu og lék á laufhörpur rækt og þegar því lýkur verður bú- trjánna. ið að skapa um 220 ársverk í skóg- Og sumarlangt síðan, hvern dag, rækt. Auðvitað hafa miklu fleiri við sönglist á hlakkandi bárum komið að verkefninu en þessir 220 hefur dalurinn risið úr rekkju því unnið hefur verið árshlutabund- og vakað fram úr við vorskógarþyt ið. Skógurinn mun vegna þessa í vínrauðu laufi vaxa mikið hér í nágrenni nótt eftir nótt. höfuðborgarsvæðisins og raunar víða um land. Þetta átak er í sam- (Tómas Guðmundsson) vinnu við skógræktarfélögin á „Þetta er upphafserindi ljóðs sem hverjum stað og sveitarfélög, og mér hefur alltaf þótt afar til- Atvinnuleysistryggingasjóður tekur komumikið og hrífandi,“ segir þátt í verkefninu ásamt ríkisvaldinu Magnús Gunnarsson, formaður sem fyrr gat.“ Skógræktarfélags Íslands. Í að- Morgunblaðið/Frikki Sjálfboðastarfið hjálpar alstöðvum þess umsvifamikla félags Reynisvatnsás Mikið hefur verið gróðursett í nágrenni borgarinnar á undanförnum árum. Hér er svæði við Reynisvatn. sem teygir anga sína um allt land Hafa hin kröppu kjör sem við búum og á sér þá fallegu hugsjón helsta við núna komið niður á skógræktar- að klæða landið grænum skógi hitt- starfsemi? um við Magnús fyrir og ræðum við „Skógræktarhreyfingin er að hann um íslenska skógrækt og al- stórum hluta sjálfboðaliðastarf og þjóðlega átakið; Ár skóga! það hjálpar á tímum sem þessum. Í „Sameinuðu þjóðirnar hafa út- landinu er 61 félag með 75.000 fé- nefnt árið 2011 ár skóga. Í því sam- lagsmönnum. Þeir hafa lagt gríðar- bandi var skipuð framkvæmda- lega mikið til skógræktar. Á nefnd um hvernig Skógræktarfélag krepputímum breytist margt, meðal Íslands myndi sinna þeirri áskorun. annars gildismat. Fólk fer að líta Nefndinni veitir forstöðu Hulda sér nær og njóta þess sem ekki Guðmundsdóttir, skógarbóndi að kostar mikil útgjöld. Skógarnir eru Fitjum í Skorradal, einnig á sæti í tilvaldir til að njóta lífsins í. Það er nefndinni, auk mín, þeir Jón Lofts- líka gríðarleg gróska í skógrækt- son skógræktarstjóri og Björn arstarfi í landinu. Fyrir kreppu Jónsson, framkvæmdastjóri Suður- veittu fyrirtæki þessu starfi mik- landsskóga,“ segir Magnús. ilvægan stuðning og eins og áður kom fram hefur ríkisvaldið stutt Atvinnuskapandi skógrækt dyggilega við skógræktarstarf í Magnús kveður margt á döfinni á landinu. Að mínu mati mun skóg- ári skóga hér á landi hjá rækt vaxa og bæta lýðheilsu um Skógræktarfélagi Íslands. ókomin ár.“ Morgunblaðið/Frikki Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson „Við verðum næstu daga þátttak- Sækir almenningur í auknum Skógarmaður „Með hlýnun mun skógurinn vaxa hraðar og mörkin færast ofar í Mörk Sigríður Helga Sigurðardóttir endur í Öskjuhlíðardegi sem er mæli inn í skógana? landið,“ segir Magnús Gunnarsson formaður Skógræktarfélags Íslands. rekur gróðrastöð í Fossvoginum. samstarfsverkefni okkar, Háskól- „Við verðum vör við aukinn ans í Reykjavík og Reykjavík- áhuga á útivist í skógum. Fólk fer ar. Nú eru ellefu slíkir með göngu- koma því á framfæri að skógurinn öllum skógræktarsvæðum landsins, urborgar. Þetta er fjölþætt dagskrá minna til útlanda og nýtir því betur stígum og merkingum opnir al- er kominn til að vera og við bökk- bæði þeim sem sjálfboðaliðar hafa sem tengist skóginum og ég vænti tækifæri til útivistar á Íslandi. Fyr- menningi. Þess má geta að um ekki út úr einu eða neinu sem plantað og einnig í bændaskóg- þess að sem flestir nýti sér daginn ir nokkrum áratugum var tekið til fyrirhugað er að opna skóginn á við höfum verið að gera í því efni. unum svonefndu, þar sem þúsundir til þess að fá sér göngu um Öskju- við að planta skógi í örfoka land og Fossá í Hvalfirði í sumar. Sá skóg- Við teljum ekki stafa hættu af hektara af skógi eru að vaxa upp. hlíðina og Nauthólsvíkina og skoði mela, nú eru þar skógar sem fólk ur er eign Skógræktarfélags Kópa- skógrækt sem slíkri hvað snertir Þetta verður ekki öðruvísi en hjá Háskólann í Reykjavík, allt tengist getur gengið um. Nefna má Heið- vogs, Mosfellinga og Kjalnesinga. t.d. vatnsbúskap okkar. Við eigum nágrannalöndunum, – nema hvað þetta saman. Þá eru fjölmargar mörkina, uppland Hafnarfjarðar og Þar hafa að undanförnu m.a. verið ekki að setja boð og bönn á alla við erum með hægt vaxandi við, en ráðstefnur fyrirhugaðar á árinu. Kópavogs og marga aðra staði víða tekin jólatré, sem er spennandi skapaða hluti en vera varkár í vali á hann verður þá þéttari í sér. Með Verið er og að vinna að atvinnu- um land. Eitt af verkefnum okkar þáttur í skógræktarstarfi þegar því sem gróðursett er hér. Mér hlýnandi veðurfari hefur sú þróun átaksverkefni sem hefur staðið yfir hefur verið svonefndir Opnir skóg- horft er til framtíðar. Fólk hefur þá finnst að umræðan um þessi mál orðið að hægt er að planta hér nýj- tækifæri til að fara út í skóg með hafi verið nokkuð hatrömm og vildi um tegundum sem þrífast við fjölskyldunni og velja sér þar sitt óska að við kæmumst úr því fari.“ hærra hitastig. Þessi þróun er að jólatré. Þetta hefur mælst vel fyrir Lúpínan hefur verið mörgum verða, hvort sem okkur líkar hún Plöntusala og líka reynst ágæt tekjulind fyrir skógræktarhreyfinguna. Nú, þegar gjaldeyririnn er dýr, eigum við að nýta þær auðlindir sem til eru í landinu. Jólatrén eru af því tagi.“ þyrnir í auga? „Lúpínan hefur gert margt gott og hjálpað verulega á ákveðnum svæðum. En það er með lúpínuna eins og allt annað. Vitanlega þurf- betur eða verr. Með hlýnun mun skógurinn vaxa hraðar og skógar- mörkin færast ofar í landinu og verða fjölbreyttari.“ Njótum skóganna Bakka- og pottaplöntur. Er til nóg af jólatrjám hér fyrir landsmenn? um við að gæta að hvar við setjum hana niður.“ Er átak á borð við Ár skóga okkur Fura, greni, lauftré „Við erum á því sviði í tvíþættri samkeppni, annars vegar við inn- Nýta afurðir betur mikilvægt? „Við erum stolt af skógum Ís- og runnar. flutt jólatré og hins vegar við gervi- jólatré. Við hvetjum landann til Hvað með nýtingu á skógarviði sem fellur til við grisjun? lands og ég tel alla kynningu á því sem skógræktendur eru að gera og Aspir 3–5 m há tré. þess að vera með lifandi jólatré af „Upp úr 1990 hófst verulegt átak öllu því sem skógurinn getur gefið íslenskum stofni. með landgræðsluskógaverkefnum. okkur, m.a. í lýðheilsu, þýðing- Þar var lögð mikil áhersla á ný- armikla. Við hér erum t.d. með Umræðan er hatrömm hugmyndir um skóg sem þátt í ís- skógrækt. Frá þeim tíma hefur ver- OPIÐ Hvað með aðra starfsemi Skóg- ið plantað út milljónum plantna. Sá lenskri myndlist og sjónvarps- frá kl. 10–19 ræktarfélags Íslands? skógur er nú að vaxa upp en hins myndagerð. Þá má nefna ráð- „Þar er af mörgu að taka. Félag- vegar höfum við eldri skóg sem far- stefnur og samkeppni um nytjahluti ið hefur t.d. staðið fyrir öflugri út- inn er að gefa af sér við. Gerður var úr íslenskum viði, nýsköp- gáfustarfsemi, nefna má Laufblaðið samningur við Járnblendiverk- unarmiðstöð og vernd, þróun og og Skógræktarritið. Einnig erum smiðjuna á Grundartanga um að sjálfbæra nýtingu skógar á Íslandi. við þátttakendur í skógræktargeir- selja við þangað, sem þeir sjá um Við erum með heimasíðu þar sem anum í mörgum verkefnum, svo að kurla. Draumurinn er sá að nýta þetta og margt fleira kemur fram. sem Landgræðslusjóði og Kolviði, betur og meira þær afurðir sem Við ætlum að virkja sem flesta á sjóði sem á að draga úr mengun en falla til í skóginum. Við erum að þessu ári í þágu skógræktar á al- varð nokkuð fyrir barðinu á krepp- grisja skógana, nú þegar vinnum þjóðlegu ári skóga 2011. Síðast en unni. Á móti kemur að dregið hefur við girðingarstaura og í smáum stíl ekki síst vil ég nefna skóginn sem úr umferð sem gerir minni meng- er farið að fletta, þ.e. búa til borð þátt í ljóðlist og bókmenntum. Mik- un.“ til að smíða úr. Enn er þetta í til- ilvægt hlutverk skógar og gróðurs Eru allir sammála um mikilvægi tölulega litlum mæli en mun fara er að færa manneskjunni hugarró. skógræktarinnar á Íslandi? mjög vaxandi á næstu áratugum. Yfirskrift árs skóga er því: Út í Reykholti Biskupstungum • s. 694 7074 „Með breytingu á náttúruvernd- Skógurinn vex og þar kemur að skóg, njótum skóganna okkar, það gardkvistar@simnet.is • www.kvistar.is arlögum varð umræða, nokkuð há- trjábolirnir verða hæfilegir til að er hollt fyrir líkama og sál.“ vær, um ákveðna þætti. Við viljum vinna þá. Þessi þróun á sér stað á gudrunsg@gmail.com
  • 9. MORGUNBLAÐIÐ | 9 Sterkur leikur að efla skógræktarstarfið Garðyrkjubændurnir á Kvistum í Biskups- tungum opna heimasölu með fjölbreytta fram- leiðslu skógarplantna. Þau segja bændaskóga á undanhaldi í bili. V ið núverandi aðstæður væri sterkur leikur af hálfu stjórnvalda að efla skógræktarstarf í land- inu í stað þess að rifa seglin eins og gert hefur verið. Ræktunarstarfið krefst margra vinnufúsra handa fólks sem nú lifir á bótunum einum. Að undanförnu Sprotar Ræktunarstarfið þarfnast út- hefur verið mjög talað fyrir mann- sjónarsemi en sé rétt að málum stað- aflsfrekum framkvæmdum til að ið lætur árangur ekki á sér standa. koma atvinnulífinu aftur af stað. Þar miðar seint en í skógrækt- arstarfinu gætum við farið á fulla starfsemina á Kvistum þar sem nú ferð strax á morgun, sé viljinn fyr- er að hefjast hindberjaræktun. ir hendi,“ segja hjónin Hólmfríður Slíkt er nýmæli á Íslandi. Einnig Geirsdóttir og Steinar Jensen sem verða þar ræktuð jarðarber. Gera reka garðyrkjustöðina Kvista í má ráð fyrir að þessi aldinber verði Reykholti í Biskupstungum. komin á markað í júní næstkom- Áratugur er síðan þau hjón hófu andi og munu fást meðal annars á starfsemi að Kvistum. Hólmfríður Kvistum. Þar verður í sumar starf- hafði þá í sautján ár starfað í garð- rækt garðplöntustöð þar sem fást yrkjustöð Skógræktarfélags munu meðal annars tré og runnar Reykjavíkur en þegar tækifæri og má ætla að slíkt komi sér vel opnuðust í sveitinni tóku þau fyrir ræktunarfólk í sum- Steinar stefnuna þangað. arhúsabyggðum í uppsveitum Ár- nessýslu. Úr einni milljón í hálfa Ræktað við hvert hús „Um aldamótin hófust verkefni í bændaskógrækt af fullum krafti, „Engir eru jafn umfangsmiklir í það er hér á Suðurlandi, á Vest- ræktunarstarfi í landinu og einmitt urlandi og Skjólskógar á Vest- sumarhúsafólkið; við nánast hvert fjörðum. Verkefnin eru með mis- hús í sveitum landsins er stunduð jöfnum svip í hverjum landshluta einhverskonar ræktun. Þar hafa um sig en í öllu falli hafa þau kall- greni- og furutegundir margskonar að á framleiðslu plantna sem koma verið mjög vinsælar og auðvitað víða frá,“ útskýrir Hólmfríður. birkið, sem er harðgert og dafnar Hún segir að þegar best lét hafi á víðast hvar vel. Sama má segja um Kvistum verið framleidd um ein víðitegundir, eins og jörva- og milljón plantna, það er samkvæmt alaskavíðinn sem er fljótsprottinn samningum við Ríkiskaup. Á síð- Morgunblaðið/Sigurður Bogi og nær við bestu aðstæður allt að ustu misserum hafi hins vegar Gróður Hólmfríður Geirsdóttir og Steinar Jensen settu garðyrkjustöð sína á laggirnar fyrir tíu árum síðan. tveggja metra vexti á einu sumri mjög verið dregið úr. Nú sé fram- og mynda fljótt skjól. Ekki má leiðsla aðeins um helmingur af því Fura, greni, birki og lerki eru efnum. Þá hefur verið framleitt segir Hólmfríður. gleyma reyniviðnum sem laðar að sem mest var – og komi þar til sá þær plöntutegundir sem mest hafa talsvert af birki fyrir Hekluskóga Breyttar aðstæður leiða til þess fuglana með berjum sínum,“ segir sparnaður sem hvarvetna ræður í verið notaðar í bændaskógræktinni „Þetta eru harðgerðar plöntur sem að fólk rær á ný mið. „Sókn er Hólmfríður Geirsdóttir að lokum. ríkisrekstri. og öðrum sambærilegum verk- duga vel við íslenskar aðstæður,“ besta vörnin,“ segir Hólmfríður um sbs@mbl.is LEGGÐU ÞITT AF MÖRKUM Ljósmynd/Páll Ásgeir Skrúður Hlið garðsins er úr hvalbeini. Skrúður er á Núpi vestra Skrúður í Dýrafirði er einn elsti skrúð- garður landsins, formlega stofnaður 7. ágúst árið 1909 af séra Sigtryggi Guð- laugssyni. Þann dag voru liðin 150 ár frá því fyrsta kartaflan var sett niður í Sauðlauksdal af Birni prófasti Halldórs- syni. Séra Sigtryggur var skólastjóri Unglingaskólans á Núpi frá 1907 til 1929. Markmiðið með gerð garðsins var fjölþætt. Nýta átti hann til kennslu í garðrækt, kenna ræktun garðávaxta og sýna fram á hversu auðugur íslenskur jarðvegur getur verið. Árið 1959 afhenti séra Sigtryggur Héraðsskólanum á Núpi Skrúð til eign- ar. Fyrstu áratugina var honum haldið vel við. Upp úr 1980 var honum lítið sinnt og drabbaðist því niður. Árið 1996 var Skrúður endurvígður eftir endur- bætur. Gestabók er í garðhúsi og árlega skrifa þúsundir gesta í hana. karlesp@simnet.is