Besparen door Duurzaam produceren

1. Besparen door duurzaam produceren
Erik Hoeksema en Arjan de Ruijter
Lean =
Green
Duurzaam produceren duur? Welnee! In dit artikel laten we zien dat
duurzaam produceren juist geld oplevert door het inzetten van de lean
methodiek. Lean = green.
Veel bedrijven kunnen niet langer om duur- centen al goed opgepakt. Zo heeft Nokia Sie- een bedrijf niet alleen de productiekosten ver-
zaamheid heen, getuige ook de vele televisie- mens Networks haar producten dusdanig aan- lagen, maar ook de kwaliteit van het proces
commercials over groene en duurzame produc- gepast zodat het telecombedrijven ondersteunt verhogen. Dit artikel gaat over het voeren van
ten. Duurzaamheid is een must geworden. Niet groener te werken. Zij heeft een ‘Energy Effi- een duurzaam productieproces. We verstaan
langer worden bedrijven door hun stakehol- ciency’ Programma gestart dat haar klanten in hieronder het met minder energie en afval pro-
ders nog alleen op hun financiële prestaties staat stelt om tot 70% van de energiekosten op duceren, oftewel produceren met minder
afgerekend, maar in toenemende mate op hun haar IT infrastructuur fte besparen. Het Nokia impact op het milieu. Hierbij beantwoorden we
prestaties op sociaal en milieu gebied. Ook de Siemens Networks voorbeeld staat niet op de vragen: Hoe kunt u als producent aan de
consument doet hier aan mee en vindt het zichzelf: er zijn veel voorbeelden van bedrijven groene vraag van uw klant voldoen? Hoe gaat
steeds belangrijker dat een product duurzaam die door het inzetten op duurzaamheid een u de uitdaging aan om duurzamer te produce-
geproduceerd is. Vaker dan voorheen zal deze concurrentievoordeel willen verkrijgen. Het ren zonder de kosten te laten stijgen?
voor het duurzame alternatief kiezen, al mag moge duidelijk zijn, bedrijven kunnen het zich
Wat maakt Lean duurzaam?
daarbij het prijsverschil met minder duurzame eigenlijk niet meer veroorloven om niets te
alternatieven niet te groot zijn. De consument doen op duurzaamheidsgebied. Het is dus niet Hoe kan lean uw bedrijfsproces duurzamer
wil groen, maar wil hiervoor niet extra betalen. langer de vraag of aan duurzaamheid te doen, maken?
Een groen en goedkoop product levert daarom maar steeds meer: Wat te doen en hoe daar te Met lean produceert een bedrijf zowel efficiën-
direct een concurrentievoordeel op. komen? ter als duurzamer. Dat werkt als volgt: Een effi-
ciënter productieproces dat middels lean is
Duurzaamheid staat daarom bij veel bedrijven Hoewel producenten zich naar buiten toe als geoptimaliseerd, verbruikt minder energie en
hoog op de agenda. De groene wens van de duurzaam profileren, weten lang niet alle materialen per geproduceerde eenheid. Dat
consument wordt steeds verder in de productie- bedrijven zich goed raad met vertaling van komt door bijvoorbeeld minder uitval en min-
keten als eis neergelegd. Het reduceren van deze groene wens naar de interne organisatie der tussenvoorraden. Een lean proces is dus in
schadelijke stoffen in producten en het redu- en de productievloer. Deze opgelegde normen principe ‘groener’ dan een niet lean proces. Dit
ceren van de CO2 footprint is tegenwoordig een worden veelal als bedreiging gezien, aangezien is een impliciet voordeel van de lean aanpak.
vast agendapunt van de business-to-business veelal de opvatting heerst dat groener produ-
inkoper. ceren duur is. Het is dan ook geen eenvoudige Los van dit impliciete voordeel, kunt u met
Leveranciers van halffabrikaten krijgen steeds opdracht. lean ook expliciet de verspillingen (wastes) die
vaker de vraag om de CO2 footprint van haar het milieu betreffen aanpakken, door het redu-
producten te meten. Nadat dit inzichtelijk is, In dit artikel laten we zien dat een dergelijke ceren van deze milieuverspillingen als doel
krijgen producenten de opdracht om groener implementatie wel degelijk mogelijk is door mee te nemen in een lean exercitie. Vanuit
te produceren tegen opgelegde normen zonder het toepassen van lean methodieken (zie duurzaamheidsoogpunt betekent minder ver-
dat de kosten stijgen. kader). Door een succesvolle duurzame strate- spilling bijvoorbeeld een lagere uitstoot, min-
Deze uitdaging wordt door een aantal produ- gie en implementatie met behulp van lean kan der afval, minder verbruik van verpakkingsma-
4 [ Automatie 1 ] 2009

2. terialen en water. Alhoewel een goed opgezet
Wat is lean?
lean traject deze verspillingen al zou moeten
Lean is een managementpraktijk die erop gericht is, vanuit het oogpunt van de klant, de hoeveel-
meenemen, worden deze door lean specialisten
heid niet waarde-toevoegende activiteiten (waste, of in het Nederlands verspilling) in uw proces
vaak over het hoofd gezien. Door ook het ener-
te verminderen met als doel om de kwaliteit en productiesnelheid te verhogen en kosten te verla-
gieverbruik, materiaalverbruik, uitstoot en
gen. Waste is: “Anything other than the minimum amount of equipment, materials, parts, space
afval van de hele procesketen inzichtelijk te
and worker’s time which are absolutely essential to add value to the product” (aldus Shoichiro
maken, kunt u deze aspecten als apart verbe-
Toyoda, de president van Toyota). Bedrijven die lean hebben toegepast laten grote performance-
terdoel aanpakken. Het reduceren van deze
verbeteringen zien. Lean is de Amerikaanse vertaling van de Japanse aanpak die als eerste door
verspillingen resulteert in een directe kosten-
Toyota is gevormd vanuit meerdere procesoptimalisatie methodieken. Deze methodiek van dagelijks
reductie. Daarbij kan minder afval en uitval tot
verbeteren met voortdurende aandacht van alle medewerkers heeft de Japanse auto-industrie
gevolg hebben dat uw indirecte kosten omlaag
vanaf de Tweede Wereldoorlog gebracht tot waar zij nu staat; van kwalitatief hoogstaande kopi-
worden gebracht. Denk dan bijvoorbeeld aan
eermachine tot wereldleider en innovator.
het uitsparen van milieuvergunningen of de
kosten voor het verwerken en opruimen van
Verspillingtype Milieu aspecten
afval.
Materiaalgebruik voor defecte producten.
Rework
Defecte componenten die moeten worden gerecycled of verwijderd.
‘Milieuverspillingen’ maken dus deel uit van de Produceren van defecte
Meer ruimte benodigd voor reparaties, resulterend in een hoger energie-
zeven lean verspillingen, als zij tenminste als onderdelen
verbruik.
expliciet target in een lean exercitie worden
Overproductie Meer materiaaverbruik nodig voor onnodige producten.
meegenomen. Elk lean verspillingtype heeft
Teveel aan productie moet soms als afval worden verwerkt.
Produceren van
namelijk milieu aspecten. Overproductie en
Een teveel aan gevaarlijke materialen gebruikt voor overproductie,
producten voordat
defects bijvoorbeeld leveren onnodig verbruik
resulterend in meer emissies, afval, blootstelling aan personeel, etc.
ze nodig zijn.
van materialen op. Een te hoge bewerkings-
Meer energie voor transport.
Transport
complexiteit vereist onnodige bewerkingen, die
Emissies van transport.
Onnodig transport
vervolgens de hoeveelheid afval, energiever- Schade en verspilling tijdens transport.
bruik en emissies doet toenemen. Wachten Potentiële verspilling of schades tijdens wachten.
Verspilde energie voor het opwarmen, koelen en verlichten tijdens productie
Wachten op een
Tien succesfactoren voor implemen- ‘downtime’.
volgende batch
tatie van duurzaam produceren Verpakking nodig om tussenvoorraden op te slaan.
Voorraad
Hoe kunt u duurzaam lean implementeren? Afval door beschadigingen van tussenvoorraden.
Meer voorraad dan
Meer materiaalverbruik door vervanging van beschadigde tussenvoorraden.
Hier volgen tien concrete tips:
nodig
Energieverbruik door het verwarmen, koelen en verlichten van opslagruimtes.
Beweging Meer verpakking vereist om componenten te beschermen tijdens verplaatsing
Uitgangspunten voor duurzaam succes:
door fabriek.
Niet waarde-toevoe-
1 Zorg ervoor dat duurzaamheid deel uit-
Schade en verspilling tijdens transporten.
gende bewegingen
maakt van de visie en missie van het bedrijf.
Onnodige bewerking
Hanteer duurzame KPI’s en integreer deze
Meer onderdelen en materialen nodig per productie-eenheid dan vereist.
Onnodig gebruik van
ook met de organisatiedoelstellingen. Het
Toename van afval, energieverbruik en emissies.
onderdelen en
management moet daarnaast laten zien dat
activiteiten
het duurzaamheid serieus neemt. Hierbij
De milieuaspecten van de zeven lean verspillingstypen
hoort ook het geven van voldoende aan-
dacht aan lean initiatieven. Laat lean pro-
Hoe te starten met implementatie?
jecten bij voorkeur direct aan het (top) 6 Betrek de medewerkers bij duurzaamheid.
management rapporteren over de resulta- 4 Breng eerst het productieproces op orde met Zij hebben vaak de beste ideeën over waar
ten. de lean tools/filosofie. Zonder grote inves- besparingen liggen. Daarnaast vinden zij het
2 Integreer het zoeken naar duurzame oplos- teringen kan uw proces worden gestroom- vaak leuk om besparingen te ontdekken,
singen en verbeteringen in uw bedrijfsvoe- lijnd en duurzamer worden gemaakt. Er is zeker als dit henzelf en het milieu ten goede
ring. Zorg ervoor dat duurzame projecten vaak veel te halen binnen de huidige komt. Herken en beloon vervolgens de suc-
niet als losse, eenmalige onderdelen worden kaders. cessen die met lean worden verkregen.
gezien. Zodra dit een integraal onderdeel 5 Hanteer milieu-indicatoren en integreer 7 Begin klein: Richt volgens lean principes een
van uw organisatie is, verhoogt dit ook de deze met uw lean trajecten. De juiste onder- werkgroep in. Begin met kleine projecten en
geloofwaardigheid naar buiten toe. delen voor verbetering worden dan onder de werk toe naar meer omvattende projecten
3 Zorg ervoor om eerst duurzaam te zijn en loep genomen. Mogelijke indicatoren die zodra de organisatie hier klaar voor is. De
vervolgens pas een duurzame boodschap hierin kunnen worden meegenomen zijn: eerste ervaring wakkert vaak de behoefte
naar buiten te brengen. Uiteraard wil dit • Energieverbruik aan follow up bij de medewerkers en klanten
niet zeggen dat een duurzaamheids-strate- • Luchtemissies van het bedrijf aan. “A mind once expanded
gie niet met de communicatieafdeling mag • Waterverbruik never goes back to where it was”. Het is vaak
worden gecoördineerd. • Hoeveelheid giftig afval de start van een groter transitieproces waar-
2009 [ Automatie 1 ] 5

3. Voorbeelden Lean & environment
In principe is elk bedrijf geschikt voor het werken sproken meer herbruikbare containers te gebrui- bespaart 15 tot 23 procent (afhankelijk van de
volgens lean. In dit kader een aantal voorbeelden ken voor het vervoer van onderdelen. verpakte hoeveelheid) op de verpakkingsvolumes.
van bedrijven die lean toepassen en hiermee zo- Dezelfde percentages tellen door in de benodigde
wel duurzamer zijn geworden als kosten hebben Albert Heijn streeft in zijn verpakkingsbeleid naar ruimte voor dozen, op pallets, in de opslag, in de
bespaard. reductie van materiaalgebruik en gewicht, opti- vriesruimte van de vrachtauto en uiteindelijk in
In een Amerikaanse plant van Subaru, dat de male benutting van ruimte en zo min mogelijk de boodschappentas van de klant. Bovendien be-
doelstelling heeft om ‘zero landfill status’ te be- restmateriaal. Een voorbeeld is een kleine aan- spaart Albert Heijn op deze manier 4000 tot 5000
reiken, werd door de productiemedewerkers tij- passing van de vorm van de AH Frikandellen, kilo karton per jaar.
dens een lean project de afvalcontainer geleegd waardoor minder verpakking wordt gebruikt. Dit
en op de productievloer uitgespreid om te bekij- Nokia heeft als resultaat van een lean exercitie
ken wat ze weggooiden. Men zag in dat het staal haar verpakkingen voor mobiele telefoons met de
voor de auto efficiënter kon worden gesneden. helft verkleind. De nieuwe verpakkingen hebben
Als resultaat werd per auto 50 kilo minder staal geleid tot een besparing van 150 miljoen dollar
gebruikt. Daarnaast is met de leveranciers afge- in materialen en transport.
Conclusie
bij langzamerhand sociale en milieu activi- verbetering te ontsluiten. De eenmaal
teiten geïntegreerd raken in het bedrijf. Dat gecreëerde omgeving die geschikt is om Pak duurzaamheid niet op als een nieuw of
is geloofwaardiger en realistischer dan een lean initiatieven te ontplooien (gericht op ander thema. De organisatie zelf hoeft niet
omslag die plotsklaps wordt afgekondigd. het telkens aanbrengen van kleine verbete- drastisch te worden gewijzigd. Er is namelijk
8 Maak verspilling (en ook milieuverspilling) ringen), is uitermate geschikt om ook ver- nog veel te halen binnen de huidige kaders van
zichtbaar op de werkvloer met behulp van beteringen op duurzaamheidsvlak (en op uw onderneming, zonder grote investeringen
visuele controlemiddelen. Het zichtbaar andere gebieden) op te pakken. te hoeven doen. Wel moet duurzaamheid met
maken van verspilling zorgt ervoor dat 10 Als het productieproces eenmaal op orde is, overtuiging worden opgepakt en onderdeel uit-
medewerkers zelf verbeteracties initiëren. kunnen lean principes worden toegepast op maken van de kern van uw organisatie. Alleen
Middels een Value Stream Map (VSM) kan andere facetten van de bedrijfsvoering. als het met overtuiging wordt aangepakt, kan
het huidige proces in kaart worden gebracht. Voor productontwikkeling kan bijvoorbeeld het met overtuiging worden gebracht en zal
Normaal gesproken wordt bij een VSM de het lean principe Quality Function Deploy- ook de consument de boodschap geloven.
doorlooptijd van producten per bewer- ment worden toegepast, waarbij in de ont-
kingsstap als uitgangspunt gebruikt. Een werpfase van een nieuw proces of product Succesvolle implementatie van lean levert een
VSM kan echter ook worden gemaakt voor duurzame criteria kunnen worden meege- direct concurrentievoordeel op: Niet alleen
nomen. Ook kan gedacht worden aan nieu-
bijvoorbeeld de hoeveelheid watergebruik kunt u goedkoper, maar ook duurzamer produ-
in elke processtap. Na het in kaart brengen we manieren om producten te verkopen, ceren (en hierdoor meer verkopen). Daarnaast
van het huidige proces, kan de Future state zoals Product Service Systems: Hierbij kunt u grote investeringen vermijden en wet-
worden getekend en kunnen veranderingen wordt een product als een service verkocht, geving voor zijn, voordat deze u wordt opge-
worden doorgevoerd. bijvoorbeeld door het product te delen met legd. 
meerdere gebruikers (bijvoorbeeld het delen
What’s next? van auto’s en printers). Een serviceprovider
Meer informatie:
9 Zie de weg naar duurzaamheid als een reis, regelt dan de voorzieningen. Bij het bedrijf
arjan.de.ruijter@dceconsultants.com
niet als een eindbestemming. Het is uitein- Interface kan vloerbedekking worden
Zie ook www.dceconsultants.com
delijk de cultuur die moet veranderen om geleased. Na gebruik wordt de vloerbedek-
het werkelijke potentieel van duurzame king teruggenomen en gerecycled.
6 [ Automatie 1 ] 2009