Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ
ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΟΥ
18ου ΑΙΩΝΑ ΩΣ ΤΙΣ
ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 19ου
0055//1100//1144
ΑΙΩΝΑ

0055//1100//1144
ΟΟιικκοοννοομμίίαα
Το «άνοιγμα» της δυτικής Ευρώπης προς την Ανατολή έφερε την
ανάπτυξη των εμπορικών σχέσεων Δύσης και Οθωμανικής
αυτοκρατορίας.
Οι παράγοντες που συνετέλεσαν στην οικονομική πρόοδο των
Ελλήνων (αλλά και των Εβραίων και Αρμενίων) ήταν:
- η αποστροφή των Τούρκων για το εμπόριο και τη ναυτιλία,
- η συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774), που επέτρεπε την
ελεύθερη διέλευση των Στενών σε όσα πλοία ύψωναν την
ρωσική σημαία,
- οι ναπολεόντειοι πόλεμοι, κατά τη διάρκεια των οποίων τα
αγγλικά και γαλλικά πλοία είχαν περιορισμένη παρουσία
στη Μεσόγειο.
Αναπτύχθηκαν σπουδαία εμπορικά κέντρα στην Οθωμανική
αυτοκρατορία (Ιωάwινα, Σμύρνη, Χίος, Θεσσαλονίκη κ.ά.) και
ενισχύθηκαν οι ελληνικές πα-ροικίες (Βιέννη, Βουδαπέστη,
Τεργέστη κ.ά.).

ΔΔΥΥΝΝΑΑΜΜΕΕΙΙΣΣ ΣΣΥΥΝΝΤΤΗΗΡΡΗΗΣΣΗΗΣΣ
0055//1100//1144
ΤΤΟΟΥΥ ΕΕΛΛΛΛΗΗΝΝΙΙΣΣΜΜΟΟΥΥ
ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ
ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΦΑΝΑΡΙΩΤΕΣ Η ΠΑΙΔΕΙΑ
ΟΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ
ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ

ΠΠΑΑΤΤΡΡΙΙΑΑΡΡΧΧΕΕΙΙΟΟ ΚΚΑΑΙΙ ΠΠΡΡΟΟΝΝΟΟΜΜΙΙΑΑ
ΠΡΟΝΟΜΙΑ: απαλλαγή από φορολογία, ευθύνη για
όλα τα εκκλησιαστικά θέματα, κοσμικές εξουσίες
(εκκλησιαστικά δικαστήρια , επιβολή φορολογίας)
Ο πατριάρχης γίνεται εθνάρχης
Καθοριστική για την πορεία του ελληνισμού η
παρέμβαση της Εκκλησίας σε πολιτικά και πολιτιστικά
θέματα
Γενικά -με εξαίρεση ορισμένους κληρικούς- αντι-
στρατευόταν τις ιδέες του Διαφωτισμού, από φόβο
μήπως κλονιστεί η Ορθο-δοξία και κινδυνεύσει ο
ελληνισμός.
0055//1100//1144

0055//1100//1144
ΚΚΟΟΙΙΝΝΟΟΤΤΗΗΤΤΕΕΣΣ
Πρόκριτοι, γέροντες,
δημογέροντες, άρχοντες,
κοτσαμπάσηδες,
προεστώτες.
Ανώτερη κοινωνική τάξη,
ηλικιωμένοι, εγγράμματοι,
τίμιοι και ευφυείς, με
οικονομική άνεση
Διοικούσαν τις
ελληνορθόδοξες
κοινότητες.
Αρμοδιότητες : κατανομή
φόρου, δικαστικές
αρμοδιότητες(εθιμικό
δίκαιο), ενίσχυση παιδείας,
δημόσια υγεία.
Ενίσχυσαν το πνεύμα της
συνεργασίας και της
αλληλεγγύης. Ορισμένοι
είχαν μεγάλη περιουσία και
επηρέαζαν ακόμα και
Τούρκους αξιω-ματούχους.

0055//1100//1144
ΦΦΑΑΝΝΑΑΡΡΙΙΩΩΤΤΕΕΣΣ
Πήραν την ονομασία τους από το
Φανάρι, μια συνοικία της
Κωνσταντινού­πολης.
Προέρχονταν από παλιές αρχοντικές
οικογένειες.
Ήταν γλωσσομαθείς και σπουδασμένοι
στη Δύση.
Κατείχαν υψηλά αξιώματα στην
οθωμανική διοίκηση (μεγάλοι
διερμηνείς, ηγεμόνες στη Βλαχία και
Μολδαβία κ.ά.).
Σημαντική η συμβολή τους ειδικά
στην πνευματική αναγέννηση του
έθνους.

ΟΟιι έέμμπποορροοιι κκααιι οοιι κκααρρααββοοκκύύρρηηδδεεςς
Πλούτιζαν από τη διεξαγωγή του εμπορίου.
Έμποροι των παροικιών διέδιδαν στις ιδιαίτερες πατρίδες
τους τις νέες ιδέες και διέθεταν χρήματα για σχολεία,
υποτροφίες και δασκάλους.
0055//1100//1144

ΟΟιι ααγγρρόόττεεςς
ΟΟιι ννααύύττεεςς κκααιι οοιι
εερργγααζζόόμμεεννοοιι σσττιιςς
εεμμπποορριικκέέςς
εεππιιχχεειιρρήήσσεειιςς
0055//1100//1144
Ξεπερνούσαν το 80% του
πληθυσμού.
Καλλιεργούσαν κτήματα κρατικά
ή ιδιωτικά (Τούρκων - Ελλήνων).
Ζούσαν σε σκληρές συνθήκες
Αρχικά ήταν λίγοι, αυξάνονταν
όμως με την επέκταση του
εμπορίου.

ΕΕΝΝΟΟΠΠΛΛΗΗ ΑΑΝΝΤΤΙΙΣΣΤΤΑΑΣΣΗΗ ΤΤΟΟΥΥ
0055//1100//1144
ΕΕΛΛΛΛΗΗΝΝΙΙΣΣΜΜΟΟΥΥ
Κλέφτες και αρματολοί
Σούλι και Μάνη
Απελευθερωτικά
κινήματα πριν από το
1821
Ορλωφικά –Κίνημα του
Λάμπρου Κατσώνη

ΚΚΛΛΕΕΦΦΤΤΕΕΣΣ ΚΚΑΑΙΙ ΑΑΡΡΜΜΑΑΤΤΟΟΛΛΟΟΙΙ
Αρματολοί
Ήταν ένοπλα σώματα στην υπηρεσία
των Τούρκων.
Υποχρέωσή τους η φύλαξη
παραμεθόριων περιοχών, εμπορικών
δρόμων και διαβάσεων.
Απαλλάσσονταν από τη φορολογία
και το παιδομάζωμα
Το 18ο αιώνα συνεργάζονται με τους
κλέφτες, συμμετέχουν σε
επαναστάσεις.
0055//1100//1144
Κλέφτες
Αυτοί ήταν κυνηγημένοι ή μη αγρότες
που από τα καταφύγια τους στα βουνά
εξορμούσαν ληστεύοντας κατοίκους.
Περιθάλπονταν από αγρότες ή ποιμένες.
Για το λαό, ήταν οι αδούλωτοι
άνθρωποι. Για αυτό τους ύμνησε
(κλέφτικα τραγούδια).
Συχνά γίνονταν αρματολοί.
Συντέλεσαν στην ανάπτυξη ηρωικού
πνεύματος.
Μακρυγιάννης :«μαγιά της λευτεριάς»

0055//1100//1144
ΣΣΟΟΥΥΛΛΙΙ-- ΜΜΑΑΝΝΗΗ
Ηφαίστεια ελευθερίας
Σούλι :από τη φύση του απόρθητο, δε γνώρισε την
τουρκική κυριαρχία, οι Σουλιώτες ήταν
υποδείγματα για τους άλλους Έλληνες.
Μάνη : εστία εξεγέρσεων, η τουρκική κυριαρχία
ανύπαρκτη, πρωτοστατούν σε κάθε επαναστατικό
κίνημα.
Σφακιά : παρόμοιος ο ρόλος τους.

ΑΑΠΠΕΕΛΛΕΕΥΥΘΘΕΕΡΡΩΩΤΤΙΙΚΚΑΑ ΚΚΙΙΝΝΗΗΜΜΑΑΤΤΑΑ
0055//1100//1144
ΠΠΡΡΙΙΝΝ ΑΑΠΠΟΟ ΤΤΟΟ 11882211
Δέκα χρόνια μετά την άλωση: επαναστατικό
κίνημα στην Πελοπόννησο
1480 : απελευθερωτική κίνηση με τον Κλαδά
1495 : εκστρατεία του Καρόλου του Η΄, η
οποία τελικά ματαιώνεται
1571 : ναυμαχία της Ναυπάκτου
1611 : προσπάθεια εξέγερσης από το
μητροπολίτη Λαρίσης Διονύσιο

ΟΟΡΡΛΛΩΩΦΦΙΙΚΚΑΑ –– ΛΛΑΑΜΜΠΠΡΡΟΟΣΣ ΚΚΑΑΤΤΣΣΩΩΝΝΗΗΣΣ
ΣΣΤΤΡΡΟΟΦΦΗΗ ΤΤΩΩΝΝ ΕΕΛΛΛΛΗΗΝΝΩΩΝΝ ΣΣΤΤΗΗ ΡΡΩΩΣΣΙΙΑΑ
Ορλοφικά (1770)
Ονομάστηκαν έτσι από τους
αδερφούς Ορλόφ.
Υποκινήθηκαν από τη
Ρωσία.
Έλαβαν χώρα κυρίως στην
Πελοπόννησο.
Καταπνίγηκαν.
0055//1100//1144
Κίνημα Λάμπρου
Κατσώνη
Υποκινήθηκε και αυτό από
τη Ρωσία.
Εκδηλώθηκε στα νησιά του
Αιγαίου.
Απέτυχε και αυτό.

0055//1100//1144
ΠΠΑΑΡΡΟΟΙΙΚΚΙΙΕΕΣΣ
Βενετία
Λιβόρνο, Νάπολι, Αγκόνα
Βιέννη , Τεργέστη
Άμστερνταμ, Παρίσι
Μόσχα Οδησσός

0055//1100//1144
ΗΗ ΠΠΑΑΙΙΔΔΕΕΙΙΑΑ ΤΤΟΟΥΥ ΓΓΕΕΝΝΟΟΥΥΣΣ
1ος αιώνας:πνευματικό σκοτάδι
Μέσα 16ου αιώνα:Πατριαρχική σχολή : ονομαστοί
λόγιοι- νέα μαθήματα. Ταπεινοί δάσκαλοι κρατούν
ζωντανή την πνευματική και εθνική παράδοση.
Δύο επόμενοι αιώνες:βελτίωση παιδείας
Παράγοντες: κοινότητες, ανάπτυξη εμπορίου, διάδοση
βιβλίων(τυπογραφεία Βιέννης, Βενετίας), κατάργηση
παιδομαζώματος, επαφή με τη δύση.
Πολλοί λόγιοι γράφουν στη λαϊκή γλώσσα και
διδάσκουν, μεταφράζουν ξένους συγγραφείς, διαδίδουν
τις θετικές επιστήμες κ.τ.λ.: προανακρούσματα του
Νεοελληνικού Διαφωτισμού

ΠΠΝΝΕΕΥΥΜΜΑΑΤΤΙΙΚΚΗΗ ΔΔΗΗΜΜΙΙΟΟΥΥΡΡΓΓΙΙΑΑ--ΔΔΥΥΟΟ ΠΠΡΡΩΩΤΤΟΟΙΙ
0055//1100//1144
ΑΑΙΙΩΩΝΝΕΕΣΣ
ΕΚΚΛΗΣΙΑ Λόγιοι- Φαναριώτες
-Έλληνες περιοχών
βενετοκρατούμενων:
ΚΟΣΜΙΚΗ
ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ
Στην πρώτη φάση
ρυθμιστής της παιδείας
Συντηρεί τη
Βυζαντινή παράδοση
Υπερασπίζει την
Ορθοδοξία
Πνευματική
ανασυγκρότηση των
ελλήνων
Νικόλαος
Σοφιανός
Δωρόθεος
Μονεμβασίας:
«Βιβλίον
Ιστορικόν»
Καλλιεργούν τα κλασικά
γράμματα
Σπουδάζουν στα
ευρωπαϊκά πανεπιστήμια
Μεταφέρουν την
Ευρωπαϊκή σκέψη
στηνΕλλάδα
Ζυγομαλάς- Λούκαρης -
Κορυδαλέας

ΠΠΝΝΕΕΥΥΜΜΑΑΤΤΙΙΚΚΗΗ ΔΔΗΗΜΜΙΙΟΟΥΥΡΡΓΓΙΙΑΑ
ΑΑΠΠΟΟ ΤΤΑΑ ΜΜΕΕΣΣΑΑ ΤΤΟΟΥΥ 1177οουυ ΑΑΙΙΩΩΝΝΑΑ
Σχολεία
Εκδόσεις βιβλίων
Κρητική λογοτεχνία
Διδακτικά ποιήματα
Δημοτική, λαϊκή γλώσσα
Η πολιτισμική αναγέννηση ευνοείται από τις
οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες
Νεοελληνικός Διαφωτισμός
0055//1100//1144

ΟΟ ΝΝεεοοεελλλληηννιικκόόςς ΔΔιιααφφωωττιισσμμόόςς
Είναι το πνευματικό κίνημα που διέδιδε τις ιδέες του ευρωπαϊκού
Διαφωτισμού στους Έλληνες, με σκοπό να τους αφυπνίσει και να τους
προετοιμάσει για τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα.
Φορείς της διάδοσής του ήταν κυρίως οι έμποροι και οι ταξιδευτές στην
Ευρώπη.
Χώρος ανάπτυξης ήταν οι παροικίες και τα εμπορικά κέντρα του
ελληνισμού.
Βασικές θέσεις των Διαφωτιστών:
- Ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός μπορούσε να συμβάλει αποφασιστικά
στην απελευθέρωση των Ελλήνων.
- Η εκπαίδευση έπρεπε να θεμελιωθεί στις θετικές επιστήμες, να γίνεται
στη λαϊκή γλώσσα και να προετοιμάσει τον εθνικοαπελευθερωτικό
αγώνα.
Οι αντιδράσεις στο κίνημα προέρχονταν κυρίως από εκκλησιαστικούς
λογίους, που αποσκοπούσαν στη διατήρηση της θρησκευτικής
παράδοσης 0055//1100//1144
και της αρ-χαΐζουσας γλώσσας μέσω της εκπαίδευσης.

0055//1100//1144
ΡΡΗΗΓΓΑΑΣΣ ΦΦΕΕΡΡΑΑΙΙΟΟΣΣ
Επηρεάστηκε από τις ιδέες του Γαλλικού
Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης
Στο έργο του Νέα Πολιτική Διοίκησις οραματίστηκε
στη θέση της Οθωμα­νικής
αυτοκρατορίας την
«Ελληνική Δημοκρατία» με ίσα δικαιώματα για
όλους τους κατοίκους της.
Έργα του : «Φυσικής Απάνθισμα», «‘Ηθικός
Τρίπους», «Βιβλίον των ντελικάτων εραστών»,
«Θούριος», «Σύνταγμα», «Χάρτα της Ελλάδας»
24 Ιουνίου 1798 εκτελέστηκε στο Βελιγράδι

ΑΑΔΔΑΑΜΜΑΑΝΝΤΤΙΙΟΟΣΣ ΚΚΟΟΡΡΑΑΗΗΣΣ ((11774488­­11883333))
Μεταφράσεις αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων­«
Προλεγόμενα», «Αδελφική διδασκαλία», «Άσμα
Πολεμιστήριον», βιβλία θρησκευτικά, ιατρικές μελέτες,
απόψεις για την ελληνική γλώσσα.
«μετακένωση»: μετάδοση των ευρωπαϊκών επιτευγμάτων
στην Ελλάδα.
Θεωρούσε τη μόρφωση αναγκαία προϋπόθεση για την
απόκτηση της ελευ­θερίας.
Υποστήριζε τις ιδέες της Γαλλικής επανάστασης.
Τασσόταν υπέρ μιας γλώσσας απαλλαγμένης από ξενικές
λέξεις και εμπλου­τισμένης
με λέξεις της αρχαίας.
0055//1100//1144

Ανώνυμος (1806)
0055//1100//1144
Έτσι ονομάστηκε ο άγνωστος συγγραφέας
της περίφημης Ελληνικής Νο­μαρχίας
(1806) και θαυμαστής του Ρήγα, ο οποίος
καλεί τους Έλληνες να στηριχτούν μόνο
στις δυνάμεις τους.
Ιώσηπος Μοισιόδακας
Δημήτριος Καταρτζής
Ήταν υπερασπιστές της λαϊκής γλώσσας
Κωνσταντίνος
Κούμας
Υποστήριζε μοντέρνες μεθόδους
διδασκαλίας
Θεόφιλος Καΐρης
υπερασπιζόταν τις ιδέες της Γαλλικής
επανάστασης.