Ο προοδευτικός λαϊκισμός και η κοινωνική αλλαγή
•Als DOCX, PDF herunterladen•
0 gefällt mir•156 views
Με έναυσμα το βιβλίο «Λαϊκισμός, αντιλαϊκισμός και κρίση» εξετάζουμε τη φύση του λαϊκισμού, το ρόλο του αντιλαϊκισμού ως υποστηρικτή των κυβερνητικών πολιτικών και προτείνουμε έναν προοδευτικό λαϊκισμό που θα μπορούσε να γίνει ένας πραγματικός φορέας δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων. Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο Unfollow #13
Empfohlen
Weitere ähnliche Inhalte
Was ist angesagt?
Was ist angesagt? (20)
Andere mochten auch
Andere mochten auch (19)
Ähnlich wie Ο προοδευτικός λαϊκισμός και η κοινωνική αλλαγή
Ähnlich wie Ο προοδευτικός λαϊκισμός και η κοινωνική αλλαγή (20)
Ο προοδευτικός λαϊκισμός και η κοινωνική αλλαγή
- 1. Ο προοδεσηικός λαϊκιζμός και η κοινωνική αλλαγή Τοσ Αντώνη Γαλανόποσλοσ – Περιοδικό Unfollow, τεύτος 13 Ο «ιατθηζκφο» επαλήιζε ζηελ θπξίαξρε –θαη θαζεκεξηλή- πνιηηηθή αηδέληα ζηε ρψξα καο καδί κε ηηο πξψηεο θηλεηνπνηήζεηο ελαληίνλ ηεο κλεκνληαθήο πνιηηηθήο. Αξρηθά επαλήιζε απφ ην κλεκνληαθφ ζηξαηφπεδν, ηφζν απφ ηνπο πνιηηηθνχο πνπ εθάξκνδαλ ην κλεκφλην φζν θαη απφ ηηο νκάδεο πνπ είραλ επηθνξηηζηεί κε ηελ ηδενινγηθή λνκηκνπνίεζή ηνπ (κεξίδα δηαλννχκελσλ, αξζξνγξάθσλ, δεκνζηνγξάθσλ). Δπαλήιζε ινηπφλ αξρηθά σο θαηεγνξία, σο κνκθή. Ο Γηάλλεο Σηαπξαθάθεο πξνζθέξεη πνιιά ραξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα, απφ πνιηηηθνχο φπσο ε Άλλα Γηακαληνπνχινπ πνπ ραξαθηήξηζε ηε πξνζθπγή ζηηο εθινγέο σο «πξφζθαηξε λίθε ηνπ ιατθηζκνχ», ν Κσζηήο Φαηδεδάθεο πνπ ραξαθηήξηζε ηνλ ιατθηζκφ σο κεγαιχηεξν ερζξφ ηεο Διιάδαο, ν Δπάγγεινο Βεληδέινο πνπ δήισζε φηη ν αθξαίνο ιατθηζκφο κπνξεί λα κεηαηξέςεη ηε θξίζε ζε εζληθή ηξαγσδία, έσο ηνλ θαζεγεηή Λνπθά Τζνχθαιε, ηνλ αξζξνγξάθν Τάθε Μίρα θαη έληππα φπσο ην Athens Review of Books πνπ θαηήγγεηιε ηνλ «αθφξεην Υπαξθηφ Λατθηζκφ». Ο Νηθφιαο Σεβαζηάθεο ηνλίδεη δπν ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ζχγρξνλνπ αληηιατθηζηηθνχ ιφγνπ. Αξρηθά ηελ αλάπηπμή ηνπ κε βάζε ηε πεπνίζεζε φηη ν ιατθηζκφο θαη ηδηαίηεξα ν αξηζηεξφζηξνθνο ιατθηζκφο είλαη «γελλήηνξαο, αλ φρη φισλ, ηνπιάρηζηνλ ησλ πεξηζζφηεξσλ δεηλψλ ηα φπνηα αληηκεησπίδεη ε ρψξα» θαη θαηά ζπλέπεηα είλαη «ζηξαηεγηθφο ερζξφο θάζε έιινγεο πνιηηηθήο» θαη έπεηηα ηελ εζηθή ηνπ δηάζηαζε, ηελ ζαθή επηζπκία ηνπ λα αλακνξθψζεη ηνπο «ειιεληθνχο ηξφπνπο» κέζσ ηνπ θνιαζκνχ, ηεο ηηκσξίαο. Τα ρξφληα ηεο θξίζεο, ε πφισζε ζηε βάζε ηνπ άμνλα ιατθηζκφο-αληηιατθηζκφο νμχλζεθε ηφζν ζε θνηλσληθφ φζν ζε πνιηηηθφ θαη ηδενινγηθφ επίπεδν. Γηαβάδνπκε ζηηο ζειίδεο ηνπ βηβιίνπ φηη θάζε ζπλάξζξσζε ιατθψλ αηηεκάησλ θαηαγγέιιεηαη απφ ηνπο αληηπάινπο ηεο σο ιατθηζηηθή. Κάζε δηεθδίθεζε, θάζε δηακαξηπξία κπνξνχζε λα αγλνεζεί, λα ηεζεί ζην πεξηζψξην, κφιηο εληαζζφηαλ ζην πεδίν ηνπ ιατθηζκνχ. Όιεο νη ζπιινγηθέο πξαθηηθέο ζηηγκαηίδνληαλ σο ιατθηζηηθέο θαη έραλαλ ην πνιηηηθφ ηνπο λφεκα. Ωο «ιατθηζηήο» ζηηγκαηίδεηαη ζήκεξα θαζέλαο πνπ απνκαθξχλεηαη έζησ θαη θαη’ειάρηζην απφ ηελ θπξίαξρε λενθηιειεχζεξε πνιηηηθή δηαρείξηζεο ηεο θξίζεο. Σην βηβιίν πεξηγξάθνληαη δπν θίλδπλνη γηα ηελ Γεκνθξαηία πνπ πεγάδνπλ απφ ηνλ αληηιατθηζηηθφ ιφγν ηεο επνρήο καο. Ο Νηθφιαο Σεβαζηάθεο αθνχ επηζεκαίλεη πσο ν ππεξνξζνινγηθφο πξαγκαηηζκφο ησλ θξαηνχλησλ «εληζρχεη ηηο ηάζεηο απφζρηζεο ζεκαληηθψλ ηκεκάησλ ηνπ ιανχ απφ ηελ ηδέα ελφο δεκνθξαηηθνχ θνηλσληθνχ ζπκβνιαίνπ» θαη «εμσζεί ηνπο θνηλσληθνχο αληαγσληζκνχο εθηφο ηνπ πεδίνπ ηεο έιινγεο πνιηηηθήο θαη εληέιεη εθηφο ηνπ δεκνθξαηηθνχ ηφμνπ» πεξηγξάθεη ηηο επζχλεο ηνπ αληηιατθηζηηθνχ ιφγνπ: «ν ζεξαπεπηηθφο θαλνληζηηθφο ιφγνο πνπ πξνζθεχγεη ζπλερψο ζηελ θαηαδίθε ηνπ ιατθηζκνχ ζπκβάιιεη ελεξγά ζηε δηαζπνξά ησλ πην απηαξρηθψλ, αληηθνηλνβνπιεπηηθψλ θαη κεδεληζηηθψλ εθδνρψλ ηεο θνηλσληθήο νξγήο. (…) Η θαηαγγειία φισλ ησλ κε ζπκβαηηθψλ κνξθψλ θνηλσληθήο αλππαθνήο σο
- 2. αληηδεκνθξαηηθψλ ελζάξξπλε δπλάκεηο ηεο λενλαδηζηηθήο αθξνδεμηάο φπσο ε Φξπζή Απγή λα δηεθδηθήζνπλ ην πεδίν ησλ ιατθψλ παζψλ θαη ηνπ βηψκαηνο ηεο «εμέγεξζεο ελαληίνλ ησλ ειίη». Ο ζπγγξαθέαο νινθιεξψλεη ηε ζθέςε ηνπ ιέγνληαο πσο ν ηηκσξεηηθφοαληηιατθηζκφο θαη ε αθξνδεμηά ξεηνξεία απνηεινχλ ηηο δχν φςεηο ηεο θαθήο «εζηθνπνίεζεο» ηεο πνιηηηθήο. Απφ ηε πιεπξά ηνπ, ν Γηάλλεο Σηαπξαθάθεο πεξηγξάθεη ηνλ έηεξν θίλδπλν πνπ γελλά ν αληηιατθηζκφο: «Γαηκνλνπνηψληαο θάζε αλαθνξά ζην «ιαφ», ζηηγκαηίδνληαο αθφκα θαη ηελ παξακηθξή απφζηαζε απφ ηελ εγεκνληθή πνιηηηθή, ν αλεχζπλνο αληηιατθηζκφο δηαθηλδχλεπε ηελ ππνλφκεπζε ηεο ίδηαο ηεο δεκνθξαηίαο: ηεο δηαθσλίαο, ηεο ηζφηεηαο, ηνπ αληαγσληζκνχ, ηνπ πινπξαιηζκνχ». Ο ίδηνο πξνρσξά αθφκα έλα βήκα πην καθξηά πεξηγξάθνληαο ηνλ νξγαληθφ ξφιν ηνπ αληηιατθηζηηθνχ ιφγνπ ζην επξχηεξν πνιηηηθφ ζρέδην: «Τκήκα ησλ εγρψξησλ εθζπγρξνληζηηθψλ ειίη βξήθε ζηε θξίζε κηα επθαηξία λα αλαδηαηάμεη ζπλνιηθά ηελ νηθνλνκηθή, πνιηηηθή θαη πνιηηηζκηθή δσή ζε κηα κεηαδεκνθξαηηθή θαηεχζπλζε. Φάλεθε πνιχ βνιηθφ λα απνδίδεηαη ε θξίζε ζηνλ ιατθηζκφ ψζηε απηνκάησο λα λνκηκνπνηνχληαη νη ηερλνθξαηηθέο, κεηαδεκνθξαηηθέο ιχζεηο.» Η δαηκνλνπνίεζε φκσο ηνπ ιατθηζκνχ, πνπ πεξηγξάθεθε παξαπάλσ, θαίλεηαη πσο ζπκπαξαζχξεη θαη ηνλ ιαφ. Ο αληηιατθηζκφο ζέιεη ζηε πξαγκαηηθφηεηα λα ζέζεη ηνλ ίδην ηνλ ιαφ θαη ηα αηηήκαηά ηνπ ζην πεξηζψξην. Οη πάζεο θχζεσο κεηαξξπζκηζηέο θαη νξζνινγηζηέο δίλνπλ κάρε γηα ηελ επαλαλνεκαηνδφηεζε ηεο πνιηηηθήο. Ολεηξεχνληαη κηα «δεκνθξαηία ρσξίο δήκν», κηα κεηαπνιηηηθή ζπλαίλεζε, κηα αθπδαησκέλε πνιηηηθή απνγπκλσκέλε απφ ηελ αληαγσληζηηθή δηάζηαζε πνπ βξίζθεηαη ζην ππξήλα ηεο. Μηα πνιηηηθή «απεμαξηεκέλε» απφ ηνλ ιαφ, θαζνδεγνχκελε απφ ηηο επηηαγέο ησλ «εηδηθψλ». Σε απηφ ην ζεκείν έξρεηαη ε δηαθεθξηκέλε θαζεγήηξηα πνιηηηθήο ζεσξίαο Chantal Mouffe λα ζπκππθλψζεη απηνχο ηνπο θφβνπο. Σην βηβιίν ηεο «Δπί ηνπ πνιηηηθνχ» κε δηαθεξπγκέλν ζηφρν ηελ ακθηζβήηεζε ηνπ κεηαπνιηηηθνχ νξάκαηνο καο θαιεί λα αλαγλσξίζνπκε ηελ αληαγσληζηηθή δηάζηαζε σο ζπζηαηηθή ηνπ «πνιηηηθνχ». Κξνχεη ηνλ θψδσλα ηνπ θηλδχλνπ, ηνλίδνληαο πσο ην «λα ζπιιακβάλεη θαλείο ην ζηφρν ηεο δεκνθξαηηθήο πνιηηηθήο κε φξνπο ζπλαίλεζεο δελ είλαη κφλν ελλνηνινγηθά ιάζνο αιιά θαη βξίζεη πνιηηηθψλ θηλδχλσλ». Σηνλ επίινγν ηνπ βηβιίνπ γίλεηαη πην ζπγθεθξηκέλε ιέγνληαο πσο «ε πίζηε ζην ηέινο κηαο ζπγθξνπζηαθήο κνξθήο πνιηηηθήο θαη ζην μεπέξαζκα ηεο δηαρσξηζηηθήο γξακκήο αξηζηεξά- δεμηά, αληί λα ζπκβάιεη ζηελ εδξαίσζε κηαο εηξεληθήο θνηλσλίαο, πξνιεηαίλεη ην έδαθνο γηα ηελ αλάπηπμε δεμηψλ ιατθηζηηθψλ θηλεκάησλ». Δπεηδή φκσο ζε πεξηφδνπο κάρεο ηδεψλ, δελ πξέπεη λα αθήλνπκε ηίπνηε αλαπάληεην, ζα πξνζπαζήζνπκε λα απαληήζνπκε ζηηο αηηηάζεηο ησλ αληηιατθηζηψλ ρξεζηκνπνηψληαο ηα γξαπηά ηνπ κεγάινπ ζεσξεηηθνχ ηνπ ιατθηζκνχ, Ernesto Laclau. Ο ιατθηζκφο γηα ηνλ Laclau είλαη νπδέηεξνο φξνο θαη ην θαηά πφζν ζα είλαη αληηδξαζηηθφο ή φρη εμαξηάηαη απφ ην πεξηερφκελν ησλ αηηεκάησλ ηνπ θαη θαη’ αληηζηνηρία κπνξεί λα πξνέιζεη απφ νπνηαδήπνηε ζέζε ζηελ θνηλσληθν- ζεζκηθή δνκή θαη απφ νπνηνδήπνηε ζεκείν ηνπ άμνλα Γεμηάο-Αξηζηεξάο. Ο ιατθηζκφο δελ νξίδεη ηελ πξαθηηθή πνιηηηθή ησλ δηαθφξσλ νξγαλψζεσλ αιιά απνηειεί ηξφπν ζπλάξζξσζεο αηηεκάησλ. Με απηέο ηηο πξψηεο δηεπθξηλήζεηο αληηιακβαλφκαζηε φηη ν ιατθηζκφο δελ απνηειεί απφ κφλνο ηνπ ζηνηρείν αθξαίαο πνιηηηθήο ζπκπεξηθνξάο.
- 3. Πην αλαιπηηθά, ιατθηζκφο πθίζηαηαη φηαλ ππάξρεη κηα ζεηξά πνιηηηθψλ θαη ξεκαηηθψλ πξαθηηθψλ πνπ ζπγθξνηνχλ έλα ιατθφ ππνθείκελν. Πξνυπφζεζε είλαη ε δηαίξεζε ηνπ θνηλσληθνχ πεδίνπ ζε δπν ζηξαηφπεδα. Η δηαίξεζε απηή πξνθχπηεη απφ ηε δεκηνπξγία κηαο αιπζίδαο ηζνδπλακίαο απφ κηα ζεηξά θνηλσληθψλ θαη νηθνλνκηθψλ αηηεκάησλ ηα νπνία κέλνπλ αληθαλνπνίεηα. Αληηπαξαβάιινληαο ηε ζεσξία κε ηε ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα είλαη παζηθαλέο φηη ε επνρή καο πιεξνί φιεο ηηο πξνυπνζέζεηο. Η αλάδπζε ηνπ ιατθηζκνχ είλαη αλαπφθεπθηε ή κάιινλ επηζπκεηή. Δπηζπκεηή αθξηβψο γηαηί είλαη απαξαίηεηε γηα ηελ αλαηξνπή ηεο κλεκνληαθήο πνιηηηθήο. Η επηβνιή ηνπ κλεκνλίνπ κπνξεί λα ζεσξεζεί ζηηγκή εμάξζξσζεο, ζηηγκή πνπ νη θαηεζηεκέλεο θνηλσληθέο ζρέζεηο απνδηαξζξψζεθαλ θαη ην πεδίν ηεο ζχγθξνπζεο άλνημε. Τψξα βξηζθφκαζηε ζηελ θξίζηκε ζηηγκή. Σηε ζηηγκή ηεο ζπλάξζξσζεο, ζηε ζηηγκή ηεο αλαδήηεζεο ηνπ θπξίαξρνπ θελνχ ζεκαίλνληνο πνπ ζα εθθξάζεη ηελ αιπζίδα ησλ ηζνδχλακσλ –αληθαλνπνίεησλ- αηηεκάησλ, ζηε ζηηγκή ηεο κάρεο γηα ηελ εγεκνλία. Δδψ αθξηβψο βξίζθεηαη θαη ην θαζήθνλ κηαο ζνβαξήο Αξηζηεξάο. Φξεζηκνπνηψληαο ηα ιφγηα ηνπ Γηάλλε Σηαπξαθάθε κπνξνχκε λα πνχκε νηη «ππάξρεη θαη ππεχζπλνο ιατθηζκφο, θνξέαο δεκνθξαηηθψλ κεηαξξπζκίζεσλ θαη θνηλσληθήο αιιαγήο. (…) Η ζπλάξζξσζε ελφο «πξννδεπηηθνχ ιατθηζκνχ» είλαη φηη πην ππεχζπλν κπνξνχκε λα θαληαζηνχκε». Η ζέζε απηή βξίζθεη ζηε ζεσξία πνιινχο ππνζηεξηθηέο, απφ ηνλ Etienne Balibar έσο ηνλDaniel Cohn- Bendit. Καιείηαη λα βξεί φκσο πνιινχο πεξηζζφηεξνπο ππνζηεξηθηέο ζηε πξάμε. Κη απηνί είκαζηε φινη εκείο. Οη αληηιατθηζηέο κε ηε ζηαπξνθνξία θαηά ηνπ ιατθηζκνχ ζπκίδνπλ ην θπλήγη ησλ αλεκφκπισλ ζηνλ Γνλ Κηρψηε, κηαο θαη ν ιατθηζκφο ζχκθσλα κε ηελ Margaret Canovan είλαη εγγεγξακκέλνο ζηελ ίδηα ηε θχζε ηεο ζχγρξνλεο δεκνθξαηίαο, είλαη ε ζθηά ηεο δεκνθξαηίαο. Κη ελψ ν Laclau πξνεηδνπνηεί πσο ην ηέινο ηνπ ιατθηζκνχ ζπκπίπηεη κε ην ηέινο ηεο πνιηηηθήο απηνί θαίλνληαη απνθαζηζκέλνη λα αλνίμνπλ ην θνπηί ηεο Παλδψξαο.