Empfohlen
Weitere ähnliche Inhalte
Was ist angesagt?
Was ist angesagt? (20)
Ähnlich wie ΑΣΚΗΣΙΟΛΟΓΙΟ Α ΛΥΚΕΙΟΥ
Ähnlich wie ΑΣΚΗΣΙΟΛΟΓΙΟ Α ΛΥΚΕΙΟΥ (20)
Mehr von anny1976
Mehr von anny1976 (20)
Kürzlich hochgeladen
Kürzlich hochgeladen (20)
ΑΣΚΗΣΙΟΛΟΓΙΟ Α ΛΥΚΕΙΟΥ
- 1. ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΑ ΣΑΞΗ: Α΄ΛΤΚΕΙΟΤ Σεο Αλαζηαζίαο Κάιθα, Mst Φηιόινγνο
- 2. 2 Α. ΚΔΙΜΔΝΟ Ο Δπηδήκηνο Γηάινγνο Οη σθέιεηεο ηνπ δηαιφγνπ (ηνπ γλήζηνπ δηαιφγνπ), πνπ αλαπηχζζεηαη θνριησηά κε ηνλ πξνσζεηηθφ αληαγσληζκφ ζέζεο θαη αληίζεζεο είλαη πνιιαπιέο θαη αλακθηζβήηεηεο. Καη φκσο, ππάξρνπλ πεξηπηψζεηο φπνπ είλαη άρξεζηνο θαη επηδήκηνο. Πνηεο; Πξψηα, ε δπζάξεζηε θαηάζηαζε πνπ δεκηνπξγείηαη, φηαλ απηφο πνπ αληηιέγεη δε βξίζθεηαη ζην ίδην πλεπκαηηθφ επίπεδν κε καο θαη (παξά ηελ πξνζπάζεηα ίζσο, πνπ θάλεη λα παξαθνινπζήζεη ην ινγηθφ μεηχιηγκα ησλ ζθέςεσλ) δελ θαηνξζψλεη λα ζπιιάβεη θαη λα εθηηκήζεη ζσζηά ην λφεκα ησλ επηρεηξεκάησλ καο, φρη απφ θαθή πξφζεζε, αιιά απφ άγλνηα ή αγξνηθία. Δθζέηνπκε ι.ρ. κηα ζεσξία ηεο Οηθνλνκηθήο επηζηήκεο φηη ν «θξφληκνο» πιεζσξηζκφο, πνπ ζεξκαίλεη κε πηζηψζεηο ηελ παξαγσγή αιιά δε ράλεη ηνλ έιεγρν ησλ ηηκψλ, είλαη νξζή λνκηζκαηηθή πνιηηηθή. Καη δηαηππψλνπκε ηηο ζεσξεηηθέο επηθπιάμεηο ή ηηο αλεζπρίεο καο απφ ηελ πξαθηηθή εθαξκνγή ηνπ ζπζηήκαηνο ηνχηνπ ζην δηθφ καο νηθνλνκηθνπνιηηηθφ ρψξν. Αίθλεο αληηιέγεη έλαο ζπλδαηηεκφλαο θαη ε ζπδήηεζε αξρίδεη ζε ηφλν δσεξφ. Γίρσο φκσο θαη λα πξνρσξεί, επεηδή ν άιινο δελ έρεη ηνλ απαηηνχκελν πλεπκαηηθφ πνιηηηζκφ λα ηελ θάλεη, κε ηηο αληηξξήζεηο ηνπ, παξαγσγηθή ή θαη απιψο δηαθσηηζηηθή. Γίλεηαη ηφηε θαλεξφ φηη ν δηάινγνο είλαη αλψθεινο, θαη εάλ δελ έρνπκε άιινπο ιφγνπο λα ηνλ ζπλερίζνπκε (απφ αβξφηεηα π.ρ. ή απφ δηάζεζε ζθσπηηθή – γηα λα «παίμνπκε» δειαδή κε ηνλ αληίδηθν φπσο ε γάηα κε ην πνληίθη) ην θαιχηεξν πνπ έρνπκε λα θάλνπκε είλαη λα ηνλ ζηακαηήζνπκε. Γεχηεξε ζα αλαθέξσ ηελ πεξίπησζε φπνπ, χζηεξα απφ ηνπο πξψηνπο θηφιαο δηαμηθηζκνχο κε ηνλ αληηθξνλνχληα, αλαθαιχπηνπκε φηη, εμαηηίαο ηεο δηαθνξεηηθήο αγσγήο θαη ησλ αζχκπησησλ θξαζηηθψλ καο έμεσλ, κε ηηο ίδηεο ιέμεηο ν θαζέλαο καο ελλνεί άιια πξάγκαηα, θαη έηζη γελληέηαη κνηξαία, αλαπόηξεπηα, ε ακνηβαία παξεμήγεζε ησλ ιεγνκέλσλ καο. Πξνυπφζεζε ηνπ δηαιφγνπ είλαη ε θνηλή γιψζζα ρσξίο απηήλ, ην θάζε πξφζσπν κνλνινγεί – αθνχεη, αιιά δελ θαηαιαβαίλεη ην άιιν. Γε θηάλεη φκσο λα κηινχκε θαη νη δχν ειιεληθά ή αγγιηθά, γηα λα ζπλελλνεζνχκε επάλσ ζ’έλα ζέκα πνπ απαηηεί ζνβαξή αληηκεηψπηζε. Πξέπεη, κέζα ζηε γιψζζα πνπ κηινχκε, λα έρνπκε παξαδερηεί θαη λα κεηαρεηξηδφκαζηε ζηαζεξά ηελ ίδηα «ζπκβνιηθή», λα δίλνπκε δειαδή ζηηο ιέμεηο – έλλνηεο ην ίδην πεξηερφκελν θαη λα ηηο ζπληάζζνπκε γξακκαηηθά – ινγηθά ζχκθσλα κε ηνπο ίδηνπο απαξάβαηνπο λφκνπο. Γηαθνξεηηθά, δελ θαηαιαβαίλεη ν έλαο ηνλ άιιν θαη καηαηνπνλνχκε, εάλ επηκέλνπκε κε ηε ζπδήηεζε λα αλαθαιχςνπκε πνχ ζπκθσλνχκε θαη πνχ δηαθσλνχκε. Δάλ ι.ρ. είκαζηε θαη νη δχν επηζηήκνλεο θαη πξφθεηηαη, ζε ηδησηηθφ ή δεκφζην δηάινγν, λα μεθαζαξίζνπκε ηηο ηδέεο καο απάλσ ζ’έλα επίκαρν ζέκα, φπσο είλαη ε έλλνηα ηεο θπζηθήο λνκνηέιεηαο έπεηηα απφ ηε ζεσξία ησλ Κβάληα, πξέπεη λα έρνπκε θαη νη δχν εθπαηδεπηεί ζηελ νξνινγία θαη ζηνπο θξαζηηθνχο θαλφλεο ηεο ζχγρξνλεο θπζηθήο θαη φηαλ ζηε ζπδήηεζή καο κεηαρεηξηδφκαζηε ηα θαζηεξσκέλα ζην «Λεμηθφ» θαη ζηε «Γξακκαηηθή» ηεο ζχκβνιά, λα ελλννχκε θαη λα εθθξάδνπκε πάληνηε ηηο ίδηεο θαη νη δχν καο ζθέςεηο. Θα εθζέζσ θαη κηα Σξίηε αθφκε πεξίπησζε (πεξηνξίδνκαη ζηηο ζπνπδαηφηεξεο) πνπ είλαη ε πην ζπλεζηζκέλε ζηελ θαζεκεξηλή δσή. ’ απηήλ ν δηάινγνο αξξσζηαίλεη απφ αιιεπάιιειεο παξεκβνιέο ζηνηρείσλ φρη απιψο μέλσλ, αιιά απηφρξεκα ερζξηθψλ πξνο ηελ νκαιή ιεηηνπξγία ηεο δηάλνηαο, κε απνηέιεζκα λα ράζεη θάζε ίρλνο γνληκφηεηαο, λ’αξρίζεη λα πεξηζηξέθεηαη ρσξίο δηέμνδν γχξσ απφ ην ίδην ζεκείν θαη, φπσο ε βίδα πνπ άλνημε πνιχ κεγάιε ηξχπα δελ πηάλεη πηα θαη
- 3. 3 αρξεζηεχεηαη, ή φπσο ν ηξνρφο πνπ ζηξηθνγπξίδεη ζηελ ίδηα ζέζε δελ πξνρσξεί αιιά αλάβεη θαη θζείξεηαη, έηζη θη απηφο απνζπληίζεηαη ζε απηνεπαλαιακβαλφκελνπο κνλφινγνπο, πνπ κεηαηξέπνπλ ηε ζπδήηεζε ζε αληαξή ινγνθνπία θαη ζε δηακάρε ινγηθήο απηνθαηαζηξνθήο…Σα λνζνγφλα ζηνηρεία είλαη εδψ νη πξνιήςεηο θαη ηα πάζε, πνπ ηξέθνληαη απφ κίζε θαη ζπκθέξνληα θαη γελλνχλ (καδί κε ηηο άιιεο, ηηο αγηάηξεπηεο ζπρλά θνηλσληθέο πιεγέο) ην πείζκα θαη ηε κηζαιινδνμία, ηε κηθξφλνηα θαη ην θαλαηηζκφ. ε ηέηνηεο πεξηπηψζεηο έρνπκε – ιέγνπλ – αζχκπησηεο νπηηθέο γσλίεο θαη δελ είλαη δπλαηφ λα γίλεη δχγηζκα ζσζηφ, γηαηί ιείπνπλ ηα θνηλά ζηαζκά, φπσο ι.ρ. ζπκβαίλεη, φηαλ εκέλα κνπ αξέζεη ην πνξηνθάιη θαη ζε ζαο ην κήιν, εγψ πξνηηκψ έλα ζνβαξφ κπζηζηφξεκα απφ έλα δηαζθεδαζηηθφ θηικ, ελψ ζεηο βάδεηε πην ςειά ηνλ θηλεκαηνγξάθν απφ ηε ινγνηερλία θηι…θηι. Ο αλαγλψζηεο εχθνια ζα βξεη ηα δηθά ηνπ παξαδείγκαηα. Δγψ ζα ηνπ ζπκίζσ πφζν ζπρλά ζηνπο θνηλσληθνχο καο θχθινπο ειεθηξίδεηαη ε αηκφζθαηξα, φηαλ απφ θάπνηνλ απξφζερην ζπλδαηηεκφλα έξρεηαη ι.ρ. ζηε κέζε ην πνιχθξνην γισζζηθφ καο δήηεκα θαη ζηε ζθελή βξίζθεηαη θάπνηνο γλσζηφο πξσηαγσληζηήο. Οη παξαηάμεηο ζρεκαηίδνληαη ακέζσο θαη ην πνιεκηθφ κέλνο αλάβεη.Σέηνηεο ψξεο ε ζηνηρεηψδεο θξφλεζε ππαγνξεχεη ηελ άκεζε δηαθνπή ηνπ δηαιφγνπ, ηε γξήγνξε κεηάβαζε ζε άιια ζέκαηα. Ο έμππλνο άλζξσπνο βιέπνληαο ηε δηακάρε απφ ηε δηθή ηνπ ζθνπηά, θαληάδνκαη φηη ζα πεη κέζα ηνπ ην απφθζεγκα ελφο παζίγλσζηνπ μέλνπ ζεαηξηθνχ ζπγγξαθέα: «Όηαλ ιέλε φηη ην άζπξν είλαη καχξν θαη ην καχξν άζπξν, είλαη πνιχ δχζθνιν λα βξεί θαλείο ηελ άθξε» (Δπγέληνο Ινλέζθν) – θαη ζα ζσπάζεη…Σέρλε ρξεηάδεηαη γηα λα θάλεη θαλείο επηδέμηα θαη επράξηζηα έλα δηάινγν.Σέρλε επίζεο γηα λα ηνλ ζηακαηήζεη εγθαίξσο, φηαλ γίλεηαη άγνλνο θαη εξηζηηθφο. Ο θαιφο ζπδεηεηήο θαηέρεη θαη ηηο δχν. Δ.Π. ΠΑΠΑΝΟΤΣΟ Β. ΕΡΩΣΗΕΙ 1. Να γξάςεηε ηελ πεξίιεςε ηνπ θεηκέλνπ ζε 80-100 ιέμεηο. 2. Να βξείηε έλα ηνπιάρηζηνλ ζπλώλπκν γηα ηηο παξαθάησ ιέμεηο ηνπ θεηκέλνπ: αλακθηζβήηεηεο, επηδήκηνο, αληηιέγεη, επηθπιάμεηο, αλαπόηξεπηα. 3. ειεθηρίδεηαη: λα γξάςεηε κηα πξόηαζε όπνπ ζα θαίλεηαη ε θπξηνιεθηηθή ζεκαζία ηεο ιέμεο θαη κηα όπνπ ζα θαίλεηαη ε κεηαθνξηθή ηεο ζεκαζία. 4. αλαγλώζηες: λα ρσξίζεηε ηε ιέμε ζηα ζπλζεηηθά ηεο θαη λα γξάςεηε κηα λέα ζύλζεηε ιέμε από ην β΄ ζπλζεηηθό ηεο. 5. Να αλαπηύμεηε ηηο παξαθάησ Θεκαηηθέο Πεξηόδνπο: Θ.Π.1: Το δηαθορεηηθό πλεσκαηηθό επίπεδο αλάκεζα ζηοσς ζσλοκηιεηές κπορεί λα οδεγήζεη ζε αλώθειο δηάιογο. Θ.Π.2: Ο αιιειοζεβαζκός θαη ε θαηαλόεζε αποηειούλ βαζηθές προϋποζέζεης ηοσ γόληκοσ δηαιόγοσ.
- 4. 4 Α. ΚΕΙΜΕΝΟ Σα Graffiti ησλ Θξαλίσλ Πνιχο ιφγνο έρεη γίλεη γηα ηα πνηθίια ζπλζήκαηα πνπ βιέπνπκε θαζεκεξηλά λα ιεξώλνπλ ηνπο ηνίρνπο. Δίλαη έλα θαηλφκελν κε αξραία θαηαγσγή, πνπ παξαηεξείηαη έληνλα θαη ζηηο κέξεο καο, ζηνπο δξφκνπο θπξίσο ησλ κεγαινππφιεσλ, ζηηο Παλεπηζηεκηαθέο ζρνιέο αιιά θαη ζε άιια δεκφζηα θηίξηα, αθφκε θαη ζε αξραία κλεκεία ηνπ Διιεληθνχ ρψξνπ. Δπεηδή πνιιά άξζξα έρνπλ δεκνζηεπηεί γηα ηα αλαγξαθφκελα ζηνπο ηνίρνπο θαη ηε ζεκαζία ηνπο, αο αλαθεξζνχκε ζε θάηη άιιν ζρεηηθφ, ζηα Graffiti ησλ ζρνιηθψλ ζξαλίσλ θπξίσο Γπκλαζίσλ θαη Λπθείσλ. Δίλαη γεγνλφο πσο ζηα παηδηά αξέζεη λα γξάθνπλ ηνπο ηνίρνπο ησλ ζρνιείσλ ηνπο αιιά πεξηζζφηεξν ζηα ζξαλία ηνπο, πνπ είλαη νη θαζεκεξηλνί ηνπο ζχληξνθνη. Ση γξάθνπλ φκσο; Παξαηεξψληαο ηα ζξαλία ζηηο ζρνιηθέο αίζνπζεο κπνξνχκε λα πξνβιεκαηηζηνχκε, λα ρακνγειάζνπκε απιψο, αθφκε θαη λα εθπιαγνχκε. Σα πεξηζζφηεξα Graffiti έρνπλ θύξην ζέκα ηνπο ηνλ έξσηα, ηελ αγάπε, ηε θηιία θαη ηε ιαηξεία γηα θάπνηα πνδνζθαηξηθή νκάδα ή θάπνην γλσζηφ πνδνζθαηξηζηή ή δεκνθηιή ηξαγνπδηζηή. Έλα κεγάιν κέξνο ηεο επηθάλεηαο ησλ ζξαλίσλ θαιχπηνπλ εξσηηθνί ζηίρνη, πξνεξρφκελνη απφ γλσζηά ιατθά άζκαηα ηεο επνρήο ή απνηεινχλ πξνζσπηθά δεκηνπξγήκαηα ησλ καζεηψλ. Αγάπε, έξσηαο, κίζνο, πάζνο, εθδίθεζε, απηζηία, πξνδνζία ή απιψο αδηαθνξία είλαη ηα θπξίαξρα ζπλαηζζήκαηα. Πίζσ απφ ηα πεξηζζφηεξα κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε ην θνξηηζίζηηθν ρέξη. Πνιινί ζηίρνη δηαπλένληαη απφ ιπξηζκφ, απζνξκεηηζκφ, νλεηξνπφιεζε θαη αηζηνδνμία γηα αγάπε, εηξήλε, επηπρία παληνηηλή. Μηα άιιε κεγάιε θαηεγνξία ζηα Graffiti εθθξάδνπλ ηνλ ζαπκαζκφ γηα θάπνηα δεκνθηιή ειιεληθή νκάδα πνδνζθαίξνπ ή κπάζθεη θαη ηε ιαηξεία γηα γλσζηνχο πνδνζθαηξηζηέο ή κπαζθεηκπνιίζηεο, Έιιελεο ή μέλνπο. Πην θαλαηηθνί θαίλεηαη λα είλαη νη νπαδνί ηνπ Οιπκπηαθνχ θαη ηνπ Παλαζελατθνχ πνπ ζενπνηνχλ ηηο νκάδεο ηνπο θαη εξσνπνηνχλ ηνπο παίθηεο ηνπο. Δδψ δηαθξίλνπκε ην ρέξη θαηά πξνηίκεζε ησλ καζεηψλ θαη πνιχ ιηγφηεξν ησλ καζεηξηψλ. Παξάιιεια, θάλνπκε ηε δπζάξεζηε δηαπίζησζε πσο ην θαηλφκελν ηνπ θαλαηηζκνχ έρεη εηζρσξήζεη γηα ηα θαιά ζην ζρνιηθφ ρψξν. Άιινη καζεηέο εθθξάδνπλ ηελ αγάπε γηα θάπνηνλ γλσζηφ, ιατθφ θπξίσο, ηξαγνπδηζηή ή ηξαγνπδίζηξηα, ειιεληθήο ή μέλεο εζληθφηεηαο αιιά αθφκε θαη γηα λεαληθά ζπγθξνηήκαηα. Πνιινί γλσζηνί ζηίρνη ηνπο αλαγξάθνληαη ζηα ζξαλία, ζηα ειιεληθά ή ζηα αγγιηθά, αθνχ νξηζκέλα παηδηά ρξεζηκνπνηνχλ μέλε γιψζζα γηα λα εθθξαζηνχλ. Άιινη καζεηέο πξνηηκνχλ λα γξάθνπλ κφλν ην φλνκά ηνπο κε κηθξά ή ηεξάζηηα γξάκκαηα, δειψλνπλ ηελ ηαπηφηεηά ηνπο, ηηο επηζπκίεο ηνπο, ηηο θαιιηηερληθέο ή άιιεο πξνηηκήζεηο θη ελδηαθέξνληά ηνπο, ηα ρφκππ ηνπο, ηε ζπκπάζεηα ή αληηπάζεηά ηνπο γηα θάπνηνλ, ηηο πνιηηηθέο ηνπο ηδέεο, αθφκε θαη ηελ νηθνγελεηαθή ηνπο θαηάζηαζε. Άιινη θαηαθέξνληαη θαηά ηνπ θαηεζηεκέλνπ, δεηψληαο δξαζηηθέο αιιαγέο θαη εθδειψλνληαο έλα θηινζνθηθφ πλεχκα. Πνιινί καζεηέο πξνηηκνχλ λα ρσξίδνπλ θάζεηα ην ζξαλίν ηνπο, νξηνζεηψληαο έηζη ηε δηθή ηνπο ηδηνθηεζία απφ ηνλ ζπκκαζεηή ηνπο. Άιινη ζρνιηάδνπλ θάπνηνλ ζπκκαζεηή ή θαζεγεηή ηνπο, ή γξάθνπλ απφ ην βηβιίν ηνπο ηα δχζθνια ζεκεία ηνπ καζήκαηνο γηα λα ηα δηαβάζνπλ ζηελ πξνθνξηθή εμέηαζε ή λα ηα αληηγξάςνπλ ζε θάπνην δηαγψληζκα, ή απιψο αιιεινγξαθνχλ κεηαμχ ηνπο γηα θνηλφηππα ζέκαηα, αληί λα κηιήζνπλ. Άιια αλαθέξνληαη ζε ζπγθεθξηκέλα πξφζσπα καζεηψλ εθθξάδνληαο
- 5. 5 ηελ ακνηβαία θηιία θαη αγάπε γηα πάληα. Σέινο ππάξρνπλ θαη εηθαζηηθά: πνιινί πξνηηκνχλ λα δσγξαθίδνπλ ιαβσκέλεο θαξδηέο, πξφζσπα, δψα, πνπιηά, ινπινχδηα, γεσκεηξηθά ζρέδηα, ηνπία, αθφκε θαη πεξηπαηρηηθά ζθίηζα κε αληίζηνηρα ζρφιηα γηα θάπνηνλ ζπκκαζεηή ηνπο. Σα παηδηά επηκέλνπλ λα γξάθνπλ κε φ,ηη βξνπλ κνιχβη, ζηπιφ, καξθαδφξν, κπνγηά, αθφκε θαη δηνξζσηηθφ θαη δελ πηννχληαη απφ ηηο απαγνξεχζεηο ηνπ ζρνιείνπ θαη ηηο ζπκβνπιέο ησλ θαζεγεηψλ ηνπ ή αθφκε θαη ηηο θπξψζεηο γηα ηε θζνξά ησλ ζξαλίσλ ηνπ. Πνιιά Graffiti απνηεινχλ έλαλ ηξφπν έθθξαζεο θαη επηθνηλσλίαο, αθφκε θαη εθηφλσζεο ησλ καζεηψλ πνπ πνιχ ζπρλά θνπξαζκέλνη απφ ηα καζήκαηα, αληί λα παξαθνινπζνχλ, πξνηηκνχλ λα γξάθνπλ ηα ζξαλία ηνπο. Μ’ απηφλ ηνλ ηξφπν ηα παηδηά εθθξάδνπλ ηα ζπλαηζζήκαηά ηνπο, ηνλ ςπρηθφ ηνπο θφζκν, ηε δηάζεζε ηεο ζηηγκήο, ηηο επηζπκίεο, ηα φλεηξα θαη ηηο ειπίδεο ηνπο. Καηαζέηνπλ ηηο ζθέςεηο ηνπο, ηε θηινζνθία ηνπο γηα ηε δσή θαη ηνλ θφζκν, ηε γλψκε ηνπο γηα ην ζρνιείν θαη θαλεξψλνπλ ηα θνηλσληθά ηνπο πξφηππα, ηα νπνία ζπρλά κπνξεί λα είλαη αξλεηηθά, αθνχ ηα παηδηά είλαη θπζηθφ λα επεξεάδνληαη απφ ηηο αμίεο θαη ηα ηλδάικαηα ηεο θαηαλαισηηθήο – αηνκηζηηθήο θνηλσλίαο ησλ κεγάισλ. Βέβαηα, πνιιά παηδηά δηακαξηχξνληαη γηα ηελ ππάξρνπζα θαηάζηαζε δεηψληαο έλαλ φκνξθν θφζκν εηξήλεο, αγάπεο θαη θηιίαο θαη ηέινο είλαη θαη απηνί πνπ δηαθαηέρνληαη απιψο απφ ηελ αξρέγνλε επηζπκία ηνπ αλζξψπνπ λα δηαησλίζεη ην φλνκά ηνπ γξάθνληάο ην θάπνπ, αιιά θη απφ έλα αίζζεκα πξφζθαηξεο ηδηνθηεζίαο. Όπσο θη αλ έρνπλ ηα πξάγκαηα, ην γεγνλφο είλαη φηη φζν ππάξρνπλ ζξαλία, ηα παηδηά ζα εμαθνινπζνχλ λα γξάθνπλ, δίλνληαο ην ζηίγκα ηεο επνρήο ηνπο αιιά θαη ηεο ςπρήο ηνπο. ΟΦΗΑ ΑΡΡΖ Β. ΕΡΩΣΗΕΙ 1. Να γξάςεηε ηελ πεξίιεςε ηνπ θεηκέλνπ ζε 80-100 ιέμεηο. 2. Να βξείηε έλα ηνπιάρηζηνλ αληώλπκν γηα ηηο παξαθάησ ιέμεηο ηνπ θεηκέλνπ: ιεξώλνπλ, θύξην, δεκνθηιή. 3. Να εληνπίζεηε ηξεηο κεηαθνξηθέο εθθξάζεηο κέζα ζην θείκελν. 4. Να βξείηε ηε δνκή θαη ηνλ/ηνπο ηξόπν/ νπο αλάπηπμεο ηεο ηειεπηαίαο παξαγξάθνπ ηνπ θεηκέλνπ. 5. Να αλαπηύμεηε ηελ παξαθάησ Θεκαηηθή Πεξίνδν: Θ.Π.1: Τα Graffiti αποηειούλ έλαλ ηρόπο επηθοηλωλίας θαη έθθραζες γηα ηοσς ζεκερηλούς λέοσς.
- 6. 6 Α. ΚΕΙΜΕΝΟ Πνχ είλαη ην Υάζκα ησλ Γελεψλ Η αληίιεςε φηη ππάξρεη θάπνην ράζκα αλάκεζα ζηηο γελεέο δελ είλαη ίζσο απφιπηα ιαζεκέλε. Eίλαη όκσο αξθεηά ιαζεκέλε, κε ηελ έλλνηα φηη έρεη ηαπηηζηεί κε ηελ ππεξβνιή, ηελ ππεξαπινχζηεπζε θαη ην ζπλαηζζεκαηηζκφ. Πηζαλφλ ν ραξαθηεξηζκφο απηφο λα είλαη θάπσο ζθιεξφο. Αο πνχκε ινηπόλ φηη ην ράζκα αλάκεζα ζηηο γελεέο δελ έρεη εμεηαζηεί κε ηνλ ηξφπν πνπ πξέπεη θαη φηη ελ πάζεη πεξηπηψζεη αληηπξνζσπεχεη κηα απφ ηηο θαηαζηάζεηο εθείλεο πνπ ζεσξνχκε ζαλ απηνλφεηεο, ρσξίο λα πνιχζθεπηφκαζηε γη’απηέο θαη κάιηζηα ρσξίο λα ληψζνπκε ηχςεηο πνπ δελ ηηο πνιπζθεπηφκαζηε. Μφιηο αξρίζνπκε λα εμεηάδνπκε ηελ αληίιεςε γηα ηελ χπαξμε ράζκαηνο γελεψλ αλαθαιχπηνπκε φηη είλαη δχζθνιν λα ηε ζπιιάβνπκε. Ση ελλννχκε φηαλ ιέκε ράζκα γελεψλ; Σελ πιαηηά απνμέλσζε αλάκεζα ζηα παηδηά θαη ηνπο γνλείο; Σε δηαθνξά απφςεσλ ζηηο πνιηηηθέο ηνπο πεπνηζήζεηο; Σε δηαθνξεηηθή λννηξνπία, ηελ αλαδήηεζε ηεο ραξάο κε ηε κεγαιχηεξε ζεμνπαιηθή ειεπζεξία ή κε ηε ρξεζηκνπνίεζε ηεο καξηρνπάλαο; Ή κήπσο ελλννχκε φηη νη ειηθησκέλνη θαη νη λένη πηζηεχνπλ ζηελ χπαξμε ζεκαληηθήο δηαθνξάο κεηαμχ ηνπο, αλεμάξηεηα απφ ην αλ απηφ πξαγκαηηθά ζπκβαίλεη; Γελ είλαη θαζφινπ εχθνιν λα απαληήζεη θαλέλαο ζε ηέηνηα εξσηήκαηα, θαζψο θαη ζε άιια, πνπ ινγηθά πξνθχπηνπλ. Οπζηαζηηθά, ζε ιίγα κπνξεί λα δνζεί ζαθήο απάληεζε. Όκσο ηα ηειεπηαία ρξφληα ζπγθεληξψζεθαλ αξθεηά ζηνηρεία, πνπ καο βνεζνχλ λα θαηαιάβνπκε ηνπο λένπο πην θαιά. Όπσο ζα δνχκε, ηα ζηνηρεία απηά θιείλνπλ κέζα ηνπο αξθεηέο εθπιήμεηο, πνπ πείζνπλ φηη πξέπεη λα απνθεχγνπκε ηηο πξφρεηξεο θξίζεηο ζε φ,ηη αθνξά ηε λέα γελεά θαη ην ξφιν ηεο κέζα ζηελ θνηλσλία. Γνλείο θαη παηδηά Μηα άπνςε γηα ηε «κάρε» ησλ γελεψλ είλαη φηη ππάξρεη θάπνηα επαλάζηαζε ησλ λέσλ ελάληηα ζηελ παηξηθή εμνπζία θαη ηνπιάρηζηνλ έιιεηςε επηθνηλσλίαο κεηαμχ γνλέσλ θαη παηδηψλ. ρεηηθά κ’ απηφ ην ζεκείν έρνπλ ζπιιερζεί ζηνηρεία απφ 500 θαη πεξηζζφηεξνπο καζεηέο ηξηψλ θνιιεγίσλ ηεο Νφηηαο Καιηθφξληαο. Πνζνζηφ 80% πεξίπνπ δηαηεξνχλ ζηελνχο θαη θηιηθνχο δεζκνχο κε ηνπο γνλείο ηνπο, 70% ληψζνπλ ζπλδεδεκέλνη ή πνιχ ζπλδεδεκέλνη, 81% πηζηεχνπλ φηη πξέπεη λα ππάξρεη επηθνηλσλία κε ηνπο γνλείο θαη πνζνζηφ 78% ληψζνπλ πσο νη γνλείο ησλ ηνπο θαηαιαβαίλνπλ πάληα ή ζρεδφλ πάληα. Αλεμάξηεηα απφ ην ηη αθξηβψο ζεκαίλεη ράζκα αλάκεζα ζηηο γελεέο, ην γεγνλφο είλαη φηη κεηαμχ παηδηψλ θαη γνλέσλ δελ ππάξρεη κεγάιε έληαζε. Η ζεσξία πσο ην πεξηβάιινλ ηεο νηθνγέλεηαο απνηειεί ηε ζθελή ηεο αξρέγνλεο πάιεο αλάκεζα ζηηο δπλάκεηο ηεο εμνπζίαο θαη ηεο επαλάζηαζεο είλαη ππεξβνιηθή. Όπσο είπε ν Λίκπει: «Βξήθακε πσο ππήξρε πνιχ ιηγφηεξνο θαηαλαγθαζκφο εθ κέξνπο ησλ γνλέσλ θαη πνιχ ιηγφηεξε επαλάζηαζε εθ κέξνπο ησλ παηδηψλ απφ φηη θαληάδεηαη ν θφζκνο». Τπάξρεη ράζκα γελεψλ; Ναη, φρη, ίζσο. Δίλαη θαλεξφ πσο ε απάληεζε εμαξηάηαη απφ ηα εηδηθά ζέκαηα, γηα ηα νπνία κηινχκε. Εάλ πνχκε φηη ππάξρεη ζεκειηψδεο έιιεηςε επηθνηλσλίαο αλάκεζα ζηηο γελεέο, ηφηε ε απάληεζε είλαη νπσζδήπνηε αξλεηηθή. Απφ κία άπνςε, ε αληίιεςε γηα ηελ χπαξμε ράζκαηνο αλάκεζα ζηηο γελεέο αληηπξνζσπεχεη έλα είδνο «ιατθήο» θνηλσληνινγίαο, κηα απφ εθείλεο ηηο ζπκπαζεηηθέο θαη πξφρεηξεο ζπλζεκαηνινγίεο, πνπ απφ θαηξφ ζε θαηξφ θαηαθηνχλ ηηο εγσθεληξηθέο θνηλσλίεο. Η ηαρχηεηα κε ηελ νπνία ε παξαπάλσ ζπλζεκαηνινγία
- 7. 7 εθπφξζεζε ηε ιατθή αγσγή – κέζα απφ ηηο δηαθεκίζεηο ζηα ηειενπηηθά παηρλίδηα θαη ηα φρη ζνβαξά κπζηζηνξήκαηα – ζα πξέπεη λα απνηεινχζε αξθεηή πξνεηδνπνίεζε γηα ην φηη ε νκνξθηά ηεο θξχβεηαη ζηελ επηπνιαηφηεηά ηεο. Κάηη ζπκβαίλεη πξαγκαηηθά ζηνπο λένπο.Αιιά ην έρνπκε παξεμεγήζεη. ΣΕΟΔΦ ΑΝΣΔΛΟΝ Β. ΕΡΩΣΗΕΙ 1. Να γξάςεηε ηελ πεξίιεςε ηνπ θεηκέλνπ ζε 80-100 ιέμεηο. 2. Να ζρεκαηίζεηε πξνηάζεηο κε ηηο παξαθάησ ιέμεηο ηνπ θεηκέλνπ, όπνπ ζα θαίλεηαη ε ζεκαζία ηνπο: απηνλφεηεο, ζεκειηψδεο. 3. Πνηα λνεκαηηθή ζρέζε δειώλνπλ νη παξαθάησ ζπλδεηηθέο ιέμεηο: όκσο, ινηπόλ, Ή, Εάλ. 4. Να βξείηε ηνλ ηξόπν αλάπηπμεο ηεο 5εο παξαγξάθνπ ηνπ θεηκέλνπ. 5. ε κηα εκεξίδα ηνπ ζρνιείνπ ζαο θιεζήθαηε λα παξνπζηάζεηε ην ζέκα «Σν ράζκα γελεώλ: κύζνη θαη πξαγκαηηθόηεηα. Πνύ νθείιεηαη θαη πώο κπνξεί λα αληηκεησπηζηεί». Να αλαπηύμεηε ηελ παξαπάλσ ζέζε ζε έλα θείκελν 500 ιέμεσλ. Β' Λπθείνπ Αλεξγίαο Έξγα Απφθνηηνο ηνπ «Αζήλεζη» Παλεπηζηεκίνπ είλαη ν λένο.Σνλ είρα γλσξίζεη θαιά, ζηα ηέζζεξα ρξφληα ησλ ζπνπδψλ ηνπ – δσεξφ κπαιφ, ηθαλφο ζην ιφγν θαη ζηε γξαθή, κε γλψζεηο θαη θξίζε δηφινπ ηπραίεο.Σηο πξνάιιεο, κε πιεζίαζε θαη κνπ είπε, κε ηελ νηθεηφηεηα πνπ δεκηνπξγεί ν δεζκφο δάζθαινπ θαη θνηηεηή: - Μήπσο ζα κπνξνχζαηε λα κνπ βξείηε δνπιεηά λπρηνθύιαθα ζε θάπνηνλ Οξγαληζκφ ή εηαηξεία; Γελ αζηεηεπφηαλ δηφινπ.Παηδί πνιχηεθλεο νηθνγέλεηαο, ζπνχδαζε κε πνιιέο δπζθνιίεο θαη, ηψξα πξνζπαζεί λα ζπλερίζεη ηηο (κεηαπηπρηαθέο) ζπνπδέο ηνπ – γη’απηφ θαη δεηάεη νπνηαδήπνηε εξγαζία, θαη κάιηζηα λπρηεξηλή – κηα θαη ην εθφδηφ ηνπ είλαη έλα «ραξηί», πνπ κέλεη ραξηί θαη κφλν… Πφζεο ρηιηάδεο, πηπρηνχρνη θαη κε, λένη θαη ιηγφηεξν λένη, βξίζθνληαη ζηελ ίδηα ζέζε, είλαη παζίγλσζην.Οη παγεξνί αξηζκνί ησλ ζηαηηζηηθψλ ιέλε πσο ην πνζνζηφ αλεξγίαο ζηε Γπηηθή Δπξψπε θηάλεη ην 12% - θάπνπ 20 εθαηνκκχξηα.Πην «ηπρεξνί» εκείο, δελ έρνπκε παξά «κφλν» 8% πεξίπνπ «εγγεγξακκέλεο αλεξγίαο» - ίζσο 500.000 άηνκα;Αιιά, θη απ’ ηνπο εξγαδφκελνπο, πάκπνιινη αζθνχλ επαγγέικαηα άζρεηα κε ηηο εηδηθφηεηέο ηνπο θαη ηα πηπρία ηνπο, φπσο νδεγνχ, εξγάηε, θνξηνεθθνξησηή, ηππνγξάθνπ, απνζεθάξηνπ θαη ηα παξφκνηα.Πνπ ζα πεη, κεδεληζκόο ησλ ρξφλσλ πνπ ζπνχδαζαλ θαη εθκεδεληζκόο ησλ πξαγκαηηθψλ ηθαλνηήησλ ηνπο… Απφ παηδηά, ζην ζρνιείν θαη ζην ζπίηη, καζαίλνπκε θαη παπαγαιίδνπκε ηη ζπνπδαίν πξάγκα είλαη ε εξγαζία.Έλ’ απ’ ηα πξψηα «είδσια» ησλ θνηλσληψλ ζηάζεθε ν αλζξψπηλνο κφρζνο, πνπ ηηκήζεθε θαη πκλήζεθε, ζ’ φιεο ηηο επνρέο θαη ηα
- 8. 8 ζπζηήκαηα, απφ εξγαδφκελνπο θαη κε – πξνπάλησλ απ’ ηνπο ηειεπηαίνπο, θηάλεη λα εξγάδνληαη νη άιινη.Ρεαιηζηηθά θαη ζαξθαζηηθά, ν Βνιηαίξνο, έιεγε: «Καιά νξγαλσκέλε ρώξα είλαη εθείλε, όπνπ νη ιίγνη βάδνπλ ηνπο πνιινύο λα δνπιεύνπλ, ηξέθνληαη απ’ απηνύο, θαη ηνπο θπβεξλνύλ»… πλαθφινπζα, ε εξγαζία πξνβιήζεθε ζαλ αξεηή, ραξά, θακάξη, απφιαπζε, έκθπηε αλάγθε ζηνλ άλζξσπν θαη πάεη ιέγνληαο.Αθφκα θαη νη ζξεζθείεο ηελ αγηνιφγεζαλ – απφ ην πξαθηηθφ θαη απεηιεηηθφ ηνπ Απνζηφινπ Παχινπ «ν κε εξγαδόκελνο θαη κε εζζηέησ» σο ηνπο Βελεδηθηίλνπο κνλαρνχο, πνπ έθηαζαλ λα έρνπλ έκβιεκά ηνπο, «Ζ εξγαζία είλαη πξνζεπρή» («Qui laborat, orat»). Απηφ βέβαηα, αληηζηξαηεχεηαη ηελ άπνςε ηνπ Θενχ… - πνπ ζεσξνχζε, πξνθαλέζηαηα, ηελ εξγαζία ηηκσξία βαξύηαηε. Απφδεημε πσο, φηαλ νη πξσηφπιαζηνη ηνλ παξάθνπζαλ θαη έθαγαλ ηνλ απαγνξεπκέλν θαξπφ, ν Ιερσβά, γηα λα ηνπο θνιάζεη, ηνπο θαηαξάζηεθε λα δνπιεχνπλ σο ηελ ηειεπηαία ηνπο πλνή, λα ηξψλε ην ςσκί ηνπο «ελ ηδξώηη ηνπ πξνζώπνπ» ηνπο.Καη πνην ην φθεινο, «πνην ην θέξδνο ηνπ αλζξψπνπ πνπ κνρζεί αδηάθνπα θάησ απ’ ηνλ ήιην;» ( ) , ζα πεη ν Δθθιεζηαζηήο ηεο Π. Γηαζήθεο, ειεεηλνινγψληαο ηε καηαηφηεηα ηεο εξγαζίαο, φπσο θαη φισλ ησλ αλζξσπίλσλ. Καη δελ είλαη δηφινπ ιίγνη φζνη είδαλ ηελ εξγαζία ζαλ θαηάξα θαη Γνιγνζά ηνπ αλζξψπηλνπ γέλνπο – πνπ εξγαδφκελν αζηακάηεηα γηα λα δήζεη, δελ πξνθηαίλεη λα δήζεη πξαγκαηηθά. Δπινγία ή θαηάξα,αλαγθαίν θαθφ ή απφιαπζε, ε εξγαζία απφθηεζε ζηελ επνρή καο έλα αθφκα «ζηίγκα» : έγηλε απξφζηηε γηα εθαηνκκχξηα αλζξψπνπο.Υξφληα θαη ρξφληα, νη λένη εξγάδνληαη άκηζζα (ζπνπδάδνπλ, καζεηεχνπλ ζε ηέρλεο θιπ.), γηα λα κπνξέζνπλ λα εξγαζζνχλ έκκηζζα – θη φηαλ έξζεη ε ψξα λα «ζεξίζνπλ ηνπο γιπθείο θαξπνχο» ηνπ κφρζνπ ηνπο, δελ βξίζθνπλ πνπ λα εξγαζζνχλ. Αιιά ε απνγνήηεπζε θαη ε θαηάζιηςή ηνπο δελ ιηγνζηεχεη θη φηαλ βξίζθνπλ δνπιεηά – πνπ, φκσο, είλαη μέλε κε φζα έκαζαλ θαη δελ νδεγεί δηφινπ πξνο ηνπο ζηφρνπο πνπ θηινδφμεζαλ.Κνηλφηαηνο, βέβαηα, ν ηφπνο πσο ε εξγαζία κπνξεί λα είλαη ραξά, φηαλ αζρνιείζαη κε απηφ πνπ αγαπάο θαη μέξεηο, κ’απηφ πνπ ηαηξηάδεη ζηελ θιίζε ζνπ θαη ζην «κεξάθη» ζνπ, κ’απηφ φπνπ έρεηο «κπεζεί» θαη πνπ άξρηζεο λα ην θαηαθηάο.Αιιά ηη ραξά κπνξεί λα ληψζεη έλαο θηιφινγνο, έλαο καζεκαηηθφο, έλαο γεσπφλνο, πνπ αλαγθάδεηαη λα θάλεη ην γθαξζφλη ή ηνλ λπρηνθχιαθα γηα ηνλ επηνχζην;Καη ηη ζα πξνζθέξεη ζην πεξηβφεην «θνηλσληθφ ζχλνιν», θάλνληαο εξγαζία πνπ αγλνεί θαη πνπ κηζεί, θαη κελ θάλνληαο ηελ εξγαζία πνπ γλσξίδεη θαη ιαρηαξά;Μεηξήζεθε ηάρα πφζε είλαη απηνχ ηνπ είδνπο ε ζπαηάιε εξγαηηθνχ δπλακηθνχ αιιά θαη ην «δηαθεχγνλ θέξδνο» απφ ηε κε αμηνπνίεζε γλψζεσλ θαη ζπνπδαζηηθνχ ρξφλνπ; «Αλ ζεο λα ζπληξίςεηο, λα εμνπζελώζεηο έλαλ άλζξσπν…βάιε ηνλ λα θάλεη κηα δνπιεηά απόιπηα, νιόηεια άρξεζηε θαη παξάινγε» (γη’απηφλ), έγξαθε ν πνιιά παξφκνηα παζψλ Νηνζηνγηέθζθη. Απηή ε «θαηαλαγθαζηηθή εξγαζία» ζηαιάδεη κέζα ηνπ κηαλ φιν θαη κεγαιχηεξε αίζζεζε απνηπρίαο, απνγνήηεπζεο, απηννηθηηξκνύ, απνζηξνθήο γηα ηε δηπιά άγνλε δνπιεηά ηνπ, γηα ηνπο άιινπο, γηα ηνλ εαπηφ ηνπ αθφκα – πνπ θηάλεη ζηελ νξγή ηεο εμαλάζηαζεο.Καη – πνηνο δελ ην μέξεη; - ε κε απαζρφιεζε, ε ππναπαζρφιεζε, ε εηεξναπαζρφιεζε, ε ζηξεβιή απαζρφιεζε ζηνηρεηνζεηνχλ φρη κφλν «θαηάξα» αιιά θαη κηαλ απ’ηηο κεγαιχηεξεο ζξπαιιίδεο ζηα ζεκέιηα ηνπ θφζκνπ καο. Απφ ηε δνμνιφγεζε ηεο εξγαζίαο – πνπ «γεκίδεη» θαη «ηειεηψλεη», ηειεηνπνηεί ηνλ άλζξσπν, θαη θαξπίδεη ηνλ γχξσ ηνπ θφζκν – θηάζακε ζηελ αλαδνπιεηά θαη ζηε δνπιεηά – δνπιεηά, πνπ «αδεηάδνπλ» ηνλ άλζξσπν απφ ηηο θπζηθέο θαη ςπρηθέο ηθκάδεο ηνπ, θαη απνμεξαίλνπλ θη εξεκώλνπλ ηνλ ίδην θαη ην «ζχκπαλ» ηνπ.
- 9. 9 ΜΑΡΗΟ ΠΛΩΡΗΣΖ Οη κορθωηηθές ιεηηοσργίες ηοσ ηύποσ Γίρσο λα πέζνπκε ζηελ ππεξβνιή λα πηζηέςνπκε πσο ν ηχπνο είλαη φξγαλν κφληκεο αγσγήο, είλαη θαλεξφ πσο νη εθεκεξίδεο, ηα πεξηνδηθά, δίρσο λ’αλαθέξνπκε θπζηθά επηζηεκνληθέο επηζεσξήζεηο ή ηερληθέο δεκνζηεχζεηο, κεηαδίδνπλ αθφκα γλψζεηο θαη θπξίσο δηαηεξνχλ εθείλεο πνπ ε παηδεία κεηέδσζε ζηα άηνκα, εηδηθά ζηνπο ρψξνπο φπνπ ν αλαγλψζηεο θξάηεζε, απφ επαγγεικαηηθφ ή άιιν ελδηαθέξνλ, θαλεξή πεξηέξγεηα. Οη ιεηηοσργίες πιεροθόρεζες ηοσ ηύποσ Ο ηχπνο είλαη αθφκα ρξήζηκν φξγαλν γηα ηελ θαζεκεξηλή δσή.Η απμαλφκελε πνιππινθφηεηα ηεο θνηλσληθήο δσήο θάλεη φιν θαη πην αλαγθαία ηελ θαζεκεξηλή αλαδήηεζε γηα πξαθηηθέο πιεξνθνξίεο: πξνγξάκκαηα γηα ζεάκαηα, αγγειία γηα δηάθνξεο εθδειψζεηο, ζπκβνπιέο, δηάθνξεο εμαθξηβψζεηο, ππελζπκίζεηο γηα πξνζεζκίεο πνπ κνλάρα νη εθεκεξίδεο κπνξνχλ λα δψζνπλ, θαζψο είλαη νη κφλεο πνπ κπνξνχλ, κε ηηο κηθξέο αγγειίεο θαη θπξίσο κε ηηο δηαθεκηζηηθέο ηνπο πηλαθίδεο, λα απαληνχλ ζε θάπνηεο αηνκηθέο απνξίεο. Σέινο, ν εμεηδηθεπκέλνο ηχπνο παίδεη, ζ’έλαλ θφζκν φπνπ ε ηαρχηεηα ηεο πξνφδνπ ακθηζβεηεί αδηάθνπα ηηο γλψζεηο πνπ απνθηήζακε, νπζηαζηηθφ ξφιν ηεθκεξίσζεο θαη δεκνζίεπζεο. PIERRE ALBERT Πψο Μπνξνχκε λα Αληηζηαζνχκε ζηελ Καηεπζπλφκελε Πιεξνθφξεζε; Ννκίδσ φηη ηα βαζηθφηεξα φπια είλαη ε ζπλερήο εγξήγνξζε θαη ε ζσζηή θξίζε.Καη ην πην ζεκαληηθφ είλαη λα πξνζπαζεί ν δέθηεο λα ειέγρεη ηνλ ίδην ηνλ εαπηφ ηνπ.Όιεο απηέο νη θαηεπζπλφκελεο πιεξνθνξίεο, δελ κπνξνχλ λα καο θάλνπλ ηίπνηα, αλ δελ ηνπο αλνίμνπκε εκείο ηελ πφξηα θαη αλ δελ ηηο εληζρχζνπκε εκείο κε ηε δηθή καο ζέιεζε.Έρνπλ ιερζεί πνιιά γηα «πιχζε εγθεθάινπ», γηα «αφξαηε» ή ππνζπλείδεηε δηαθήκηζε.Δπηζηεκνληθά έρεη απνδεηρζεί φηη νχηε θαλ λα ππλσηίζεηε έλαλ άλζξσπν δελ κπνξείηε, αλ δελ ζπγθαηαηεζεί.Ο θαιχηεξνο ππλσηηζηήο δελ κπνξεί λα ζαο ππλσηίζεη δίρσο ηε ζέιεζή ζαο. Δθφζνλ ινηπφλ δείηε ζ’έλαλ ειεχζεξν ρψξν, εθφζνλ δελ είζαζηε θιεηζκέλνο ζ’έλα θειί θπιαθήο, φπνπ κπνξνχλ λα ζαο ππνβάινπλ ζε πηέζεηο πνπ ζπάδνπλ ηηο αληηζηάζεηο θαη φπνπ, κε νξηζκέλα θάξκαθα, κπνξνχλ λα πεηχρνπλ λα κεηψζνπλ ην «θαηψθιη αληίδξαζεο» ησλ λεχξσλ ζαο – εθφζνλ ινηπφλ είζαζηε έλαο ειεχζεξνο, πγηήο άλζξσπνο, θαλείο δελ κπνξεί λα ζαο πείζεη λα θάλεηε θάηη, πνπ δελ ην ζέιεηε.Δθηφο αλ ην ζέιεηε ελδνκχρσο.Γελ ππάξρεη δηαθήκηζε ή πξνπαγάλδα πνπ λα πείζεη ηνπο αλζξψπνπο παξά ηε ζέιεζή ηνπο.Φπζηθά αλ αθήζσ ηνλ εαπηφ κνπ λα παξαζπξζεί, γίλεηαη εθείλν πνπ είρε πεη ν Αξηζηνηέιεο: φηη ν άλζξσπνο είλαη
- 10. 10 ειεχζεξνο λα πάξεη ηελ πξψηε απφθαζε, αιιά απηή ε απφθαζε ηνλ δεζκεχεη γηα ηηο επφκελεο. Η θαηεπζπλφκελε πιεξνθφξεζε παίξλεη δχλακε απφ καο.πκκαρεί κε ηηο αλάγθεο καο, ηα αηζζήκαηά καο, ηα έλζηηθηά καο, γηα λα καο πείζεη.Αλ εκείο κπνξνχκε λα ηελ αληηκεησπίζνπκε κε λεθαιηφηεηα, κε θξηηηθή δηάζεζε, ρσξίο λα παξαδηλφκαζηε, ρσξίο λα δερφκαζηε ηίπνηα ζαλ δεδνκέλν, αλ ειέγρνπκε ηα πξάγκαηα φζν γίλεηαη, ςχρξαηκα, αληηθεηκεληθά – ηφηε κπνξνχκε λα ακπλζνχκε. Αλ δελ δηαβάδνπκε κφλν κηα εθεκεξίδα αιιά δχν – αληίζεηεο – θαη ζπγθξίλνπκε θαη θξίλνπκε, ηφηε κπνξνχκε λα ακπλζνχκε. Αλ έρνπκε δηάινγν κε ηηο ηδέεο, κε ηηο ηδενινγίεο, κε ηα πξάγκαηα, κε ηνλ εαπηφ καο ηνλ ίδην, ζπλερή δηάινγν, πνηέ κνλφινγν, ηφηε κπνξνχκε λα παξακείλνπκε ειεχζεξνη. Δίπα ηε ιέμε «ειεχζεξνη» ζπλεηδεηά.Σν βαζηθφηεξν πξφβιεκα ηεο θαηεπζπλφκελεο πιεξνθφξεζεο είλαη φηη πξνζπαζεί λα καο ζηεξήζεη ηελ ειεπζεξία λα ζθεπηφκαζηε θαη λα απνθαζίδνπκε εκείο, γηα ινγαξηαζκφ καο.Απηφ, είλαη ην κεγαιχηεξν πξφβιεκα ηνπ ζχγρξνλνπ αλζξψπνπ.Πξέπεη λα πξνζπαζήζνπκε λα κείλνπκε ειεύζεξνη, θπξίαξρνη ηεο ζθέςεο θαη ηεο πξάμεο καο, όζν γίλεηαη.Ξέξσ πσο είλαη δχζθνιν, πσο ε ζσζηή ζθέςε, ε ζσζηή απφθαζε πξνυπνζέηεη ζσζηέο πιεξνθνξίεο.Κη φηαλ απηέο δελ ππάξρνπλ ηη θάλνπκε;Σν κφλν πνπ κπνξνχκε λα θάλνπκε είλαη κηα ζπλερήο δηχιηζε ηνπ εηζεξρφκελνπ ξεχκαηνο ησλ πιεξνθνξηψλ… ΝΗΚΟ ΓΖΜΟΤ Απηνγλσζία Καλέλα ίζσο γλσκηθφ δελ είρε γηα ηνλ αξραίν Έιιελα ηε ζεκαζία ηνπ «γλψζη ζαπηφλ».Απνδίδνληαλ, ιέλε, ζηνλ ίδην ηνλ ζεφ Απφιισλα, ήηαλ γξακκέλν ζηελ πην πεξίνπηε ζέζε ηνπ λανχ ζηνπο Γειθνχο, γηα λα ζπκίδεη ζηνλ επηζθέπηε ηνπ ηεξνχ εθείλνπ ρψξνπ, πνπ θαηάθεπγε ζηελ καληηθή ζνθία γηα ηελ επίιπζε ησλ πξνβιεκάησλ ηεο δσήο, πσο ν κφλνο θη αζθαιήο δξφκνο γηα ηελ επηηπρία ζηε δσή, είλαη ε απηνγλσζία. Απηνγλσζία ιέγνληαο ελλννχκε ηε δπλαηφηεηα ηνπ αλζξψπνπ λα εξεπλήζεη θαηά ηξφπν αληηθεηκεληθφ θη απξνθαηάιεπην ηηο ζθέςεηο θαη ηηο ελέξγεηέο ηνπ, ηηο ζσκαηηθέο, εζηθέο θαη πλεπκαηηθέο ηνπ δπλάκεηο, λα ηηο ζπγθξίλεη κε ηηο δπλάκεηο ησλ άιισλ αλζξψπσλ, θη ηδηαίηεξα εθείλσλ πνπ ζεσξνχληαη σο πξφηππα αξεηήο θαη ζνθίαο, θαη λ’απνθηήζεη έηζη πιήξε ζπλείδεζε γηα ηελ εζσηεξηθή ηνπ θαηάζηαζε λ’αλαθαιχςεη επί πιένλ, πξάγκα πνπ είλαη πην δχζθνιν, ηα ειαηηψκαηα θαη ηηο αδπλακίεο, γηαηί ρσξίο απηή ηε γλψζε θάζε πξνζπάζεηα ζηε δσή είλαη απφ πξηλ θαηαδηθαζκέλε ζ’απνηπρία. Έκθπηε ππάξρεη ζηνπο αλζξψπνπο ε ηάζε γηα γλψζε κνξθή ηεο γλψζεο απνηειεί θη ε απηνγλσζία.Έζηξεςε ν άλζξσπνο ηελ πξνζνρή ηνπ πξνο ηνλ εμσηεξηθφ θφζκν, θαη ζηνλ ηνκέα απηφλ πέηπρε πνιιά.Καηάιαβε φκσο πσο ε γλψζε δελ είλαη κνλάρα ε ζπζζψξεπζε ζηνηρείσλ απ’ηνλ εμσηεξηθφ θφζκν, αιιά ηαπηφρξνλα ε εζσηεξηθή θαιιηέξγεηα ηνπ εαπηνχ καο.Η ηδέα πσο ν θαζέλαο νθείιεη λα θάλεη απνινγηζκφ γηα ηνλ εαπηφ ηνπ, δελ είλαη θαηλνχξγηα.Απ’ηελ απγή ηνπ πνιηηηζκνχ θαη ηνπο ηξσγινδχηεο ηεο ιίζηλεο επνρήο κέρξη ζήκεξα, πέξαζαλ ρηιηάδεο ρξφληα πνπ ζηάζεθαλ ηθαλά λα πςψζνπλ ηνλ άλζξσπν ζηνλ νπξαλφ.Η ηζηνξία, αδέθαζηνο θξηηήο γηα θάζε αλζξψπηλε πξάμε, δηδάζθεη πσο νη κεγαιχηεξνη δηαλνεηέο φισλ ησλ επνρψλ έθηαζαλ ζηηο ςειφηεξεο βαζκίδεο ηεο ςπρηθήο θαη πλεπκαηηθήο ηνπο ηειείσζεο, κνλάρα γηαηί γλψξηζαλ πεξηζζφηεξν απφ θάζε άιιν πξάγκα ηνλ εαπηφ ηνπο.
- 11. 11 «Δμέηαζα εμνλπρηζηηθά ηνλ εαπηφ κνπ», δηαθήξπμε ν Ηξάθιεηηνο, ζέινληαο λα ηνλίζεη πσο νιφθιεξν ην θηινζνθηθφ ηνπ νηθνδφκεκα ήηαλ θαξπφο ηεο απηνγλσζίαο.Οη Ππζαγφξεηνη, ηέιεησλαλ ηηο θαζεκεξηλέο ηνπο απαζρνιήζεηο, ζέηνληαο ζηνλ εαπηφ ηνπο ην ηξηπιφ εξψηεκα: «πνχ ινμνδξφκεζα, ηη θαιφ έθαλα, ηη έπξεπε λα θάλσ θαη δελ ην έθαλα» έηζη πξνέβαηλαλ ζε θαζεκεξηλφ απηνέιεγρν θαη πεηχραηλαλ βαζκηαία θαη ζπζηεκαηηθά ηελ ηειεηνπνίεζή ηνπο.Κη ν σθξάηεο, απαιιαγκέλνο απ’ηεο επίγεηαο δσήο ηα αγαζά, αθνχ νιφθιεξε ηε δσή ηνπ αθηέξσζε ζηελ ππεξεζία ηνπ αγαζνχ θαη ηνπ σξαίνπ, δηαθήξπμε σο ηδαληθφ θαη ηαπηφρξνλα σο ππνρξέσζε γηα θάζε ππεχζπλν άλζξσπν ην «γλψζη ζαπηφλ», θη σο δνμνινγία πξνο ηνλ σξαίν ζεφ ηνπ θσηφο θαη ηεο ηέρλεο, ηφληζε πξνο απηνχο πνπ ηνλ θαηεγφξεζαλ: θαηά ηνχην είκαη ζνθφηεξνο απ’ηνπο άιινπο, επεηδή δε λνκίδσ πσο μέξσ θη εθείλα πνπ δελ μέξσ, πξάγκα πνπ απνηειεί ηελ πην ηξαλή απφδεημε ηεο αιεζηλήο ηνπ ζνθίαο. ΓΝΧΗ – ΑΤΣΟΓΝΧΙΑ Η απηνγλσζία δίλεη ζηνλ άλζξσπν ηε δπλαηφηεηα γηα ζσζηφ επαγγεικαηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ, θαζψο θέξλεη ζην θσο ηηο πλεπκαηηθέο θαη ζσκαηηθέο ηνπ δπλάκεηο, θαη ζπληειεί θαηά ηνλ θαιχηεξν ηξφπν ζηελ επαγγεικαηηθή ηνπ ζηαδηνδξνκία, γηαηί ηνλ απνηξέπεη λα αλαιάβεη έξγα πην πάλσ απ’ηηο δπλάκεηο ηνπ, πνπ θαηαιήγνπλ ζπλήζσο ζηελ απνηπρία.Σνλ βνεζάεη λα εθηηκάεη ζσζηά θάζε θαηάζηαζε θαη ζχκθσλα κε ηηο αλάγθεο ηεο λα ελεξγεί.Σν απνηέιεζκα είλαη λα πεηπραίλεη θαηά θαλφλα απηφ πνπ πξνζπαζεί.Μπνξεί, βέβαηα, λα έρεη θη απηφο ηηο απνηπρίεο ηνπ δελ δπζαλαζρεηεί φκσο, νχηε βξίζθεη δηθαηνινγίεο επαλεμεηάδεη ηνλ ηξφπν πξνζέγγηζεο ηνπ πξνβιήκαηφο ηνπ, ηνλ δηνξζψλεη θαη πξνρσξεί.Αθππλίδεη πλεπκαηηθά ηνλ άλζξσπν, ηνλ θάλεη δξαζηήξην θη ελεξγεηηθφ, θαζψο ηνλ δηδάζθεη πσο, παξάιιεια κε ηε ζπλαλαζηξνθή κε ηνπο άιινπο αλζξψπνπο, ε ιχζε ζηα πξνβιήκαηα πνπ θάζε ηφζν παξνπζηάδνληαη, θη απ’ηα νπνία ζπλήζσο θξίλεηαη ε εμέιημε θη ε πξφνδνο ζηε δσή, νθείιεηαη θαηά βάζε ζ’απηφλ ηνλ ίδην, πνπ πξέπεη λ’απαιιαγεί απ’ηελ πίζηε ζηελ χπαξμε ηεο κνίξαο, θαη κέζα ζην πέιαγνο ησλ δπζθνιηψλ ηεο δσήο, λα πςψζεη ην βξάρν ηεο ζέιεζήο ηνπ, αλ ζέιεη λα πάξεη θη απηφο κέξνο σο ππεχζπλν άηνκν ζ’απηφ πνπ γίλεηαη γχξσ ηνπ. πλεζίδεη ηνλ άλζξσπν απ’ηε κηθξή ειηθία λα ππαθνχεη ζηελ πξνζηαγή ηεο εζηθήο θαη ηνπ ιφγνπ, λα εμνπζηάδεη ηα πάζε, λα κελ παξαζχξεηαη απ’ηνπο ζηηγκηαίνπο αλαβξαζκνχο ηεο ςπρήο, λα γίλεηαη κ’άιινπο ιφγνπο εμνπζηαζηήο ηνπ εαπηνχ ηνπ θαη πξαγκαηηθφο ληθεηήο ζηε δσή, γηαηί, ην λα εμνπζηάδεη θαλείο ηνλ εαπηφ ηνπ, απνηειεί θαη ηε κεγαιχηεξε λίθε ηεο δσήο.Κάλεη ηνλ άλζξσπν πξαγκαηηθά ειεχζεξν, γηαηί ειεπζεξία, ζε ηειεπηαία αλάιπζε, είλαη θαηάζηαζε εξεκίαο ηεο ζθέςεο θαη ηεο ζπλείδεζεο θαη, γηα λα ηελ απνθηήζεηο, νθείιεηο λα θαηαθηήζεηο ηνλ θαηψηεξν εαπηφ ζνπ, λα εμαθαλίζεηο ηνπο θφβνπο θαη ηηο αδπλακίεο θαη λ’αλαιάβεηο ζπλεηδεηά θαη ππεχζπλα ηνλ αγψλα ηεο δσήο, λα ζεσξήζεηο ηνλ εαπηφ ζνπ, κνλάρα απηφλ, αίηην ηνπ θαζαξκνχ θαη ηεο λίθεο.Υαξίδεη, ηέινο, ζηνλ άλζξσπν ηελ πξαγκαηηθή επηπρία ζηε δσή, πνπ δε βξίζθεηαη ζηα εμσηεξηθά αγαζά, αιιά ζηελ ίδηα ηελ ςπρή καο θη εθεί πξέπεη λα ηελ αλαδεηήζνπκε. Η αξραία Διιάδα έδσζε ζηνλ άλζξσπν ην πλεπκαηηθφ θη εζηθφ πξφηππν δσήο.Σνλ δίδαμε λα εμεηάδεη φια ηα πξάγκαηα θαη λα κε δέρεηαη ηίπνηε ρσξίο απζηεξφ έιεγρν θη αξλεηηθή θξηηηθή.Πξνπαληφο φκσο ηνλ δίδαμε πσο ν δξφκνο πξνο ηελ ηειείσζε είλαη απηφο πνπ νδεγεί ζηνλ εαπηφ καο, ηελ ειεχζεξε ζθέςε, ηελ ςπρή θαη ηηο ηθαλφηεηέο καο.Η σθξαηηθή ξήζε «θαλέλαο δελ είλαη θαθφο κε ηε ζέιεζή ηνπ», ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ζετθή εληνιή γηα απηνγλσζία, νδήγεζαλ ηνλ Έιιελα ζηελ έξεπλα
- 12. 12 ηνπ αλζξψπνπ γηα λα ιχζεη ην κπζηήξην ηεο δσήο.Τκλεηέο ηεο ηδέαο ηεο πξνφδνπ, θαηεγφξεζαλ κε δξηκχηεηα φινπο εθείλνπο πνπ δήηεζαλ λα γλσξίζνπλ ην γχξσ θφζκν, ρσξίο ηελ παξάιιειε γλψζε ηνπ εαπηνχ ηνπο.Απηφ ζπκβνιηθφηαηα αλαθέξεη ην παξαθάησ πεξηζηαηηθφ, ην ζρεηηθφ κε ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ Θαιή θάπνηε πνπ θνίηαδε πξνο ηα πάλσ θαη παξαηεξνχζε η’αζηέξηα, έπεζε ζ’έλα πεγάδη κηα ραξηησκέλε γπλαίθα απ’ηε Θξάθε ηνλ θνξφηδεςε ηφηε, γηαηί πξνζπαζνχζε λα κάζεη ηη γίλεηαη ζηνλ νπξαλφ, αδηαθνξνχζε φκσο γη’απηά πνπ βξίζθνληαλ κπξνζηά ζηα πφδηα ηνπ. Απηή ηελ θαζαξή θσλή ηεο απηνγλσζίαο, πνπ έξρεηαη απ’ηα βάζε ησλ αηψλσλ, νθείινπκε νη λεφηεξνη Έιιελεο λ’αθνχζνπκε κε πξνζνρή θαη λ’απνθχγνπκε έηζη ηε ζχγρπζε ηεο γεληάο καο, πνπ παξαζχξεηαη ρσξίο θαηεχζπλζε θαη ζθνπφ ζην έιενο ησλ ξεπκάησλ θαη ησλ επηζπκηψλ. Π. ΔΡΓΟΛΑΒΟ Φάμε Μέζα ζνπ Γελ μέξσ πφζνη απφ ζαο γλσξίδεηε ηα κηθξά βηβιία ησλ νχθη, είλαη φκσο θάηη ππέξνρα βηβιηαξάθηα πνπ έρνπλ πξνέιζεη απφ ηε ζξεζθεπηηθή αίξεζε ησλ νχθη.Πεξηέρνπλ θάηη θαληαζηηθέο κηθξέο κεηαβνιέο πνπ δηαβάδνληαη κε απφιαπζε.Οη ηζηνξίεο κηιάλε γηα ηηο πεξηπέηεηεο πνπ ζπλέβεζαλ ζ’έλαλ ηξειφ αλζξσπάθν πνπ ηνλ έιεγαλ Μνπιά.Μηα ηζηνξία είλαη πνιχ ζπγθηλεηηθή.Γηεγείηαη φηη κηα κέξα ν Μνπιά είρε πέζεη κε ηα ηέζζεξα ζην δξφκν θη έςαρλε θάηη, φηαλ ηνλ πιεζίαζε έλαο θίινο θαη ηνλ ξψηεζε: «Ση ςάρλεηο, Μνπιά;» « Έραζα ην θιεηδί κνπ», απάληεζε ν Μνπιά. «Α, ιππάκαη πνιχ, Μνπιά, ζα ζε βνεζήζσ λα ην βξεηο». Έπεζε ινηπφλ θη ν θίινο ζηα ηέζζεξα, χζηεξα φκσο απφ ιίγν ηνλ ξψηεζε: «Πνχ αθξηβψο ην έραζεο, Μνπιά;» Κη ν Μνπιά απάληεζε: «Σν έραζα κέζα ζην ζπίηη κνπ». «Σφηε ηη θάζεζαη θαη ην ςάρλεηο εδψ;» «Μα γηαηί εδψ έρεη πεξηζζφηεξν θσο», απάληεζε ν Μνπιά. Φαίλεηαη αζηείν, αιιά απηφ θάλνπκε νη πεξηζζφηεξνη ζ’φιε ηε δσή καο! Ννκίδνπκε πσο φ,ηη είλαη λα βξνχκε βξίζθεηαη έμσ ζην θσο, εθεί πνπ βξίζθεηαη εχθνια, ελψ ε κνλαδηθή απάληεζε γηα ζέλα βξίζθεηαη κέζα ζε ζέλα! Βγεο έμσ θαη ςάρλε φζν ζεο, δε ζα βξεηο ηίπνηε! Καλείο δελ έρεη ηηο δηθέο ζνπ απαληήζεηο – κφλν εζχ ηηο έρεηο.Κη αλ λνκίδεηο πσο κπνξείο λα εηνηκάζεηο ηηο βαιίηζεο ζνπ θαη λα μεθχγεηο απφ ηνλ εαπηφ ζνπ, ζε πεξηκέλεη κηα ηξνκεξή έθπιεμε.Αλέβα σο ηελ πην ςειή θνξθή ηνπ Νεπάι θαη, κφιηο πεξάζεη ε πξψηε καγεία ηνπ εμσηηζκνχ, πνηνλ λνκίδεηο πσο ζ’αληηθξίζεηο ζηνλ θαζξέθηε; Σνλ εαπηφ ζνπ! Με φια ζνπ ηα πξνβιήκαηα, φινπο ηνπο θφβνπο, ηε ζχγρπζε, ηε κνλαμηά, φια φζα ζπλζέηνπλ ηνλ εαπηφ ζνπ.Δίλαη θαηξφο ινηπφλ λ’αξρίζεηο λα ςάρλεηο εθεί πνπ έρεη λφεκα λα ςάρλεηο.Σα νπζηαζηηθά πξάγκαηα δε βξίζθνληαη έμσ.Βξίζθνληαη κέζα ζνπ.Μέζα φκσο είλαη ζθνηεηλά θαη θνβάζαη θαη δελ είλαη εχθνιν λα ςάρλεηο ζην ζθνηάδη.Άιισζηε θαλείο δε καο καζαίλεη ην πψο.Πφζα καζήκαηα παξαθνινχζεζεο ζ’νιφθιεξε ηε ζρνιηθή ζνπ δσή πνπ λα ζε δίδαζθαλ γηα ηνλ εαπηφ ζνπ; νπ δίδαμαλ καζεκαηηθά θαη δε ιέσ φηη δελ είλαη ζεκαληηθφ πξάγκα, αιιά κπνξείο λα δήζεηο θαη ρσξίο απηά.Σν ήμεξεο απηφ; Δίλαη ρξήζηκα πξάγκαηα.Δίλαη θαιφ λα μέξεηο λα δηαβάδεηο, κπνξείο φκσο λα δήζεηο πνιχ ραξνχκελα αθφκε θη αλ δελ μέξεηο λα δηαβάδεηο.Γε ζε ελζαξξχλσ λα κάζεηο πψο λα δηαβάδεηο, αθφκε θη αλ πνιινί απφ ζαο έρεηε μνδέςεη πνιιά ρξφληα γηα λα κάζεηε θαη ζήκεξα δε δηαβάδεηε θαζφινπ.Οη ζηαηηζηηθέο δείρλνπλ φηη ν κέζνο πηπρηνχρνο
- 13. 13 Παλεπηζηεκίνπ – ζαο πξνεηδνπνηψ, ζα πάζεηε ζνθ – δηαβάδεη πεξίπνπ έλα βηβιίν ην ρξφλν κεηά ην πηπρίν. Μπείηε κέζα ζε κηα βηβιηνζήθε θαη καδέςηε φια ηα ηεξά βηβιία, θαζήζηε ζ’έλα ηξαπέδη θαη δηαβάζηε γηα λα βξείηε ηα θνηλά ηνπο ζεκεία.Ση ζαπκαζηφ πξάγκα! Δίλαη ηφζν πνιιά ηα θνηλά ζεκεία.Ο Υξηζηφο είπε: «Αλ ζέιεηε λα βξείηε ηε δσή, πξέπεη λα θνηηάμεηε κέζα ζαο».Σν ίδην ιέεη θαη ν Βνχδαο.Σν ίδην ιέλε θαη ηα εβξατθά ηεξά βηβιία.Σν Κνξάλη.Η Γθηηά, ε ζηβεηηαλή Βίβινο ησλ Νεθξψλ, ην Σαφ – φια ζνπ ην ππελζπκίδνπλ.Σα ηαμίδηα έμσ απφ ηνλ εαπηφ καο δελ έρνπλ αμία.Απηά καο παξαζχξνπλ ζην δάζνο, φπνπ ζα ραζνχκε.Αλ ζέιεηο απαληήζεηο γηα ζέλα, νη απαληήζεηο είλαη κέζα ζνπ, φρη έμσ. ΛΔΟ ΜΠΟΤΚΑΛΗΑ