1. Szymon Markowicz IV C

2. II wojna światowa rozpoczęła się 1 września 1939 roku
atakiem Niemców na Polskę. III Rzesza Niemiecka pod
przywództwem Adolfa Hitlera rozpoczęła o godzinie 4:40
nalot na Wieluń, a zaraz po nim ostrzał Wojskowej
Składnicy Tranzytowej na Westerplatte przez pancernik
Schleswig-Holstein. Następnie doszło do agresji od
zachodu wzdłuż całej granicy niemiecko-polskiej.

3. 17 września 1939 r. bez wypowiedzenia wojny zaatakowała Polskę
również Armia Czerwona. Rosjanie złamali polsko-sowiecki pakt o nie
agresji. Armia Czerwona toczyła walki z Korpusem Ochrony Pogranicza
na całej linii granicznej.
Kampania wrześniowa dobiegła końca, wojska niemieckie i sowieckie
zajęły terytorium Polski i zdławiły zorganizowany opór regularnych
wojsk polskich na terenie kraju. III Rzesza i ZSRR rozpoczęły okupację
terytorium Rzeczypospolitej i likwidację polskiej państwowości.

4. Józef Stalin urodził się 18 grudnia 1878, a zmarł 5 marca 1953. Stalin był
sekretarzem generalnym partii ZSRR, a w latach 1941-1953 był
przewodniczącym Rady Komisarzy Ludowych. Był dyktatorem i jako
metodę rządzenia stosował masowy terror, który pochłonął miliony
ofiar. Podpisując sojusz z III Rzeszą, umożliwił Niemcom rozpoczęcie
agresji zbrojnej na Polskę, przyczyniając się do wybuchu II wojny
światowej. Stalin prowadził działania militarne, które obejmowały atak
na Polskę we wrześniu 1939 i podział jej terytorium w porozumieniu z
Hitlerem, wojnę z Finlandią oraz zajęcie państw nadbałtyckich: Litwy,
Łotwy i Estonii.

5. Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich powstał 30 grudnia 1922 roku.
Mocarstwo to rozciągało się od Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego aż do
Pacyfiku. W okresie od powstania do wybuchu II wojny światowej graniczył z
Finlandią, Estonią, Łotwą, Polską i Rumunią w Europie; Turcją, Iranem,
Afganistanem, Chinami i Japonią w Azji. Miał obszar 22 milionów km2
. ZSRR
był traktowany w latach 30 XX wieku jako sojusznik państw demokratycznych
ze względu na wrogi stosunek nazizmu do komunizmu. Tymczasem Stalin
doszedł do porozumienia z III Rzeszą o podziale Europy Wschodniej (na
podstawie paktu Ribbentrop-Mołotow).
ZSRR rozpadło się 26 grudnia 1991. Powstała wtedy Rosja, a wiele republik na
nowo odzyskało niepodległość.

6. Stalin i okupacyjne władze sowieckie po wkroczeniu do
Polski 17 września 1939 roku zapoczątkowały represje
wobec polskich obywateli.
Wynikiem tych działań było m.in. więzienie kilkunastu
tysięcy polskich oficerów, zamordowanych w ramach tzw.
zbrodni katyńskiej na podstawie decyzji Stalina. Polityka
Stalina pochłonęła również ponad milion ofiar na
wschodnich terenach Polski okupowanych przez ZSRR w
wyniku zaprowadzonego tam terroru, rozstrzeliwań jak
również zesłań do obozów pracy oraz deportacji całych
rodzin w głąb Rosji.

7. Po sowiecko-niemieckim rozbiorze Polski
we wrześniu 1939 roku masowe wywózki
Polaków na Syberię były jednym z
podstawowych instrumentów polityki
okupacyjnej władz sowieckich. Miała ona
dwa podstawowe cele: eksterminację
polskich elit politycznych, intelektualnych i
gospodarczych oraz czystki etniczne.

9. W nocy z 9 na 10 lutego 1940 roku rozpoczęła się pierwsza masowa
deportacja Polaków na Syberię. Objęła ona przede wszystkim polskich
osadników wojskowych, służbę leśną oraz cywilnych kolonistów.
Kolejna fala deportacji miała miejsce dwa miesiące później, w
kwietniu 1940 roku. Objęła ona przedstawicieli polskich elit, m. in.
urzędników, nauczycieli, sędziów, a także rodziny osób deportowanych
w lutym 1940 roku (w tym rodziny polskich oficerów zamordowanych
wiosną 1940 roku m.in. w Katyniu).
Takich deportacji aż do czerwca 1941 było jeszcze kilka.
Liczba osób deportowanych w latach 1940–1941 w głąb
Związku Sowieckiego nie jest znana, badacze polscy
szacują, że mogło być to nawet 1,5 mln osób.

10. Wysiedlenia odbywały się na ogół w nocy lub wcześnie rano.
Potem była rewizja domu, która często łączyła się z kradzieżą i
rabunkiem. Czas dawany na spakowanie się nierzadko wynosił tylko
10–20 minut, można było zabrać tylko najpotrzebniejsze rzeczy.
Czasem pozwalano zapakować narzędzia z warsztatu, czy np.
maszyny do szycia, które na zesłaniu okazały się nieocenione.
Warunki w pociągach deportacyjnych były tragiczne. W wagonach
towarowych stawiano piętrowe prycze, dawano żelazny piecyk,
wycinano dziurę w podłodze jako ubikację. W wagonach był ścisk i
zaduch. Okienka były zakratowane i nieotwieralne, a czasami
odwrotnie – były tylko zakratowane dziury. Zaopatrzenie w
żywność było bardzo złe. Posiłek stanowiła niewielka porcja chleba,
czasem kaszy, wodnista zupa – jednak nie we wszystkich
transportach je podawano. Ludzie żywili się ze swoich zapasów.

11. Często problemem był również niedostatek wody. Podróż trwała od 2 tygodni do
3 miesięcy. Ogromnym problemem była temperatura w wagonach. Ludzie
wysiedleni zimą 1940 r. cierpieli na przeraźliwe zimno, czasami temperatura
spadała nawet do – 40o
c. Ludzie, a szczególnie dzieci, zamarzały. W czasie
wywózek latem ludzie cierpieli z kolei z powodu ogromnych upałów i braku wody
do picia. Śmiertelność była bardzo wysoka. Tych, którzy zmarli, zamarzli podczas
jazdy, strażnicy najczęściej wyrzucali z wagonów na pobocze torów. Rodzina
musiała jechać dalej. Często nowym „miejscem osiedlenia” był zaśnieżony step
lub tajga, gdzie na zesłańców czekała mordercza praca przy wyrębie lasów, w
kopalniach złota, niklu, węgla czy uranu.
Fragment wspomnień: „Sytuacja w wagonach była straszna. Na pryczach,
pakunkach, walizkach, leżały lub siedziały w kuczki kobiety przez kilka dni nie
zdejmując sukien. To też momentalnie pojawiły się wszy. Dzieci ułożone w
wygodniejszych miejscach, ale bez dobrego powietrza, ruchu i należytego
pożywienia zaczęły gorączkować. Nerwy ludzi, zmęczone zaduchem, brakiem snu,
dobrej wody i gotowanego jadła, a nawet dostatecznej ilości wody do mycia,
wytwarzały atmosferę nie do zniesienia’’.

13. Władze komunistycznej Rosji traktowały zsyłki nie
tylko jako instrument na neutralizację przeciwników
politycznych, ale również jako formę czerpania zysków
z niewolniczej pracy więźniów. Pojawił się wówczas
nowy sposób organizacji pobytu zesłańców –
koncentracyjny obóz niewolniczej pracy, zwany
łagrem lub gułagiem. Wyśrubowane „normy robocze” i
nieludzkie warunki pracy przy
kilkudziesięciostopniowym mrozie prowadziły do
masowej śmierci więźniów.

14. „Sama praca w „łagrze” była niezwykle ciężka. Po śniadaniu, które
składało się najczęściej z wody zabarwionej mąką, w której w dobrym
wypadku pływało kilka ciemnych „gałuszek”, szło się do pracy, która
trwała 10, potem 12 godzin dziennie (bez obiadu). Wychodzono na
robotę, o ile sobie przypominam, na godz. 7 rano i kończono ją o 17
wieczorem, potem zaś (po wybuchu wojny) rozpoczynano pracę o
godz. 6-tej i kończono o 18 na miejscu pracy. […] O pracy „po
specjalności” mowy nie było. Będąc inżynierem pracowałem jako
„czarnoroboczy”. Jeśli były prace „po specjalności” to częściowo dla
lekarzy. Prace ziemne i karczowanie pni były pracami niezwykle
ciężkimi, wobec bardzo ciężkiego gruntu. W miesiącach letnich
ogromną plagą były […] jadowite muszki, ogromnie utrudniające nie
tylko pracę, ale zalatujące w oczy tak, że patrzeć było trudno.”

15. Szacuje się, że tylko 10% Polaków zesłanych na Syberię i do łagrów
powróciło do okrojonej po II Wojnie Światowej Polski. Setki, tysiące
naszych: matek, ojców, babć, dziadków, sióstr, braci, nigdy nie powróciło
do Polski, bo zostali wymordowani w bestialski sposób, część zmarła w
bydlęcych wagonach w drodze na Syberię z głodu i zimna, część zmarła z
wycieńczenia spowodowanego ciężką pracą w łagrach, obozach pracy i
kopalniach pracując nawet po 18 godzin na dobę bez odpowiedniego
wyżywienia, wielu zostało rozstrzelanych.
W głąb ZSRR trafiło też 130-200 tys. młodzieży, siłą wcielonej do Armii
Czerwonej (po narzuceniu obywatelstwa sowieckiego) lub do batalionów
pracy przymusowej.
Gdyby nie konflikt między Niemcami a ZSRR liczba osób
deportowanych i skazanych na śmierć mogła być znacznie
większa.