2. Grupi I punes
• Anida Ago
• Flora Lamcja
• Klesta Dyrmishi
• Olaserda Laloshi
3. Terapia e lojes ekosistemike
• Teoria dhe modeli ekosistemik ne terapine e lojes u zhvilluan me 1980 dhe integruan
elemente te shume teorive psikologjike , pune sociale dhe sistemesh. Qellimi ne krijimin e
terapise ekosistemike te lojes ishte te inkurajoje terapistet e lojes per te ndermarre nje
perspektive te gjere ne zhvillimin e konceptimit te rasteve dhe planeve te trajtimit. Termi
ekosistemik si I kundert me termin sistemik eshte perdorur per 2 arsye: edhe per ta
diferencuar ate nga modelet e sistemit familjar dhe gjithashtu edhe per te transmetuar
zgjerimin e perparimit. Ne teorine ekosistemike nuk perjashtohet asnje sistem.
• Qellimi I terapise ekosistemike te lojes eshte
te maksimizoje kenaqesine e femijeve te jetes se tyre,
zhvillimin dhe funksionimin ne te tashmen dhe ne te ardhmen.
4. Konceptet baze, qellimet dhe teknikat
• Nje nga hamendesite me qendrore qe thekson terapia baze e lojes
ekositemike eshte:
• nocioni qe terapistet mund te jene efektive vetem kur ata punojne
ne nje kornize te organizuar teorike.
• nuk presupozon qe ndonje model teorik eshte domozdoshmerisht
me I mire se ndonje tjeter.
• Terapistet mund te jene efektive duke punuar ne nje model
psikodinamik, konjitiv-bihejvjoral, familjar, apo ndonje teori tjeter.
• Duke vepruar keshtu I lejon terapistet qe ti prezanojne klientet e
tyre femije, me nderhyrje te qarta dhe konsistente, verbale edhe
eksperienciale.
• Per te qene te dobishem ne formimin e te menduarit te terapistit,
cdo teori e mire mund te perfshije disa elemente kyc: nje filozofi
baze, nje menyre per personalizimin e konceptit, dhe nje menyre
per konceptualizimin e psikopatologjise.
5. Personaliteti
• Ne modelin ekosistemik , personaliteti perkufizohet si “permbledhje e karakteristikave te
jashtme dhe te brendshme personale, atribute, konjicione, besime, vlera, dhe keshtu me
radhe , te cilat e bejne nje person unik”.
• Kur femijet jane te shqetesuar , kujdestari mundohet qe ti qetesoje ata. Keshtu infantet
mesojne qe te mbeshteten te te tjeret per te patur nevojat e tyre baze, si edhe qe te
qetesohen . Kur femijet merziten (frustrohen)kujdestari perpiqet qe ti mbaje ata te
angazhuar.
• Ndonjeher maredhenia atashuese te femijet
dhe kujdestaret e shendetshem nderpritet per shkak
te problemeve ne nderhyrjen e tyre. Nje shembull I
zakonshem I nderhyrjeve te tilla eshte perdorimi I
papershtatshem I disiplines prej kujdestarit.
• Nje alternative e njohur e denimeve
eshte perdorimi I TIME OUT.
6. Patologjia
• Patologjia percaktohet si ndodhi te femijet qe “nuk jane ne gjendje te plotesojne nevojat ne
nje nivel qe te jete I kenaqshem per ata.
• Ne terapine e lojes ekosistemike patologjia e vertete konceptualizohet si ndodhi kur nje
femije “vazhdimisht angazhohet ne sjellje qe nuk plotesojne nevojat e tij baze, dhe qe nuk
eshte ne gjendje te gjeneroje sjellje alternative ne zgjidhjen efektive te problemeve “.
• Patologjia mund te lindi kur femijet jane te perfshire ne sisteme patogjenike. Femija ka
kapacitetin per te funksionuar, por sistemi e ben kete shume te veshtire. Pavaresisht
qellimeve te mira , sistemet , te tilla si spitalet , shkollat, mund te krijojne nje mjedis ne te
cilin nevojat e femijeve nuk jane te plotesuara ne menyre te pershtatshme, zakonisht
rezultojne ne frustracion dhe dhimbje, edhe te femija edhe te sistemi.
• Nje metode per vleresim te shpejte te
funksionimit te zhvillimit emocional –social te femijes,
eshste te perdoret forma pershkallezuese e terapise se
zhvillimit objektiv (DTORF). Eshte nje interviste e shpejte
gjyseme strukturuar ne te cilen klinicisti mbledh histori
prej kujdestarit apo te tjereve qe kane njohuri te mira rreth femijes.
7. Roli I terapistit dhe perdorimi I fuqise
terapeutike te lojes
• te ndihmoje ta angazhoje femijen ne nje sjellje te re,
• ndihmon femijen te angazhohet ne zgjidhjen e problemit.
• Percaktimi I qarte i nje kontrate specifike trajtimi me femijen ne
fillimin e terapise se lojes mund te jete nje nga rruget ne te cilen
terapia e lojes ekosistemike ndryshon me teper nga modelet tjera
te terapive te lojes
• 2 strategji terapeutike
• eshte roli I terapistit ne identifikimin dhe shprehjen e emcioneve
gjate zhvillimit , ne menyre te pershtatshme kulturore , sociale,
zhvillimore.
• .vendosja e limiteve . Nese femija nuk provon pasoja negative, per
tu angazhuar ne sjellje qe ndikojne ne aftesine e te tjereve per te
plotesuar nevojat e tyre, ai apo jo ka pak motivim per te ndryshuar.
• Ndersa femija meson aftesi te mira per zgjidhjen e problemeve,
terapisti duhet te punoje per te siguruar aftesi te reja dhe sjellje qe
te gjeneralizohen jashte dhomes se lojes.
8. Aplikimet klinike
• mund te perdoret me kliente te cdo moshe me cdo lloj problemi te
paraqitur.
• modeli I prezantuar I pershtatet individit dhe kontekstit ku individi jeton.
• Terapia e lojes ekosistemike eshte vecanerisht e pershtatshme per 2 arsye.
Se pari eshte ne fokus zhvillimi I femijes ne konceptimin dhe trajtimin e
veshtiresive te tij, lejon modelin te jete fleksibel mjaftueshem per tu
perdorur me infantet lehtesisht po aq sa cmund te perdoret dhe me
adoleshentet.
• Arsyeja tjeter lidhet me te paren. Fokusi I zhvillimit lejon terapistin te
varioje stilin e nderhyrjes, per te lidhur klientet pa qene e nevojshme te
variojne modelin teorik te nenvizuar.
• Sa me te vegjel femijet, aq me shume terapisti do te mare pergjegjesi per
permbajtjen dhe strukturen e seancesdhe loja do te mbizoteroje. Sa me I
madh femija, aq me shume terapisti do te lehtesoje femijen ne detyrat e
tij apo zgjidhjen e problemeve, balancimin e lojes, dhe aktiviteteve verbale
ne seance.
9. Sfida ne implementimin e modelit
• Nder te tjerash , terapistet e lojes duhet te jene ne gjendje
te :
1. Formojne maredhenie terapike me klientet femije dhe
adultet te cilet I sjellin femijet ne terapi.
2. Te jete I afte te komunikoje
permes aksionit dhe lojes pas
i ata duhet te komunikojne permes gjuhes.
3. Te ndihet rehat te levizi ne
mes rolit te terapistit dhe te veproje
sipas kerkesave te nevojave se femijes.
4. Te jete ne gjendje te mendoje,
te flase, dhe te luaje ne te njejte kohe.
10. Sfida ne implementimin e modelit
Terapistet e lojes perballen me sfida plotesuese kur implementohet
terapia e lojes ekosistemike. Ata duhet te jene ne gjendje te :
1. Te ruajne nje kornize ekosistemike referencash gjithe kohes ne
menyre qe te zhvillojne 2 kuptime baze te problemit te klienteve
po aq mire sa zgjedhjet e problemeve te tyre.
2. Te kete nje kuptueshmeri shume te mire te kompaktit te nivelit
zhvillimor te femijes mbi natyren e problemit qe ai apo ajo po
perjeton dhe pergjigjet e saj apo atij mbi terapine .
3. Te jete ne gjendje te levizi nga te qenit shume I drejtperdrejte ne jo I
drejtperdrejte gjate seancave qe te pershtatet nevoja zhvillimore ,
emocionale, sjellore dhe nderpersonale te femijes.
4. Te jete ne gjendje te hyje ne ne nje kontrate trajtimi konkrete me
femije dhe te mbaje qellimet e kontrates ne krye te cdo séance.
11. Konkluzione
• Psikologjia ne pergjithesi po kalon nje faze ne zhvillimin e saj ,teknikat dhe
modelete saj te shumta divergjente , te zhvilluara shekullin e kaluar , po
integrohen duke krijuar me shume krahasime dhe kohet e fundit teori te dobishme
.
• Terapia e lojes ekosistemike eshte nje manifestim , I ketij trendi te pergjithshem
pasi procedon per te tejcuar kete integrim ne fushen e terapise se lojes.
• Konceptet dhe praktikat me te shumta te terapise se lojes ekosistemike nuk jane te
reja per tu emeruar ,por ekzistojne ne nje varietet te gjere teorish psikologjike ,
mjekesore , biologjike, pune sociale, keshillimi edukimi, dhe organizimi . Ajo qe e
ben lojen ekosistemike unike eshte integrimi I tyre ne nje kornize teorike solide.
• Terapistet e lojes ekosistemike jane te lire te perdorin shume teknika jashte dhe
brenda seancave te tyre, qe ti ndihmojne femijet te jetojne jeten me te lumtur e
me te plotesuar.
• Terapistet e lojes ekosistemike njohin rolin e tyre ne balancimin e nevojave te
klienteve femije te tyre kundrejt atyre ne bote ku ata dhe ne jetojme. Eshte nje
pergjegjesi shume e madhe per tu marre me nje kujdes dhe respekt te madh.