1. SOÁC
CHAÅN ÑOAÙN & ÑIEÀU TRÒ
ThS. BS. PHAÏM VAÊN QUANG
Giaûng vieân chính Boä moân NHI

2. MUÏC TIEÂU
1. Phaân loaïi ñöôïc nguyeân nhaân soác
2. Hieåu ñöôïc cô cheá beänh sinh cuûa soác
3. Moâ taû ñöôïc caùc daáu hieäu laâm saøng soác
4. Trình baøy ñöôïc caùc böôùc ñieàu trò soác

3. I. ÑAÏI CÖÔNG

4. Sèc - §Þnh nghÜa
Shock - Definition
Sèc lµ t×nh tr¹ng mµ hÖ thèng tuÇn hoµn
kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng cung cÊp tho¶ ®¸ng «xy
vµ dìng chÊt tíi tæ chøc
Failure of the circulatory system to
deliver adequate amounts of oxygen
and nutrients to the tissues

5. I. ÑAÏI CÖÔNG
 Caáp cöùu khaån
 Suy tuaàn hoaøn caáp 
 töôùi maùu moâ
 Haäu quaû:  cung caáp oxy,
 Glucose
 laáy ñi chaát b.döôõng:acid lactic, CO2
 Khoâng ÑT kòp thôøi  toån thöông TB, ña cô
quan , töû vong

6. Sèc - Ph©n lo¹i theo nguyªn nh©n
Shock – Categorization of causes
MÊt dÞch
Gi¶m thÓ tÝch tuÇn hoµn
Fluid depletion
Hypovolaemic
H¹n chÕ ®êng ra
Flow restriction
T¾c nghÏn
Obstructive
Suy chøc n¨ng co bãp Do tim
Pump failure
Cardiogenic
Tæn th¬ng m¹ch
Ph©n bè
Vascular failure
Distributive
Tæn th¬ng hång cÇu
Ph©n ly
Red cell failure
Dissociative

7. PHAÂN LOAÏI SOÁC
Phaân loaïi
Treû em
Nguyeân nhaân
Soác  V
+++
Soác phaân boá
++
Soác tim
+
Tieâu chaûy, maát maùu
Phoûng, NT Huyeát
Soác phaûn veä
NT Huyeát
Tim baåm sinh, vieâm cô
tim, RL nhòp tim
Soác taéc
ngheõn
+
Traøn dòch maøng tim
TKMP aùp löïc
Soác phaân ly
+
Ngoä ñoäc Cyanide, CO

8. Sèc - ChÊn th¬ng nÆng
Shock - Serious injury
Sèc gi¶m thÓ tÝch
XuÊt huyÕt
Hypovolaemic shock
Haemorrhage
Sèc t¾c nghÏn
Trµn khÝ mµng phæi
Obstructive shock
Tension pneumothorax
Sèc tim
§ông giËp tim
Cardiogenic shock
Cardiac contusion
Sèc ph©n bè
Tæn th¬ng cét sèng
Distributive shock
Cord injury

9. Sèc - NhiÔm khuÈn huyÕt
Shock - Septicemia
Sèc gi¶m thÓ tÝch
Hypovolaemic shock
MÊt dÞch
Fluid loss
Sèc tim
YÕu tè c¬ tim
Cardiogenic shock
Myopathic factors
Sèc ph©n bè
Distributive shock
Tæn th¬ng m¹ch
Vessel damage

10. THAY ÑOÅI TUAÀN HOAØN TRONG SOÁC
LOAÏI SOÁC
TIEÀN TAÛI
HAÄU TAÛI
CÔ TIM
TIM


GIAÛM THEÅ TÍCH


PHAÂN BOÁ



SÔÙM



TREÃ




No change
NHIEÃMTRUØNG

11. C¸c giai ®o¹n Sèc
Shock Phases
ThÓ tÝch mÊt
Volume Loss
Cßn bï
Compensated
MÊt bï
Uncompensated
Kh«ng håi phôc
Irreversible
< 25 %
25 - 40 %
> 40 %

12. HAÄU QUAÛ CUÛA SOÁC
 Thaän: hoaïi töû oáng thaän caáp, thieåu nieäu. Ñieàu trò: buø





dòch, Dopamine
Phoåi: “Shock lung” hay ARDS thöôøng xaûy ra ôû ngöôøi
lôùn nhieàu hôn treû em do taêng tính thaám mao maïch phoåi.
Ñieàu trò: oxy , CPAP, giuùp thôû vôùi PEEP
Tim:  töôùi maùu cô tim   söùc co cô tim. Ñieàu trò:
thuoác vaän maïch Dopamine vaø Dobutamine
RLÑM: DIC ñöôïc ñieàu trò baèng huyeát töông töôi ñoâng
laïnh
Gan, ruoät: XHTH, haï ñöôøng huyeát, hoaïi töû teá baøo gan
Naõo: thieáu oxy naõo

13. II. CHAÅN ÑOAÙN

14. 1. COÂNG VIEÄC CHAÅN ÑOAÙN
 HOÛI BEÄNH:
° Tieàn caên TBS, thaáp tim
° BSöû: Soát, tieâu chaûy, oå nhieãm truøng
Chaán thöông, XHTH
° Tieàn caên dò öùng vaø thuoác duøng tröôùc ñoù
coân truøng ñoát

15. NHAÄN BIEÁT DAÁU HIEÄU SOÁC
IMCI
CAÁP CÖÙU
NHÌN - SÔØ
°Tay chaân laïnh
°T/gian ñoå ñaày mao maïch daøi ≥ 3 giaây
°Maïch : nhanh, nheï

16. DH THÔØI GIAN ÑOÅ ÑAÀY MAO MAÏCH
CAÙCH TÌM
° AÁn laøm traéng moùng tay
° Buoâng cho moùng tay hoàng laïi
° BT : < 2 giaây
SOÁC  3 giaây
O vaø 1 vaø 2 vaø 3 …

17. TÌM DAÁU HIEÄU SOÁC
Khoâng soác
AÁm
°CRT bình thöôøng
Sôø tay chaân
°Maïch roõ
Laïnh
°CRT  3 giaây
°Maïch nhanh, nheï
SOÁC

18.  KHAÙM LAÂM SAØNG:
° Tay chaân laïnh
° T/gian ñoå ñaày mao maïch  3 giaây
° Maïch : nhanh, nheï, HA : thaáp, keïp, = 0
° N. tieåu : < 1ml/kg/g ( NL < 0,5ml/kg/g)
° Tri giaùc : löø ñöø, lô mô
° DH nghi ngôø soác tim: Gallop, aâm thoåi, tim to,
gan to, TM coå noåi
° Khaùm TD, daáu maát nöôùc, thieáu maùu, oå NT
töû ban, hoàng ban

19. CAÙC CHÆ SOÁ SINH HIEÄU BÌNH
THÖÔØNG THEO TUOÅI
Tuoåi(Naêm NT (l/p) HATT(mmHg)
<1
2–5
5 – 12
> 12
30 – 40
25 – 30
20 – 25
15 - 20
70 – 80
80 – 100
90 – 110
100 - 120
M(l/p)
110 – 160
95 – 140
80 – 120
60 - 100

20.  CAÄN LAÂM SAØNG:
° CTM, Hct, tieåu caàu
° Ion ñoà, ÑH
° Neáu nghi soác NT : PMNB, caáy maùu, CRP,
CN gan, thaän TPTNT, soi caáy phaân
° Soác tim: ECG, XQ tim phoåi, SA
° Chöùc naêng ÑM: Soác NT, soác KD, LS coù bieåu
hieän RLÑM
° Khí maùu: Suy hoâ haáp

21. 2. CHAÅN ÑOAÙN SOÁC
 SOÁC COØN BUØ: HA BT, M , CRT ≥ 3 giaây
 SOÁC MAÁT BUØ:
° Tim nhanh, M nhanh, nheï, HA tuït, keïp.
° T/gian ñoå ñaày mao maïch  3 giaây
° Löø ñöø , böùc röùc
° N. tieåu : < 1ml/kg/g
° HA tuït khi:
- Nhuõ nhi
: < 70 mmHg
- 1-10 tuoåi
: < 70 mmHg + (2 x tuoåi)
- > 10 tuoåi
: < 90 mmHg

22. 2. CHAÅN ÑOAÙN SOÁC
 SOÁC NAËNG :
° Tay chaân laïnh, da noåi boâng ( )
° Maïch = 0, HA= 0
° Vaät vaõ, hoân meâ.
° Tieåu ít, hoaëc khoâng coù NT

23. 2. CHAÅN ÑOAÙN NGUYEÂN NHAÂN
 SOÁC PHAÛN VEÄ : TX dò nguyeân: thuoác, thöùc
aên laï coân truøng caén
 SOÁC MAÁT MAÙU: VT chaûy maùu, CT ngöïc buïng,
gaõy X, oùi, tieâu maùu keøm Hct 
 SOÁC  V: TC maát nöôùc, phoûng, CVP thaáp

24. 2. CHAÅN ÑOAÙN NGUYEÂN NHAÂN
 SOÁC NT: Soát, veû maët NT, oå NT, ban maùu
Bcaàu  i, CRP , caáy maùu (+)
 SOÁC SXH: Soác N4-5, Petichie, gan to, Hct ,TC 
 SOÁC TIM: Tim nhanh, gallop, gan to, TMcoå (+)
XQ: boùng tim to
SA: baát thöôøng tim , maïch maùu lôùn,
chöùc naêng co boùp CT 

25. Sèc - Nh÷ng dÊu hiÖu chñ chèt
Shock - Key features
 N«n / Øa ch¶y => mÊt dÞch
Vomiting/diarrhoea  fluid loss
 Sèt / ban => nhiÔm khuÈn huyÕt
Fever and/or rash  septicaemia
 Mµy ®ay + dÞ nguyªn => ph¶n vÖ
Urticaria plus allergen  anaphylaxis
 TÝm t¸i /< 4 tuÇn => tim bÈm sinh phô
thuéc èng
Cyanosis/< 4 weeks  duct dependent CHD
 ChÊn th¬ng lín => mÊt m¸u
Major trauma  blood loss
 NhÞp tim bÊt thêng => rèi lo¹n nhÞp
Abnormal rhythm  arrhythmia
 Uèng thuèc => ngé ®éc

26. SOÁC
SOÁC PHAÛN VEÄ
SOÁC TIM
TRUYEÀN DÒCH
Coù
SOÁT XUAÁT HUYEÁT
SOÁC NHIEÃM TRUØNG
SOÁT ?
Khoâng
SOÁC MAÁT MAÙU
MAÁT NÖÔÙC
SOÁC PHOÛNG
 V / HCTH

27. III. ÑIEÀU TRÒ

28. 1. NGUYEÂN TAÉC ÑIEÀU TRÒ:

 thieáu oxy moâ
 Phuïc hoài cung löôïng tim
  bieán chöùng

 nguyeân nhaân

29. 2 . ÑIEÀU TRÒ CHOÁNG SOÁC:
 Thôû oxy / cannla, ñaët NKQ neáu
ngöng thôû
 Tö theá: ñaàu phaúng, chaân cao
(ngoaïi tröø soác tim)
 Caàm maùu ( ñang chaûy maùu)
 Thieát laäp ñöôøng TM, tieâm tuûy xöông
hoaëc BLTM

30. THÔÛ OXY QUA CANNULA
DC: - Côõ cannula phuø hôïp
- Bình laøm aåm/Nöôùc caát
- Nguoàn oxy
Kyõ thuaät:
- Choïn cannula phuø hôïp
- Ñoå nöôùc caát bình laøm aåm
- Vaën oxy theo YL
- Kieåm tra oxy ra
- Gaén vaøo beänh nhaân
- ÑC löu löôïng theo LS, SaO2
THÔÛ OXY QUA CANNULA
* Baét ñaàu 1-2 lít /phuùt
* Toái ña : 6 lít/phuùt
* Caáp cöùu ± bình laøm aåm
Oxy cannula : ít sang chaán, deã chaáp nhaän hôn so catheter

31. ÑAËT NOÄI KHÍ QUAÛN
KYÕ THUAÄT
 Boùp boùng qua mask FiO2 100%
 Tay (T) ñöa ñeøn vaøo töø beân (P)
 Naâng caùn ñeøn ra tröôùc
 thaáy 2 daây thanh
 Ñöa NKQ qua thanh moân 2-3cm
DUÏNG CUÏ
 Gaén boùng, boùp boùng FiO2 100%
 Ñeøn soi thanh quaûn
 KT ñaàu oáng NKQ (nghe PAÂ ñeàu)
Tuoåi
+4
 Coá ñònh
4
 Boùng giuùp thôû + mask
Sau 1 phuùt khoâng ñaët ñöôïc NKQ
 OÁng NKQ : ID =
 Maùy, oáng huùt ñaøm
BB qua mask, goïi giuùp ñôõ

32. CAÀM MAÙU VT ÑANG CHAÛY MAÙU
° AÁn chaët
° Baêng eùp
AÁn chaët VT chaûy maùu

33. THIEÁT LAÄP 2 ÑÖÔØNG TRUYEÀN TM ÔÛ CHI
LAÁY MAÙU XEÙT NGHIEÄM, TRUYEÀN DÒCH, TRUYEÀN MAÙU
Ñöôøng truyeàn 1
Ñöôøng truyeàn 2
Truyeàn dòch
Truyeàn maùu
TD Choáng soác

34. CHÍCH TUÛY XÖÔNG TREÛ < 6 TUOÅI
Khoâng TL ñöôïc ñöôøng TM
DUÏNG CUÏ
 Kim 18
 Oáng tieâm 5ml/10ml
5 phuùt
BS chích tuûy xöông
KYÕ THUAÄT
 Vò trí : tröôùc-trong x. chaøy,
döôùi loài cuû chaøy 1-2 khoaùt
 Dd NaCl 0,9%
 Giöõ goái co 30o
 Gaêng voâ truøng
 Ñaâm kim 90o, aán-xoay
 Goøn gaïc, dd saùt truøng
 Gaén dòch truyeàn
Ruùt kim tuûy xöông ngay khi coù ñöôøng truyeàn, khoâng > 24 giôø

35. TRUYEÀN MAÙU TRONG SOÁC MAÁT MAÙU
1. Ñaûm baûo QT truyeàn maùu an toaøn
2. Ñöôøng truyeàn rieâng ( Ñ2)
3. Nhanh choùng ( < 30 phuùt)
4. Truyeàn nhanh theo YL
- Bôm maùu / oáng 50ml
- Bôm qua tuùi aùp löïc
5. T/d saùt tai bieán truyeàn maùu
TRUYEÀN NHANH VÔÙI T. TÍCH LÔÙN: LAØM AÁM MAÙU TRÖÔÙC

36. BUØ DÒCH TRONG SOÁC
Sôùm, Nhanh, tích cöïc.
 Loaïi dòch
 Lieàu löôïng
 Thôøi gian duøng.

37. LOAÏI DÒCH
P keo V taêng
Thôøi RLÑM
gian keùo
daøi
Suy
thaän
Giaù
NS, LR
-
0.25
-
-
-
-
Gelatin
1
1
3
-
-
+
Huyeát
töông
1
1
7
-
-
+++
D40
3.6
2
4
+
++
+
D70, HES
1.5
1.5
6
++
+
++

38. SOÁC  THEÅ TÍCH
Thôû oxy
Thieát laäp ñöôøng tónh maïch
Truyeàn LR 20 mL/kg 15-60’
Caûi thieän huyeát ñoäng
+
Truyeàn LR 10-20
mL/kg/giôø x 2-3 giôø
vaø giaûm daàn toác ñoä
Ñaïi phaân töû
20 mL/kg/h
Thaát baïi
Chæ ñònh ño CVP
thuoác vaän maïch
Löu ñoà xöû trí soác giaûm theå tích

39. SỐC NHIỄM TRÙNG - 2013

41. ÑIEÀU TRÒ SOÁC TIM
 Ngöng dòch
 Taêng co boùp cô tim
- Dobutamine: 5-10 g/kg/phuùt
- Dopamine : 5-10 g/kg/phuùt

42. INOTROPIC - VASOPRESSOR AGENTS
DRUG
RECEPTOR
DOSE
EFFECTS
(mcg/kg/min)
always titrate against response
‘dopaminergic’
‘ dopaminergic’
beta
0.5 - 4
5 - 10
‘renal vasodilator’
inotropic
alpha
11 - 20
vasoconstrictor
DOBUTAMINE
beta 1 & beta2
1 - 20
inotropic
vasodilator
NOREPINEPHRINE
alpha > beta
0.05 - 2
vasoconstrictor
inotropic
ADRENALINE
beta > alpha
0.05 - 2
inotropic
vasoconstrictor
PDE3 inhibitor
0.3 - 0.8
inotropic
vasodilator
DOPAMINE
MILRINONE

43. CAÙCH PHA DOPAMINE, DOBUTAMINE
Caân naëng BN(kg)x3 = Soá mg thuoác pha trong 50ml D5%
Toác ñoä tieâm (ml/giôø)=Soá µg/kg/ph
VD: BN 6 tuoåi, soác keùo daøi
SXH, CN 20kg
YL: Dopamine 3µg/kg/phuùt
Dopamine 60mg/50ml D5%
Toác ñoä
3ml/giôø

44. ÑIEÀU TRÒ SOÁC PHAÛN VEÄ
 Adreùnaline 1%o 0,3 ml TB
 Hydrocortisone 5mg/kg TM

45. 3 . ÑIEÀU TRÒ TRIEÄU CHÖÙNG, B.CHÖÙNG
  ÑH: D30% 2ml/kg hoaëc D10% 5ml/kg (TMC)
 Toan BD naëng: pH< 7,2 hay
Bicar< 12mEq/l :NaHCO3 4,2% 2ml/kg
 Roái loaïn ÑM:
DIC: Truyeàn HT ñoâng laïnh 10-20ml/kg
Tcaàu < 30.000mm3: truyeàn TC 1ñv/5 kg

46. 4 . ÑIEÀU TRÒ NGUYEÂN NHAÂN:
 NTH: KS (TM)
 Tim BS
 Soác maát maùu CT: PThuaät caàm maùu
 XHTH

47. 5 . THEO DOÕI:
 Maïch, HA, NThôû, tím taùi / 30 ph / soác
 Ra soác moãi 2-3 giôø / 24 giôø ñaàu
 Nöôùc tieåu / giôø.
 CVP: duy trì 6-10 cmH20
 Ño HA ñoäng maïch xaâm laán
 Hct ( soác maát maùu) : duy trì > 30%
 Lactate, KMÑM, ScvO2

48. DAÁU HIEÄU RA SOÁC:
 Tay chaân aám
 T/gian ñoå ñaày mao maïch < 2 giaây
 Maïch : roõ, chaäm theo tuoåi
 HA : Bình thöôøng
 Nöôùc tieåu : > 1-2 ml/kg/g
 Tri giaùc : tænh

49. KHAÙM CHUYEÂN KHOA
 Beänh lyù tim, soác tim: khaùm  CK tim
 XHTH: CK tieâu hoùa, noäi soi, ngoaïi
 Maát maùu CT: Khaùm NK sôùm trong luùc
hoài söùc soác  PT caàm maùu kòp thôøi