1. Бүтээмж дээшлүүлэх хөтөлбөр
“Сургалтын баг”

2. I хэсэг
Бүтээмж дээшлүүлэх хөтөлбөр

3. Бүтээмж дээшлүүлэх арга хэрэгслүүдийн
үндэс суурь
Бүтээмжий
хэмжилтийн
систем
Чанарын Иж бүрэн
нэгдсэн ашиглалт
удирдлага
АҮИ
Урагшлан
Чанарын Яг цагт нь ахих амжилт
дугуйлан систем
5С

4. Яагаад ажлын байрны зохион
байгуулалт чухал вэ?
- Ажлын байр /workplace бол
бидний 2 дахь гэр
- Ажилтны бүтээмжтэй ажиллах
нөхцөлийн 80% нь эмх цэгцтэй,
зохион байгуулалттай, аюулгүй
ажлын байрнаас хамаардаг.
- Таатай ажлын байр нь ажлыг
чанартай гүйцэтгэх уур амьсгал,
ажилд хандах эерэг хандлагыг
төрүүлж байдаг.

5. Ажлын байрны зохион байгуулалтын
3 хэлбэр
3-р зэрэглэлийн ажлын байр
- Хүмүүс хог хаягдлаа хаяж, заваан замбараагүй
байдал ноѐрхсон, ямар ч цэвэрлэгээ явагддаггүй.

6. Ажлын байрны зохион байгуулалтын 3 хэлбэр
2-р зэрэглэлийн ажлын байр
- Зарим хүмүүс хүг хаягдал хаяж, ажлын байраа цэвэр
байлгаж чаддаггүй ч зарим хэсэг нь ажлын байрныхаа
цэвэр, цэмцгэр байдлыг эрхэмлэдэг.

7. Ажлын байрны зохион байгуулалтын 3 хэлбэр
1-р зэрэглэлийн ажлын байр
- Хүн бүр ажлын байрныхаа цэвэр цэмцгэр, зохион
байгуулалттай байдлыг эрхэмлэж, үүнийгээ өдөр
тутмын үйл ажиллагаандаа хэвшил болгосон.

8. 5С Хөтөлбөрийн үр нөлөө
Бүтээмж өсөлт
Чанарын сайжралт
Зардлын бууралт
Хугацаанд нийлүүлэлт
Аюулгүй эрүүл ажлын орчин
Ажиллагсдын ѐс суртахуун
Хэвийн бус байдлыг хурдан залруулах соѐл

9. 5С Хөтөлбөрийн амжилтын
түлхүүр хүчин зүйлс
1. Дээд удирдлагын тасралтгүй дэмжлэг.
2. 5С-ийн сургалтанд бүх ажилтнуудыг хамруулсан
байх
3. 5С-ийн хөтөлбөрт бүх ажилчид оролцох
4. 5С тодорхой хугацаанд зорилт тавьж хэрэгжүүлэн
дараагийн шатанд шилжих замаар хамгийн өндөр
ажлын байрны стандартыг бий болгох.

10. II хэсэг
5С
Lucy's Law of Lean.wmv - YouTube
https://www.youtube.com/watch?v=PK9Az9eBQOc

11. 5С хөтөлбөр нь
хүн бүрт хэрэгтэй
Ажлын байраа
зөв зохион
байгуулах 5
алхамт арга

12. 5С гэж юу вэ?
Хувийн соѐл, ажлын соѐлыг дээшлүүлэх
дараалласан алхамт арга юм.
Зорилго: - Ажлын байрыг зөвхөн цэвэрлэх бус,
Хувь хүний ухамсар, соѐл сахилга бат,
ажилд хандах хандлагыг төлөвшүүлэх
- Гэр бүл /Байгууллага/ Улс орны
хэмжээнд ажлын соѐлыг дээшлүүлэх

13. 5S буюу 5С
Япон Англи Монгол
Seiri Sort Cайн ангилан ялгах
Seiton Systematize Сайтар цэгцлэн,
зохион байгуулах
Seiso Sweep Сайхан цэвэрлэж,
цэмцийлгэх
Seiketsu Standardize Стандартчилан
хэвшүүлэх
Shitsuke Self-Discipline Сахилга батыг
төлөвшүүлэх

14. 5С-ийн алхмууд
3
Seiri /сейри Seiton / Сейтон
Ажлын байран дахь Хэрэгтэй зүйлсийг
хэрэггүй зүйлсийг авч хэрэглэхэд
ангилан, зайлуулах
хялбараар эмхэлж
цэгцлэх
Shitsuke / Шизуке
Ажлын зөв соѐл,
Seiketsu / Сейкэцү бүтээмжтэй ажиллах
Сейри, Сеитон, Сейсо-г ухамсар төлөвшүүлэх
давтан хйих замаар
тохилог, бүтээмжтэй Seiso / Сейсо
ажлын орчинг бий
болгох Ажлын байранд
ямарч бохир зүйл
байхгүй болтол
Бүтээмжтэй ажлын Орчинг бий болгох бүрэн цэвэрлэгээг
хийх
5С бол бүтээмж Дээшлүүлэлтийн
үндэс мөн

15. Сейри гэдэг нь
Хэрэгцээтэй ба хэрэгцээгүй зүйлийг тодорхой ялгаж салган
хэрэгцээгүй зүйлээ хаях.
Сейри гэдэг нь ангилах!
Шаардлагагүй эд зүйлээ зайлуулснаар
Үйлдвэр болон албан тасалгаанд нэмэгдэл талбай бий
болгох

16. Үр дүн: - Хэрэгцээгүй зүйлс
- Хуримтлагдхаас
сэргийлнэ.
- Цаг хэмнэнэ.
- Бухимдал багасна.
- Ажлыг хөнгөвчилнө.
- Зохион байгуулалт
сайжирна.

17. Сейтон гэдэг нь
 Хэрэгцээтэй зүйлийг эмхлэн цэгцэлж авч ашиглахад
Хялбар дөхөм, бэлэн байхаар байрлуулах хаягжуулах
Сейтон гэдэг нь цэгцлэх
Сейтонгийн үр дүнд аливаа юмыг эргэж хайх хугацаа
Нэг тэг рүү дөхөх бөгөөд ажлын бүтээмж нэмэгдэнэ.

18. Үр дүн:
- Цаг хэмнэнэ
- Хэрэгтэй зүйлээ хайж олох,
авахад хялбар болно.
- Түрүүлж ирснийг эхэлж
хэрэглэх үндэс бүрдэнэ.
- Ажлыг жигд хүндрэл
багатай гүйцэтгэнэ.
- Зохион байгуулалт
сайжирна.

19. 1
2

20. Before
After

21. Before
After

22. Before
After

23. Before
After

24. Сеитон
Before
After

25. Сеитон
чанарын үнэлгээний алба самбар
Before After

26. Сеитон
Захирлын туслахын өрөө
Before After

27. Before
After

28. Сейсо гэдэг нь
Ажлын байрыг бүрэн цэвэрлэж, цэмцийлгэх, өдөр тутмын
цэвэрлэгээ, хяналт юм.
Сейсо гэдэг нь цэвэрлэгээ!
Ажлынхаа байрыг бүхэлд нь цэвэрлэж, шал, машин, тоног
төхөөрөмж зэрэг нь огт тоосгүй, цэвэр цэмцгэр байлгахыг
хэлнэ. Цэвэрлэгээ бол маш системтэй байх хэрэгтэй.

29. Үр дүн:
- Хэвийн бус зүйлүүдийг
илрүүлэхэд хялбар болох
- Эрүүл мэндэд хоргүй ажлын
орчинг бүрдүүлэх
- Ажлын байрны аюулгүй байдлыг
хангах нөхцөлийг бүрдүүлэх
- Ажил хөнгөвчлөгдөх
- Машин, тоног төхөөрөмж, багаж
хэрэгслийн эвдрэл, гэмтлээс
урьдчилан сэргийлэх.

30. Сейкицү гэдэг нь
Ажлын байрны зохион байгуулалт, эмх цэгц, цэвэр
байдлыг хэвшүүлэх (буюу өмнөх 3 алхмын цикл)
Сейкицү гэдэг нь хэвшүүлэх!
Cейкицү бол Сеири, Сейтон, Сейсог хэрэгжүүлсэнээр
гарсан үр дүнг баталгаажуулж, ая тухтай, бүтээмж
өндөртэй, стандартчилагдсан аюулгүй ажиллагаатай
орчныг бий болгох үйл явц юм

31. Үр дүн нь
• Нягт нямбай, цэвэр цэмцгэр байдлыг
хэвшүүлнэ.
• Буруу үйлдлээс урьдчилан сэргийлнэ.
• Зүй бус зүйлийг амархан илрүүлнэ.
• Тэргүүн туршлага, санаачлагыг
стандартчилна.
• Хүмүүсийн хоорондын харилцааг
сайжруулна.

32. Шицуке гэдэг нь
Аливаа ажлын байранд өмнөх 4С-ийг хэнээр ч шахуулж
шаардуулалгүйгээр өөрийн ухамсраар хийж хэвших
Шицуке гэдэг нь төлөвшүүлэх!
Шицуке бол хүмүүсийн ажлын байрны дэг журмыг
ягштал мөрдөж сурах, байгууллагын соѐлыг төлөвшүүлэх
алхам юм.

33. Үр дүн нь
• Ажлын чанар сайжирна.
• Алжлын бүтээмж дээшилнэ.
• Сахилга батыг төлөвшүүлнэ.
• Байгууллага дахь бүх талуудын хамтын
ажиллагаа, хоорондын итгэлийг
сайжруулна.
• Бусдын хөдөлмөрийг хүндэтгэх ухамсрыг
дээшлүүлнэ.
• Байгууллагад ажлын таатай,
дулаан,тайван орчинг бүрдүүлнэ.

34. 5С-ийг хэрэгжүүлэх
арга техникүүд

35. Сеири
Алхам 1
• 5С хийгдээгүй байх үеийн зургийг авах
• Бүх фото зургуудаас он сартай нь
байрлуулах
• Хаана зураг авсан бодит байрлалаа
санах, тэмдэглэх

36. Сеири – алхам 2
* Хэрэггүй зүйлүүдээс хэрэгтэй зүйлсийг ялган ангилах,
* Хэрэгцээгүй зүйлсийг зайлуулах.
Ашиглах арга техник
• Улаан хуудас наадаг
• Ажлын байраа жижиг хэсгүүдэд хуваах ба
тэдгээрийг хариуцсан шалгагч нарыг
томилох
• Ажилтнууд хариуцсан ажлын байрны
хэрэгцээгүй зүйлийг ялгах
• Шалгагч нар хэрэгцээгүй зүйлийг дахин
шалгах.

37. Сейтон /Системчлэх эмхлэж
цэгцлэх/
1-р алхам: Байрлалыг тодорхойлох
2-р алхам: Эд зүйлсийг зөв байршуулах
3-р алхам: Хаягжуулах
5-р алхам: Ажлын бэлэн байдлыг хангах
4-р алхам: Аливаа саадыг арилгах

38. Сейтон /Ашиглах арга техник/
• Эхэлж орсныг эхэлж авах зарчим
• Байнга хэрэглэгддэг дэс дараалалын дагуу байнга хэрэглэгддэг зүйлсийг
байршуулах
• Системжилтэйгээр хаяглалтыг хийх
• Хамгийн багаас нь хамгийн их рүү гэсэн дэс дарааллаар хаяглах
• Эд юмсыг хялбархан танихын тулд тэмдэгт маркийг ашиглах

48. Сейсо /Сайн цэвэрлэж, цэмцийлгэх/
1-р алхам: Ажлын байрны үзлэг хийх
2-р алхам: Үзлэгийн дагуу цэвэрлэх
3-р алхам: Хариуцуулах
4-р алхам: Цэвэрлэгээний хуваарь гаргах
5-р алхам: Хянах, үнэлэх

51. Сейсо /Сайн цэвэрлэж, цэмцийлгэх/
Цэвэрлэгээний хуваарь
Талбай: А-1 Нэр: Тэрмөн
5 сар –Тэрмөн / 6 сар - Басбиш Цагийн хуваарь 80:30-08:45
№ Цэвэрлэх зүйлс Да Мя Лха Пү Ба
1 Ширээ А-1-1 ХХХ
2 Ширээний тавиурА-1-2 ХХХ
3 Компьютер А-1-3 ХХХ
4 Ширээ А-1-4 ХХХ
5 Цонх А-1-5 ХХХ
6 Шат А-1-6 ХХХ

52. Сейсо /Сайн цэвэрлэж, цэмцийлгэх/
Цэвэрлэгээний шалгах Цэвэрлэгээний дараалал
хуудас
• Цэвэрлэгээг өдөр бүрийн хэвшил • Өдөр бүр 15 минутын цэвэрлэгээг
болгох ѐстой. зуршил болгох
• Цэвэрлэгээ хяналттай байх ѐстой • Өдөр тутмын цэвэрлэгээ ба өдөр
• Засахад амархан зүйлийг шууд тутмын бус цэвэрлэгээний
хийх журмыг шийдвэрлэх
• Цэвэрлэгээний хуваарийг хийж ил • Өдөр бүрийн шалгах хуудсыг
тавих гаргах
• Шалгалтын дүнг мэдээлэх

53. Cеикецу /Стандартчилан сайн хэвшүүлэх/
Ажлын байр цаг үргэлж стандартын шаардлага хангасан эмх
цэгц зохион байгуулалттайгаар зөв байрлалд байлгах.
1-р алхам: Эхний 3С-г хэрэгжүүлэх талаар тавьсан бүх хүчин чармайлтаа бүү
сулруул
2-р алхам: Тогтмолжуулах
3-р алхам: Үүрэг, эрх, зайлшгүй мөрдөх дүрэм журмыг ил байрлуул
4-р алхам: Зөв хяналтыг тогтоох
5-р алхам: Хяналтыг тогтмолжуул,
гүйцэтгэлийн үнэлгээг ил тод дүгнэж,
мэдээлэх.

54. Cеикецу /Стандартчилан сайн хэвшүүлэх/
Үр дүнтэй болгох арга:
• Эхний 3С үр дүнтэй гүйцэтгэж
байна уу?
• 5С хөтөлбөрийн гүйцэтгэлийн
хяналт
• Бий болгосон стандартыг зөрчсөн
тохиолдолд залруулах арга зүйг
боловсруулан мөрдөх
• Баг хоорондын уралдааныг
дүгнэх
• Шагнал болон бусдад таниулан
урамшуулал зохион байгуулах

55. Cеикецу /Стандартчилан сайн хэвшүүлэх/
Шалгах хуудас:
- Ганцаараа шийдвэр гаргаж
болохгүй,
- Бүх ажилтнуудыг
оролцуулах
- Сөрөг мэдээлэл гаргахгүй
байх
- Баримтан дээр үндэслэсэн
байх
- Хүлээн зөвшөөрсөн дүнгээр
мэдээлэл гаргах.

56. Шизуке /Сайн сахилга батыг төлөвшүүлэх/
1-р алхам: Хэнээр ч шаардуулалгүй 3-р алхам: Ажлын байрны соѐлыг
өмнөх 4С-г гүйцэтгэж хэвших тасралтгүй дээшүүлж бүтээлч
санаачлагатай байх
2-р алхам: Байгууллагад мөрдөгдөж буй
дүрэм зааврыг чанд сахих, стандарт 4-р алхам: Аливаа асуудлын үндсэн
тогтоох шалтгааныг илрүүлэн шийдвэрлэж сурах
5-р алхам: Өөрөөс шалтгаалсан зөрчил
доголдлыг бүү гарга

57. Шизуке /Сайн сахилга батыг төлөвшүүлэх/
Арга техник:
- 5С хөтөлбөрийн сургалтыг явуулах
- “Why 5S” гэж гайхширч байгаа
шалтгааныг олох, шийдвэр гаргах
- 5С-ийн сарын аян, өдөр зохион
байгуулах
- 5С хөтөлбөрийн хайрцаг
- 5С аялал

58. 5С хөтөлбөрийн хайрцаг
Дэмжих арга зам Хэрэгжүүлэлт Үнэлгээ
5С ухуулга, сурталчилгаа 5С өдөр 5С зарлал
5С гэж юу вэ?
5С зурагт хуудас 5С судалгааны аялал 5С хяналт
5С тэмдэг 5С уралдаан 5С үнэлгээний дүрэм
5С туг далбаа 5С харьцуулсан зураг 5С шагнал
авалт хийх

65. Хатуу цаасаар хийсэн жааз

66. Хавтас

67. Номын сангийн ширээн дээр хогын сав
байрлуулсан

68. Эцэст нь
Завгүй тул
За эхлэе! Дэмжигч амжихгүй! Зугтаагч
Ямар ч байсан Яагаад 5С гэж!
эхлэх үү! Үгүйсгэгч
Дундыг баримтлагч
Ерөнхийдөө дэмжигч
дотроо удаашралтай
Эхлээд хэрэгжүүлье! Даван туулья!
Сургалтан дээр ерөнхий ойлголттой болох,
биеэрээ мэдрээд хэрэгжүүл
Хэрэгжүүлж байж анхны үр дүнг мэдрэнэ.

69. Дүгнэлт
- 5С (Сейри, Сейтон, Сейсо, Сэйкицү,
Шицүке)-ийн үндсэн алхамууд нь Сейри,
Сейтон, Сейсо гэдэг эхний 3С юм.
- Дараагийн 2С нь эхний 3С-ээ дадал болгох
зорилготой арга хэрэгсэл юм.
- 5С нь хүн бүр ажлын байрандаа тав тухтай
бүтээмжтэй ажиллахын үндэс суурь юм.
- Энэ бол байгууллагын хэмжээнд өндөр
бүтээмжийн төлөө эрмэлзэн тэмүүлэх
эрхэм дээд соѐл мөн.

70. “Хувь хүний
өөрчлөлтгүй юуг ч
өөрчилж чадахгүй”
W Edwards Deming

71. Амжилт хүсье