Drogë është cdo substancë e huaj kimike që ndryshon funksionimin e një sistemi biologjik. Shumë substanca mund të shërbejnë si droga, përfshirë qetësuesit e dhimbjeve, alkooli, nikotina, kafeina, ontibiotikët, drogat klinike dhe drogat e paligjshme psikoaktive. Psikofarmakologjia është shkenca e cila studion ndikimin e drogave psikoaktive te sjellja dhe njohja. Jo të gjitha drogat janë të paligjshme. Për shembull, kafeina (e cila gjendet në kafe ose në pijen “Coca-Cola”), nikotina (e cila gjendet në cigare) dhe alkooli teknikisht janë të gjitha droga të ligjshme edhe pse zakonisht nuk quhen të tilla. Barnat, si ato që shiten me recetë të lëshuar nga mjeku ashtu edhe ato që shiten pa recetë nëpër farmaci, janë droga të ligjshme të cilat na ndihmojnë të shërohemi nga sëmundjet, megjithëse edhe me to mund të abuzohet. Drogat e paligjshme janë droga të cilat janë kaq të dëmshme saqë vendet në mbarë botën kanë vendosur t’i vendosin nën kontroll.Këto vende kanë miratuar disa ligje ndërkombëtare, në formën e konventave të Organizatës së Kombeve të Bashkuara, të cilat përcaktojnë se cilat droga duhen vendosur nën kontroll. Të gjitha drogat të cilat trajtohen në këtë broshurë janë të paligjshme. Kjo do të thotë se, në përgjithësi, është kundër ligjit nëse mban, përdor ose shet droga të tilla në gjithë botën. Drogat, në përgjithësi, kanë disa emra me të cilët quhen në zhargonin e rrugës, dhe në këtë broshurë do të gjeni disa prej tyre.Megjithatë, nuk bëhet fjalë për një listë të plotë dhe drogat mund të kenë emra të tjerë në vendin apo në qytetin ku jetoni ju. Gjithashtu, këto emra mund të ndryshojnë edhe me kalimin e kohës. Emrat e drogave në zhargonin e rrugës nuk kanë lidhje me fuqinë apo pastërtinë e një droge. Të gjitha drogat e paligjshme kanë një efekt të menjëhershëm fizik, për të cilin mund të lexoni në këtë broshurë. Por drogat mund të pengojnë shumë edhe zhvillimin psikologjik dhe emocional, sidomos te të rinjtë. Në të vërtetë, drogat mund të shkatërrojnë potencialin e atyre që i përdorin, të cilin ata nuk mund ta rifitojnë kurrë më, sepse drogat kthehen në një lloj zëvendësuesi të mekanizmave që na duhen në jetë. Edhe pse drogat në këtë broshurë përshkruhen veçmas, ato shpesh përdoren së bashku.Kjo përzierje e drogave mund të ketë pasoja të rënda dhe të paparashikueshme për trupin dhe mendjen e përdoruesve. Së fundmi, duhet thënë se drogat turbullojnë aftësinë gjykuese të përdoruesve të tyre. Kjo do të thotë se shpesh përdoruesit e drogave marrin rreziqe më të mëdha, siç është, për shembull, seksi i pambrojtur. Kjo shkakton infeksion me hepatit ose HIV si edhe me sëmundje të tjera të transmetuara seksualisht.

1. Veshtrim i pergjithshem mbi
perdorimin dhe abuzimin me drogat

2. A jetojme ne nje shoqeri te
“varur nga drogat”?
90% e drogave te prodhuara konsumohen
nga 10% e popullsise amerikane dhe 70%
Evropiane.
Vleresohen me shume se 300 mil perdorues
Shumica e perdoruesve fillojne me duhan,
alkool dhe me pas me marijuane ne rinine e
hershme te tyre.

3. Impakti i perdorimit te droges ne shoqeri
????? Billion /Year!

4. Impakti i perdorimit te droges ne shoqeri
$246 Billion dollars/Year!

5. ….. kuptojmë çdo lloj substance
kimike që ndryshon funksionet e
organizmit
Drogat janë të llojeve të ndryshme, si nga
efektet që ato japin në organizëm por dhe
nga mënyra e përdorimit të tyre.
Çfarë kuptojmë me DROGË?

6. Drogat abuzive

7.  për të ndjer efektin pozitiv të drogës
 për të ndryshuar gjendjen shpirtërore
 për t’u ndjerë më mirë
 për të qenë ndryshe nga të tjerët
 për të ndjerë efektet “pozitive” që jep droga
 për të arritur kënaqësi më të madhe,
 për t’u bërë pjesë e grupit,
 kurioziteti
 dhimbje të ndryshme trupore
 si rezultat i dëmtimeve
 traumave fizike të ndryshme që mund të kenë patur në jetë.
Pse përdorim drogë?

8. Fazat e fillimit te droges
1. Perdorim rastesor dhe eksperimental
2. Perseritja ose perdorimi i rregullt
3. Abuzimi
4. Varesia
5. Rikthimi/Relapse

9. Varesia ndaj droges nuk ndodh vetem me nje proces

10. Faktoret dhe percaktuesit e abuzimit
me drogat
Drogat
• Vetite stimuluese te drogave
Mjedisi
• Faktoret social
Gjenetik
• Biologjik & Gjenetik
• Vecorite Psykologjike

11. Rruget e administrimit

12. Studimet ne kavie
A) Vetadministrimi
Droga sherben si nxites tek
kaviet.
Model i njejte varesie me
humanet.

13. Nese ndjehem mire,- „cfare te keqe ka“?
Me kalimin e kohes, nese nje perdorues vazhdon te
marre droge ne menyre abuzive, efektet
relaksuese te saj sa vijne dhe pakesohen, dhe ne
kete kohe droga behet nje domosdoshmeri per
personin i/e cila perdore, tashme, per nje aresye
te vetme dhe shume te thjeshte –
Te ndjehen normal si me pare!

14. marrjen e saj në mënyrë rastësore apo
eksperimentale,
Përdorimin dhe abuzimin
(pavarësisht pasojave negative social-shëndetsore)
abuzimi fillon dhe merr ‘kontrollin” mbi jetën e
përdoruesit.
Varësia ndaj drogave përfshin një sërë çrregullimesh të
mënyrës së sjelljes, të cilat mund të ndikojnë në
funksionimin normal të jetesës së një përdoruesi; si psh: në
jetën familjare, në vendin e punës, në komunitet dhe më
gjërë.
Varësia ndaj drogës?

15. JO!
Varësia ndaj drogave nuk është një sëmundje që
zhvillohet brenda një dite apo sa hap e mbyll sytë.
• Në përgjithësi karakterizohet nga faza dhe etapa të
caktuara, duke filluar që nga përdorimi eksperimental
dhe rastësor, abuzimi dhe deri tek momenti që droga
fillon dhe merr “kontrollin” mbi jetën e përdoruesit.
A jemi te varur prej saj?

16. Varesia ndaj droges fillon ne moshe te
hershme
1
10
100
Child Teen Young Adult Adult
67%
1.5% 5.5%
<12 12-17 18-25 >25
26%
FirstMarijuanaUse,(PercentofInitiates)

17. përdorimi dhe abuzimi për një kohë të gjatë
truri i personit që përdor drogë përshtatet me praninë e
saj në organizëm
për të marrë të njëjtin efekt duhen doza më të mëdha
“Varësia ndaj drogave është një sëmundje
kronike dhe rikthyese e trurit, që karakterizohet
nga një dëshirë e tepruar për të marrë dhe
përdorur drogë, pavarësisht dëmeve dhe
pasojave shëndetësore që shkaktohen nga ky
përdorim abuziv”
Çfarë është varësia ndaj drogës?

18. Ashtu si cdo semundje tjeter, rrezikshmeria per tu bere
vartes i substancave abusive ndryshon nga nje person tek
tjetri.
Ne pergjithesi, sa me shume riskues te kete nje individ, aq
me te medha jane shanset qe perdorimi i substancave
abusive prej tyre do te coje ne vartesi te personit qe e
perdor.
Faktoret mbrojtes reduktojne dukshem rrezikun qe nje
person te behet vartes ndaj substancave abusive.
Pse disa njerez behen vartes ndaj drogave dhe
te tjeret jo?

19. Jep ndryshime dhe shkakton
demtime te rendesishme te trurit,
nje pjese e te cilave dhe te
parikthyeshme
Shkenca mjeksore tregon qe perdorimi i
vazhdueshem i droges…

20. Truri njeriut

22. Truri nen efektin e droges

23. Perdorues Adiktiv TrajtuarNormal

24. Trekendeshi i varesise ndaj drogave
Varesia Psikologjike
Varesia fizike
Toleranca

25. Toleranca
 Pas riperdorimit te se njejtes
sasi droge, ajo eshte e
pamjaftueshme te jap
efektet e deshiruara si me
pare. Trupi kerkon sasi me
te medha droge.
 Pergjigja
kompesatore:AdaptimiDrug Dose
EFFECT
Normal
Tolerance

26. Toleranca ndaj droges
Shkaqet e saj:
1. Farmacokinetike ose metabolike
2. Farmacodynamic ose funksionale
3. Mjedisi apo sjellja

27. Varesia Fizike
 Simptomat fillojne pas nderprerjes se marrjes se
droges.
 Trupi kerkon te njejten sasi droge per te patur
funksionet normale.
 Shenjat e varesise ne pergjithesi jane te kunderta me
ato te efekteve te droges.
 Simptomat e terheqjes fizike sherbejne si stimul
negativ per rifillimin e droges.
 Pasojat varen nga lloji dhe menyra e eleminimit te
droges.
 Nuk eshte e njejte ne te gjitha llojet e droges.

28. Varesia Psikologjike
Kerkesa e vazhdueshme per droge.
• Pavaresisht pasojave negative.
• “Etur” per droge.
• Efektet e droges sherbejne si “nxites
pozitiv”.
• Faktor kryesor ne relapse
• Modeli “Pavlov”

29. Kombinimi i drogave/Abuzim i dyfishte
Shumica perdorin drogat ne kombinim me te tjera.
– Alcohol perdoret me cdo droge.
– Duhani (nicotine intake) me te njejten prevalent si
alkooli.
KUJTESE!
Trajtimi intoksimit, terheqjes apo overdozes kerkon
trajtim te dyfishte.

30. A eshte marrja e droges nje veprim i
vullnetshem?
PO!
Kur perdorimi i droges behet ne menyre te
vazhdueshme dhe „kontrollon“ trurin dhe
menyren e te sjellurit te personit qe e perdor,
aftesia e tij per te vet-kontrolloje perdorimin e
droges sa vjen dhe ulet si pasaoje e ndryshimeve
dhe demtimeve nga perdorimi i droges.

31. Faktoret mjedisor rrisin riskun per tu bere
vartes ndaj drogave
Familja
Shoqeria
Perdorimi ne moshe te re i drogave
Menyra e administrimit

32. Adapted from Volkow et al., Neuropharmacology,
DriveSaliency
Memory
Control
Truri normal
NO
GO
Truri nje perdoruese
Drive
Memory
Control
GOSaliency
Pse eshte i veshtire te trajtohet?
Sepse prek njekohesisht shume funksione te trurit

33. Trajtimi i varesise ndaj drogave nuk eshte i
thjeshte
Trajtim farmakologjik
(Medikamente)
Dhe jo vetem me nje strategjiDhe jo vetem me nje strategji
Terapite per ndryshimin e
sjelljes
Sherbime
sociale
Sherbime mjeksore

34. Sherimi i plote eshte i veshtire
Por i mundshem …

35. duhet te kemi te qarteduhet te kemi te qarte
OBJEKTIVIN KRYESOR!OBJEKTIVIN KRYESOR!
Abstinenca
Terapi mbajtese,
nderhyrje psiko-
sociale
Ne trajtim …Ne trajtim …

36. Zvogelimi demit
Ne aspektin e Shendetit Publik, termi Zvogelimi i Demit, perdoret
per te pershkruar nje koncept i cili ka per qellim te parandaloje ose
zvogeloje pasojat negative shendetesore te shoqeruara me sjellje te
caktuara.
Ndersa ne lidhje me injektimin e droges, komponentet dhe
strategjite e Zvogelimit te Demit kane per qellim te parandalojne
transmetimin e infeksionit HIV/HepB&C i cili ndodh kryesisht
permes shkembimit te shiringave dhe materialeve te tjera te
perdorura per injektim.

37. Programet e Shkembimit te Shiringave
Siguron qe te gjithe perdoruesit e drogave me injektim te kene
lehtesi marrjeje te shiringave sterile apo mjeteve te tjera te
injektimit te sigurte, si psh: filtra, safety box apo ujin perzjeres.
Gjithashtu: mbledhja e shiringave te perdorura ne bokse plastike,
pajisja e zonave te injektimit me boxe te tilla.
Edukimin e perdoruesve te droges per te mos hedhur shiringat
apo aget te perdorura per injektim ne mjedise publike, pasi jane
dhe mbeten burim potencial per cpime aksidentale te personave
jo perdorues dhe rrisin riskun e infektimit me HIV apo HEP B/C
apo infeksione te tjera bakteriale.

38. Trajtimi me Terapi Zevendesuese
: Metadoni dhe Buprenorphine.
– mbajtja e personit perdorues “ te paster” apo
abstinent ndaj perdorimit te drogave, situate e cila
sjell ndjeshem permerisimin jo vetem te gjendjes se
tyre shendetesore, por dhe ate ekonomike dhe
sociale.
Programet e Trajtimit reduktojne ndjeshem praktikat e pasigurta
te perdorimit te droges me injektimi si dhe ne te njejten kohe
ulin ndjeshme rrezikun e infeksionit HIV (lidhur me
shkembimin e shiringave)

39. Terapia detoxifikuese
Shplarja e organizmit nga toksinat e
mbledhura nga perdorimi droges.
Trajtimi per mbajtjen ne kontroll te
dhimbjeve te shkaktuara nga abstinenca
Seanca keshillimi

40. Programet ndihmese
Vet-ndihmes (AA/NA/CA)
Keshillimi ne grup
Keshillime individuale
Keshillime ne cift
Programe residenciale

41. A ka zgjidhje?
Perdorimi i drogave ulet kur ato kuptohen dhe
perceptohen si te demshme.
Parandalimi eshte mjeti me i mire qe kemi sot
ne luften kunder perdorimit dhe abuzimit me
drogat.