Εργάστηκαν οι μαθήτριες της Β' Λυκείου: Μαρία Αρνίδη, Έλενα Κωνσταντοπούλου, Ιωάννα Παυλοπούλου, Όλγα Τόκη και Σοφία Χυτήρη 2013-14

1. Ομϊδα: Somnium: Μαρία Αρνίδη, Έλενα
Κωνςταντοποφλου, Ιωάννα Παυλοποφλου, Όλγα Τόκη
και Σοφία Χυτήρη
΢χολικό ϋτοσ 2013-2014
Τπεύθυνη καθηγότρια: κ. Κριπαροπούλου
1. ΢χολειό Summerhill
2. Μοντεςςοριανϊ ςχολεύα

2. ΑΝΣΙ΢ΤΜΒΑΣΙΚΑ ΢ΧΟΛΕΙΑ
Η ομϊδα μασ αςχολόθηκε με τα αντιςυμβατικϊ ςχολεύα που
υπϊρχουν ςτην Ελλϊδα αλλϊ και ςε χώρεσ του εξωτερικού.
΢πουδαύοι παιδαγωγού όπωσ η Μαρύα Μοντεςςόρι και ο Α.S.Neil
εμπνεύςτηκαν την δημιουργύα αυτών των πρωτοποριακών ςχολεύων
που λειτουργούν με τελεύωσ διαφορετικϋσ μεθόδουσ διδαςκαλύασ ςε
ςχϋςη με τα υπόλοιπα ςχολεύα.
Αυτοκριτικό:
Η ςυνεργαςύα μεταξύ των μελών τησ ομϊδασ όταν αρμονικό. Σα ϊτομα
προςϋφεραν ιςότιμα ςτην εργαςύα και ςτην ϋρευνα πϊνω ςτο θϋμα αλλϊ και
μϋςα ςτην τϊξη. Χωριςτόκαμε ςε δύο ομϊδεσ ώςτε να διερευνόςουμε καλύτερα
το υποθϋμα που μασ ανατϋθηκε. Επιπρόςθετα θα όταν καλό να τονύςουμε ότι η
γενικότερη παρουςύα των μελών τησ ομϊδασ όταν εποικοδομητικό καθώσ
ςυνϋβαλαν ςε μεγϊλο βαθμό ςτην εμβϊθυνςη του θϋματοσ. Σϋλοσ χρειϊζεται να
επιςημϊνουμε ότι χρειϊςτηκε να καταβϊλουμε ςκληρό προςπϊθεια ώςτε να
πετύχουμε τον ςτόχο μασ, Δηλαδό την πολύπλευρη γνώςη πϊνω ςτο θϋμα.

3. SUMMERHILL
To παλαιότερο δημοκρατικό ςχολεύο, που λειτουργεύ μϋχρι και ςόμερα, εύναι
το ΢ϊμερχιλ (Summerhill), με ϋδρα ςτο ΢ϊφολκ (Suffolk) τησ Αγγλύασ, το
οπούο ωςτόςο ιδρύθηκε ςτη Γερμανύα το 1921. Οικοτροφεύο για παιδιϊ ωσ την
ηλικύα των 16, ϋγινε διϊςημο γιατύ τα παιδιϊ μπορούςαν να παρακολουθούν
τα μαθόματα προαιρετικϊ, να κϊνουν μπϊνιο γυμνϊ και να καπνύζουν
ελεύθερα. Η αποτελεςματικό του αυτοδιούκηςη από εβδομαδιαύο ςχολικό
ςυμβούλιο προςωπικού και μαθητών υπόρξε για καιρό αγνοημϋνη. Τπόρξε
επύςησ η ϋμπνευςη για πολλϊ ςύγχρονα δημοκρατικϊ ςχολεύα. O ιδρυτόσ A.S.
Neill (1883-1973) όταν εκπαιδευτικόσ και ςυγγραφϋασ. Τποςτόριζε ότι τα
παιδιϊ ϋχουν δικαιώματα, ότι δεν ανόκουν ςε γονεύσ και καθηγητϋσ και ότι
εύναι ϋγκλημα να τα χτυπϊσ και ςοβαρό λϊθοσ να τα εξαναγκϊζεισ να κϊνουν
πρϊγματα που δεν θϋλουν (εκτόσ αν ϋτςι προςτατεύεισ ϊλλουσ). Οι ιδϋεσ του
αυτϋσ, που ςτην εποχό του θεωρόθηκαν αναρχικϋσ, βρύςκονται ςόμερα ςτην
Διακόρυξη των Δικαιωμϊτων του Παιδιού. ΢ύμφωνα με την εφημερύδα
Times, ο Neill εύναι ϋνασ από τουσ δώδεκα κορυφαύουσ Βρετανούσ
παιδαγωγούσ τησ χιλιετύασ.

4. Πολιτικό
Παρϋχει επιλογϋσ και ευκαιρύεσ που επιτρϋπουν ςτα παιδιϊ να αναπτύςςονται
με το δικό τουσ ρυθμό και να ακολουθόςουν τα δικϊ τουσ ενδιαφϋροντα. Σο
Summerhill δεν ςτοχεύει να παρϊγει ςυγκεκριμϋνουσ τύπουσ νϋων ανθρώπων,
με ςαφεύσ και καθοριςμϋνεσ δεξιότητεσ ό γνώςεισ, αλλϊ ςτοχεύει ςτο να
παρϋχει ϋνα περιβϊλλον ςτο οπούο τα παιδιϊ μπορούν να καθορύςουν ποιοι
εύναι και τι θϋλουν να γύνουν.
Επιτρϋπει ςτα παιδιϊ να εύναι ελεύθερα από ό,τι εύναι υποχρεωτικό ό
επιβεβλημϋνο, επιτρϋποντϊσ τουσ να αναπτύξουν τουσ δικούσ τουσ ςτόχουσ
και να ϋχουν την αύςθηςη του επιτεύγματοσ. Σα παιδιϊ πρϋπει να εύναι
απαλλαγμϋνα από την πύεςη που τουσ αςκεύται να ςυμμορφωθούν με τεχνητϊ
πρότυπα επιτυχύασ, τα οπούα βαςύζονται ςτισ κυρύαρχεσ θεωρύεσ περύ
εκπαύδευςησ παιδιών και ακαδημαώκών επιδόςεων
Επιτρϋπει ςτα παιδιϊ να εύναι απολύτωσ ελεύθερα να παύξουν όςο θϋλουν. Σο
δημιουργικό και εφευρετικό παιχνύδι εύναι ϋνα ουςιαςτικό μϋροσ τησ παιδικόσ
ηλικύασ και τησ ανϊπτυξησ. Σο αυθόρμητο, φυςικό παιχνύδι δεν πρϋπει να
υπονομεύεται ό να κατευθύνεται από τουσ ενόλικεσ ςε μια «μαθηςιακό
εμπειρύα» για τα παιδιϊ. Σο παιχνύδι ανόκει ςτο παιδύ.

5. Επιτρϋπεται ςτα παιδιϊ να βιώςουν το πλόρεσ φϊςμα των ςυναιςθημϊτων
τουσ χωρύσ την κρύςη και την παρϋμβαςη ενόσ ενόλικα. Η ελευθερύα να
λαμβϊνουν αποφϊςεισ περιλαμβϊνει πϊντα τον κύνδυνο και την πιθανότητα
αρνητικών αποτελεςμϊτων. Προφανεύσ αρνητικϋσ ςυνϋπειεσ, όπωσ εύναι η
ανύα, το ϊγχοσ, ο θυμόσ, η απογοότευςη και η αποτυχύα αποτελούν
απαραύτητο μϋροσ τησ ατομικόσ ανϊπτυξησ.
Επιτρϋπεται ςτα παιδιϊ να ζουν ςε μια κοινότητα που τουσ ςτηρύζει, για την
οπούα εύναι τα ύδια υπεύθυνα. ΢την κοινότητα αυτό ϋχουν την ελευθερύα να
εύναι ο εαυτόσ τουσ και ϋχουν τη δύναμη να αλλϊξουν τη ζωό τησ κοινότητασ
μϋςω δημοκρατικών διαδικαςιών.

6. Περιςςότερα για το Summerhill:
• Όλα τα μϋλη τησ κοινότητασ, ενόλικεσ και παιδιϊ, ανεξϊρτητα από την ηλικύα
τουσ, εύναι ύςοι ςτο πλαύςιο αυτόσ τησ διαδικαςύασ. ΢το Summerhill τα παιδιϊ
εύναι ελεύθερα να κϊνουν ό, τι επιλϋξουν, εφόςον δεν παραβιϊζουν την
ελευθερύα των ϊλλων ανθρώπων. Αυτόσ εύναι ϋνασ από τουσ θεμϋλιουσ λύθουσ
τησ φιλοςοφύασ του Summerhill. ΢τη ςχολικό ΢υνϋλευςη ςυζητιούνται
καθημερινϊ ζητόματα και αλλϊζουν ό ορύζονται νϋοι κανόνεσ. Επύςησ υπϊρχει
ϋνα μϋροσ τησ ςυνϊντηςησ, κατϊ το οπούο μϋλη τησ κοινότητασ μπορούν να
προςφεύγουν κατϊ ϊλλων μελών τησ κοινότητασ. Έτςι, ςε περύπτωςη που
χρηςιμοποιόςω το ποδόλατό ςασ χωρύσ να ςασ ρωτόςω, μπορεύτε να
προςφύγετε ςτη ΢υνϋλευςη και πιθανότατα θα μου επιβληθεύ το ςτϊνταρ
πρόςτιμο των 50 πόντων. Αν ρύξετε ςκουπύδια κϊτω, τότε εγώ θα προςφύγω
εναντύον ςασ ςτη ΢υνϋλευςη. Η ςτϊνταρ ποινό για αυτό εύναι πρόςτιμο
εργαςύασ διϊρκειασ 15 λεπτών.

7. ΜΟΝΣΕ΢΢ΟΡΙΑΝΑ ΢ΧΟΛΕΙΑ
Η Μαρύα Μοντεςςόρι γεννόθηκε ςτην Ιταλύα. Έφτιαξε παιδαγωγικό
υλικό, προςαρμοςμϋνο ςτισ ανϊγκεσ του παιδιού για όλα τα μαθόματα.
Δημιούργηςε μόνη τησ εποπτικϊ μϋςα διδαςκαλύασ και παιδαγωγικό υλικό για να
γύνονται μϋςω των αιςθόςεων κατανοητϊ τα μαθόματα του ςχολεύου. Ακόμα και
παιδιϊ με χαμηλό δεύκτη νοημοςύνησ, ϋμπαιναν ςιγϊ - ςιγϊ ςτισ κανονικϋσ τϊξεισ
του ςχολεύου, καθώσ απελευθερωνόταν το πνεύμα και η ψυχό τουσ. Ο ςεβαςμόσ
ςτην προςωπικότητα του παιδιού εύναι η πρώτη αρχό τησ μεθόδου. Και ϋπειτα : η
ελευθερύα που θα βγει από την πειθαρχύα. Η μϊθηςη μϋςω τησ ϋρευνασ, που θα
δώςει τη χαρϊ για τη δουλειϊ και την ικανοπούηςη για το αποτϋλεςμα. Ικανόσ
ϊνθρωποσ ύςον ευτυχόσ ϊνθρωποσ. Ζωντανϊ παιδιϊ, ικανϊ, όρεμα, με ψυχικό υγεύα,
ςυγκεντρωμϋνα, λογικϊ, ϋτοιμα να ςυνεργαςτούν για την αντιμετώπιςη κϊθε
προβλόματοσ. Παιδιϊ ελευθερωμϋνα, που ξϋρουν να ςυνομιλούν με ςεβαςμό και
κατανόηςη ςαν ύςοσ προσ ύςο. Απαλλαγμϋνα από τη δυςτροπύα, ακόμα και όταν η
φύςη τουσ ϋδωςε μικρϋσ δυνατότητεσ Αυτϊ εύναι χαρακτηριςτικϊ των παιδιών ενόσ γνόςιου
Μοντεςςοριανού ΢χολεύου, όταν και η οικογϋνεια ςυνεργϊζεται μαζύ του.
•

8. Βαςικϋσ αρχϋσ των αντιλόψεων τησ
Μοντεςςόρι
1)
2)
3)
4)
5)
6)
Μην αγγύζετε ϋνα παιδύ παρϊ τη θϋληςη του.
Μην μιλϊτε με ϊςχημο τρόπο ςε ϋνα παιδύ και μην χρηςιμοποιεύτε ϊςχημα
λόγια όταν αναφϋρεςτε ςε αυτό κατϊ την απουςύα του.
Επικεντρωθεύτε ςτο να ενιςχύςετε και να βοηθόςετε να αναπτυχθούν τα
θετικϊ ςτοιχεύα και οι υπϊρχουςεσ ικανότητεσ του παιδιού ώςτε να μην
αφόνουν χώρο για το ”κακό”.
Βοηθόςτε το να ςυμμετϋχει ενεργϊ ςτην προετοιμαςύα του περιβϊλλοντοσ
μϊθηςησ. Αφιερώςτε ςχολαςτικό και ςυνεχό φροντύδα ςε αυτό. Βοηθόςτε το
παιδύ να ςυνϊψει εποικοδομητικό ςχϋςη με το περιβϊλλον του. Δεύξτε του το
περιβϊλλον μϋςα ςτο οπούο κρύβονται τα μϋςα που θα βοηθόςουν την
ανϊπτυξη του και υποδεύξετε του την κατϊλληλη χρόςη τουσ.
Να εύςτε πϊντα ϋτοιμοι να ανταποκριθεύτε ςτο κϊλεςμα ενόσ παιδιού που
ϋχει την ανϊγκη ςασ και πϊντα να ακούτε και να απαντϊτε ςτο παιδύ που ςασ
απευθύνεται.
΢εβαςτεύτε το παιδύ που κϊνει κϊτι λϊθοσ και μπορεύ αργότερα να εντοπύςει
μόνο του το λϊθοσ και να διορθωθεύ, αλλϊ να διακόψετε ϊμεςα και ρητϊ κϊθε
καταχρηςτικό χρόςη του περιβϊλλοντοσ και κϊθε κύνηςη που μπορεύ να θϋτει
ςε κύνδυνο το παιδύ, το περιβϊλλον του ό τουσ ϊλλουσ.

9. 7) ΢εβαςτεύτε το παιδύ τη ςτιγμό που ξεκουρϊζεται ό τη ςτιγμό που παρακολουθεύ
ϊλλουσ να εργϊζονται ό όταν ςυλλογύζεται τι ϋχει κϊνει ό τι θϋλει να κϊνει. Μην
το κατευθύνετε ούτε να το αναγκϊζετε ςε ϊλλεσ μορφϋσ δραςτηριοτότων.
8) Βοηθόςτε το παιδύ που βρύςκεται ςε αναζότηςη κϊποιασ δραςτηριότητασ και
δεν μπορεύ να βρει τι θϋλει να κϊνει.
9) Να εύςτε ακούραςτοι ςτο να επαναλαμβϊνετε αυτό που θϋλετε ςτο παιδύ που
αρνόθηκε λύγο νωρύτερα να ςασ ακούςει, να βοηθϊτε το παιδύ να αποκτόςει
ό, τι δεν ϋχει ακόμη κατακτόςει και να ξεπερϊςει τισ όποιεσ δυςκολύεσ του.
Κϊνετε το δημιουργώντασ το μαθηςιακό περιβϊλλον με φροντύδα, εξοπλιςμϋνοι
με αυτοςυγκρϊτηςη και ςιωπό, χρηςιμοποιώντασ όπια λόγια και γεμϊτη αγϊπη
παρουςύα. Κϊνετε αιςθητό την παρουςύα ςασ ςτο παιδύ που βρύςκεται ςε
αναζότηςη και αποςταςιοποιηθεύτε από το παιδύ που ϋχει βρει τισ απαντόςεισ
του.
10) Πϊντα να ςυμπεριφϋρεςτε ςτο παιδύ χρηςιμοποιώντασ τουσ καλύτερουσ
τρόπουσ ςασ και να του προςφϋρετε τον καλύτερο εαυτό ςασ .

10. Σρόποι Λειτουργύασ
Σα ΜΟΝΣΕ΢΢ΟΡΙΑΝΑ ΢ΧΟΛΕΙΑ ιδρύθηκαν το 1956, λειτούργηςαν μϋχρι το
1960ςτο Καλαμϊκι και μετϊ ςτα Πατόςια. Από το ΢επτϋμβριο του 1976
λειτουργούν ςε κτύριο που χτύςτηκε, ειδικϊ για ςχολεύο, ςτη Βαρυμπόμπη (18
χιλιόμετρα βόρεια από την Ομόνοια), ςε περιοχό με πολύ πρϊςινο, μακριϊ από
το τςιμϋντο τησ πόλησ.
Ακολουθεύ τισ Αρχϋσ τησ Μαρύασ Μοντεςςόρι :
α)προςαρμογό ςτην εξϋλιξη
β) αποφυγό των μεγϊλων ςυγκροτημϊτων, τα οπούα δεν προςφϋρονται για τισ
μικρϋσ ηλικύεσ.
Σο ςχολεύο ϋχει περιοριςμϋνεσ θϋςεισ. Σο Μοντεςςοριανό ςύςτημα που ακολουθεύ
το ςχολεύο δουλεύει με βϊςη τισ αρχϋσ των ςχολεύων εργαςύασ. Σο
παιδαγωγικό υλικό εύναι ο επιςτημονικόσ τρόποσ εμπϋδωςησ των γνώςεων.
Σισ δύο ώρεσ που τα παιδιϊ δουλεύουν με το υλικό, ατομικϊ ό ςε ομαδούλεσ 23 παιδιών, κατανοούν πλόρωσ αυτό που δύδαξε ο εκπαιδευτικόσ και λύνουν
ατομικϊ τισ απορύεσ τουσ, οργανώνοντασ ϋτςι τη νόηςό τουσ. Σο υλικό δύνει
ςτο παιδύ δυνατότητεσ για ϊςκηςη αλλϊ και για ϋλεγχο των λαθών του.