3. «Ω: Παραδεχόμαςτε πωσ με κανζναν τρόπο δεν πρζπει να
αδικοφμε με τθ κζλθςι μασ ι ςε μερικζσ περιπτϊςεισ μποροφμε
να αδικοφμε και ςε άλλεσ όχι; Ή παραδεχόμαςτε πωσ θ αδικία ςε
καμιά περίπτωςθ δεν είναι τίμιο, μα οφτε θκικό πράγμα, όπωσ
ςυμφωνιςαμε πολλζσ φορζσ ςτα περαςμζνα χρόνια; […] Ή μιπωσ
αναντίρρθτα ζτςι είναι, όπωσ ακριβϊσ το δεχόμαςτε τότε, είτε
ςυμφωνεί είτε δε ςυμφωνεί ο πολφσ ο κόςμοσ; Και είτε
παρουςιαςτεί ανάγκθ να πάκουμε εμείσ χειρότερα απ’ αυτά είτε
και ελαφρότερα, όμωσ πραγματικά θ αδικία γι’ αυτόν που τθν
κάνει δεν είναι πάντοτε και κακό και άςχθμο πράγμα; Σο
παραδεχόμαςτε αυτό ι όχι;
ΚΡ: Σο παραδεχόμαςτε.
Ω: Δεν πρζπει λοιπόν να αδικοφμε ποτζ και με κανζναν τρόπο.
ΚΡ: Ποτζ, βζβαια.
Ω: Άρα, ακόμθ και όταν αδικείται κανείσ, δεν πρζπει να
ανταποδίδει τθν αδικία, όπωσ νομίηει ο πολφσ ο κόςμοσ, αφοφ
βζβαια δεν πρζπει να αδικοφμε ποτζ και με κανζναν τρόπο».
Πλάτων, Κρίτων, 49a4-d
ΠΡΟΣΤΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ
ΛΤΚΕΙΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ ΧΟΛΗ Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ 3
ΜΤΡΝΗ
4. • Πόςεσ απόψεισ διατυπϊνονται γφρω από το ηιτθμα
τθσ αδικίασ;
• Ποιεσ είναι αυτζσ; Να τισ αναδιατυπϊςετε με δικά
ςασ λόγια.
• Ποια άποψθ υποςτθρίηει ο ωκράτθσ;
• Ποια προχπόκεςθ απαιτείται προκειμζνου να γίνει
αποδεκτι θ άποψθ του ωκράτθ;
• Ποια ζνςταςθ κα μποροφςε να διατυπϊςει κάποιοσ
για να αντικροφςει τον ωκράτθ; Πριν απαντιςετε
διαβάςτε και το εξισ:
«Αλικεια από τθν εδϊ πλευρά των Πυρθναίων,
ψζμα από τθν εκεί» (Pascal, Pensees)
ΠΡΟΣΤΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ
ΛΤΚΕΙΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ ΧΟΛΗ Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ 4
ΜΤΡΝΗ
5. Νζα ερωτιματα
• Μιπωσ τελικά είναι αδφνατον να υπάρχει μια λογικι
ιεραρχία καλϊν και κακϊν;
• Μιπωσ τελικά θ ποικιλία αποδεικνφει πωσ οι αξίεσ
είναι ςχετικζσ και επομζνωσ δεν μπορεί να ιςχφει
κανζνα θκικό κριτιριο;
• Η ςφγχρονθ παγκοςμιοποιθμζνθ και
πολυπολιτιςμικι κοινωνία ενιςχφει ι όχι αυτι τθν
άποψθ;
• Σι κινδφνουσ εγκυμονεί μία τζτοια άποψθ;
ΠΡΟΣΤΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ
ΛΤΚΕΙΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ ΧΟΛΗ Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ 5
ΜΤΡΝΗ
6. Μποροφμε να αναιρζςουμε τον θκικό ςχετικιςμό;
Και αν ναι, πϊσ; Ασ μελετιςουμε τα παρακάτω
κείμενα και ασ αναηθτιςουμε επιχειριματα.
ΠΡΟΣΤΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ
ΛΤΚΕΙΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ ΧΟΛΗ Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ 6
ΜΤΡΝΗ
7. «Η βακφτερθ ςχετικότθτα ςτθν οποία πιςτεφουν μερικοί άνκρωποι
ςθμαίνει ότι τα βαςικότερα κριτιρια του ςωςτοφ και του ςφάλματοσ
- όπωσ αν είναι ι δεν είναι ςωςτό να ςκοτϊςεισ ι ποιεσ κυςίεσ
απαιτείται να κάνεισ για τουσ άλλουσ -εξαρτϊνται απόλυτα από τα
κριτιρια που γίνονται αποδεκτά ςτθν κοινωνία που ηοφμε.[...] Μου
είναι δφςκολο να το πιςτζψω αυτό, κυρίωσ επειδι είναι πάντοτε
δυνατόν να αςκοφμε κριτικι ςτισ αποδεκτζσ αρχζσ τθσ κοινωνίασ μασ
και να τισ κεωροφμε θκικά λανκαςμζνεσ. Αν το κάνουμε όμωσ αυτό,
πρζπει να απευκυνόμαςτε ςε μια πιο αντικειμενικι αρχι, ςτθν ιδζα
του πραγματικά ορκοφ ι ςφάλματοσ, που ίςωσ αντιτίκεται ς’ αυτό
που πιςτεφουν οι πιο πολλοί. Είναι δφςκολο να ποφμε ποια είναι
αυτι, αλλά είναι μια ιδζα που τθν καταλαβαίνουν οι περιςςότεροι,
εκτόσ και αν είμαςτε δουλικοί οπαδοί αυτϊν που λζει θ κοινότθτα».
(Thomas Nagel, Θεμελιϊδθ φιλοςοφικά προβλιματα)
ΠΡΟΣΤΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ
ΛΤΚΕΙΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ ΧΟΛΗ Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ 7
ΜΤΡΝΗ
8. «Πράττε ζτςι, ϊςτε να χρθςιμοποιείσ τθν ανκρωπότθτα, τόςο ςτο
πρόςωπο ςου όςο και ςτο πρόςωπο του άλλου ανκρϊπου,
πάντα ταυτόχρονα ωσ ςκοπό και ποτζ μόνο ωσ μζςο».
(Ι. Καντ, Τα κεμζλια τθσ μεταφυςικισ των θκϊν)
«Η θκικι διζπεται από οριςμζνεσ ςτακερζσ, ζχει κάποιον ενιαίο
πυρινα, οριοκετείται από κοινοφσ άξονεσ που ςυνιςτοφν
οικουμενικζσ θκικζσ αρχζσ παράλλθλα με τισ κοινωνικζσ και
πολιτιςμικζσ αξίεσ. Η ςυνάρτθςι τθσ με τθν ορκολογικότθτα, το
αίτθμα τθσ κακολικότθτασ και τθσ αμερολθψίασ, το ενδιαφζρον
για τον άλλον, θ προϊκθςθ τθσ κοινωνικισ αρμονίασ με επιβολι
αυτοπεριοριςμϊν και καταδίκθ αντικοινωνικϊν πράξεων και θ
περιχαράκωςθ τον “ευ ηθν”, μιασ ηωισ που να ζχει νόθμα,
αποτελοφν ςτακερζσ τθσ θκικισ πράξθσ».
(Μ. Δραγϊνα-Μονάχου, Σφγχρονθ θκικι φιλοςοφία)
ΠΡΟΣΤΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ
ΛΤΚΕΙΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ ΧΟΛΗ Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ 8
ΜΤΡΝΗ
9. «Η βάςθ τθσ θκικισ είναι θ πίςτθ ότι το καλό και το
κακό ςε ςυγκεκριμζνουσ ανκρϊπουσ (ι ηϊα) είναι καλό
ι κακό όχι μόνο από τθ δικι τουσ ςκοπιά, αλλά από μια
γενικότερθ ςκοπιά τθν οποία μπορεί να καταλάβει κάκε
ςκεπτόμενο άτομο. Αυτό ςθμαίνει ότι ο κακζνασ ζχει
λόγουσ να εξετάηει όχι μόνο τα δικά του ςυμφζροντα,
αλλά και τα ςυμφζροντα των άλλων προκειμζνου να
αποφαςίςει τι κα κάνει».
(Thomas Nagel, Θεμελιϊδθ φιλοςοφικά προβλιματα)
ΠΡΟΣΤΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ
ΛΤΚΕΙΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ ΧΟΛΗ Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ 9
ΜΤΡΝΗ
10. 3θ Τποενότθτα
Είναι τελικά τα κίνθτρα τθσ ανκρϊπινθσ
ςυμπεριφοράσ κακαρά εγωιςτικά;
ΠΡΟΣΤΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ
ΛΤΚΕΙΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ ΧΟΛΗ Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ 10
ΜΤΡΝΗ
12. • Ποια είναι τα κίνθτρα τθσ καλισ ςυμπεριφοράσ του
«γιου»;
• Ποιεσ εκφράςεισ του είναι αυτζσ που αποκαλφπτουν τα
κίνθτρά του;
• Πϊσ αυτό κα μποροφςε να αξιοποιθκεί από όςουσ
ενίςτανται για τθ δυνατότθτα θκικισ ςκζψθσ και πράξθσ;
• Διαβάςτε το παρακάτω απόςπαςμα:
«Μζςα μασ υπάρχει κάτι από το περιςτζρι, κακϊσ και
ςτοιχεία από τον λφκο και το ερπετό».
(Ντζιβιντ Χιουμ Έρευνα για τισ αρχζσ τθσ Ηκικισ,)
• Κατά τθν άποψι ςασ το παραπάνω απόςπαςμα ενιςχφει
τον ςκεπτικιςμό όςων αμφιςβθτοφν τθ δυνατότθτα
θκικισ ςκζψθσ και πράξθσ;
• Ποιο είναι το φιλοςοφικό νόθμα τθσ διατφπωςθσ:
«αγάπα τον πλθςίον ςου ωσ ςεαυτόν»; Πϊσ ςυςχετίηεται
με το κζμα μασ;
ΠΡΟΣΤΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ
ΛΤΚΕΙΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ ΧΟΛΗ Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ 12
ΜΤΡΝΗ