5. blokea

1. ERRUSIAR BALLETAK.
DIAGILEV (Balleten enpresaburua) ETA NIJINSKI (dantzaria)

2. Errusiar Balletak:
- 1909 urtetik 1929 urtera iraundu zuten.
- Errusiako dantzaririk hoberenak eta disziplinatuenak.
- Obrak: kalitatezkoak, garaierako aurreratuak eta probokatzaileak.
- XX. mendearen hasierako artistarik ospetsuenek hartu zuten parte; dantzari,
koreografo, musikari, diseinugile, margolari...
- Arte-sormena eta esperimentazioa bultzatuz, ikuskizunik harrigarrienak sortu
zituzten.
- Arte eszenikoen munduan era bateko berrikuntza suposatu zuten.

3. Bildu zituen artistarik ezagunenak:
 Ballet- dantzariak: Vaslav Nijinski. (ondoren dago informazioa), Anna Pavlova, Michel
Fokine…
 Koreografoak: Michel Fokine, Leonide Massine…
 Konpositoreak: Zenbait konpositore famatu egin zuten balleterako musika Diagilevevek
eskatuta; Debussy, Maurice Ravel, Erik Satie, Stravinsky, Rimski-Korsakov, Manuel de
Falla…
 Diseinugile eta Ikus-artistak: Matisse, Picasso, Braque, Derain, Natalia Goncharova
(Errusia 1881 – Paris 1962. Kubo-futurismoko margolari ospetsua izan zen -Abanguardia
Errusiarra- Jantziak eta eszenarioak diseinatu zituen balleterako) Laurencien, Jean
Cocteau edo Chanel hartu zuten parte haien eszenografia eta jantzietan. Baita Bakst eta
Benois (Diagileven lagunak ikasle garaietatik)

4. - Diagilev eta Nijinskiren artean asmatu zuten ballet-dantzari modernoa. Ordurarte, gizonezko
dantzaria bakarrik emakume dantzariaren laguntzaile bezala agertzen zen.
- Dantza, giza gorputzara murriztu zuten. Gorputza aski zen istorio eta emozioak adierazteko.
- Ikus Lengoaia berritu zuten, bai koreografian, baita eszenografian, eta musika lengoaia ere.
- Sortutako ballet- lanak: Aldarte oneko emakumeak, Hiru adarreko kapela, Renard, Ezteiak, Tren
urdina, Marinelak, Katemea, Apolo Musageta, Dantza eta Seme hondatzailea…
- Espainian, I.Munduko Gerraren garaian, Balletekin batera, artista hauek egin zuten lan: Manuel
de Falla, Josep Maria Sert, Juan Gris, Pere Pruna eta Pablo Picasso), eta horrelako
konposizioak sortu zituzten: Meninak, Hiru Adarreko Kapela, edo Flamenko Koadroa.

5. Sergei Diagilev.
Errusiar Inperioa, 1872 - Venezia, Italia, 1929
- Zuzenbidea San Petesburgon ikasi zuen.
- 1906 urtean Parisera joan zen eta errusiar musikako
kontzertuak eta ballet emanaldiak antolatzen hasi zen.
- Hasieratik lortu zuen bere garaiko poeten, musikagile en eta
margolarien laguntza.
- 1907 urtean, enpresaburu bezala, Errusiar Ballet-en
konpania sortu zuen San Petesburgoko Ballet Inperialaren
kideekin. Beste herrildeekin konparatuz, oso aurretauak
zeuden.
- Balleta, arterik efimeroena, oso sofistikatua izatea iritsi zen
Diagilev-en disziplina, kudeaketa zorrotza eta artezko jakite-
mailari esker.

6. Vaslav Nijinski. Errusiar Inperioa 1890- London 1950.
- Errusiar Balleten sorkuntzan izan zen.
- Dantzan oso trebea, eta karakterizaioan, sakona eta indartsua. Mugimentu suabe eta tradizioanalak
mugimentu angeluar eta gogorrengatik aldatu zituen, batzutan, ñabardura sexualekin. Teknika zaindua eta
jauziak egiteko abilezia handia. Historiak eman duen dantzaririk hoberenetarikoa.
- Solista bezala aritu zen eta paper legendarioak izan zituen: Petrushka, Le Spectre de la rose, Les Sylphides,
Daphnis et Chloë…
- 1912 urtetik aurrera dantza eta koreografia tartekatu zituen. Ballet polemikoak eta gogoangarriak sortu zituen:
Le Sacre du Printemps (aparteko obra, lehenengo emanaldian, antzokian matxinada bat sortu zuena
konnotazio sexualengatik) L’Aprés-midi d’un faune. Hau, masturbazio batekin antza zuten mugimenduengatik
ere izan zen polemikoa.

7. ADIBIDEAK:
KARTELAK. Gehienak, garaiko Art Nuveau estiloan egin ziren.
1 - Leon Bakst-en kartela.Nijinski Faunoren Siesta balletean, 1912.
2 - Parade balletaren kartela. 1917. Akuarela. Picasso. Jantzia: txinatar magoaren pertsonaiarena.
3 - Mikhail Fokine & Vera Fokina dantzariak Scheherazade balletean. Kartela: Léon Bakst

8. JANTZIAK
Picassoren diseinuak
Hiru Adarreko Kapela
balleterako. 1919-20.
Ondoan Nemchinova
eta Massine dantzariak
jantziekin.

9. Dafnis eta Chloe
balleteko hiru
lapurrentzako
jantziak. Diseinua:
Leon Bakst. 1912

10. Lifar eta
Danilova
dantzariak
Apollon
musaget
balletan, Coco
Chanelek
disenatutako
jantziekin. 1928

11. Goncharovaren diseinuak
Sadko balleterako. 1916

12. Matissen diseinua
balleten jantzietarako. 1938

13. Balleta: Tren Urdina 1922. Orduko burgesia berregarri uzten zuen
obra zen. Ikuskizuna ikustera joango zen jendea, hain zuzen ere.
Eszenarioa: Henri Laurens eskultorea. Hondartza Kubista bat sortu
zuen. Plano zeiharrak eta izurdeak dantzan.
Teloia: Picasso. Bi emakume Hondartzan Korrika Egiten (10
metroko zabalera).
Jantziak: Coco Chanel. Garai horretarako oso jazkera ausarta.

14. Balleta: Flamenko koadroa.
Picasso. Eszenografiarako
proiektua.

15. Balleta: Suzko Txoria. Eszenografia: Natalia Goncharova 1926

16. Henri Matisse eta
Léonide Massine (koreografoa)

17. GEHIAGO JAKITEKO:
https://youtu.be/lNBKDH1I2ms 3 minutuko bideoa. Ballet "Jeux (Juegos)",
Musika: Claude Debussy. "Nijinsky" pelikularen eszena(1980)
https://youtu.be/o7uB4LHiO0Q Faunoren Siesta obraren preludioa,
Debussyren musika."Nijinsky" pelikularen eszena(1980)
https://youtu.be/pcD28ksz4pc Nijinsky pelikularen trailerra. 1.56 min.
Herbert Ross. 1980.
https://youtu.be/3Ag4-s7KjO0. Caixaren erakusketa baten trailerra.
Gazteleraz. "Los Ballets Rusos de Diaghilev 1909-1929. Cuando el arte
baila con la música.
https://youtu.be/_Chq1Ty0nyE 4.48 min. Diaghilev's "Ballets Russes"
Ballet "Parade" – 1917 Sets and costumes - Pablo Picasso. Music - Erik
SatieScenario - Jean Cocteau
Choreography - Leonide Massine
https://es.scribd.com/doc/57854909/Ballet-Ruso-de-Diaghilev. Errusiar
balletei buruzko informazioa. Argazki eta testu. Gaztelerako aurkezpena.