خاوره
- 3. سريزه
•دخلکو ـتانـدافغانس مالدارى او ـهـکرن
تقريبا چي دى شغل عنعنوى او پخوانى
په هيواد دګران زمونږ نفوذ فيصده اتيا
کرنى پـه ډول مسـتقيم اوغيرى مسـتقيم
فيصده شپتـه پنځـه دهيواد . دى بوخـت
دکرنى عوايد ملىله. راځى لسته لرى
تحول او تغير ډول ـرـه ـهـلحاظ ددى
زمونږ مسـتقيما کـى سـکتور پـه دزراعـت
- 4. خاوري د)soil(يعني کليمي ليتيني يوي د کليمه)solum(اخيستل لري معنى ياخاوري مک د چ خهې ځ ې څ
. ده شوي
چ بولي اي ن استو د نبايتايتو د خاوري ر بز .يو لري مفاهم مختلف خاوري لپاره خلکو دمختلفوې ځ ې ګ ګ
ي اومنرالونه بري چ وايي يته موادو مخروبه سستو هغو خاوره انجينر .يو کوي وده پک نبايتاتې ډ ې ې
وي جو ورباندي شيان نور اوداسي ي ن ک،بند،استو س چ وايي يته موادو هغو يا او دي لي پوړ ځ ګ ړ ې ښ
شوو يتجزيه د او سورلري او ژوروالي او دوالي او چ دي جسم طبيعي هغه خاوره نظره له پوهانو .دخاوريږ ې
عضوي ورستو او منرالونو او ډبروخه مخلوط له موادوڅده عبارت .
- 5. سمون ميخانيکى دخاورى
•دکرنيزعملى دخاورى داچى
)Cultivationعمليو زراعتى سره (
هم خواص فزيکى دخاورى نکه ترڅ
اساس په دليل دهمدى نو مومى سمون
اودکيمياوى داستعمال سرو دکيمياوى
دفزيکى دخاورى يرئي په سمونڅ
. بيولى شو نه عنوانه له اصل ح
•ولى دسمون دخاورى کى حقيقت پهټ
نو سامانو دزراعتى چي لرى هغه
له دتغير خواصو دفزيکى دخاورى سره
لرى برخه کى سمون په دخاورى لرى
طريقو ميخانيکى يا دفزيکى دخاورى
.يادوو ئى نوم په
- 6. بايد شى ترسره سمون فزيکى دخاورى چى لدى مخکى
سترکچر دخاورى ،تکسچر کى لبراتوارونو په لومړى
لزم اړوند په مقاومت يګيتونو داګر کى مقابل په اوداوبو
سمون ميخانيکى دخاورو داچى . شى لسه تر معلومات
تغير زيات شرايط هوا او او داوبو دخاورو کى وخت په
اړوند په ظرفيت داوبو دخاورو چي وى به غوره مومى
)Soil water Capacity. ولرو معلومات ضرورى هم (
- 7. قلبه ژوره
•قلبى دعادى چې طريقى هغه ټولى دقلبى کې برخه پدى
اساسى قلبى دژورى دخاورى . راځى لرى نه اړه پورى
کې برخه پورتنى په دپروفايل دخاورى چې دادى هدف
دهورايزون دخاورى خواص فزيکى لرونکى اغيزه ناوړه
) ژوروالى قلبى دژورى . کړو لرى څخه٨٠-٦٠سانتيمتره (
وى پورى
- 8. پستول برخی دژوری دخاوری
په دخاورى چـې دادى مطلـب څخـه عمـل ددى
ياکلکى او طبقى بندونکى داوبو کى برخه ژوره
ځايه له ئى مواد چې لدى پرته برخى سختى او
مختلف لپاره قلـبى ډول ددى نرموو کړـو لرى
. دى موجود سامانونه
هم او خاورو ځنګلى او سوديمى په داطريقه
برخه لندى چى چيرته کى خاورو چمنى کلى په
دتطبيق جوړوې طبقـي ئـى زيرمـه سـختى ئـي
. وړدي
خاص په طريقه پستولو د برخو دلندى دخاوري
لندي په دخاوري چي ځايونوکي هغو په ډول
کانکر اوسپنى او دچونى کي برخوټىطبقى
. بريښى ارزښناکه ولري قرار
- 9. کول لرى دزيم
اضافى دخاورى څخه خاورى له ورسره چې طريقى هغه ټولى دلته
دى وړ دپاملرنى انتقاليږى ته برخى ژورى دخاورى ياخو او کيږى لرى اوبه
دځمکى چې چيرته کى ځايو هغو په لً پ معمو زهکشى يا کول لرى دزيم .
لوړه سطحه داوبوویداوبو دځمکى کى موسم يو په دکال ياداچى او
اضافى پرمخ دځمکى لپاره وخت دزيات چې وى ړه لو دومره سطحه
ى و ولړى اوبهلپاره ټيټوالى سطحه داوبو دځمکى . وړده دتطبيق
شو کولى مونږ پواسطه دزهکشى . لرى رواج طرقى مختلفى دزهکشى
. کړو بدلى ساحو کرنيزو په ساحى غيرکرنيزى چى
خلوصولى اومالګوڅخه اوبو داضافى ځمکى خپلى پواسطه دزهکشى
. شو
د دخاورى زهکشىstructureاوtexture. ګرځى دجوړيدوسبب
په دزياتوالى دحاوصلتو او دساتنى دخاورى عمل دزهکشى
. کيږى منظورترسره
- 10. ول جو دتراسونوړ
•) تراسونهterracesدخاورى (
لرى ت ارز زيات مخى له ساتنىښ
زراعتى اود دسمون دخاورى خو .
زيات هم مخى له يدو دجو طبقوړ
پيژنو تراسونه وله دوه . لرى رولډ
تراسونه وله دچوکى ئي يو چ .ډ ې
)Bench Terracesول بل او (ډ
) تراس يرى زن ئيځChannel
terracesاو ، ى يادي نوم په (ږ
دتخريب داوبو وله ه دواډ ړ
)Erosionپه لپاره ت دکم (ښ
لً معمو تراسونه ، ى کي ل و کارږ ړ
او دمقدار داوبو کى و و پهړ ځ
- 11. نه جو تراسونه کی مکو و لو په يا شی ونه ورباندی ،کشت نشی برابره مکه کهړ ځ ړ ځ
ی کي ته رامن دتخريب دخاورو نو شیږ ځSoil erosion - water
Soil erosion - wind
- 12. دخرابو دادخاورو ولرى کاڼى او تيږى او خاورى چيرى که
وخت پدى . کيږى شميرل نه کى جمله په خواصو ناوړه او
لرى څخه پټو له کاڼى او تيږى چې بريښى ضرورى کى
داماده ځمکو دکرنى کى لمنو په غرونو او دغونډيو ، کړو
کيدلى ترسره شکل ساده په داعمل کې وخت په کولو
او تيږى شوى ټولو دسيمى چې ډول داسى په او شى
ئى ياخو او کوو زيرمه کى برخو سرحدى په دپټو کاڼى
په . اسستعمالوو لپاره دجوړولسو ديوالونسو او دسسرکونو
ورڅخه هم کى وخت په دجوړيدو دتراسونو ترتيپ همدى
. شى کيداى کاراخستل
ټولول کاڼو او دتيږو
: کول لرى او
- 13. په ترڅنګه طريقو يو شو دذکر سمون دفزيکى دخاورى
. بريښى ضرورى کى ځايونو ځينو
ورسره ترڅو کړو ترسره لسوهنى خاصى ډول يو چې
دخاوريحا ی. ګرځى غوره صلخيزى
. نيسو لندى تربحث توګه لندى په طريقى ځينى ددى
خينى سمون دفزيکى دخاورو
: لرى اغيزمنى نورى
- 14. : گدول فايل دپرو دخاورو
•نتيجه ښه کى خاورو تورو په ډول خاص په داطريقه
کى وخت په دګډولو دپروفايل . ده وړ دتطبيق ياو ورکو
پرتى ى دورلنسد طبقسه عضوى پاسسنى خاورو دتورو
وخت پدى . مخلوطيږى سره برخى منرالى يا او شګلنى
په او ګډيږى سره بل له يو طبقى ډوله توپير دوه کى
او توان ساتلو داوبو خاورو شوو تشکيل ورڅخه کى نتيجه
عمل داډول و ګرځى غوره قوه دبرابرولو موادو غذائي
ترسره سره قلبى دژورى وروسته دتنظيم داوبو چيرى که
وبريښى به غوره شى
- 16. : دشګواستعمال
•سختو او کلکسو پسه داطريقسه
.ى ورکو نتيجه ښه کى خاورو
ى لومړ کسى خاورو کلسى پسه
او هوارو پرمخ دځمکى شګى
واسطه پسه دډسسک وروسسته
ئى ياخسو ګډواو سسره دخاورو
کى وختونسو پخوا پسه کوو قلبسه
کى ځايونسو هغسو پسه داطريقسه
خاوروسره الکلى او دکلى چې
وى غونډى دشګسو نژدى پسه
رواج ورځ نن خو . پکاروړکيده
چې وکړو يادونه بايد . لرى نه
کلکو پسه سسره طريقسى ددى
هم او داوبسو هسم کسى خاورو
- 17. طبقه خاورو دشګلنو
سمون ايز:
•کلوئيد دکمو خاصلخيزى خاورو دشګلنو
. وى کمزورى امله له موادو غذائى او و
ژرانتشار اوبه سىسک خاورو ډول پدى
قوه ساتلو داوبو خو . خپريږى او مومى
په خاورو دداډول چيرى که ى و لږه ئي
)٧٠ديو کسى برخسه ژوره متره سسانتى (
) حساب په هکتار٧٠سره حيوانى ټنه (
ووينو به اغيزى غوره زياتى نو کړو خپره
کى برخو لندى په دخاورى ترتيب پدى .
غنى څخسه موادو غذائسي او ئيدى دکلسو
ئى کى نتيجه په او کيږى رامنځته طبقه
لوړيږى هم توان ساتلو داوبو
- 19. :اجزاوي دخاوريSoil texture Physical
دي شوي ي جو خه اجزاوو عمده لورو د خاوريړ څ څ
هوا او ،اوبو موادو ،عضوي موادو دمنرالي چې
ي ديوي اساس پر .دحجم دي عبارت خهښ څ)silt
loam(جامدو د برخه نيمايي اًتقريب .خاوري سرنې
دي شوي تشکيل خه خلوو نيمايي نورو او زراتوڅ
Soil
porosity
- 20. Available water capacityیچ اوبه
لری حالته دری کی خاوره په
په پردی نری ديوی اوبه دا
تی ن پسی ذراتو په ولښ ډ
خه ور نباتات نو ویڅ
استفادهنشیکولی
د ذراتوپسی دخاوروپه دااوبه
وی تی ن شان په پردی يویښ
وی ی پن داپردی چی ومره نوډ څ
شی اخیستلی اوبه ه نباتښ
کی د خه دذراتو دخاورو اوبه داځ څ
نفوذ اوکشته جل اثر په قوی دجاذبی
وزی خه داستفادی دنبات او کویڅ
- 24. : لري ه ا پوري شيانو لندنيو په تجزيه موادو دعضويړ
اغيزه باندي تجزيه په موادو دعضوي فعاليت موجوداتو ژونديو دمايکروسکوپي او ول موادو بل،دعضوي تودوخه،لندهډ
لري .Chemical soil
pH
Salinity
•Nutrient status
- 27. Soil salinity
محلول په دخاورو ی مال منحلی زیاتیګ
سبب والی دلو فشار داسموتیکی کیړ
دحجراتو و دری دنباتاتو او ی رښ ځ ګ
. مری نبات او وزی اوبه څخه
خاوره په سرچینه یدو دجو ی دمالړ ګ
په چی ده تجزیه برو او دمنرالونو کیډ
کی هغهNa ,k ,Caدی موجود
ی مال شی تبخیر چی اوبه وبولو ،دخګ ړ
. شی زهکشی باید نو ی کی پاتی ییږ
،کاهو غنم کی خاورو ینو مال پهګ
،نخود ،سیب ،پیاز ور ان ،رومیانګ
د او ، کرو ی ا اوفټ ټTSPتریپل یا
ین مال چی ورکوه سره فاسفیت سوپرګ
. کوی اصل ح یی توب
- 28. باندي فعاليت دژونديوموجوداتوپ موادواثردخاوري دعضويۀSoil biology:
انيزمونو مايكرواور د مواددخاوري موجودعضوي كي خاوره پګ ۀ)Micro organism(پۀ
دخاوري ري چ كه .ي راو لس پ انرژي خپله خه تجزي ل ودهغوي تر ي ك تجزيه وسيلهې ړ ۀ څ ې ۀ څ ېږ
شي ن رول چندان ولوكي سري دكوچنيوزراتوپ دخاوري شي ن تجزيه ول موادپ عضويۀ ښ ۀ ۀ ډ ښۀ ۀ
تغذيه خه موادو دعضوي كي دوران ژوندپ دخپل موجودات ژوندي ول خوادخاوري بلي لوبولى.لڅ ۀ ټ ۀ
.ي زيات كي خاوره پ ري اوشم تكثركوي سره ك چ پ كي صورت پ اودتغذي كويېږ ۀ ې ې ۍ ټ ۀ ۀ ې
- 30. )ت موادوارز دعضويښImportance of Organic.m(
.دي دیادولوو کي مهم لندي هكله پ ت موادودارز دعضويړ ټ ۀ ښ
۱پ كوي كومك كولوكي اصلح خواصوپ اودفزیكي دساختمان مواددخاوري :عضويۀ ۀ
كولوسره اي كولواویو د ن شویوزراتوپ ینوخاورودشیندل خواد یو ل چي معنى دځ ې ږ ۀ ځ ې ۀ ې
بلي اول زیاتوي اوظرفیت داوبوساتلوقدرت دهغويۀ)ینوسختویعني خوادځClay(خاوروپۀ
.كوي حالت دتهوي دهغوي نرمولوسرهښۀ
۲.برابروي مواد غذایي دمیكروبونواودنباتاتولپاره :دخاوري
۳.كوي كومك كي جذب دکیتونونوپ مواددخاوري :عضويۀ
۴.تاثیرلري باندي مؤثریت عناصروپ مواددنباتاتودضروري :عضويۀ
۵نایتروجن لكه عناصر یني دنباتاتو كي خاوره پ سره استعمال موادوپ :دعضويځ ۀ ۀ
.ي ك اونورعلوهېږ
۶.ي ر سبب رموالي د مواددخاوري :عضويځ ګ ګ
۷تخریبات مواددخاوري :عضوي)Erosion(.كموي
۸كموي تخریب دخاوري واسطه مواددباداواوبوپ عضوي شوي ناتجزیه مخ پ :دخاوريۀ ۀ
باندي خاوره پ ول مستقیم پ چي دي پر نه كي ا دباداوباران چي كه داۀ ډ ۀ ېږ څ څ ځ
.ي ولګېږ
۹چي ي را ته موادمن ناكه سری یني كي صورت پ موادودتجزی :دعضويځ ځ ښ ځ ۀ ې
.ي ر دوسبب دجو ستركچر د اودخاوري ثبات یتونوپ ری دا دخاوريځ ګ ړې ښۀ ۀ ګ ګ
۱۰غذایي انیزمونولپاره دمایكرواور دخاوري كي صورت پ موادودتجزی :دعضويګ ۀ ې
.برابروي مواداوانرژي
۱۱یعني ساتي ه س كي ي او اوپ توده كي ژمي پ مواد،خاوره عضوي مخ پ :دخاوريړ ړ ۀ ۀ ۀ
.كوي نیوى تغیرمخ دزیات كي تودوخه پ دخاوريۀ
- 31. ۱۲،فاسفورس بیانایتروجن ره ت عناصرپ ضروري مواددنباتاتولپاره عضوي :دخاوريې ۀ
. ي ك ل منبع ه ره ،سلفر،برون،مولبدنیومېږ ګڼ ښ ډې
۱۳مرسته جذبولوكي پ دتودوخي چي ي ر سبب رن اونصواري دتوربخن مواددخاوري :عضويۀ ځ ګ ګ
. كوي
۱۴.زیاتوي داوبوساتلوتوان اودخاوري داوبونفوذزیاتوي كي خاوره موادپ :عضويۀ
۱٥ژاولي خه تجزی د موادو دعضوي چ که کوي اصلح ه ب دخاوري مواد عضوي شوي تجزیه :څ ې ې ځ ڼ
چ ه رن . ي ر سبب یدو ودجو ب ـو او زراتو دثابتو دخاوري چ ي را لسته مواد لرونکې ګ څ ځ ګ ړ ڼ ښ ې ځ ې
په ه تو دوامداره په باید لپاره ساتلو د ي ب ي د دخاوري نو دي ک تغیر په تل مواد عضوي دخاوريګ ڼ ښ ې
. شي برابر مواد عضوي ک خاورهې
۱٦کیدو اي پر اي او دولو لی د اکسیجن د او اوبو د ایونه خپل ي ری شوي تجزیه ک خاوره :پهځ ځ ږ ځ ښ ې
. دي پری لپارهږ
۱۷. استعمالوي مواد عضوي تازه کوي ژوند ک خاوره په چ ژوي :هغهې ې
۱۸کوي مرسته ک ساتلو او نیولو په اوبو د ک خاورو په مواد :عضويې ې
۱۹ایچ پي دخاوي هم او ي زیاتی مقاومت دخاوري هکله په تغیر د ایچ پي د دخاوري مواد :عضويږ
حلولو په غذا دنباتي چ ي را لسته تیزابونه اندازه یوه خه دتجزیي موادو عضوي د ه همدارن ولوي انې ځ څ ګ ډ
. کوي مرسته کې
۲۰امونیم او نیزیم ،م ،کلسیم پوتاشیم تعویضي اندازه یوه هیومس یا مواد عضوي شوي تجزیه ه :ګ ښ
. ساتي یي خه کیدو دضایع او نیسي سره ان د پواسطه چارچونو منفي دخپلوڅ ځ
۲۱او المونیم د ک خاور تیزابي په چ ي را لست ایونونه عضوي منفي خه دتجزیي موادو :دعضويې ې ځ څ
.زیاتوي اندازه فاسفورس ور د ک خاورو او کوي تعامل سره اوسپنيګټ ې
- 32. ژندل خاوروپ دعضوي مخي خواصول دظاهريې ۀ
داى ك تخمین نا لیدلوسره شیانوپ دلندي موادواندازه دعضوي كي كرونده یوه پې څۀ څۀ ۀ ۀ
.شي
۱توررن :دخاوريګ)Black color(موادو عضوي دزیاتو رن تور :دخاوريګ
. دي ښکارندوي
۲چي ایي ولري ه ب ه او دان ثابتي چي خاوري ه:هغه ب ه :دخاوريښۀ ښ ڼ ښ ې ڼ ښ
.موادولري عضوي
Cotton
Wheat
Linseed
Millets
Tobacco
Oilseeds
Rice
Sugar cane
TYPES OF CROPS GROWN IN BLACK SOILTYPES OF CROPS GROWN IN BLACK SOIL
- 35. •ى ش او خاورى برخخو و دلو . ى همواری برخخى وکپخر کن ى یاپ دسخیمى طریقخه پدىګ ړ ږ ډ ټ
. ى ی جو سخطحه دخاورو کخى نتیجخه پخه او ى کی کشخک سخره ور دغا تخه حصخو ژوروږ ړ ږ ښ
خاورى شوى ل و دتازه داچ هغه او شو متوجه ته کى یو باید کى وخت وروپه دغاړ ې ټ ښ
شى ه ی ائى داسطحه سر تیریدو په دوخت ىاو و کم وزن حجمىټ ټ ښ
: هموارول دسطحى
- 36. له طريقو لله سمون دميخانيکى دخاورو هم خړوبل
ښائى هم دليل يو ددي . کيږي ګڼل څخه جملي
چى مواد داسي ډيره اوبوسره له دخړبولو چي داوي
انتقال ته خاورى ښائى وى نه خاوروکى په مخکى
بحث يوجل څرکندونله مکملله داغيزه دخړوبوللو .شى
ده ساحه اومسلکى
:خړوبول
- 38. : ګيرى نتيجه
•چي دى لرى هغه ټولى حقيقت په سمون ميخانيکى دخاورى
لرى له دتغير خواصو دفزيکى دخاورى سره نو سامانو دزراعتى
. اخلى برخه کى سمون په دخاورى
•توان ساتلو داوبو کى خاوره په سمون دميخانيکى هدف لومړنى
. ده سمونه
•اضافى نو ولرى هم هوا اندازه کافى په خاورى چي لپاره ددى
. شى لرى څخه دخاليګاو دخاورى بايد اوبه١
•. وړدى دپاملرنى عملئي لندى کى سمون ميخانيکى دخاورى
–قلبه ژوره
–پستول برخى دژورى دخاورو
–کول لرى دزيم زريعه په يانلونو زهکشى
–جوړول دتراسونو
•. کول لرى طبقى ()سمنټى دکانکرنى
- 39. سپارښتنى:
•کى خاوره پله سلره دتطلبيق دطريقلو سلمون دميخانيکلى دخاورى
. راځى منځته بدلونه لندى
•. مرسته کى انحلل او تصفيه په موادو دغذائى دخاورى
•. ساتى څخه بل لنده له خاورى لندى زياتى دحدنه
•. شو کنټرولولى بل لنده دخاورى ورسره کى وچکالى په
•. کوى مرسته کى نفوذ په دريښو ته برخى ژورى دخاورى
•. کوى مرسته کى برخه په دکنټرول ګياوو دهرزه
•. راځى کموالى شميرکى دحشراتو
•او اړولو په بوټو کلنو دڅو او ګډولو په سرو حيوانى او دعضوى
. کوى مرسته کى ګډولو په سره دخاورى
•. برابروى بستر غوره لپاره دکښت نباتاتو دکرنيزو خاورى