IT nima? Qanday dasturlash tillari bor?

1. …

2. IT nima? IT — ingliz tilidan olingan «Information
Technology» so‘zlarining qisqartmasi
bo‘lib, o‘zbek tilida «Axborot
texnologiyalari» deb yuritiladi.
Information Technology bu — axborotni
hosil qilish, uni yig‘ish, tarqatish,
saqlash, qayta ishlash, himoyalash
kabi vazifalarni bajaruvchi hisoblash
texnikasidir. Hozirgi kunda hisoblash
texnikasi vazifasini kompyuter
bajarmoqda, shunday ekan IT so‘zi
ishlatilganda asosan kompyuter
texnologiyasi tushuniladi.

3. 5
• Inson kabi kompyuter ham óziga xos tilda muloqot qiladi.
Bu til faqat kompyuter tushunadigan til bólib, u cheklangan
lug'at va qat'iy yozish qoidalaridan iboratdir. Kompyuter
tushunadigan va muloqot olib boradigan "til" DASTURLASH
TILI deb ataladi. Istalgan dasturlash tilini bilgan shaxs óz
dasturini bemalol tuza oladi.
Protsessor dasturlash tilida yozilgan dasturni tóg'ridan -
tóg'ri tushunmaydi. Buning uchun dasturni protsessor tiliga
tarjima qiladigan (raqamli ótkazib beruvchi) tarjimon tili -
translyatordan foydalaniladi.
Dasturlash tili nima?

4. Kompliyator?
Tarjimon tilining ikkita turi mavjud:
kompilyator va interpretator .
KOMPLIYATOR dasturlash tilida
yozilgan dastur kodini tólaligicha óqib ,
mashina kodiga tarjima qiladi va
tarjima natijalarini bajariladigan yaxlit
bitta faylga yig'adi.
INTERPRETATOR dasturlash tilida
yozilgan kodni bosqichma -bosqich
mashina kodiga aylantirib , tahlil qiladi
va berilgan buyruqlarni ketma- ketlikda
bajaradi. Agar xatolik sodir bólsa, ósha
zahoti xabar beradi.
Interpretator?

5. Dasturlash tillari
yaratilishi va mualliflari

6. Dasturlash tillari juda kóp bólib, ularning har biridan óziga xos
masalalarni yechishda foydalanish mumkin. Quyida ularning eng
mashhurlari haqida ma'lumotlar bilan tanishamiz.
C kompyuter operatsion tizimlarini yozish uchun
móljallangan til.
JAVASCRIPT interfaol web- saytlarni yozish uchun
móljallangan til.
SCRATCH dasturlarni órganish uchun eng Mo's
vizuallashgan dasturlash tili.
JAVA kompyuter, mobil telefon va planshetlar uchu
móljallangan dastur yozuvchi til.
PHP dinamik web-saytlar yaratish uchun
móljallangan til.
PYTHON turli masalalarni yechish , sun'iy
intellekt tizimlari uchun móljallangan dasturlash
tili.

8. Kompyuter dasturlarini yaratish jarayoni ham kompyuterda
masalani yechish jarayoniga óxshash bólib, bir necha bosqichni
óz ichiga oladi.
1
• Birinchi bosqichda dastur uchun talab aniqlanadi. Ushbu jarayonda dasturning qanday maqsadda qóllanilishi,
kirish va chiqish ma'lumotlari aniqlanadi. Dastur va resurslarni ishlab chiqish , uni joriy etishning narxi baholanadi.
2
• Ikkinchi bosqichda dastur loyihasi ishlab chiqiladi. Dasturchilar uchun texnik topshiriq va vazifalar shakllantiriladi.
Ishchi hujjatlar hamda ish rejasining grafigi tuziladi
3
• Uchinchi bosqichda dastur kodi yoziladi. Bu kodlash (dasturlash) jarayoni bólib, tuzilgan algoritm dasturlash tilida
yoziladi.
4
•To'rtinchi bosqichda kodlash jarayoni tugab, dasturdagi xatoliklarni aniqlash va testlash boshlanadi. Bu jarayonda
dasturning tóg'ri tuzilganligi , ishlash samaradorligi va boshqa parametrlariga aniqlik kiritiladi.
5
•Beshinchi bosqichda dastur amaliyotga joriy etiladi. Agar dastur aniq buyurtmachi talabiga muvofiq yaratilgan
bólsa, u holds bu bosqich eng muhim bosqich sanaladi. Bunda avvalgi dasturda foydalanilgan qurilma va
ma'lumotlar yangi dasturga moslanadi. Ushbu dastur bilan ishlovchi mutaxassislar óqitiladi.
6
•Oltinchi sónggi bosqichda qóllab- quvvatlash amalga oshiriladi. Bu bosqichda foydalanuvchilarga tavsiyalar
beriladi. Shuningdek , foydalanuvchi xohishini inobatga olgan holda, ish jarayonida yuzaga kelgan kamchilik va
takliflar asosida dasturga qo’shimchalar kiritiladi.