DOÇ. DR. AGAH TUĞRUL KORUCU
Zeynep yorulmaz / 19310401042

AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRETIM
YÖNETIMINE GIRIŞ
Ülkemizde açık ve uzaktan öğretim 1924 yılında John Dewey’in sunduğu ‘öğretmen
eğitim raporu’ ile gündeme gelmiş ve 1927 yılında bir kavram olarak kabul edilmiştir.
Ancak fiili olarak ilk uygulama, 1956 yılında Ankara Üniversitesi, Hukuk Fakültesi,
Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü’nde yapılan bir çalışma ile banka
personeline yönelik mektupla öğretim yoluyla hizmet içi eğitim şeklinde yapılmıştır.
Ülkemizde uzun yıllar açık ve uzaktan öğretim mektupla sağlanmıştır. Şuan ise
iletişim teknolojilerindeki gelişmeler ile internet tabanlı bilgisayar ve mobil cihazlar
ile yürütülmektedir.

Açık öğretim, uzaktan öğretim ve e-öğrenme farkı kavramlardır.
• Açık Öğretim: Geniş kitlelere internet destekli yaygın eğitim imkanı sunan
uygulamalardır.
• Uzaktan Öğretim: Örgün eğitimin programlarının uzaktan öğretim yoluyla
sunulması ve öğrencilerin sınavlar ya da uygulama dersleri gibi farklı nedenlerle
kampüse gelmelerini gerektiren uygulamalardır.
• E-öğrenme: Kurum ve kuruluşların hizmet içi eğitim faaliyetlerinin internet ve
bilgisayar ağları üzerinden yapılıp, gerçekleştirildiği uygulamalardır.

Son yıllarda Kitlesel Açık Çevrimiçi Ders(KAÇD) olarak ifade edilen, insanların
eğitim ihtiyacını karşılayan birçok kitlesel uzaktan öğretim platformu gelişmiştir.
Eğitimlerin büyük çoğunluğu ücretsiz olsa da ücretli olanlar da vardır.
Açık ve uzaktan öğretimi tanımlayan dört temel boyut;
1. Kurumsal bir yapıya sahip olma
2. Eğitmen ve öğrencinin farklı mekanlarda olması
3. İletişim teknolojileri tabanlı etkileşim
4. Veri, ses ve görüntü paylaşımı(öğrenme deneyimi)

AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRETIM YÖNTEMI
Açık ve uzaktan öğretim örgütlerinin, bir sistem yaklaşımı ile sanal boyut göz ardı
edilmeden yönetim yapısı oluşturulmalıdır.
• Yönetim: Örgütü belirlenen amaçlara ulaştırmak ve varlığını sürdürmesi için insan
ve madde kaynaklarını uygulama, işlerin yapılmasını sağlama, örgüt çalışmalarını
izleme, denetleme ve geliştirme olarak tanımlanabilir.
Yönetim olgusu açık ve uzaktan öğretim kurumları için çok büyük önem taşır.

AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRETIM KURUMLARINDA
BULUNMASI GEREKEN ROLLER
1. Yönetici
2. Öğretici/kolaylaştırıcı
3. Öğretim tasarımcısı
4. Eğitimci
5. Lider/Değişim ajanı
6. Teknoloji uzmanı
7. Grafik tasarımcısı
8. Medya yayıncısı/editörü
9. Teknisyen
10. Destek personeli
11. Kütüphaneci
12. Değerlendirme uzmanı
13. Site kolaylaştırıcı

Kurumlarda çalışan personel sayısına ve bireylerin yeterliliklerine bağlı olarak bu
rollerden birkaçı bir kişide toplanabilir. Bu rollerden en önemlisi de şüphesiz
yöneticiye aittir. Yöneticinin farklı alanlarda görevleri vardır. Bunlar;
• Uzaktan çalışma, iletişim ve kayıt amacıyla kullanılacak çeşitli ders araç-gereçlerini
kullanabilmesi, sahip olması.
• Ders materyallerini öğrenciye sunabilmeli, dağıtabilmeli ve ulaştırabilmeli.
• Öğrenci ve öğretmen arasında çift yönlü etkileşim olabilmeli.
• Danışmanlık hizmetlerinin sağlanması.
• Ders değerlendirme hizmetinin sağlanması.

AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRETIMDE SINIF
YÖNETIMI
Sınıf yönetimi, öğretim sürecinde yapılan tüm etkinliklerdir. Sınıf yönetimi
çalışmaları sadece yüz yüze ortamlarda değil, çevrimiçi öğrenme ortamlarında da
olmalıdır.
Sınıf yönetimi çalışmaları öğretimin gerçekleştiği ortama göre, sınıf yönetiminde
farklılıklar olabileceğini belirtmektedir. Bu bağlamda açık ve uzaktan öğretim
uygulamalarında sınıf yönetiminin ortamın özelliklerine uygun olarak planlanması ve
uygulanması gerekmektedir.
Ayrıca yüz yüze ve sanal sınıflarda oluşturulan sınıf yönetimi elbette farklı bileşenler
olacaktır.

BİLEŞENLER YÜZ YÜZE SINIFLAR SANAL SINIFLAR
ARACI UNSURLAR
Eğitmen, öğrenci, göz teması,
beden dili, görsel ipuçları, yüz
ifadeleri(mimikler), el kaldırma,
yazı tahtası, tebeşir, ders
kitapları.
Eğitmen, öğrenci, ses, elektronik
posta, yazılı mesaj, doküman
tarama, sanal el kaldırma,
elektronik beyaz tahta/sunum
yapma, yazılım, ders kitapları.
KURALLAR
Planlanmış müfredat, derste
‘konuşmak yok’ gibi söylemler,
öğrencilerin yüzü öğretmene dönük,
informal planlama, genel diyalog,
fiziksel bulunuşluk(sınıf), okul
zamanlar eşzamanlı bulunuşluk.
Planlanmış müfredat, konuşma
serbestliği, öğrencilerin yüzü
bilgisayara dönük, formal
planlama, özel ve genel diyalog,
mekan serbestliği,
eşzamanlı/eşzamansız bulunuş.
TOPLULUK
Eğitmen, öğrenci, veli, merkezi
fiziksel sınıf, merkezi okul çevresi,
merkezi örgütsel yapı, merkezi
coğrafi çevre.
Eğitmen, öğrenci, veli, dağınık
sanal sınıf, dağıtık okul çevresi,
dağıtık örgütsel yapı, dağıtık
sanal çevre.

AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRETIMDE YÖNETICI
VE LIDER
Yönetici ve liderlerin arasında önemli farklılıklar vardır. Liderler problemlerle baş
ederken aceleci olmadıkları ve sorunu tam olarak anlamaya odaklanırlar. Yöneticiler ise
problemi bir an önce ortadan kaldırmaya çalıştığını ve sorunun kaynağını tespit etmeden
geçici çözüm bulmaya odaklanırlar. Kalıcı çözüm üretilmeyen hiç bir problem çözülemez.
Lider, organizasyonun geleceğini, vizyonunu, misyonunu, hedeflerini ve amaçlarını
yönlendiren vizyon sahibi kişidir. Bir açık ve uzaktan öğretim lideri uzaktan öğretim
konusunda bilgi sahibi, tasarımcı, yönetici, lider ve vizyoner olma yeterliliklerin sahiptir.
 Ne kadar uğraşılsa da açık ve uzaktan öğretim liderlerinin özellikleri ve yeterlilikleri
bir türlü belirlenemiyor. Çünkü gelişen web tabanlı geliştirilen öğrenme yönetim
sistemlerine mobil öğrenme ortamları etkilenmiştir.

LIDERLIK YAPMAK VE YÖNETMEK ARASINDAKI
FARKLAR
FAALİYET LİDERLİK YÖNETİM
DÜŞÜNME SÜRECİ
İnsana odaklanır.
Dışa bakar.
Nesneye odaklanır.
İçe bakar.
HEDEF BELİRLEME
Bir vizyon geliştirir.
Geleceği oluşturur.
Ormanı görür.
Planları uygular.
Şimdiyi geliştirir.
Ağaçları görür.
PERSONEL İLİŞKİLERİ
Güçlendirir.
İş arkadaşlarıdır.
Güvenir ve geliştirir.
Kontrol eder.
Alt-üst ilişkisi vardır.
Komuta eder ve düzeltir.
İŞLEM
Doğru işleri yapar.
Değişim yaratır.
Astlarına hizmet eder.
İşleri doğru yapar.
Değişimi yönetir.
Üstlerine hizmet eder.
YÖNETİM
Etkiyi kullanır.
Fikir ayrılıklarını kullanır.
Kararlı davranır.
Otoriteyi kullanır.
Fikir ayrılıklarından kaçınır.
Sorumlu davranır.

Yapılan bir çalışmanın sonucuna göre yeni BT(bilişim teknoloji)
liderlerinin, geniş teknolojik ilerleme ve ileri teknoloji araçları
dünyasında, aşağıdaki özelliklere sahip olması beklenir;
• Vizyon
• Doğruluk
• Güven
• Bencil olmama
• Sadakat
• Yaratıcılık
• Açık fikirlilik
• Dayanıklılık
• İletişim yeteneği
• Dinleme yeteneği
• Risk alma
• Yenilikçi olma
• Görünürlük
• Meraklılık
• Önsezi
• Eylem oryantasyonu
• Samimiyet
• Azimlilik
• Ağ kurabilme

SANAL LIDERLIK
• Sanal işgücü, küreselleşen dünyada bir örgütün yerine getirmesi gereken görevleri
yürüten çalışanların farklı konumlarda, bölgelerde hatta ülkelerde olabilmesine
olanak sağlamaktadır. (sanal ekip + sanal organizasyon)
• Sanal işgücünde görev alan liderlere e-lider denmektedir. E-liderlik, tutum, duygu,
düşünce, davranış ve performans ile bireyler ve gruplarda değişiklik meydana
getirmek için bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler aracılığıyla gerçekleşen
sosyal bir etki süreci olarak tanımlanmaktadır.

AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRETIM IÇIN
DÖNÜŞÜM
• Öğrenme ve öğretme olgusunun çağın gereksinimlerini karşılayabilmesi için
dönüşüm gereklidir. Açık ve uzaktan öğretimde de e-öğrenme dönüşümün
merkezindedir.
• Açık ve uzaktan öğretim organizasyonunun başarılı olması için sekiz adım
belirlenmiştir;
1. Dönüşümün kaçınılmaz olduğu belirtilmelidir.
2. Etkili bir planlama grubu oluşturulmalıdır.
3. Bir vizyon oluşturulmalıdır.

4. Vizyon çevreye yayılmalıdır.
5. Vizyon doğrultusunda hareket edenler desteklenmelidir.
6. Kısa vadeli kazançlar oluşturulmalı ve bunun için planlar yapılmalıdır.
7. Daha fazla değişim meydana getirmek için başarılı açık ve uzaktan öğretim
faaliyetleri bir araya getirilmeli ve birleştirilmelidir.
8. Açık ve uzaktan öğretimdeki başarılar bir araya getirilmelidir. Bu adıma çok geç
varılmamalıdır.

AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRETIMDE ÖRGÜT
YAPILARI
Örgüt: Belirli bir amacı gerçekleştirmek için bir araya gelmiş insan topluluğu.
• Açık ve uzaktan öğretimini oluşturan 3 temel bileşen vardır; öğrenenler, öğrenme
çevresi ve öğretim materyali. Başarıya ulaşmak için, bu bileşenlerin etkin olarak
kullanılması, planlanması, yönetimi ve geliştirilmesine bağlıdır.
• Açık ve uzaktan öğretim kurumları yapısından dolayı ikiye ayrılmaktadır; bağımsız
ve karışık yapılı kurumlar. Bu ayrım temelde öğrenme araç-gereçleri ve öğrenme
arasında sağlanan bağlantı yapılarıyla ilgilidir. Bunların dışında bir de ‘Küresel
Yapılı Açık ve Uzaktan Öğretim Örgütleri’ vardır.

1. Bağımsız yapılı açık ve uzaktan öğretim örgütleri
a) Özel ve Devlet Uzaktan Öğretim Kurumları ya da Fakülteleri
b) Uzaktan Öğretim Üniversiteleri veya Açık Üniversiteler
2. Karışık yapılı açık ve uzaktan öğretim örgütleri
a) Açık ve Uzaktan Öğretim Hizmeti Veren Fakülteler
b) Konsültasyon Modeli
c) Entegre Olan Sistemler
3. Küresel yapılı açık ve uzaktan öğretim örgütleri
a) Kitlesel Açık Çevrimiçi Ders (KAÇD-MOOC) Sistemleri

KAYNAKÇA
•Tekinarslan, E. ve Gürer, M.D. (2020), Açık ve Uzaktan Öğrenme, Çankaya/ANKARA (syf 146-166
arası)

SLİDESHARE ÖDEV ADRESİM
• https://www2.slideshare.net/ZeynepYorulmaz2