Tıp Fakültesi öğrencilerinden bir grup ile Acıbadem'İn ev sahipliğinde düzenlediğimiz sempozyumdaki sunumum. TikTouretteSendromuGönüllüleri adı ile organize olan bu gönüllü grubun bağlantıları https://www.facebook.com/touretteturkiyegonulluleri/

1. @yankiyazgancom 1
Tikleri olmak:
Tourette sendromu ve tik bozukluğu
Dr Yankı Yazgan
TTTG sempozyumu

3. Tourette sendromunu ve beyin gelişimi ile ruh sağlığı arasındaki
ilişkiyi bana öğretenler:
Donald Cohen ve James Leckman (Yale U School of Medicine/Child
Study Center)

4. @yankiyazgancom 4
Sensorimotor devre
• Sensorimotor/motor/suplemanter motor
bölgelerden bazal ganglionlara uzanan
anatomik yapıların işlevi:
– Davranışı başlatma ve sürdürme

5. @yankiyazgancom 5
TS de Genotipten fenotipe
• Striatum daki Dopaminerjik sinir
uçlarında çoğalma
1. Dolaylı yol un ketlenmesi (str!GPe !...)
2. Dolaysız yolun uyarımı (str!GPi !...)
3. Talamo-kortikal uyarımda artış

6. @yankiyazgancom 6
Nöronların çevreye tepkisi
• Serotonin ve norepinefrine dayalı
projeksiyonlar strese duyarlı.
• Tiklerin ve davranışsal belirtilerin şiddetini
belirleyici
• Aşırı duyarlı D2 reseptörleri ve /veya çok
sayıda dopaminerjik sinir ucu

7. @yankiyazgancom 7
Patolojik durum
• Organizmanın kendisinde veya çevresindeki
değişikliklere aşırı duyarlılaşan CSTC
devreler, ödevlerini yapamadıklarında,
tikler çıkar.

8. Tikler
• in: The Handbook of Developmental Cognitive Neuroscience, Second
Edition, Nelson, C.A. and Luciana, M., Editors, 2006
• TICS: WHEN HABIT-FORMING
NEURAL SYSTEMS FORM HABITS
OF THEIR OWN
•
• James F. Leckman, Michael H. Bloch,
Yanki Yazgan

9. @yankiyazgancom 9
TS
• Duysal uyarımlar önlenemez bir şekilde
çoğalır;
• çeşitli tekrarlayıcı ses ve hareketler değişik
sebeplerle bu uyarımları izler veya önceler
(TS).

10. @yankiyazgancom 10
Tik
– Ses
– Hareket
– Algısal/duysal farklılık ve aşırı
farkındalık
– Tekrarlayıcı
– Ritmik olmayan (fraktal)
– Kısmen kontrol edilebilen, ertelenebilen

11. @yankiyazgancom 11
Tik bozuklukları spektrumu
• Ses ve hareket tiklerinin birlikteliği
• 12 aydan kısa/uzun
• 3 aydan kısa/uzun tiksizlik (DSM 5 iptal)
• Başlangıç yaşı (<18-21)

12. @yankiyazgancom 12
Klinik seyir
• Başlangıç yaşı: 5-6
• En zor dönem: 7-15 yaş
• Klinik örneklemde remisyon: % 50

13. @yankiyazgancom 13
Tikler öğrenilir mi?
• Strese duyarlılık veya kas gerginliğini
hissedebilme yeteneği
• Bunların doğurduğu:
– Burun çekme, göz kırpma, boğaz temizleme
– Kasları gevşetme veya hareket ettirme ihtiyacı
• Oluşan hareketlerin kolayca yer etmesi

14. @yankiyazgancom 14
Durduk yerde
• Simetri ve denge gibi
• Normalde işe yararlığı olan davranışlar
• İşlevine uygun olmayan zaman ve yerde,

15. @yankiyazgancom 15
sıklık
• Kronik tikler: % 4-5 (okul çağı)
• TS: % 0.8 (erk); % 0.4 (kız)

16. @yankiyazgancom 16
Komorbid durumlar
• OKB (% 30)
• Dikkat dağınıklığı/hiperaktivite ( % 50)
• Dürtüsellik
• Öfke kontrolsuzluğu
• Öğrenmekte zorluk (göz-beden
koordinasyonu)
• Sosyal iletişim sorunları

17. @yankiyazgancom 17
Tikler: bir beyin aritmisi
• Kardiyak aritmilerdeki re-entry
mekanizmalarına benzer şekildeki kısa
devre ler..
• Yorulana kadar veya daha güçlü bir
odak çıkana değin.

18. @yankiyazgancom 18
Bu ne biçim dünya?
• Hiçbir bildik kurala uymayan bir dünya ne
kadar kavranabilir?
• Düşünce ve eylemlerim hem benim, hem
benim değil (bana yabancı, kontrolum
dışında)

19. @yankiyazgancom 19
Küçük yaşta tikleri yakalamak
• Erişkin hayata hazırlık, tiklerin şiddetini
azaltmaktan ibaret olamaz.
• Tiklerin tedavisi nihai prognozlarını
etkilememektedir.
• Tik bozukluklarının prognozunu eklenen
sorunlar belirlemektedir.

20. @yankiyazgancom 20
Tedavi, Uyumdur (şimdilik)
• Uyum becerilerini çoğaltmak
• Her dönemin gereklerini hakkıyla yerine
getirmesine yardımcı olmak
• TS diyatezinin getirebileceği yeti leri
bulup çıkartmak (enerjik, yaşama zevki olan,
vicdani değerleri gelişmiş, esprili)

22. Leckman’ın hipotezi
• TS semptomları beyinde
• denetimi sağlayan PF/OFkorteks ile
• hareketi düzenleyen bazal ganglionları
• içeren CSTC devrelerin
• işleyişindeki dengenin
• bir nedenle bzulmasının
• Ürünüdür.

23. Peterson et al., 2001

26. Anderson et al., 1999