1. warunki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze
rozwoju rolnictwa
typy rolnictwa
skutki stosowania rolnictwa żarowo-
odłogowego i plantacyjnego
gospodarowanie w strefie Sahelu
pustynnienie Sahelu
uprawy i hodowla w Afryce
2. Rolnictwo w Afryce stoi na niskim poziomie. Wśród przyczyn takiego stanu rzeczy należy wymienić dwie
grupy czynników – przyrodnicze i pozaprzyrodnicze. Do przyrodniczych należą:
•Trudny klimat – gorący i suchy lub gorący i bardzo deszczowy. W obu przypadkach uprawa jest bardzo
utrudniona, a w niektórych miejscach wręcz niemożliwa.
•Słabe gleby – będące efektem oddziaływania klimatu.
•Deficyt wody – niektóre obszary nie nadają się do uprawy z powodu braku opadów oraz innych źródeł
(rzeki, większe jeziora) wody.
•Powtarzające się klęski żywiołowe, zwłaszcza katastrofalne susze np. na obszarze Sahelu.
3. Do pozaprzyrodniczych zaliczamy:
•Nieustające konflikty zbrojne i ciągłe
zniszczenia oraz niestabilność, którą one
powodują.
•Niestabilność polityczna i brak rządów prawa
(anarchia) w części państw Afryki –
zniechęcają do podejmowania inicjatywy i
inwestowania.
•Niski poziom kultury rolnej – czyli wiedzy i
umiejętności rolników.
•Duże rozdrobnienie ziemi – sprzyja to
powstawaniu gospodarstw rodzinnych,
nastawionych na samozaopatrzenie o bardzo
małej produktywności.
•Brak pieniędzy na inwestycje – powoduje to
niedobór sprzętu, środków ochrony roślin czy
możliwości nawadniania upraw.
•Szerzenie ideologii marksistowskiej i reformy
rolne oparte na myśli sowieckiej
(kolektywizacja wsi).
•Pomoc humanitarna w postaci darmowej
żywności, która zniechęca do samodzielnego
4. Dominującym typem rolnictwa jest
rolnictwo ekstensywne
samozaopatrzeniowe, czyli
rolnictwo, w którym nakłady pracy
są duże (ilość zatrudnionych w
rolnictwie jest wysoka, a większość
prac jest wykonywana ręcznie lub
przy wykorzystaniu prymitywnych
narzędzi), a plony niskie, z kolei
uzyskane płody rolne są
przeznaczane w znacznej
większości na spożycie przez
rolnika i jego rodzinę, a tylko w
niewielkim stopniu na sprzedaż.
5. Rolnictwo koczownicze (a dokładniej pasterstwo
koczownicze), które opisano przy tematach
związanych z Sahelem jest jedną z
prymitywnych form gospodarowania,
polegającą na przepędzaniu (wędrówce) bydła
w strefie Sahelu między obszarami
posiadającymi określone zasoby.
6. Innym z podtypów ekstensywnych form
gospodarowania, jest funkcjonujące w Afryce
Środkowej i Zachodniej rolnictwo żarowo-odłogowe.
Występuje ono na granicy terenów leśnych i
sawanny. Polega na wypaleniu lasu (ewentualnie
traw) porastającego teren, celem jego szybkiego
przeznaczenia pod uprawę. Działalność rolniczą
prowadzi się aż do wyjałowienia gleby, a następnie
teren porzuca się (i pozwala mu ponownie zarosnąć
lasem by się zregenerował) i przenosi działalności na
inny fragment terenu.
7. Przeciwnym, nowoczesnym i intensywnym typem rolnictwa, który rozwinął się w Afryce jest rolnictwo
plantacyjne. Na dużą skalę rozwinęło się w Afryce Południowej (RPA) oraz Afryce Zachodniej i
Wschodniej. Plantacją nazywa się duży obszar uprawy jednej rośliny, gdzie dominuje praca człowieka
(najczęściej) ze względu na specyfikę gatunku rośliny, której uprawa mechaniczna nie jest możliwa lub
jest utrudniona. W ten sposób uprawia się tylko niektóre rośliny np. kawę, herbatę, banany, bawełnę,
kakaowiec. Wieloletnia uprawa jednej rośliny na danym terenie nazywana jest fachowo monokulturą
rolną.
8. W Afryce najważniejszą grupę roślin uprawnych stanowią
zboża. Pszenica uprawiana jest jedynie w krajach
arabskich i południowym wschodzie kontynentu. Krajem
przodującym
w udziale jęczmienia w całości upraw jest Maroko, które
należy do grupy krajów o najwyższym na świecie udziale
tego zboża w uprawach. W południowej i wschodniej
części Afryki uprawiana jest kukurydza. Zaś głównymi
afrykańskimi zbożami są proso (odgrywa ważną rolę w
wyżywieniu biedniejszych krajów) i sorgo, w mniejszym
stopniu uprawiane na innych kontynentach. W krajach
arabskich uprawiana jest soczewica jadalna, którą uprawia
się również w Etiopii.
9. Uprawa warzyw w Afryce ma
małe znaczenie. Jeżeli chodzi
o owoce to dominują cytrusy
(Algieria jest największym na
świecie producentem
klementynek), daktyle,
migdały, orzechy oraz
ananasy. Dominująca jest
także uprawa herbaty
(głównie w Kenii) oraz kawy
(największe uprawy znajdują
się w pasie zwrotnikowym).
Istotne znacznie ma
produkcja kakao (światowym
potentatem jest w tej
dziedzinie Wybrzeże Kości
Słoniowej)
10. Na kontynencie są zlokalizowane
uprawy: kminku, kminu,
kolendry, anyżku, kopru,
tymianku, majeranku,
rozmarynu. Cukier jest
otrzymywany na skalę
przemysłową z dwóch roślin:
trzciny cukrowej w klimacie
ciepłym i buraka cukrowego w
klimacie umiarkowanym.
Najbardziej rozpowszechnionymi
uprawami roślin oleistych w
Afryce są orzechy ziemne oraz
sezam wschodni. Na zachodnim
wybrzeżu Afryki, od Gambii po
Angolę, rozpowszechniona jest
uprawa palmy oleistej. Wśród
roślin włóknodajnych
najważniejsza jest bawełna,
która jest uprawiana niemalże w
całej Afryce.
