More Related Content More from VijayGorde2 (13) Rainfall types of rainfall1. Gondwana University, Gadchiroli
Mahatma Gandhi Arts, Science And Late N.P.
Commerce College, Armori Dist. Gadchiroli
department of geography
b.a.i sem – ii
SUBJECT- climatology
UNIT –III
TOPIC - itZU;kph fufeZrh izfdz;k lkaxqu itZU;kps izdkj Li’V djk-
(Rainfall & Types of Rainfall)
• Presented By
Dr. Vijay P. Gorde
Assistant Professor of Geography
M.A. B.Ed., NET, Ph.D.
2. itZU;kph fufeZrh izfdz;k lkaxqu itZU;kps izdkj Li’V djk-
(Rainfall & Types of Rainfall)
itZU; Rainfall
** ck’i;qDr gok iqjs”kh FkaM >kyh dh frph ck’i /kkj.k “kDrh deh gksrs- gosrhy ck’ikps
tyd.kkar :ikarj ?ksÅu gs tyd.k vkdkjkus eksBs gksrkr o ik.;kP;k FksckP;k Lo:ikr i`Fohoj
iMrkr ;kykp *itZU; vFkok ikÅl* vls Eg.krkr-
ck’i Hkwi`’Vkoj ty:ikr iM.;kiwohZ vusd izdkjP;k fdz;k ?kM.ks vko”;d vlrs mnk-
ck’i;qDr gok FkaM gks.ks] gosps rkieku nofcanwoj ;s.ks]<xkaph fufeZrh gks.ks o tyd.kkapk vkdkj
ok<.ks b-
itZU;kph fufeZrh &
itZU;kph fufeZrh gks.;klkBh ck’i;qDr gok iqj”kh xkj gks.ks vko”;d vkgs- ck’i;qDr gok iqjs”kh xkj
>kY;koj rhph ck’i/kkj.k “kDrh deh gksÅu frP;ke/khy ck’ike/;s rh lai`Dr gksrs- ck’ilai`Dr gosps
rkieku vk.k[kh deh >kY;kl lai`DrrslkBh vko”;d vlysY;k ck’ikps lkanzhHkou gksrs ;k fdz;sr gosrhy
ck’ikps lq{e tyd.kkr :ikarj gksrs ;k tyd.kkapk O;kl 0-5 eh-eh- vlqu rs okrkoj.kkr <x fdaok /kwds ;k
Lo:ikr rjaxr vlrkr- rjaxr vl.kkjs gs tyd.k ,d= ;sÅu R;kps :ikarj ik.;kP;k Fkasckr gksrs R;kpk
O;kl vf/kd ok<yk Eg.kts rs okrkoj.kkr jkgq “kdr ukgh rs ikolkP;k :ikus Hkwi`’Vkoj iMrs ;k izdkjs
ikolkph fufeZrh gksrs-
3. • itZU;kP;k fufeZrhl vko”;d ifjfLFkrh %&
v½ Hkjiwj ikÅl iM.;klkBh gosr ck’ikpk Hkjiwj iqjoBk vlkok ykxrks- gosrhy ck’ikps
izek.k ck’ihHkoukP;k fdz;soj voyacwu vlrs gok ck’i;qDr ulsy rj R;k fBdk.kh
ok&;keqGs nql&;k izns”kkrhy ck’i;qDr gok okgqu ;ko;kl ikfgts-
c½ ikolkP;k fufeZrhl nqljh vko”;d ifjfLFkrh Eg.kts ck’i;qDr gosps rkieku iqjsls
deh >kys ikfgts ck’i;qDr gosps rkieku [kkyh fnysY;k ifjfLFkrhr deh gksÅ “kdrs-
1- Hkwi`’VkP;k lkfu/;kr vlysyh gok rkiyh Eg.kts izlj.k ikoqu gydh gksrs- o rh ojoj
tkÅ ykxrs oj xsY;kojgh rh izlj.k ikors vkf.k rhps rkieku vkiksvkip deh gksÅ
“kdrs-
2- ck’i;qDr gok okgr ;sr vlrkauk rhP;k ekxkZr ioZrklkj[kk vMFkGk vlY;kl
ioZrkP;k T;k cktqyk rh vMrs R;k cktqojhy tksjkus oj <dyyh tkrs rhP;k ojhy nkc
deh >kY;kus rh izlj.k ikÅu rhps rkieku deh gksrs-
3- m’.k ck’i;qDr gok FakM vkf.k dksjM;k ok;qjk”khyk ;sÅu feGkY;kl FkaM gosP;k
lkfu/;kus rhps rkieku iqjsls deh gksrs-
4. • ck’i;qDr gok T;k i/nrhus FkaM gksrs R;ko:u ikolkps fdaok itZU;kps ,dq.k rhu izdkj iMrkr-
1- vkjksgh vFkok vfHklj.k itZU;(Conventional Rainfall )
2- izfrjks/k vFkok ioZrh; itZU;(Ororaphic Rainfall )
3-vkorZ itZU; (Cyclonic Rainfall )
1- vkjksgh @ vfHklj.k itZU; %&
lw;kZP;k m’.krseqGs tfeuhpk Hkkx tkLr rkiY;koj R;kP;k lkfu/;kr vlysyh gok ns[khy ogukus
rkirs rkiysyh gok izlj.k ikors o gydh gksÅu oj&oj tkÅ ykxrs- v”kk fjrhus okrkoj.kkr gosps
vfHklj.k izokg fuekZ.k gksrkr oj tk.kk&;k gosph tkxk Hk:u dk<.;klkBh R;k fBdk.kh lHkksorkyP;k
Hkkxkrwu gok ;srs gh gok ns[khy Hkwi`’VkP;k lkfu/;kr rkirs o gydh gksÅu oj tkrs gh fdz;k lrr
lq: jkfgY;kl okrkoj.kkr gosps vfHklj.k izokg fuekZ.k gksrkr- ;kposGh m’.krseqGs ik.;kpsgh ck’ihHkou
gksr vlrs- R;keqGs oj tk.kkjh gok gh ck’i;qDr vlrs- gosP;k vfHklj.k izokgkeqGs gok vk.k[kh oj tkr
vlrkauk frP;kojhy nkc deh gksÅu rh iqUgk izlj.k ikors izlj.k iko.kkjh gok vkiksvki FkaM gksrs o
rhph ck’i/kkj.k “kDrh deh gksÅu rhph lkis{k vknzZrk ok<rs ;kgh ifjfLFkrhr gok vk.k[kh oj p<r
jkghY;kl “ksoVh rh ck’ikus lai`Dr gksrs Eg.ktsp rhph lkis{k vknZzrk 100% gksrs- nofcanwP;k ikrGhr rh
gok vk.k[kh xkj >kY;kl tkLrhP;k ck’ikps lkanzhHkou gksrs- ;k fdz;sr lq{e tyd.k t;kj gksÅu rs
<xkP;k Lo:ikr vkdk”kkr rjaxrkr vls vusd lq{e tyd.k ,d= ;sÅu ik.;kP;k Fkasckph fufeZrh gksrs
o ikÅl iMk;yk lq:okr gksrs ;k izdkjpk ikÅl gosP;k vfHklj.k izogkeqGs iMr vlY;keqGs R;kyk
*vfHklj.k itZU;* vls Eg.krkr- ;k izdkjpk ikÅl fo’kqoo`Rrh; izns”kkr o’kZHkj iMrks-
6. • 2- izfrjks/k itZU; (Relief Rain):-
•
ck’i;qDr gok okgr ;sr vlrkauk
Hkwi`’Bkojhy ioZrklkj[;k ,[kkn;k
mapoV;kyk vMrs ioZrkP;k T;k cktqyk rh
gok vMrs R;k cktwo:u rh tksjkus oj
<dyyh tkrs- oj <dyY;k xsysY;k
gosojhy nkc deh gksrks o rh izlj.k
ikors- gok ioZrkP;k cktqo:u oj p<r
jkghY;kl rhps rkieku vkiksvki iqjsls deh
gksrs o “ksoVh rh gok ck’ikus lai`Dr
gksÅu rhph lkis{k vknzZrk 100% gksrs-
;kuarjgh gok oj p<r jkghY;kl rhps
rkieku deh gksÅu ck’ikps lkanzhHkou gksrs
o lq{e tydu fuekZ.k gksÅu rs
okrkoj.kkr <xkP;k :ikus rjaxq ykxrkr o
“ksoVh ikÅl iMk;yk lq:okr gksrs- v”kk
fjrhus ck’i;qDr gok ioZrkP;k ,[kkn;k
vMFkM;kyk vMwu ikolkph fufeZrh gksr
vlrs ;kyk *izfrjks/k itZU;* vls Eg.krkr
•
7. ioZrkP;k fdaok MkasxjkP;k okrlaEeq[k cktwoj vlk Hkjiwj ikÅl
iMrks- MksasxjkP;k ekF;ko:u ck’i;qDr gok iyhdMs xsyh Eg.kts
MkasxjkP;k fo:/n cktwo:u rh [kkyh & [kkyh mr: ykxrs R;keqGs
frP;k ojhy nkc ok<rs o rh vkdqapu ikors ;k fdz;sr [kkyh mrj.kk&;k
gosps rkieku ok<rs o rhph ck’i/kkj.k “kDrh ok<wu rhph lkis{k vknzZrk
deh&deh gksr tkrs- o “ksoVh rh gok dksjMh gksrs o ioZrkP;k cktwo:u
ck’i;qDr gok [kkyh mrjrs R;k cktwoj cgqnk ikÅl iMr ukgh-
ioZrkP;k ;k Hkkxkyk *o’kkZNk;spk izns”k* vls Eg.krkr- mnk- uS_R; eksleh
okjs lg;knzh ioZrkyk vMY;koj if”pe cktwoj ikÅl iMrks o
ioZrkP;k iwoZ Hkkxkr ikolkps iz.ke deh&deh gksrtkrs-
8. • 3- vkorZ itZU; @ vk?kkMh itZU;
%&Cyclone Rain
rkiekukP;k deh vf/kd i.kkeqGs
Hkwi`’Vkoj fo’ke ok;qHkkjfLFkrh fuekZ.k gksrs
R;keqGs gosps f{kfrt lekarj LFkkukarj gksr
vlrs- okjs vf/kd HkkjkP;k izns”kkdMwu deh
HkkjkP;k izns”kkdMs pdzkdkj xrhus fQjrkr
R;kl *vkorZ* Eg.krkr- gs okjs fHkUu& fHkUu
rkiekukP;k izns”kkdMqu okgr ;sr vlY;kus
R;k gosph rkieku o ?kurk osxosxGh vlrs-
v”kk izdkjps okjs ,d= vkY;kus FkaM gok
m’.k gosyk oj mpyrs- oj mpyyh xsysyh
gok FkaM gksrs o lkanzhHkou gksÅu itZU;
iMrks ;kykp *vkorZ itZU;* vls Eg.krkr-
• mUgkG;kP;k lq:okrhyk caxkyP;k
milkxjkoj ;k izdkjph pfdzoknGs fuekZ.k
gksrkr- R;kiklqu caxkyP;k milkxjkoj
Hkjiwj ikÅl iMrks rlsp e/;dVhca/kkr
mcnkj ok;qjk”kh FkaM ok;qjk”khyk R;k Hkkxkr
;sÅu feGrs R;k Hkkxkr ;k izdkjps vkorZ
fuekZ.k gksrkr- ;qjksiP;k if”pe Hkkxkr
cjkplk ikÅl ;k izdkjP;k vkorkZ iklqu
iMrks-